Mga Talalupangdon sa Biblia—Ester 1:1–10:3

Balaan nga Kaluwasan Gikan sa Pagkapapas sang Rasa

Ang pagpapas makahaladlok nga ipatuman: mga pamatan-on kag mga tigulang, mga kabataan kag mga kababayin-an, pagalaglagon tanan. Wala sing isa ang maisog nga magasupak sa himbon, kay ang mando sa pagpatay may pat-in sang hari. Huo, ang mga Judiyo mapatay kaangay sang wala sing inugpangapin nga mga baka!

Sa magkubos, daw amo sini tulokon ang mga bagay kay Haman, ang primer ministro sang dumaan nga Persia. Ginbuko niya ining dulungan nga pagpatay bangod sang tago nga kaugot sa Judiyo nga si Mardoqueo. Apang samtang naayawan sa kaugalingon nga ginahulat ni Haman ang iya kadalag-an, ang Judiyo nga pungsod nangamuyo para sa kaluwasan. Ang resulta? Ginbuyagyag ini sa dramatiko nga tolon-an sang Ester sa Biblia. Ginsulat ni Mardoqueo mismo, makapabakud-pagtuo ini nga kasaysayan kon paano ang pagbulig sang Dios—kag ang pagtuo sang lamharon nga babayi—nakaluwas sa isa ka pungsod.

Si Ester Nangin Reyna

Basaha palihug ang Ester 1:1–2:23. Mga 484 B.C.E., ang hari sang Persia nga si Asuero (Xerxes I) naghiwat sing daku nga sinalusalo. Apang si Reyna Vasti nagdumili sa pagkadto sa sugo sang hari. Ang naakig nga hari nagsikway sa iya kag nagsugod sa pagpangita sing bag-o nga reyna. Sa tapos matan-aw ang labing matahom nga kababayin-an sa ginharian, ginpili niya ang maugdang nga Judiyo nga nagahingalan kay Hadasa, nga ginhanda para sa sini nga papel sang iya pakaisa nga si Mardoqueo. Gintago sang lamharon nga babayi ang kamatuoran nga isa sia ka Judiyo, nga naggamit sang iya Persianhon nga ngalan nga Ester.

◆ 1:3-5—Ngaa ginhiwat ining mga piesta?

Suno kay istoryador Herodotus, si Xerxes nagpatawag anay sang isa ka pagtinipon agod planuhon ang kampanya sang militar batok sa Gresya. Mahimu nga amo man ini nga pagtinipon. Mahimu nga ginpakitakita ni Xerxes ang manggad kag himaya sang iya ginharian agod hayluhon ang mga dungganon sang iya ikasarang sa pagtuman sang kampanya batok sa Gresya.

◆ 1:8—Ano ang kasugoan sa pag-inum?

Ang mga Persianhon may batasan sa pagpalig-on sa isa kag isa nga mag-inum sing pat-od nga kadamuon sa sina nga pagtinipon. Apang, ang hari naghimu sing eksepsion sa sini nga okasyon. Kon bala nagesulta ini sa mas haganhagan ukon walay pagpugong nga pag-inum, ang Biblia wala nagahambal.

◆ 2:19, 20—Ngaa si Mardoqueo ‘naglingkod sa gawang sang hari’?

Maathag nga si Mardoqueo isa sang mga opisyal ni Hari Asuero. Ang mga lalaki nga may awtoridad nagalingkod sing masami sa gawang, nga nagahulat sa pagsabat sa pangabay sang hari. Ang posisyon ni Mardoqueo mahimu nga isa nga may responsabilidad. Kon indi, wala na lang sia kuntani pagsapaka ni Haman. Sa amo yara si Mardoqueo sa posisyon nga mahibal-an ukon mapaslaw ang buko nga patyon ang hari.

Leksion para sa Aton: Ginpakita ni Ester ang balor sang pagkamaugdang paagi sa indi pagpangabay sing alahas ukon matahom nga mga panapton antes makig-atubang sa hari. Ginpahanugotan niya ang tinago nga persona sang iya tagipusuon, kag ang iya “mapainubuson kag mahim-ong nga espiritu,” nga magkuha sang kahamuot sang hari. (1 Pedro 3:1-5) Sing kaanggid, ang hinaplas nga nagkalabilin nga nagtipon kutob sang 1919 nakaagom man sang kahamuot ni Hari Jesucristo.

Ang Himbon ni Haman

Basaha ang Ester 3:1–5:14. Ginhimu ni Asuero ang Amalekinhon nga nagahingalan kay Haman nga primer ministro. Apang si Mardoqueo, nga nakahibalo nga si Jehova determinado nga “magapakig-away kay Amalek ukon sa kaliwatan pa kaliwatan,” wala magduko sa atubangan ni Haman. (Exodo 17:8-16) Sa pagtimalus, ginhaylo sang bugalon nga si Haman ang hari nga papason ang mga Judiyo!

Ginpangabay ni Mardoqueo si Ester nga magpatunga, nagpahanumdom sa iya, nga kon maghipos sia, “magaabot ang paglabang kag pagluwas sa mga Judiyo gikan sa iban nga duog.” Sanglit ang kabuhi sang katawhan ni Jehova kag ang iya paghukom batok sa mga Amalekinhon nahilabtan, si Mardoqueo nagasalig nga si Jehova magaaman sing kaluwasan. (1 Samuel 12:22) Ginpalapitan ni Ester ang hari nga wala pagtawga—isa ka daku nga sala nga mahimu silotan sang kamatayon! Apang ginhatag ni Asuero sa iya ang iya kabuhi kag nagtambong sa sinalusalo nga ginhiwat niya. Pagpauli, si Haman, nga napuno liwat sang kasingkal sa indi pagduko ni Mardoqueo sa iya, nagplano nga patyon sia.

◆ 3:7—Ano ang nadalahig sa paghulog sang Pur?

Ang “Pur” isa ka Persianhon nga tinaga nga nagakahulugan “papalad.” Ang mga papalad masami ginahimu sang mga astrologo subong dagway sang babaylan. Ginhimu ini agod hibaluon ang labing nagakaigo nga tion para kay Haman nga himuon ang iya plano sa pagpapas sa rasa.

◆ 4:3—Ngaa nagpuasa si Mardoqueo kag ang mga Judiyo?

Bangod malapit na ang pungsodnon nga kapahamakan, panahon na para sa kasubo, sa serioso nga paghunahuna. (Manugwali 3:4) Kinahanglan gid nila ang pagtuytoy sang Dios. Busa ang pagpuasa nagakahulugan sang ila pagliso kay Jehova para sa kinahanglanon nga kusog kag kaalam. Kon ginaatubang sang mga pagtilaw, mapangamuyuon man bala ikaw nga nagaliso sa Dios?—Hebreo 5:7.

◆ 5:6-8—Ngaa ginpalantang ni Ester ang pagpahibalo sa hari?

Ang kaisog ni Ester pat-od nga wala magpaslaw sa iya, sanglit ginrisgo na niya ang kamatayon. Walay sapayan, mahimu nga luyag niya anay daugon ang maayo nga kabubut-on sang hari. Gani gin-agda niya sia sa ikaduha nga sinalusalo. Nadalahig man ang balaan nga panuytoy, sanglit ang nagsunod nga tion nagtugot sang pila ka mga hitabo.

Leksion para sa Aton: Ginpakita ni Ester ang pagtuo, kaisog, kag ang kahanda nga tumanon ang laygay ni Mardoqueo. Yadtong nangin bahin sang hinaplas nga nagkalabilin kutob sang 1919 nagpakita sing kaanggid nga pagtuo, kaisog, kag kahanda nga magpangabudlay upod sa dumaan nga mga katapo sang nobya ni Cristo. Maayo gid nga halimbawa!

Ang Plano Ginpaslaw

Basaha ang Ester 6:1–7:10. Si Asuero indi makatulog, walay duhaduha nga ginapahanabo sang Dios. Ayhan nagbatyag nga napaslawan sia sa pila ka paagi, ginpabasa niya ang tolon-an sang mga rekord, ayhan ang harianon nga lista-adlawan. Sang nasapwan nga si Mardoqueo wala mapadyai bangod sang pagsugid sa isa ka pagtinguha sa pagpatay, ginpangabay sang hari si Haman nga magpanugda sang nagakaigo nga padya. Abi ni Haman sia ang padunggan kag nagpanugda sia sang isa ka magarbo nga seremonya. Apang sa iya daku nga kaugot ginsugo sia nga ihatag ina nga kadungganan kay Mardoqueo! Ginkabig sang mga manuglaygay ni Haman ini nga hitabo subong tanda sang iya pagkapukan.

Pagkatapos sining makahuloya nga hitabo ginsugat si Haman pakadto sa ikaduha nga sinalusalo ni Ester. Didto gin-agda sang hari si Ester nga maghimu sing pangabay. “Ihatag sa akon ang akon kabuhi sa akon pakiluoy kag ang akon katawhan sa akon pangabay,” pakiluoy sang maisog nga reyna. Ginsugid niya nga isa sia ka Judiyo, kag ginbuyagyag ang buko ni Haman. Ang hinadlokan nga si Haman nakiluoy para sa iya kabuhi apang sa baylo nakaagom sia sang iya kamatayon—sa bitayan mismo nga gintuyo para kay Mardoqueo!

◆ 7:4—Ngaa ang paglaglag sa mga Judiyo mangin kasamaran sa hari?

Kon ginplano ni Haman nga ibaligya ang mga Judiyo sa kahiolipnan, mahimu nga nagresulta ini kuntani sa daku nga ganansia para kay Asuero. Apang ang paglaglag sa bug-os nga katawhan magaresulta sa pinansial nga kapierdihan nga mas daku pa sang sa 10,000 ka talento nga pilak nga ginsaad ni Haman nga ibayad. Ang kadalag-an sang plano nga papason ang isa ka rasa magaresulta man sa pagkawasi sang hari sang iya reyna—nga isa mismo ka personal nga halit.

◆ 7:8—Ngaa gintabonan ang nawong ni Haman?

Wala pagtaboni ni Haman ang iya nawong sa kahuya ukon sa paghinulsol. Sing maathag gintabonan sang mga opisyal sang hukmanan ang iya nawong, ayhan nagarepresentar sing kahuya ukon kalaglagan. Mahimu nga amo ina ang nahauna nga tikang nga ginahimu sa pagtuman sa pamatbat nga kamatayon.

Leksion para sa Aton: Nagabutang sa katalagman sang iya kabuhi, maisog nga ginbuyagyag ni Ester nga isa sia ka Judiyo. Kutob sang 1931, ang katawhan sang Dios nagrisgo man sang paghingabot paagi sa pagpahayag sang ila kaugalingon nga mga Saksi ni Jehova! (Isaias 43:10-12) Amo ka man bala sina kaisog?

Ang Katawhan sang Dios Ginhilway

Basaha ang Ester 8:1–10:3. Si Mardoqueo nangin primer ministro nga tal-us kay Haman. Nagbutang liwat sang iya kabuhi sa katalagman, ginpalapitan ni Ester ang hari nga wala gin-agda kag nangabay nga himuon ang pila ka mga tikang sa pagpawalay pulos sa buko ni Haman. Nag-ugyon ang hari kag nagpahanugot kay Mardoqueo nga idikta ang baliskad nga dekrito sa ngalan ni Asuero. Bisan pa nga paagi sa Persianhon nga batasan, ang nahauna nga mando sa pagpatay indi makanselar, ang bag-o nga kasugoan nagpahanugot sa mga Judiyo nga pangapinan ang ila kaugalingon.

Nagkasadya ang mga Judiyo! Indi na wala sing inugpangapin nga mga biktima, may pila pa sila karon ka bulan sa pag-organisar sang ila pagpangapin. Sang ulihi, nag-abot ang ika-13 sang Adar (Pebrero-Marso). Mga 75,000 nga ‘nagtinguha sa paghalit’ ang ginpatay sang mga Judiyo. Wala nila pagkalipati nga ini nga kadalag-an naghalin kay Jehova, kag nagmando si Mardoqueo nga hiwaton ang tuigan nga Piesta sang Purim sa ika-14 kag ika-15 sang Adar.

◆ 8:5—Paano ginpakita ni Ester ang paghantop?

Gintimbangtimbang ni Ester ang iya ginsiling sing maayo, nagpangabay sa hari nga ipawalay pulos ang mga dokumento sang plano ni Haman, “nga ginsulat niya.” Sing mataktikanhon, ginlikawan niya ang bisan ano nga pagsambit sa responsabilidad sang hari sa sining bagay. Sing kaanggid ang mga Cristiano mataktikanhon kon nagapanaksi sa atubangan sang mga opisyal sang pangulohan.

◆ 8:17—Paano ‘ginpahayag [sang katawhan] ang ila kaugalingon nga mga Judiyo’?

Ang Septuagint nagasiling nga ining mga Persianhon “ginsirkunsidar kag nangin Judiyo.” Nahangpan sing maathag ang baliskad nga dekrito subong tanda sang pagsakdag sang Dios sa mga Judiyo, madamung mga Persianhon ang nangin Judiyong mga proselita. Sing kaanggid karon, ang “dakung kadam-an” sang “iban nga mga karnero” nagdampig sa hinaplas nga nagkalabilin.—Bugna 7:9; Juan 10:16; Zacarias 8:23.

◆ 9:10, 15, 16—Ngaa wala magkuha sing inagaw ang mga Judiyo?

Ang dekrito sang hari nag-awtorisar sa ila nga magkuha sing inagaw. Apang, ang indi nila pagkuha nagapakita nga ang ila katuyoan amo ang pag-amlig sa ila kaugalingon, indi ang pagpamanggaranon sa ila kaugalingon.

Leksion para sa Aton: Kaangay sang mga Judiyo sang adlaw ni Ester, ang mga Saksi ni Jehova nagakaigo nga nagaapelar sa mga pangulohan kag mga hukmanan agod amligan gikan sa mga kaaway. Labi na sadtong Inaway Kalibutanon I nga nagakaigo nga himuon ini bangod sang ginsugyot sang mga klero nga pagsalakay batok sa katawhan sang Dios. Paagi sa pagpakamaayo ni Jehova, madamung dalagku nga pagpakig-away sa hukmanan ang nadaug.

Ang tolon-an sang Ester nagapangalagad subong tuboran sang paglaum kag pagpalig-on sa mga Saksi ni Jehova karon. Nahibaloan nila nga ang daku nga pagdumot ni Satanas sa ila magadangat sa ulihi sa iya bug-os nga pagsalakay agod patyon sila. Kon paano sila pagaamligan ni Jehova wala pa mahibal-i. (Ezequiel 38:16-23) Apang ang ila pagsalig amo nga, subong sa adlaw ni Ester, indi pagasikwayon ni Jehova ang iya katawhan. Sa husto nga tion, magahatag sia sa ila sing “paumpaw kag kaluwasan.”