Ano ang Nagakatabo sa Kalag sa Kamatayon?
“Ang doktrina nga ang tawhanon nga kalag dimamalatyon kag padayon nga magaluntad sa tapos sang kamatayon sang tawo kag sang pagkahagas sang iya lawas isa sang mga sadsaran sang Cristianong pilosopiya kag teolohiya.”—“NEW CATHOLIC ENCYCLOPEDIA.”
1. Ano ang ginabaton sang New Catholic Encyclopedia tuhoy sa kalag nga nagalampuwas sa kamatayon?
APANG, ini gihapon nga libro, nagabaton nga “ang ideya nga ang kalag nagalampuwas sa kamatayon indi makita sa Biblia.” Ano, nian, ang ginatudlo gid sang Biblia tuhoy sa kon ano ang nagakatabo sa kalag sa kamatayon?
Ang mga Patay Walay Pangalibutan
2, 3. Ano ang kahimtangan sang mga patay, kag ano nga mga kasulatan ang nagasugid sini?
2 Ang kahimtangan sang mga patay maathag nga ginapakita sa Manugwali 9:5, 10, diin aton mabasa: “Ang mga patay wala sing nahibaluan . . . Wala sing buluhaton, wala sing plano, wala sing ihibalo ukon kinaalam, sa sulod sang lulubngan.” (Moffatt) Busa, ang kamatayon isa ka kahimtangan sang indi pagluntad. Ang salmista nagsulat nga kon mapatay ang isa ka tawo, “nagabalik sia sa iya duta; sa amo nga adlaw nagakawala ang iya mga hunahuna.”—Salmo 146:4.
3 Gani ang mga patay walay pangalibutan, indi aktibo. Sang ginpamatbatan si Adan, ang Dios nagsiling: “Yab-ok ka kag sa yab-ok magabalik ka.” (Genesis 3:19) Sang wala pa sia maporma sang Dios gikan sa yab-ok sang duta kag mahatagan sia sing kabuhi, si Adan wala nagaluntad. Sang mapatay sia, nagbalik si Adan sa sina nga kahimtangan. Ang silot sa iya amo ang kamatayon—indi ang pagsaylo sa iban nga duog.
Ang Kalag Mahimo Mapatay
4, 5. Maghatag sing mga halimbawa gikan sa Biblia nga nagapakita nga ang kalag mahimo mapatay.
4 Sang mapatay si Adan, ano ang natabo sa iya kalag? Dumduma nga sa Biblia ang tinaga nga “kalag” masami nga nagapatuhoy sa isa ka tawo. Gani kon magsiling kita nga si Adan napatay, nagasiling kita nga ang kalag nga amo si Adan napatay. Mahimo nga daw makatilingala ini sa isa ka tawo nga nagapati sa pagkadimamalatyon sang kalag. Apang, ang Biblia nagasiling: “Ang kalag nga nagapakasala—ini mismo mapatay.” (Ezequiel 18:4) Ang Levitico 21:1 nagahambal tuhoy sa “isa ka patay nga kalag” (isa ka “bangkay,” Jerusalem Bible). Kag ginpaandaman ang mga Nazareo nga indi magpalapit sa “patay nga kalag” (“patay nga lawas,” Lamsa).—Numeros 6:6.
5 Ang kaanggid man sini nga pagpatuhoy sa kalag makita sa 1 Hari 19:4. Bangod sang tuman nga kalisang si Elias “nangabay nga kuntani mapatay na ang iya kalag.” Si Jonas man “nangabay nga kuntani mapatay na ang iya kalag, kag sulitsulit sia nga nagsiling: ‘Maayo pa nga mapatay ako sangsa mabuhi.’ ” (Jonas 4:8) Kag gingamit ni Jesus ang prase nga “pagpatay sing kalag,” nga ginbadbad sang The Bible in Basic English nga “pagpatay.” (Marcos 3:4) Gani ang pagkapatay sang kalag simple nga nagakahulugan sing pagkapatay sang isa ka tawo.
‘Nagtaliwan’ kag “Nag-uli”
6. Ano ang buot silingon sang Biblia sang magsiling ini nga ang kalag ni Raquel “nagguwa”?
6 Apang kamusta naman ang makapasubo nga pagkapatay ni Raquel, nga natabo sang ginbata niya ang iya ikaduha nga anak nga lalaki? Sa Genesis 35:18, aton mabasa: “Sang nagataliwan ang iya kalag (kay napatay sia) ginhingalanan niya sia Benoni; apang ginhingalanan sia sang iya Amay Benjamin.” Nagapahangop bala ining dinalan nga si Raquel may buhi nga persona sa sulod niya nga nagtaliwan sang mapatay sia? Wala gid. Dumduma, ang tinaga nga “kalag” mahimo man magpatuhoy sa kabuhi sang tawo. Gani sa sini nga kaso ang “kalag” ni Raquel simple lamang nga nagakahulugan sang iya “kabuhi.” Amo kon ngaa ang prase nga “nagataliwan ang iya kalag” ginbadbad sang iban nga mga Biblia nga “ang iya kabuhi amat-amat nga nahunos” (Knox), “ginpusnga niya ang iya katapusan nga ginhawa” (Jerusalem Bible), kag “ang iya kabuhi nagguwa sa iya” (Bible in Basic English). Wala sing pamatuod nga ang isa ka misteryoso nga bahin sang lawas ni Raquel padayon nga nagkabuhi sang mapatay sia.
7. Sa anong paagi nga ang kalag sang ginbanhaw nga anak nga lalaki sang babayi nga balo ‘nag-uli sa iya’?
7 Amo man sa pagkabanhaw sang anak nga lalaki sang isa ka balo, nga narekord sa 1 Hari kapitulo 17. Sa bersikulo 22, aton mabasa nga samtang nagapangamuyo si Elias para sa pamatan-on nga lalaki, “ginpamatian ni Jehova ang tingog ni Elias, amo kon ngaa ang kalag sang bata nag-uli sa iya kag nabuhi sia.” Sa liwat, ang tinaga nga “kalag” nagakahulugan sing “kabuhi.” Sa amo, ang New American Standard Bible mabasa: “Ang kabuhi sang bata nagbalik kag naulian sia.” Huo, kabuhi ang nagbalik sa bata, indi isa ka butang nga daw landong lamang. Nahisanto ini sa ginsiling ni Elias sa iloy sang bata: “Tan-awa, ang imo anak [ang bug-os nga tawo] nagakabuhi.”—1 Hari 17:23.
Ang Palaligban Tuhoy sa Ginatawag nga “Intermediate State”
8. Ano ang ginapatihan sang madamo sang nagapangangkon nga mga Cristiano nga matabo sa tion sang pagkabanhaw?
8 Madamo sang nagapangangkon nga mga Cristiano ang nagapati nga may matabo nga pagkabanhaw sa palaabuton nga sa among tion ang mga lawas magabuylog liwat sa dimamalatyon nga mga kalag. Nian, ang mga binanhaw ipadala sa ila katapusan nga kaladtuan—padya para sa mga matarong ukon silot para sa mga malauton.
9. Ano ang kahulugan sang termino nga “intermediate state,” kag ano ang ginasiling sang iban nga nagakatabo kuno sa kalag sa sulod sining tion?
9 Daw simple lamang pamatian ini nga ideya. Apang ang mga nagapati sa pagkadimamalatyon sang kalag nabudlayan sa pagpaathag kon ano ang nagakatabo sa kalag sa ulot sang tion sang kamatayon kag sang tion sang pagkabanhaw. Sa pagkamatuod, ining “intermediate state,” nga amo masami ang ginatawag sa sini, ginapaligban sa sulod sang mga siglo. Ang iban nagasiling nga sa sini nga tion ang kalag nagakadto sa purgatoryo, diin mahimo ini mapaputli gikan sa mga sala nga sarang mapatawad agod mangin bagay ini sa langit.a
10. Ngaa dimakasulatanhon ang magpati nga ang mga kalag nagakadto anay sa purgatoryo sa tapos sang kamatayon, kag paano ang naeksperiensiahan ni Lazaro nagapamatuod sa sini?
10 Apang, subong nahibaluan na naton, ang kalag amo ang tawo mismo. Kon ang tawo mapatay, nagakapatay man ang kalag. Busa, wala na sing may pangalibutan nga pagluntad sa tapos sang kamatayon. Sa pagkamatuod, sang mapatay si Lazaro, wala magsiling si Jesucristo nga didto sia sa purgatoryo, Limbo, ukon sa ginatawag nga “intermediate state.” Sa baylo, nagsiling lamang si Jesus: “Si Lazaro natulugan.” (Juan 11:11, New English Bible) Maathag nga si Jesus nga nakahibalo sang kamatuoran kon ano ang nagakatabo sa kalag sa kamatayon, nagpati nga si Lazaro walay pangalibutan, wala nagaluntad.
Ano ang Espiritu?
11. Ngaa ang tinaga nga “espiritu” indi mahimo magpatuhoy sa isa ka bahin sang tawo nga nagaguwa sa lawas kag nagapadayon sa pagkabuhi sa tapos sang kamatayon?
11 Ang Biblia nagasiling nga kon ang tawo mapatay, “ang iya espiritu nagaguwa, nagabalik sia sa iya duta.” (Salmo 146:4) Nagakahulugan bala ini nga ang espiritu nga nagguwa sa lawas literal nga nagataliwan kag padayon nga nagakabuhi sa tapos sang kamatayon sang isa ka tawo? Indi ina mahimo, kay ang salmista nagsiling pa: “Sa amo nga adlaw nagakawala ang iya mga hunahuna” (“nagauntat ang tanan niya nga panghunahuna,” NEB). Ano, nian, ang espiritu, kag paano ini ‘nagaguwa’ gikan sa isa ka tawo sa tion sang iya kamatayon?
12. Ano ang ginapahangop sang Hebreo kag Griegong mga tinaga nga ginbadbad “espiritu” sa Biblia?
12 Sa Biblia ang mga tinaga nga ginbadbad “espiritu” (Hebreo, ruʹach; Griego, pneuʹma) nagakahulugan sing “ginhawa.” Sa amo, sa baylo nga “ang iya espiritu nagguwa,” ginbadbad ini ni R. A. Knox nga “ang ginhawa nagguwa sa iya lawas.” (Salmo 145:4, Knox) Apang indi lamang ang pagginhawa ang ginapahangop sang tinaga nga “espiritu.” Halimbawa, sa paglaragway sang pagkalaglag sang kabuhi sang mga tawo kag mga sapat sa tion sang bug-os kalibutan nga Anaw, ang Genesis 7:22 nagasiling: “Ang tagsa ka butang nga sa iya ilong may ginhawa sang puwersa [ukon, espiritu; Hebreo, ruʹach] sang kabuhi, kon sayuron, tanan nga yara sa mamala nga duta, napatay.” Gani ang “espiritu” mahimo magpatuhoy sa puwersa sang kabuhi nga aktibo sa tanan buhi nga mga tinuga, sa mga tawo kag mga sapat, kag ginapadayon ina sang pagginhawa.
13. Sa anong paagi ang espiritu mahimo mapaanggid sa koryente?
13 Sa pag-ilustrar: Ginapaandar sang koryente ang isa ka kasangkapan. Kon madula ang koryente, ang kasangkapan nagadulog man. Ang koryente wala sing kabuhi sa iya kaugalingon. Sing kaanggid man, kon ang isa ka tawo mapatay, ang iya espiritu nagadulog sa pagpahulag sa mga selula sang lawas. Wala ini nagaguwa sa lawas kag nagapadayon sa pagkabuhi sa iban nga duog.—Salmo 104:29.
14, 15. Paano ang espiritu nagabalik sa Dios sa kamatayon?
14 Ngaa, nian, ang Manugwali 12:7 nagasiling nga kon ang isa ka tawo mapatay, “ang espiritu nagabalik sa matuod nga Dios nga naghatag sini”? Nagakahulugan bala ini nga ang espiritu literal nga nagalakbay sa kahawaan padulong sa Dios? Indi subong sini ang ginapahangop. Dumduma, ang espiritu amo ang puwersa sang kabuhi. Sa tion nga madula inang puwersa sang kabuhi, ang Dios lamang ang may ikasarang sa pagpasag-uli sini. Gani ang espiritu “nagabalik sa matuod nga Dios” sa kahulugan nga ang paglaum sa palaabuton sina nga tawo nasandig karon sing bug-os sa Dios.
15 Ang Dios lamang ang makapasag-uli sang espiritu, ukon puwersa sang kabuhi, agod mabuhi liwat ang isa ka tawo. (Salmo 104:30) Apang amo bala sini ang katuyuan sang Dios?
[Nota]
a Suno sa New Catholic Encyclopedia, “ang mga Amay [sang Iglesia] sa kabilugan maathag nga nagasiling nga ang purgatoryo nagaluntad.” Apang, ginabaton man sini nga libro nga “ang Katoliko nga doktrina tuhoy sa purgatoryo napasad sa tradisyon, indi sa Sagrado nga Kasulatan.”
[Kahon sa pahina 23]
Madumduman nga mga Butang Gikan sa Nagligad nga Kabuhi
KON wala sing butang nga nagalampuwas sa kamatayon sang lawas, ano ang masiling sa madumduman nga mga butang gikan sa nagligad nga kabuhi nga ginasiling sang iban?
Ang Hindu nga iskolar nga si Nikhilananda nagsiling nga ang ‘mga eksperiensia sa tapos sang kamatayon indi mapamatud-an sang rason.’ Sa lektura nga “Models of Belief in Eternity in the Religions,” ang teologo nga si Hans Küng nagsiling: “Wala sa mga kasaysayan—kalabanan naghalin sa kabataan ukon sa mga pungsod diin ginapatihan ang reinkarnasyon—tuhoy sa madumduman nga mga butang gikan sa nagligad nga kabuhi ang mapamatud-an.” Nagdugang pa sia: “Ang kalabanan sang [mga mananalawsaw nga nagapangabudlay sing maukod kag pasad sa siensia tuhoy sa sini nga topiko] nagabaton nga ang mga eksperiensia nga ila napamatud-an wala nagahatag sing sadsaran para sa isa ka makakumbinsi gid nga pamatuod sang liwatliwat nga pagkabuhi sa duta.”
Ano kon ginabatyag mo nga may madumduman ikaw mismo gikan sa nagligad nga kabuhi? Mahimo may nanuhaytuhay nga mga kabangdanan ini nga mga balatyagon. Madamo sang impormasyon nga ginabaton naton ang ginatipon sa natago nga bahin sang aton hunahuna bangod wala naton ini ginagamit sing direkta ukon sa gilayon. Kon ang nalipatan na nga mga butang madumduman liwat, ginahangop ini sang iban nga mga tawo subong pamatuod nga nabuhi na sila anay. Apang, ang matuod amo nga wala sing eksperiensia sa kabuhi ang mapamatud-an luwas sa aton kabuhi karon. Ang kalabanan nga tawo nga nagakabuhi sa duta wala gid sing madumduman nga nabuhi sila anay; ukon nagahunahuna sila nga nabuhi sila anay.