Dayawa ang Hari nga Dayon!

“Si Jehova hari tubtob sa walay latid nga tion, bisan sing dayon.”​—⁠SALMO 10:⁠16.

 1. Anong mga pamangkot ang nagautwas tuhoy sa dayon nga tion?

DAYON nga tion​—⁠ano sa banta ninyo ang kahulugan sini? Mahimo bala mangin dayon ang tion? Ti, indi maduhaduhaan nga ang nagligad nga tion isa ka dayon nga tion. Indi bala dapat, nian, nga mangin dayon man ang palaabuton? Sa pagkamatuod, ang Biblia nga New World Translation nagasiling nga ang Dios ginadayaw “kutob sa walay latid nga tion tubtob sa walay latid nga tion.” (Salmo 41:13) Ano ang buot silingon sining ekspresyon? Mabuligan kita sa paghangop kon binagbinagon naton ang may kaangtanan nga topiko​—⁠ang kahawaan.

2, 3. (a) Anong mga pamangkot ang nagadalahig sa kahawaan, nga nagabulig sa aton nga mahangpan ang dayon nga tion? (b) Ngaa dapat naton simbahon ang Hari nga dayon?

² Daw ano kasangkad ang kahawaan? May latid bala ini? Mga 400 ka tuig na ang nagligad, ang aton duta ginhunahuna nga amo ang sentro sang uniberso. Nian nadiskobrehan ni Galileo ang teleskopyo, nga paagi sini makita sing mas maathag ang mga kalangitan. Nakit-an ni Galileo ang iban pa madamong mga bituon kag napamatud-an niya nga ang duta kag ang iban pa nga mga planeta nagalibot sa adlaw. Ang Milky Way athagon na. Napamatud-an ini nga isa ka galaksiya sang mga bituon, nga nagadamo sing mga isa ka gatos ka bilyon. Indi gid naton maisipan ang aktuwal nga kadamuon sang mga bituon, bisan sa bug-os naton nga kabuhi. Sang ulihi, padayon nga natukiban sang mga astronomo ang binilyon ka galaksiya. Walay katapusan ang kadamuon sini sa kahawaan, lampas pa sa makit-an sang pinakamabaskog nga mga teleskopyo. Daw subong bala nga walay katapusan ang kahawaan. Amo man sini ang dayon nga tion​—⁠wala ini sing latid.

³ Ang ideya nga dayon nga tion daw indi mahangpan sang aton limitado tawhanon nga utok. Apang, may Isa nga nakahangop sini sing bug-os. Sarang niya maisip, huo, kag mahingalanan pa gani, ang quadrillion ka bituon sa ila binilyon ka galaksiya! Ining Isa nagasiling: “Itangla ang inyo mga mata sa hitaas kag tan-awa. Sin-o ang nagtuga sining mga butang? Amo ang Isa nga nagapaguwa sang ila kasuldadusan sa isip, ginatawag niya sila tanan sa ngalan. Bangod sang iya bugana nga dinamiko nga enerhiya, kag bangod nga makusog man sia sa gahom, wala sing isa sa ila ang nakulang. Wala ka bala makahibalo ukon wala ka bala makabati? Si Jehova, ang Manunuga sang mga ukbong sang duta, isa ka Dios tubtob sa walay latid nga tion. Wala sia ginapunaw ukon ginalapyo. Indi matungkad ang iya paghangop.” (Isaias 40:​26, 28) Daw ano ka makatilingala nga Dios! Sa pagkamatuod, sia gid ang Dios nga luyag naton simbahon!

“Hari Tubtob sa Walay Latid nga Tion”

 4. (a) Paano gindayaw ni David ang Hari nga dayon? (b) Ano ang ginhinakop sang isa ka bantog nga sientipiko tuhoy sa ginhalinan sang uniberso?

⁴ Sa Salmo 10:​16, si David nagsiling tuhoy sa Manunuga, ang Dios: “Si Jehova Hari tubtob sa walay latid nga tion, sing dayon gid.” Kag sa Salmo 29:​10, ginsulit niya ini: “Si Jehova nagalingkod subong hari tubtob sa walay latid nga tion.” Huo, si Jehova amo ang Hari nga dayon! Dugang pa, si David nagapamatuod nga ining nabayaw nga Hari amo ang Desinyador kag Magbubuhat sang tanan nga makita naton sa kahawaan, sa pagsiling sa Salmo 19:1: “Ang mga langit nagapahayag sang himaya sang Dios; kag ang kahawaan nagasugid sang binuhatan sang iya mga kamot.” Mga 2,700 ka tuig sang ulihi, ang kilala nga sientipiko nga si Sir Isaac Newton nag-ugyon kay David, sa pagsulat: “Ining labing matahom nga sistema sang mga adlaw, mga planeta kag mga kometa nagluntad lamang bangod sang katuyuan kag pagkasoberano sang isa ka nasanagan kag gamhanan nga persona.”

 5. Ano ang ginsulat ni Isaias kag ni Pablo tuhoy sa Ginhalinan sang kaalam?

⁵ Dapat gid magpaubos sa aton ang paghibalo nga ang Soberanong Ginuong Jehova, nga bisan ang malapad nga “mga langit, huo, ang langit sang mga langit, . . . indi makaigo,” nagakabuhi sing dayon! (1 Hari 8:27) Si Jehova, nga ginalaragway sa Isaias 45:18 subong “ang Manunuga sang mga langit, . . . ang Taghuman sang duta kag ang Magbubuhat sini,” amo ang Tuburan sang kaalam nga labaw sa mahangpan sang tawo. Si Jehova nagsiling, subong sang ginapadaku sa 1 Corinto 1:19: “Laglagon ko ang kaalam sang mga maalam, kag pakawalaon ko ang paghangop sang mga mahangpunon.” Gindugangan ini ni apostol Pablo sa 1Co 1 bersikulo 20: “Diin ang maalam? Diin ang escriba? Diin ang manugbais sining sistema sang mga butang? Wala bala pagpakabuanga sang Dios ang kaalam sang kalibutan?” Huo, subong sang dugang nga ginsiling ni Pablo, sa 1Co 1 kapitulo 3, bersikulo 19, “ang kaalam sining kalibutan kabuangan sa Dios.”

 6. Ano ang ginapahangop sang Manugwali 3:​11 tuhoy sa “walay latid nga tion”?

⁶ Ang mga butang sa langit, mga bahin sang tinuga nga ginpatuhuyan ni Hari Solomon: “Ang tagsa ka butang ginhimo [sang Dios] nga matahom sa iya tion. Ginbutang man niya ang walay latid nga tion sa ila tagipusuon, agod nga indi gid matungkad sang tawo ang binuhatan nga ginhimo sang matuod nga Dios kutob sa ginsuguran bisan tubtob sa katapusan.” (Manugwali 3:11) Huo, gintanom sa tagipusuon sang tawo ang pagtinguha nga hibaluon kon ano ang kahulugan sang “walay latid nga tion,” buot silingon, dayon nga tion. Apang matigayon gid bala niya ining ihibalo?

Isa ka Makadalayaw nga Paglaum sa Kabuhi

7, 8. (a) Anong makadalayaw nga palaabuton sa kabuhi para sa mga tawo ang yara sa unahan, kag paano matigayon ini? (b) Ngaa dapat kita malipay nga ang panudlo sang Dios magapadayon tubtob sa walay katapusan?

⁷ Si Jesucristo nagsiling sa pangamuyo kay Jehova: Ini nagakahulugan sing kabuhi nga walay katapusan, ang pagkuha nila sing ihibalo tuhoy sa imo, ang lamang matuod nga Dios, kag tuhoy sa isa nga imo ginpadala, si Jesucristo.” (Juan 17:3) Paano kita makatigayon sini nga ihibalo? Dapat naton tun-an ang Pulong sang Dios, ang Balaan nga Biblia. Paagi sini makatigayon kita sing sibu nga ihibalo tuhoy sa dakung mga katuyuan sang Dios, lakip ang aman nga ginhimo niya paagi sa iya Anak para sa kabuhi nga walay katapusan sa isa ka paraiso nga duta. Amo ini “ang matuod nga kabuhi” nga ginapatuhuyan sa 1 Timoteo 6:19. Magahisanto ini sa ginalaragway sang Efeso 3:11 subong “ang dayon nga katuyuan nga ginhimo [sang Dios] may kaangtanan kay Cristo, si Jesus nga aton Ginuo.”

⁸ Huo, kita nga makasasala nga mga tawo mahimo makatigayon sing kabuhi nga walay katapusan paagi sa pagtudlo sang Dios kag pagtuo naton sa halad nga gawad ni Jesus. Tubtob san-o magapadayon ining pagtudlo? Tubtob sa walay katubtuban samtang ang katawhan amat-amat nga ginatudluan sing kaalam sang aton Manunuga. Ang kaalam ni Jehova wala sing latid. Si apostol Pablo nagtuaw: “O pagkadalom sang kamanggaran kag kaalam kag ihibalo sang Dios! Pagkadimatungkad sang iya mga paghukom kag pagkadimausoy sang iya mga dalanon!” (Roma 11:33) Nagakaigo gid nga ang 1 Timoteo 1:17 nagatawag kay Jehova “ang Hari nga dayon”!

Ang Kaalam ni Jehova sa Pagpanuga

9, 10. (a) Anong dakung mga binuhatan ang ginhimo ni Jehova sa paghanda niya sa duta subong dulot sa katawhan? (b) Paano ang daku nga kaalam ni Jehova makit-an sa iya mga tinuga? (Tan-awa ang kahon.)

⁹ Binagbinaga ang matahom nga panublion nga gin-aman sang Hari nga dayon para sa aton nga mga tawo. Ang Salmo 115:16 nagasugid sa aton: “Ang mga langit mga langit ni Jehova, apang ang duta nahatag niya sa mga anak sang mga tawo.” Indi bala ini isa ka matahom nga butang nga ginasalig sa aton? Amo gid sa pagkamatuod! Kag ginaapresyar gid naton ang talalupangdon nga kaalam sang aton Manunuga sa paghanda sang duta subong aton palaabuton nga puluy-an!​—⁠Salmo 107:⁠8.

¹⁰ Makatilingala nga mga butang ang natabo sa duta sa tion sang anom ka pagpanuga nga “mga adlaw” sang Genesis kapitulo 1, ang tagsa ka adlaw naglawig sing linibo ka tuig. Haklapan sang ulihi sang pagpanuga sang Dios sang berde nga hilamon nga alpombra ang bug-os nga duta, matag-as nga mga kahoy, kag maduagon nga mga bulak. Mapuno ini sing tumalagsahon nga mga tinuga sa dagat, panong sang matahom nga mga pispis, kag madamong anta kag ilahas nga mga sapat, ang tagsa gintuga “suno sa iya sahi.” Pagkatapos malaragway ang pagtuga sa lalaki kag babayi, ang Genesis 1:31 nagaasoy: “Nakita sang Dios ang tanan nga nahimo niya kag, yari karon! tama gid kaayo.” Daw ano ka makalilipay nga palibot ang ginpuy-an sadtong unang mga tawo! Indi bala naton makita sa sining tanan nga tinuga ang kaalam, paghanda, kag pag-atipan sang isa ka mahigugmaon nga Manunuga?​—⁠Isaias 45:​11, 12, 18.

11. Paano ginpakadaku ni Solomon ang kaalam ni Jehova sa pagpanuga?

¹¹ Ang isa nga nagdayaw sa kaalam sang Hari nga dayon amo anay si Solomon. Sulitsulit niya nga ginpatalupangod ang kaalam sang Manunuga. (Hulubaton 1:​1, 2; 2:​1, 6; 3:​13-18) Gi­napasalig kita ni Solomon nga “ang duta nagapabilin tubtob sa walay latid nga tion.” Gin-apresyar niya ang mga kalatingalahan sang mga tinuga, lakip ang katuyuan sang mga gal-um sa pagpabugnaw sang aton duta. Sa amo, nagsulat sia: “Ang tanan nga suba nagailig pakadto sa dagat, apang ang dagat wala gid nagakapuno. Sa duog diin ang mga suba nagakadto, didto nagabalik sila.” (Manugwali 1:​4, 7) Gani sa tapos mapabugnawan ang duta sang ulan kag mga suba, ang tubig nga nagakadto sa dagat nagabalik liwat sa panganod. Ano ayhan ang kahimtangan sining duta, kag ano ayhan ang matabo sa aton, kon wala ining nagatinlo kag nagasulitsulit nga siklo sang tubig?

12, 13. Paano naton mapakita ang pag-apresasyar sa mga tinuga sang Dios?

¹² Ang aton apresasyon sa pagkabalanse sang mga tinuga dapat ginapamatud-an sang aksion, subong sang ginsiling ni Hari Solomon sa nagahingapos nga mga pulong sang Manugwali: “Ini amo ang katapusan sang mga butang, sa tapos mabatian ang tanan: Kahadluki ang matuod nga Dios kag tumana ang iya mga sugo. Kay amo ini ang bug-os nga obligasyon sang tawo. Kay ang matuod nga Dios magadala sang tagsa ka binuhatan sa hukmanan may kaangtanan sa tagsa ka butang nga natabo, kon bala maayo ini ukon malaut.” (Manugwali 12:​13, 14) Dapat kita mahadlok sa paghimo sing bisan ano nga indi kalahamut-an sa Dios. Sa baylo, dapat kita magtinguha nga tumanon sia upod ang masimbahon nga kahadlok.

¹³ Huo, dapat naton handumon nga dayawon ang Hari nga dayon bangod sang iya makatilingala nga mga tinuga! Ang Salmo 104:24 nagasiling: “Daw ano kadamo sang imo mga binuhatan, O Jehova! Sa kaalam ginhimo mo sila tanan. Ang duta puno sang imo mga tinuga.” Sing malipayon, magaugyon kita sa katapusan nga bersikulo sining salmo paagi sa pagsiling sa aton kaugalingon kag sa iban: “Pakamaayuha si Jehova, O kalag ko. Dayawa ninyo si Jah!”

Ang Makadalayaw nga Dutan-on nga Tinuga

14. Sa anong mga paagi ang tinuga sang Dios nga tawo mas labaw sangsa mga sapat?

¹⁴ Ang tanan nga tinuga ni Jehova pulido gid. Apang ang labing talalupangdon nga tinuga sa duta amo kita​—⁠ang tawo. Si Adan kag dayon si Eva, amo ang talipuspusan sang anom ka adlaw nga pagpanuga ni Jehova​—⁠tinuga nga labaw gid sa mga isda, mga pispis, kag mga sapat! Bisan pa madamo sining mga tinuga ang duna nga maalam, ginhatagan ang tawo sing ikasarang sa pagpangatarungan, sing konsiensia nga makapatuhay sang husto gikan sa sayop, sing ikasarang sa pagplano sa palaabuton, kag sing duna nga handum sa pagsimba. Paano ini tanan natabo? Sa baylo nga magtuhaw gikan sa walay buot nga mga sapat, gintuga ang tawo suno sa dagway sang Dios. Gani, ang tawo lamang ang makapabanaag sang mga kinaiya sang aton Manunuga, nga nagapakilala sang iya kaugalingon subong “Si Jehova, si Jehova, isa ka Dios nga maluluy-on kag mainayuhon, mahinay sa pagpangakig kag bugana sa mahigugmaon nga kaluoy kag sa kamatuoran.”​—⁠Exodo 34:⁠6.

15. Ngaa dapat naton dayawon si Jehova sing mapainubuson?

¹⁵ Dayawon naton kag pasalamatan si Jehova bangod sang makatilingala nga desinyo sang aton lawas. Ang aton dugo, nga kinahanglanon gid sa kabuhi, nagapanalaytay sa lawas sa kada 60 segundo. Subong sang ginasiling sa Deuteronomio 12:​23, “ang dugo amo ang kalag”​—⁠ang aton kabuhi​—⁠nga hamili sa panulok sang Dios. Ang mabakod nga mga tul-an, mahumok nga kaunuran, kag ang sensitibo nga nervous system ginakontrol sang isa ka utok nga labaw gid sa utok sang bisan ano nga sapat kag may ikasarang nga indi matupungan bisan sang kompyuter nga subong kadaku sa isa ka mataas nga tinukod. Wala bala ini nagapaubos sa imo? Dapat gid. (Hulubaton 22:4) Kag binagbinaga man ini: Ang aton mga baga, tutunlan, dila, mga ngipon, kag baba nagabuligay tanan agod makahambal ang tawo sang bisan diin sa linibo ka hambal. Si David nagakaigo gid nga nag-amba kay Jehova, nga nagasiling: “Dayawon ko ikaw kay ginhimo ako sing makahalangawa kag makatilingala. Makatilingala ang imo mga binuhatan nga nahibaluan gid sang akon kalag.” (Salmo 139:14) Magbuylog kita kay David sa paghatag sing mapinasalamaton nga pagdayaw kay Jehova, ang aton makatilingala nga Desinyador kag Dios!

16. Anong ambahanon ang ginkomposo sang isa ka musikero sa pagdayaw kay Jehova, kag sa anong makapahulag nga imbitasyon dapat maghulag kita?

¹⁶ Ang musikal nga oratoryo ni Joseph Haydn sang ika-18 nga siglo nagasiling bilang pagdayaw kay Jehova: “Pasalamati ninyo sia, makatilingala gid ang iya mga binuhatan! Ambaha ang Iya kadungganan, ambaha ang Iya himaya, pakamaayuha kag pakadakua ang Iya Ngalan! Ang kadayawan ni Jehova nagapadayon tubtob sa walay katubtuban, Amen, Amen!” Ang mas matahom pa gid amo ang ginsulitsulit nga inspirado nga mga ekspresyon sa Salmo, subong sang apat ka beses nga imbitasyon sa Salmo kapitulo 107: “Kabay nga ang mga tawo magdayaw kay Jehova tungod sang iya mahigugmaon nga kaluoy kag sang iya makatilingala nga mga binuhatan sa mga anak sang mga tawo.” Nagabuylog ka bala sa sina nga pagdayaw? Dapat gid, kay ang tanan nga makadalayaw gid nga butang naghalin kay Jehova, ang Hari nga dayon.

Gamhanan nga mga Binuhatan

17. Paano ginbayaw sang ‘ambahanon ni Moises kag sang Kordero’ si Jehova?

¹⁷ Sa sulod sang nagligad nga anom ka libo ka tuig, naghimo ang Hari nga dayon sing gamhanan nga mga buhat. Sa katapusan nga tulun-an sang Biblia, sa Bugna 15:​3, 4, mabasa naton ang kadalag-an sa langit batok sa demonyo nga mga kaaway: “Nagaamba sila sang ambahanon ni Moises nga ulipon sang Dios kag sang ambahanon sang Kordero, nga nagasiling: ‘Dalagku kag kalatingalahan ang imo mga binuhatan, Jehova nga Dios, nga Labing Gamhanan. Matarong kag matuod ang imo mga dalanon, Hari nga dayon. Sin-o bala ang indi mahadlok sa imo, Jehova, kag indi maghimaya sang imo ngalan, kay ikaw lamang ang matutom? Ang tanan nga pungsod magakari kag magasimba sa imo, kay ang imo matarong nga mga mando napahayag.’ ” Ngaa gintawag ini nga ‘ambahanon ni Moises kag sang Kordero’? Tan-awon naton.

18. Anong dakung binuhatan ang ginapahanumdom sang ambahanon sa Exodo kapitulo 15?

¹⁸ Sang nagligad nga 3,500 ka tuig, sang ang gamhanan nga kasuldadusan ni Paraon nalaglag sa Dagat nga Mapula, mapinasalamaton nga gindayaw sang mga Israelinhon si Jehova paagi sa ambahanon. Mabasa naton ini sa Exodo 15:​1, 18: “Nian si Moises kag ang katawhan sang Israel nag-ambahan sining ambahanon kay Jehova kag nagsiling: ‘Magaamba ako kay Jehova, kay ginbayaw sia sing mataas. Gintagbong niya sa dagat ang kabayo kag ang iya manugsakay. Si Jehova magahari tubtob sa walay latid nga tion, tubtob sa walay katubtuban.’ ” Ang matarong nga mga mando sining Hari nga dayon ginpakita sa iya paghukom kag paglaglag sa mga kaaway nga nagpamatok sa iya pagkasoberano.

19, 20. (a) Ngaa ginporma ni Jehova ang pungsod sang Israel? (b) Paano ginsabat sang Kordero kag sang iban pa ang hangkat ni Satanas?

¹⁹ Ngaa ginkinahanglan nga himuon ini? Sa hardin sang Eden ginhaylo sang malalangon nga Man-ug ang aton unang mga ginikanan sa pagpakasala. Bangod sini ginpaliton ang makasasala nga pagkadihimpit sa tanan nga tawo. Apang, ang Hari nga dayon gilayon nga naghimo sing mga tikang nahisanto sa iya orihinal nga katuyuan, nga magadul-ong sa pagtabog sang iya mga kaaway gikan sa duta kag ipasag-uli ang tulad-paraiso nga mga kahimtangan. Ginporma sang Hari nga dayon ang pungsod sang Israel agod ilaragway kon paano niya himuon ini.​—⁠Galacia 3:⁠24.

²⁰ Apang, sang ulihi, ang Israel mismo wala magmatutom kag naglain gid ang ila kahimtangan sang gintugyan sang ila mga pangulo ang bugtong nga Anak sang Dios sa mga Romano agod paantuson kag patyon. (Binuhatan 10:​39; Filipos 2:8) Apang, ang integridad ni Jesus tubtob kamatayon, subong ang ginhalad nga “Kordero sang Dios,” nangin isa ka talalupangdon nga sabat sa panghangkat sang dumaan nga Kaaway sang Dios, si Satanas​—⁠nga wala sing tawo ang magmatutom sa Dios sa idalom sang mabudlay nga pagtilaw. (Juan 1:​29, 36; Job 1:​9-12; 27:5) Bisan pa nakapanubli sing pagkadihimpit bangod sang sala ni Adan, minilyon sang iban pa nga mahinadlukon sa Dios nga mga tawo ang nagsunod sa mga tikang ni Jesus paagi sa paghupot sing integridad sa atubangan sang mga pagsalakay ni Satanas.​—⁠1 Pedro 1:​18, 19; 2:​19, 21.

21. Nahisanto sa Binuhatan 17:​29-31, ano ang masunod nga pagabinagbinagon?

²¹ Nag-abot na karon ang adlaw agod padyaan ni Jehova ang mga matutom kag hukman ang tanan nga kaaway sang kamatuoran kag pagkamatarong. (Binuhatan 17:​29-31) Paano ini magaabot? Isugid ini sang aton masunod nga artikulo.

Kahon sa Repaso

◻ Ngaa si Jehova nagakaigo tawgon subong “Hari nga dayon”?

◻ Paano ginpasundayag ang kaalam ni Jehova sa iya mga tinuga?

◻ Sa anong mga paagi ang tawo isa ka obra-maestra sang pagpanuga?

◻ Anong hilikuton ang ginapanawagan sang ‘ambahanon ni Moises kag sang Kordero’?

[Kahon sa pahina 12]

Ang Nagalabaw nga Kaalam ni Jehova

Ang kaalam sang Hari nga dayon makita sa madamong paagi sa iya mga tinuga sa duta. Talupangda ang mga pinamulong ni Agur: “Ang tagsa ka pulong sang Dios natilawan. Sia taming sa mga nagadangop sa iya.” (Hulubaton 30:5) Nian ginapatuhuyan ni Agur ang madamong tinuga sang Dios, ang mga magamay kag mga dalagku. Halimbawa, sa bersikulo 24 tubtob 28, ginalaragway niya ang “apat ka butang nga magagmay sa duta, apang maalam gid sing lakas.” Ini amo ang subay, ang coney, ang apan, kag ang tiki.

“Lakas kaalam”​—⁠huo, ang mga sapat ginhimo sa sinang paagi. Wala sila nagapangatarungan subong sang tawo kundi nagasandig sa duna nga kaalam. Ginpaligban mo na bala ini? Daw ano gid sila ka organisado nga mga tinuga! Halimbawa, ang mga subay naorganisar sa mga kolonya, nga nagalakip sang reyna, mga manugpangabudlay, kag sang mga lalaki. Sa pila ka espesyi, ang manugpangabudlay nga mga subay nagatipon pa gani sing mga tigi sa mga balay nga ila ginhimo. Diri nila ginagatasan ang mga tigi samtang ginatabog sang soldado nga mga subay ang bisan anong nagasalakay nga mga kaaway. Ang laygay makit-an sa Hulubaton 6:​6: “Kadto sa subay, ikaw nga matamad; patugsilingi ang iya mga dalanon, kag magmaalam.” Indi bala kita dapat mapahulag sining mga halimbawa nga mangin “masako sa mga hilikuton sang Ginuo”?​—⁠1 Corinto 15:⁠58.

Ang mga tawo naghimo sing dalagku nga mga eroplano. Apang mas maayo gid ang mga pispis, lakip ang hum­ming­bird, nga nagabug-at sing kubos sa 30 gramos! Ang isa ka Boeing 747 nga de-pasahero nga eroplano nagakinahanglan sing 180,000 ka litro sang inuggatong, dapat imaneho sang isa ka hanas nga piloto, kag sang masibod nga sistema sing nabigasyon agod makalakbay padulong sa iban nga kadutaan. Apang, ang diutay nga hum­ming­bird nagasandig sa 1 ka gramo sang tambok agod makalupad halin sa Aminhan nga Amerika, tabok sa Gulpo sang Mexico, kag padulong sa Bagatnan nga Amerika. Wala sing madamong gatong, wala sing paghanas sa nabigasyon, wala sing masibod nga mga tsart ukon mga kompyuter! Ini bala nga ikasarang resulta lamang sang proseso sang ebolusyon? Indi gid! Ining diutay nga pispis lakas gid kaalam, bangod ginprograma sia sang iya Manunuga, si Jehova nga Dios.

[Retrato sa pahina 10]

Ang “Hari nga dayon” ginabayaw sang iya nanuhaytuhay nga mga tinuga

[Retrato sa pahina 15]

Subong nga ginsaulog ni Moises kag sang bug-os nga Israel ang kadalag-an ni Jehova sa Dagat nga Mapula, daku man nga kinalipay ang matabo pagkatapos sang Armagedon