Ang Pulong ni Jehova Buhi

Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Tulun-an sang Ikaduhang mga Cronica

SA PANUGOD sang tulun-an sang Biblia nga Ikaduhang mga Cronica, nagagahom si Solomon subong hari sa Israel. Natapos ang tulun-an sa sining mga pinamulong ni Hari Ciro sang Persia sa tinapok nga mga Judiyo sa Babilonia: “Gintulinan niya [ni Jehova] ako sa pagpatindog sa iya sing balay sa Jerusalem, nga yara sa Juda. Ang bisan sin-o nga yara sa inyo sang bug-os niya nga katawhan, si Jehova nga iya Dios mangin kaupod niya. Magtaklad sia [sa Jerusalem].” (2 Cronica 36:23) Ang tulun-an nagakobre sing 500 ka tuig—​sugod sang 1037 B. C. E. tubtob sang 537 B. C. E., kag natapos ini sang saserdote nga si Esdras sang 460 B. C. E.

Bangod sa mando ni Ciro, ang mga Judiyo nakabalik sa Jerusalem kag napasag-uli nila ang pagsimba kay Jehova didto. Apang, indi maayo ang epekto sang malawig nga tinuig nga pagkabihag sa Babilonia. Ang nagbalik nga mga tinapok indi na pamilyar sa maragtas sang ila pungsod. Ang Ikaduhang mga Cronica naghatag sa ila sing maathag nga sumaryo sang mga hitabo sa idalom sang paggahom sang mga hari sa harianon nga linya ni David. Ang kasaysayan makapainteres man sa aton kay ginapadaku sini ang mga pagpakamaayo bangod sa pagkamatinumanon sa matuod nga Dios kag ang resulta sang pagkadimatinumanon sa iya.

ANG ISA KA HARI NAGPATINDOG SING BALAY PARA KAY JEHOVA

(2 Cronica 1:1​—9:31)

Ginhatag ni Jehova kay Hari Solomon ang iya gid ginahandum—​kaalam kag ihibalo—​upod ang manggad kag dungog. Nagpatindog ang hari sing isa ka daku nga balay para kay Jehova sa Jerusalem, kag ang katawhan nangin “masadyahon kag malipayon sa tagipusuon.” (2 Cronica 7:10) Si Solomon nangin “labaw sangsa tanan nga iban pa nga hari sa duta sa manggad kag kaalam.”—2 Cronica 9:22.

Pagkatapos maggahom sa Israel sing 40 ka tuig, si Solomon ‘nagtulog upod sa iya mga katigulangan, kag naghari nga tal-us niya si Rehoboam nga iya anak.’ (2 Cronica 9:31) Wala ginrekord ni Esdras ang pagtalikod ni Solomon gikan sa matuod nga pagsimba. Ang lamang nga sayop sang hari nga ginhinambitan amo ang iya di-maalamon nga pagtigayon sing madamo nga mga kabayo gikan sa Egipto kag ang iya pagpangasawa sa anak ni Paraon. Sa amo, ginpresentar lamang sang manunulat ang kasaysayan gikan sa isa ka positibo nga pagtamod.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

2:14—Ngaa ang kaliwat sang tawong sampaton nga ginlaragway diri tuhay gikan sa masapwan sa 1 Hari 7:14? Ginapatuhuyan sang Nahaunang Hari ang iloy sang tawong sampaton subong “isa ka balo nga babayi gikan sa tribo ni Neptali” bangod nga napamana niya ang isa ka lalaki sa sina nga tribo. Apang, gikan sia sa tribo ni Dan. Sang napatay ang iya bana, nakapamana sia sing taga-Tiro, kag ang tawong sampaton anak sa sini nga pag-asawahay.

2:18; 8:10—Ini nga mga bersikulo nagasiling nga 3,600 kag 250 ang kadamuon sang mga tinangduan nga nag-alagad subong mga manugtatap kag subong mga kapatas sa hubon sang mga manugpangabudlay, apang suno sa 1 Hari 5:16; 9:23, ang ila kadamuon 3,300 kag 550. Ngaa magkatuhay ang kadamuon? Mahimo nga depende sa pagklasipikar sa mga tinangduan ang kinatuhayan. Mahimo nga ginapatuhay sang Ikaduhang mga Cronica ang 3,600 ka di-Israelinhon kag 250 ka Israelinhon nga mga tinangduan, samtang ginapatuhay naman sang Nahaunang Hari ang 3,300 ka kapatas gikan sa 550 ka puno nga manugdumala nga may mataas nga ranggo. Diin man sa sini, 3,850 man gihapon ang kabug-usan nga kadamuon sang nagaalagad subong manugdumala.

4:2-4—Sa paghimo sing tulungtungan para sa dagat nga tinunaw, ngaa larawan sang mga baka ang gingamit? Sa Kasulatan, ang mga baka simbulo sang kusog. (Ezequiel 1:10; Bugna 4: 6, 7) Nagakaigo ang pagpili sa mga baka subong representasyon bangod ang 12 ka saway nga baka nagasakdag sa daku nga “dagat,” nga mga 30 ka tonelada ang kabug-aton. Ang paghimo sing mga baka para sa sini nga katuyuan wala gid nagalapas sa ikaduha nga sugo, nga nagadumili sa paghimo sing mga larawan para sa pagsimba.—​Exodo 20: 4, 5.

4:5—Pila ang kabug-usan nga kapasidad sang dagat nga tinunaw? Kon pun-on, ang dagat nga tinunaw makaunod sing tatlo ka libo ka bat, ukon sing mga 66,000 ka litro. Apang, ang kinaandan nga kadamuon mga dos-tersia sang iya sini kapasidad. Ang Nahaunang Hari 7:26 nagasiling: “Duha ka libo ka bat [44,000 ka litro] ang maunod [sang dagat nga tinunaw] sini.”

5:4, 5, 10—Ano nga kasangkapan sa orihinal nga tabernakulo ang gingamit gihapon sa templo ni Solomon? Ang lamang nga kasangkapan sa layanglayang nga tilipunan nga ginbutang sa templo ni Solomon amo ang Kaban. Sang nahuman na ang templo, ang tabernakulo ginsaylo halin sa Gibeon pa Jerusalem kag mahimo nga gintago didto.—​2 Cronica 1: 3, 4.

Mga Leksion Para sa Aton:

1:11, 12. Ginpakita sang pangabay ni Solomon kay Jehova nga ang pagtigayon sing kaalam kag ihibalo amo gid ang yara sa tagipusuon sang hari. Sa pagkamatuod, ang aton mga pangamuyo sa Dios nagapakita kon ano gid ang yara sa aton tagipusuon. Maalamon nga binagbinagon naton kon ano ang aton ginapangamuyo.

6:4. Ang tinagipusuon nga apresasyon sa mahigugmaon nga kaayo kag pagkaayo ni Jehova dapat magpahulag sa aton nga pakamaayuhon si Jehova—​buot silingon, dayawon sia nga may gugma kag pagpasalamat.

6:18-21. Bisan pa ang Dios indi makaigo sa bisan ano nga tinukod, ang templo amo ang sentro sang pagsimba kay Jehova. Sa karon, ang Kingdom Hall sang mga Saksi ni Jehova amo ang sentro sang matuod nga pagsimba sa komunidad.

6:19, 22, 32. Si Jehova nagapamati sa pangamuyo sang tanan—​halin sa hari tubtob sa labing kubos sang pungsod—​bisan sa isa ka dumuluong nga nagapalapit sa iya sing hanuot.a—​Salmo 65:2.

ANG NAGSUNDANAY NGA MGA HARI SA LINYA NI DAVID

(2 Cronica 10:1​—36:23)

Ang nahiusa nga ginharian sang Israel natunga—​ang naaminhan nga napulo-ka-tribo nga ginharian kag ang nabagatnan nga duha-ka-tribo nga ginharian sang Juda kag Benjamin. Ang mga saserdote kag mga Levinhon sa bug-os nga Israel nangin mainunungon sa Ginharian nga katipan labaw sa pagkanasyonalistiko kag nagsakdag sa anak ni Solomon nga si Rehoboam. Mga sulusobra sa 30 ka tuig pagkatapos nga nahuman ang templo, ginkawat ang mga bahandi sini.

Sa 19 ka hari nga nagsunod kay Rehoboam, lima ang matutom, tatlo ang maayo sang primero apang nangin di-matutom, kag ang isa nagbag-o sang iya sayop nga dalanon. Ang nabilin nga mga hari naghimo sing malaut sa mga mata ni Jehova.b Ginpadaku ang mga hilikuton sang lima ka hari nga nagsalig kay Jehova. Ang kasaysayan ni Ezequias tuhoy sa pagpasag-uli sang mga serbisyo sa templo kag ang paghiwat ni Josias sing isa ka daku nga Paskwa isa gid ka pagpalig-on para sa mga Judiyo nga luyag magpasag-uli sang pagsimba kay Jehova sa Jerusalem.

Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:

13:5—Ano ang buot silingon sang ekspresyon nga “katipan sang asin”? Bangod nagapreserbar ini, ang asin nangin simbulo sang pagkapermanente kag pagkadimabag-o. Busa, ang “katipan sang asin,” nagakahulugan sing kasugtanan nga dapat sundon.

14:2-5; 15:17—Ginguba bala ni Hari Asa ang tanan nga “mataas nga mga duog”? Maathag nga wala. Mahimo nga ang ginguba ni Asa amo lamang ang mataas nga mga duog nga naangot sa pagsimba sa butig nga mga dios apang wala niya ginguba yadtong ginasimbahan sang katawhan ni Jehova. Mahimo man nga ang mataas nga mga duog ginpatindog liwat sang ulihi nga bahin sang paggahom ni Asa. Amo ini ang ginguba sang iya anak nga si Jehosapat. Ang matuod, wala madula sing bug-os ang mataas nga mga duog, bisan sang paggahom ni Jehosapat.—​2 Cronica 17: 5, 6; 20:31-33.

15:9; 34:6—Ano ang posisyon sang tribo ni Simeon sa gintunga nga ginharian sang Israel? Bangod nabaton nila ang nanuhaytuhay nga duog sa Juda subong palanublion, ang tribo ni Simeon yara sa teritoryo sang ginharian sang Juda kag Benjamin. (Josue 19:1) Apang, sing relihioso kag sing politikal, ang tribo dampig sa naaminhan nga ginharian. (1 Hari 11:30-33; 12:20-24) Busa, si Simeon naisipan sa napulo-ka-tribo nga ginharian.

16:13, 14—Ginsunog bala ang bangkay ni Asa? Wala, ang “tama gid ka daku nga sunog” nagapatuhoy indi sa pagsunog sa bangkay ni Asa, kundi sa pagsunog sa mga espesia.—​Rbi8 Footnote.

35:3—Diin naghalin ang balaan nga Kaban nga gindala ni Josias sa templo? Wala ginasugid sang Biblia kon bala ginkuha anay sang isa sa malaut nga mga hari ang Kaban ukon kon bala ginsaylo ini ni Josias agod maamligan sa tion sang daku nga pagkay-o sa templo. Ang lamang maragtason nga pagpatuhoy sa Kaban pagkatapos sang adlaw ni Solomon amo ang pagdala sini ni Josias sa templo.

Mga Leksion Para sa Aton:

13:13-18; 14: 11, 12; 32:9-23. Daw ano nga leksion ang matun-an naton tuhoy sa pagkaimportante sang pagsandig kay Jehova!

16:1-5, 7; 18:1-3, 28-32; 21:4-6; 22:10-12; 28:16-22. Ang pagpakig-alyansa sa mga dumuluong ukon mga di-tumuluo may makatalagam nga mga resulta. Maalamon kita kon likawan naton ang bisan anong di-nagakaigo nga pagkanadalahig sa kalibutan.—​Juan 17: 14, 16; Santiago 4:4.

16:7-12; 26:16-21; 32: 25, 26. Naghikot sing malaut si Hari Asa bangod sang iya pagkamatinaastaason sa tion sang katapusan nga mga tuig sang iya kabuhi. Ang isa ka matinaastaason nga espiritu nagdul-ong kay Uzias sa iya pagkapukan. Naghikot sing di-maalamon si Ezequias kag ayhan sing may pagpabugal sang ginpakita niya sa mga pinadala sang Babilonia ang iya bahandian. (Isaias 39:1-7) “Ang bugal nagauna sa pagkapukan,” paandam sang Biblia, “kag ang matinaastaason nga espiritu nagauna sa pagkasandad.”—Hulubaton 16:18.

16:9. Ginabuligan ni Jehova yadtong ang tagipusuon bug-os sa iya, kag nalangkag sia nga gamiton ang iya gahom para sa ila.

18:12, 13, 23, 24, 27. Kaangay ni Micaya, dapat kita mangin maisugon sa pagpamulong tuhoy kay Jehova kag sa iya mga katuyuan.

19:1-3. Ginatan-aw ni Jehova ang maayo nga yara sa aton bisan pa nga kon kaisa ginahimo naton ang di-kalahamut-an sa iya.

20:1-28. Dapat kita magsalig nga si Jehova handa sa pagbulig sa aton kon mapainubuson nga mangayo kita sing bulig sa iya.—​Hulubaton 15:29.

20:17. Agod ‘matan-aw ang pagluwas ni Jehova,’ dapat kita ‘magpahamtang sa [aton] lugar’ nga aktibo nga nagasakdag sa Ginharian sang Dios. Sa baylo nga kita mismo ang maghulag, dapat kita “magpahimunong,” nga nagasalig gid kay Jehova.

24:17-19; 25:14. Nangin siod gid ang idolatriya kay Jehoas kag sa iya anak nga si Amazias. Sa karon, ang idolatriya makasululay man ilabi na ang malalangon nga sahi sang pagkamahamkunon ukon nasyonalismo.—​Colosas 3: 5; Bugna 13:4.

32:6, 7. Kita man dapat mangin maisugon kag mabakod samtang ‘ginasuklob naton ang kompleto nga hinganib gikan sa Dios’ kag nagapadayon sa aton espirituwal nga pagpakig-away.—​Efeso 6:11-18.

33:2-9, 12, 13, 15, 16. Ginapakita sang isa ka tawo ang matuod nga paghinulsol paagi sa pagbiya sa isa ka sayop nga buhat kag determinado nga nagapanikasog nga himuon ang husto. Pasad sa tunay nga paghinulsol, bisan pa ang isa ka tawo nga nangin subong kalaut kay Hari Manases makabaton sang kaluoy ni Jehova.

34:1-3. Ang bisan ano nga negatibo nga mga kahimtangan sa tion sang pagkabata indi dapat magpugong sa aton gikan sa pagkilala sa Dios kag pag-alagad sa iya. Ang positibo nga impluwensia nga mahimo natigayon ni Josias sang bata pa sia mahimo nga naghalin sa iya mahinulsulon nga lolo, nga si Manases. Ano man nga positibo nga impluwensia ang natigayon ni Josias may maayo nga resulta sang ulihi. Mahimo nga amo man sini sa aton.

36:15-17. Si Jehova mainawaon kag mapailubon. Apang, may limitasyon ang iya kaawa kag pagpailob. Dapat batunon sang mga tawo ang ginabantala nga maayong balita sang Ginharian agod makalampuwas sila kon laglagon na ni Jehova ining malaut nga sistema sang mga butang.

36:17, 22, 23. Ang pulong ni Jehova pirme nagamatuod.—​1 Hari 9:7 8; Jeremias 25:9-11.

Ginpahulag sang Isa ka Tulun-an

“Si Josias nagkuha sang tanan nga kangil-aran gikan sa tanan nga duta nga iya sang katawhan sang Israel,” siling sang 2 Cronica 34: 33, “kag ginpaalagad niya ang tanan nga nakita sa Israel kay Jehova nga ila Dios.” Ano ang nagpahulag kay Josias nga himuon ini? Sang gindala ni Safan nga sekretaryo ang bag-o lang matukiban nga tulun-an sang Kasuguan ni Jehova kay Hari Josias, ginpabasa ini sing matunog sang hari. Natandog gid si Josias sang iya nabatian amo nga makugi nga ginpasanyog niya ang putli nga pagsimba sa iya bug-os nga kabuhi.

Ang pagbasa sang Pulong sang Dios kag ang pagpamalandong sa kon ano ang aton ginabasa makaapektar sa aton sing daku. Indi bala nga ang pagpamalandong sa kasaysayan sang mga hari sa linya ni David nagapalig-on sa aton nga ilugon ang mga halimbawa sadtong nagsalig kay Jehova kag likawan ang buhat sadtong mga wala nagsalig sa iya? Ginapahulag kita sang Ikaduhang mga Cronica nga ihatag ang aton eksklusibo nga debosyon sa matuod nga Dios kag magpabilin nga matutom sa iya. Ang mensahe sini buhi gid kag gamhanan.—​Hebreo 4:12.

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 18]

Nahibaluan mo bala kon ngaa ang mga baka nagakaigo nga representasyon sa tulungtungan sang dagat nga tinunaw?

[Retrato sa pahina 21]

Bisan pa diutay lang ang bulig nga nabaton niya sang bata pa sia, nagdaku si Josias nga matutom kay Jehova