Mga Talalupangdon sa Biblia | Esdras 1:1–10:44

Ginatuman ni Jehova ang Iya mga Saad!

Kahilwayan! Pagpasag-uli! Makalilipay gid ini nga balita para sa Judiyong mga tinapok sa Babilonia! Suno gid sa saad ni Jehova, kag sa tapos sang 70 ka tuig nga pagkaulipon, ang mga Judiyo ginpasag-uli sa ila dutang natawhan. (Jeremias 25:12; Isaias 44:28–45:7) Dugang pa, ang mga kagamitan nga ginkuha sa templo ni Jehova ginbalik sa ila nagakaigo nga duog. Makalilipay gid!

Ang tolon-an ni Esdras sa Biblia ginasugdan sining makalilipay nga mga hitabo. Ginsulat sa Jerusalem sang manugkopya nga si Esdras sang mga 460 B.C.E., nagatuptop ini sang mga 70 ka tuig, kutob sang ginhilway ang mga Judiyo tubtob sang matapos ang ikaduha nga templo kag matinloan ang pagkasaserdote (537-c. 467 B.C.E.). Ginapadaku ang paagi ni Jehova sa pagtuman sang iya mga saad. Ang tolon-an nagaunod man sang hamili nga mga leksion para sa mga Saksi ni Jehova karon.

Ginhilway ang mga Tinapok

Basaha palihug ang Esdras 1:1–3:6. Sanglit ang iya espiritu ginpukaw ni Jehova, si Ciro nga hari sang Persia nagpaguwa sing proklamasyon: Ang templo sang Jerusalem patindugon liwat, kag ang pagsimba kay Jehova ipasag-uli didto! Ang tanan nga mga Israelinhon makapakigbahin. Yadtong makasarang sa paghimu sini hilway sa pagpauli sa ila dutang natawhan para sa hilikuton nga pagpatindog liwat. Ang iban ginlaygayan nga mag-amot sing kinabubut-on sa proyekto. Ang mga kagamitan sang daan nga templo, nga gindala ni Nabokodonosor sa Babilonia, ibalik. Sa idalom sang pagpangulo ni Zorobabel, halos 50,000 ang naglakbay sing halos 1,000 ka milya (1,600 km) pabalik sa Jerusalem. Ginpatindog nila liwat ang sagrado nga halaran kag naghalad sing mga halad kay Jehova. Masunod, sang tigragas sang 537 B.C.E., ginsaulog nila ang Piesta sang mga Kayangkayang. Ang gintagna nga 70 ka tuig nga kahapayan natapos sing eksakto sa tion!—Jeremias 25:11; 29:10.

◆ 1:3-6—Ang nabilin bala nga mga Israelinhon sa Babilonia indi matutom?

Indi gid man, bisan pa nga ang materyalismo kag ang pagkawala sing apresasyon mahimu nga amo ang rason sa pila ka kaso. Ang mando ni Ciro wala magpatuman nga ang tanan magpauli kundi isa ini ka boluntaryo nga bagay. Ang mga kahimtangan kasubong sang katigulangon, sablag, ukon mga obligasyon sa pamilya mahimu nga nag-upang sa iban nga maglakbay. Apang dapat nila sakdagon yadtong magapauli.

◆ 1:8—Sin-o si Sesbasar?

Mahimu nga amo ini ang opisyal Caldeanhon nga ngalan sa konseho nga ginhatag kay Zorobabel. (Ipaanggid ang Daniel 1:7.) Kon ano ang ginpatungod kay Sesbasar ginpatungod man kay Zorobabel. (Esdras 5:16; Zacarias 4:9) Lunsay sila ginhatagan sing titulo nga “gobernador.” (Esdras 5:14; Hageo 2:21) Kag sa Esdras 2:2 kag 3:1, 2, ginkilala si Zorobabel subong ang nagapangulo sa nagpauli nga mga tinapok; gani, sing nagakaigo, ang ngalan nga Sesbasar wala pagsambita.

◆ 2:61-63—Ano ang Urim kag Tummim?

Mahimu nga amo ini ang sagrado nga mga lote nga gingamit kon ang isa ka pamangkot nagakinahanglan sing sabat gikan kay Jehova. Suno sa Judiyong tradisyon, nadula ini sang ang templo ginlaglag sang 607 B.C.E. Ginsakdag ini sang katunayan nga ang mga nagaangkon sa saserdotenhon nga kaliwat gindumilian sa pagkasaserdote kag sa pagkaon sang labing balaan nga mga butang “tubtob nga may magtindog nga saserdote sa Urim kag Tummim.” Apang wala sing rekord nga gingamit sila anay ukon pagkatapos sadto.

Leksion para sa Aton: Ang kahimtangan nga kaanggid sa iya sang Judiyong mga tinapok nagaluntad sa mga Saksi ni Jehova karon. Indi tanan ang makasarang sa pagpakigbahin sa bug-os tion nga pag-alagad ukon makabiya sang ila mga puluy-an agod mag-alagad kon diin mas daku ang kinahanglanon. Apang ginahimu nila ang ila tanan nga masarangan sa pagpauswag sa intereses sang matinlo nga pagsimba paagi sa boluntaryo nga pag-amot kag paghatag sing pagpalig-on sa sadtong nagapakigbahin sa dugang nga hilikuton.

Ang Pagpasag-uli Ginpamatokan

Basaha ang Esdras 3:7–4:24. Upod ang daku nga kasadya, ginpasad sang nagpalauli nga mga Judiyo ang sadsaran sang balay ni Jehova. Apang sing tinuig gintinguhaan sang mga kaaway nga paluyahon ang buot sang mga nagpalatindog sang templo. Sang ulihi, sang mahaylo ang hari nga ang “rebelyuso kag malain nga siudad” ginapatindog liwat, ginpadulog sining mga kaaway ang hilikuton paagi sa mando sang hari. Ang pagdumili nagpadayon “tubtob sa ikaduha nga tuig sang paggahom ni Dario nga hari sang Persia.”

◆ 3:12—Ngaa naghibi ining mga lalaki?

Nadumdoman sining tigulang nga mga lalaki kon daw ano katahom tulokon ang gindesinyo sang Dios nga templo ni Solomon. Ang ginpasad sa atubangan sang ila mga mata karon—nga isa ka sadsaran lamang—walawala gid kon ipaanggid, nagaduhaduha nga mabalik sang ila mga panikasog ang daan nga himaya.—Hageo 2:2, 3.

◆ 4:1-3—Ngaa ginsikway ang tanyag nga bulig?

Ining mga indi Judiyo, nga ginpadala sang hari sang Asiria sa pagpuyo liwat sa duta, indi matuod nga mga sumilimba sang Dios. (2 Hari 17:33, 41) Kag ang pagbaton sa bulig nila magakahulugan sing pagkompromiso sa matuod nga pagsimba, kag espesipiko nga ginpaandaman ni Jehova ang iya katawhan batok sa bisan ano nga mga hublag sa pagsamoay sang pagtuo. (Exodo 20:5; 34:12) Dugang pa, ginatawag sang kasaysayan ining mga indi Judiyo nga “mga kaaway.”

Leksion para sa Aton: Kon ginaatubang sang mga pagpamatok sa pag-alagad sa Dios, dapat naton ilugon ang nagpalauli nga mga Judiyo nga nagtipon sa gilayon para magsimba subong “isa ka tawo.” Ang pagsalig kay Jehova kag ang pag-una sa iya pagsimba nagpabakud sa ila nga tapuson ang gintangdo nga hilikuton.—Esdras 3:1-12.

Natapos ang Templo

Basaha ang Esdras 5:1–6:22. Ginpabaskog nanday manalagna Hageo kag Zacarias, ang hilikuton sa pagpatindog nagpadayon upod ang bag-o nga kakugi. Bangod indi ini mapauntat, sa liwat nagreklamo ang mga kaaway. Nangusisa si Hari Dario kag nakita niya ang orihinal nga mando ni Ciro. Wala lamang niya ginmandoan ang mga nagapamatok nga ‘mag-untat’ kundi ginmandoan man sila nga magbulig sa materyal! Paagi sa dalayon nga pagpalig-on sang mga manalagna ni Jehova, natapos ang templo sang 515 B.C.E. kag gin-inagurahan. Malipayon nga gindedikar ini sa Dios, nga ang mga saad natuman!

◆ 5:5—Ngaa wala mapauntat sang mga nagapamatok ang hilikuton sa pagpatindog?

Ang pangamlig ni Jehova yara sa iya matutom nga mga alagad. (2 Cronica 16:9) Ginpabakud sang espiritu sang Dios, ang mga gulang wala paghadloki. Ginpatuhoyan nila ang madugay na nalipatan nga mando ni Ciro. Sanglit ang Persianhon nga kasugoan indi mabag-o, ang mga kaaway nahadlok nga pamatokan ang mando sang hari. (Daniel 6:8, 15) Maathag nga makita ang panuytoy ni Jehova, kag ang hilikuton natapos.

◆ 6:21—Sin-o ang nagpahain “gikan sa kahigkoan sang mga pungsod”?

Mahimu nga amo sila ang mga proselita nga nagbalik kaupod sang mga Judiyo, ang mga Samaritano nga nagapuyo anay sa duta, ukon mga Judiyong nagpalauli nga ginpalain sang mga impluensia sang pagano. (Ipaanggid ang Esdras 9:1.) Ayhan ang pag-uswag sa putli nga pagsimba ni Jehova sa Jerusalem nagpahulag sa ila nga bag-uhon ang ila kabuhi.

Leksion para sa Aton: Ang Cristianong mga gulang karon dapat man nga mangayo sang panuytoy ni Jehova. Nagahatag sia sing kaalam nga kinahanglanon kon ginaatubang kita sang mga nagapamatok.—Salmo 32:8.

Si Esdras Nagpauli

Basaha ang Esdras 7:1–8:36. Nagaligad ang tion. Sang 468 B.C.E., ginhatag ni Hari Artajerjes kay Esdras “ang tanan niya nga pangabay,” sa amo nakahatag sia sing bulig sa Jerusalem. Ginpalig-on sang mando sang hari ang tanan sang kinabubut-on nga mga Judiyo nga magpauli man, kag ginhatag niya ang pilak kag bulawan sa pag-aman sa tanan nga mga kinahanglan sa balay ni Jehova. Ginhatagan man sing gahom si Esdras nga magtangdo sang mga mahistrado kag mga hukom, nga magapatuman sang kasugoan ni Jehova kag sang hari. Paagi sa pagsalig sa pagsakdag sang Dios, ginpabakud ni Esdras ang iya kaugalingon kag ginsugdan ang makatalagam nga paglakbay. Wala sia mangabay sang armado nga konsorte, kay pagatamdon ini nga pagkawalay pagtuo sa maamligon nga ikasarang ni Jehova. Paagi sa pagsakdag sang Dios, ang mga Judiyo nakaabot nga wala maano.

◆ 7:1, 7, 11—Sin-o ining si Artajerjes?

Amo ini sia si Artajerjes I (Longimanus) nga hari sang Persia. Sa iya ika-20 nga tuig, gintugotan niya si Nehemias nga magpauli sa Jeremias kag tukoron liwat ang iya mga pamakud kag mga gawang. (Nehemias 2:1-8) Ginadayaw sang dumaan nga mga istoryador ining si Artajerjes bangod sang iya mabuot kag maalwan nga disposisyon. Bangod sang iya daku nga donasyon, ginlakip sia sa Esdras 6:14 subong isa nga ang mga mando nag-amot sa pagtapos sang templo, bisan pa nga ang pagtukod sini natapos mga 47 ka tuig sing mas maaga. Tuhay sia kay Artajerjes nga nagpauntat sang hilikuton nga pagtukod. (Esdras 4:7-23) Sia naman amo si Gaumata, nga naggahom sing walo lamang ka bulan sang 522 B.C.E. Sing maathag ang “Artajerjes” isa ka ngalan ukon titulo.

Leksion para sa Aton: Si Esdras nagpahamtang sing matahom nga halimbawa para sa mga alagad ni Jehova karon. Isa ka lantip nga manugkopya nga makugi nga nagtuon sang Pulong sang Dios, ginhatag niya ang tanan nga kredito sa Labing Mataas kag mas nabalaka sa himaya ni Jehova sang sa iya personal nga kaluwasan.—Esdras 7:27, 28; 8:21-23.

Gintinloan ang Pungsod

Basaha ang Esdras 9:1–10:44. Nahibal-an sang ulihi ni Esdras nga ang madamu “wala magpahain sang ila kaugalingon gikan sa katawhan sang mga duta nga nagahimu suno sa ila mga kangil-aran.” Ang mga Judiyo, lakip ang mga saserdote kag mga Levinhon, nagpalangasawa sang pagano nga mga Canaanhon. Nakibot si Esdras. Mapinangamuyuon nga gintugyan niya ang mga bagay kay Jehova, mahinulsulon nga nagtu-ad sang mga sala sang pungsod. Sa idalom sang iya pagpangulo, ang katawhan naghinulsol kag namat-od nga bulagan ang ila dumuluong nga mga asawa. Gintinloan ang pagkadimatinlo sa sulod sang tatlo ka bulan.

◆ 9:2—Ngaa sala ina nga pag-asawahay?

Makatalagam ini sa pagpasag-uli sang matuod nga pagsimba. (Deuteronomio 7:3, 4) Indi sila mga tumuluo, nagasimba sa idolo nga mga babayi. Ang pagpangasawa sa ila magadul-ong sa ulihi sa pagpakighangop sa nagalibot pagano nga mga pungsod, kag ang putli nga pagsimba mahimu nga madula gikan sa duta.

◆ 10:3, 44—Ngaa ginsikway man ang mga kabataan?

Ang mga kabataan masami nga nagakinahanglan sang ila mga iloy. Dugang pa, paagi sa impluensia sang kabataan, ang ginsikway nga mga asawa mahimu nga nagbalik sang ulihi. Ang putli nga pagsimba kay Jehova dapat nga amo ang una.

Leksion para sa Aton: Kaangay sang matutom nga mga Judiyo sang panahon ni Esdras, ang mga Saksi ni Jehova nagatuman sang mga talaksan sang Dios sa pag-asawahay. Nahibaloan nila nga dapat sila magminyo “lamang nga sa Ginuo.”—1 Corinto 7:39.

Gintuman ni Jehova ang iya saad nga ipasag-uli ang putli nga pagsimba sa dumaan nga Jerusalem. Sing kaanggid, pagatumanon niya ang iya saad nga paluntaron ang iya matinlo nga pagsimba sa bug-os nga duta. (Habacuc 2:14) Mangin isa ka bala sang iya mga sumilimba kon ang daku nga Manugtuman sang saad magapaluntad sang paghidait kag kalipay sa sini nga duta?—Salmo 37:10, 11; Bugna 21:3, 4.