Magsab-ug sing Pagkamatarong, Aniha ang Mahigugmaon nga Kaayo sang Dios

“ANG isa pat-od nga mapahamak bangod naggarantiya sia sa isa ka estranghero, apang ang nagadumot sa pagkamustahanay nagapabilin nga hilway sa kabalaka.” (Hulubaton 11:15) Ginapalig-on gid sining malip-ot nga hulubaton ang buhat nga nagapabatyag sing salabton! Magpirma ka sa utang sang “isa ka estranghero” kag mahimo gid nga magproblema ka. Likawi ang pagkamustahanay​—⁠isa ka buhat nga nangin subong sang isa ka pirma sa kasugtanan sa dumaan nga Israel​—⁠kag magpabilin nga hilway sa siod sang kuwarta.

Maathag nga ang prinsipio nga naaplikar diri amo: “Bisan ano ang ginasab-ug sang tawo, ini man ang iya anihon.” (Galacia 6:7) “Sab-ug kamo sing binhi para sa inyo kaugalingon sa pagkamatarong,” siling ni manalagna Oseas, “mag-ani suno sa mahigugmaon nga kaayo.” (Oseas 10:12) Huo, magsab-ug sing pagkamatarong paagi sa paghimo sing mga butang suno sa paagi sang Dios, kag aniha ang iya mahigugmaon nga kaayo. Nagagamit sining prinsipio sing masunson, ginapalig-on gid ni Hari Solomon sang Israel ang husto nga buhat, matadlong nga pulong, kag nagakaigo nga panimuot. Ang pag-usisa sing maayo sang iya mga pulong sang kaalam magapalig-on gid sa aton nga magsab-ug sing binhi para sa aton kaugalingon sa pagkamatarong.​—⁠Hulubaton 11:15-​31.

Magsab-ug sing ‘Pangganyat,’ Mag-ani sing “Himaya”

“Ang babayi nga makagalanyat nagahupot sing himaya,” siling sang maalam nga hari, “apang ang mga mapiguson, sa ila bahin, nagahupot sing manggad.” (Hulubaton 11:16) Ginapakita sini nga bersikulo ang kinatuhayan sang nagapadayon nga himaya nga maagom sang makagalanyat nga babayi, “mainayuhon nga babayi,” kag ang umalagi nga manggad nga maagom sang mapiguson.​—⁠An American Translation.

Paano matigayon sang isa ang pangganyat nga nagaresulta sa himaya? “Amligi ang praktikal nga kaalam kag ang ikasarang sa paghunahuna,” laygay ni Solomon, “kag ini mangin . . . pangganyat sa imo tutunlan.” (Hulubaton 3:​21, 22) Kag ang salmista nagahambal tuhoy sa ‘pangganyat nga ginbubo sa mga bibig sang hari.’ (Salmo 45:​1, 2) Huo, ang praktikal nga kaalam, ikasarang sa paghunahuna, kag nagakaigo nga paggamit sing dila nagapadugang sa balor kag pangganyat sang isa ka tawo. Matuod gid ini sa mainandamon nga babayi. Si Abigail, nga asawa sang buang-buang nga si Nabal, isa ka halimbawa. “May maayo [sia] nga paghangop kag matahom sing dagway,” kag gindayaw sia ni Hari David tungod sa iya “pagkamahinantupon.”​—⁠1 Samuel 25:​3, 33.

Ang diosnon nga babayi nga may matuod nga pangganyat pat-od gid nga magabaton sing himaya. Mangin maayo ang iya reputasyon sa iban. Kon minyo sia, matigayon niya ang himaya sa mga mata sang iya bana. Sa katunayan, magadala sia sing himaya sa bug-os nga pamilya. Kag ang iya himaya indi umalagi lamang. “Ang ngalan pagapilion sa baylo sang madamo nga manggad; ang kahamuot maayo pa sa pilak kag bulawan.” (Hulubaton 22:1) Ang maayong ngalan nga iya nahimo sa Dios may permanente nga balor.

Ang kahimtangan baliskad sa isa nga mapiguson, ‘isa ka mapintas nga tawo.’ (Hulubaton 11:​16, New International Version) Ang mapiguson ginakabig nga kaangay sang mga malauton kag sang mga kaaway sang mga sumilimba ni Jehova. (Job 6:​23; 27:13) ‘Wala ginpahamtang sini nga tawo ang Dios sa iya atubangan.’ (Salmo 54:3) Paagi sa pagdingot kag paghingalit sing makagod sa inosente, ini nga tawo ‘nagatipon sing pilak kaangay sang yab-ok.’ (Job 27:16) Apang, sa ulihi, mahimo sia maghigda kag indi magbangon, kag sa bisan ano nga adlaw nga muklaton niya ang iya mga mata mahimo nga amo na ang iya katapusan. (Job 27:19) Nian, ang tanan niya nga manggad kag hinimuan mangin wala sing pulos.​—⁠Lucas 12:16-​21.

Daw ano ka importante nga leksion ang ginatudlo sang Hulubaton 11:16! Paagi sa malip-ot nga pagpakita sa aton kon ano ang anihon sang pagkamakagalanyat kag pagkamapiguson, ginapalig-on kita sang hari sang Israel nga magsab-ug sing pagkamatarong.

Ang “Mahigugmaon nga Kaayo” Nagahatag sing mga Padya

Nagatudlo sing isa pa ka leksion sa tawhanon nga mga kaangtanan, si Solomon nagsiling: “Ang tawo nga may mahigugmaon nga kaayo nagahimo sing maayo sa iya kalag, apang ang tawo nga mapintas nagahimo sa iya lawas nga silikwayon.” (Hulubaton 11:17) “Ang buot silingon sang hulubaton,” siling sang isa ka iskolar, “amo nga ang panimuot sang isa sa iban, maayo man ukon malain, may yara wala-gintuyo ukon wala-ginapaabot nga mga resulta sa iya kaugalingon.” Binagbinaga ang isa ka lamharon nga babayi nga si Lisa.⁠a Bisan pa may maayo sia nga tinutuyo, pirme sia ulihi sa iya mga ginakontrata. Kinaandan na sa iya nga maulihi sing 30 minutos ukon kapin pa sa mga kahimusan niya nga magkit-anay upod sa iban pa nga mga manugbantala sang Ginharian agod magbantala. Si Lisa wala nagahimo sing maayo sa iya kaugalingon. Mabasol bala niya ang iban kon matak-an na sila sa pag-uyang sing malahalon nga tion kag indi na mag-upod pa sa iya?

Ang perpeksionista​—⁠ang isa nga nagapahamtang sing tuman kataas nga mga talaksan sa hinimuan​—⁠mapintas man sa iya kaugalingon. Pirme sia nagatinguha nga lab-uton ang indi malab-ot nga mga tulumuron, kag ginabutang niya ang iya kaugalingon sa kahimtangan nga magaresulta sa kalapyo kag kalugaw-an. Sa pihak nga bahin, ginahimuan naton sing maayo ang aton kaugalingon kon nagapahamtang kita sing realistiko kag makatarunganon nga mga tulumuron. Ayhan indi kita subong kadasig sa iban sa paghangop sa mga butang. Ukon mahimo nga ginalimitehan kita sang balatian ukon katigulangon. Indi gid kita dapat maugot sa aton espirituwal nga pag-uswag, kundi magpadayon pirme sa pagpakita sing pagkamakatarunganon sa pag-atubang sang aton mga limitasyon. Malipayon kita kon ‘ginahimo naton ang aton bug-os nga masarangan’ suno sa aton mga ikasarang.​—⁠2 Timoteo 2:​15; Filipos 4:5.

Nagapaathag sing detalyado pa kon paano ang matarong nagabenepisyo samtang ang mapintas nga tawo nagahalit sang iya kaugalingon, ang maalam nga hari nagsiling: “Ang malauton nagabaton sing malimbungon nga mga suhol, apang ang nagasab-ug sing pagkamatarong, sing matuod nga kinitaan. Ang malig-on nga nagatindog sa pagkamatarong takus sa kabuhi, apang ang nagahingamo sa kalainan takus sa iya kamatayon. Ang mga balingag sa tagipusuon kalangil-aran kay Jehova, apang ang mga walay kasawayan sa ila dalanon kalahamut-an sa iya. Bisan pa ang kamot mag-uyat sa kamot, ang malain nga tawo indi pagpabay-an nga di-masilutan; apang ang kaliwat sang mga matarong pat-od nga makapalagyo.”​—⁠Hulubaton 11:18-21.

Sa nanuhaytuhay nga paagi ginapadaku sini nga mga bersikulo ining panguna nga punto: Magsab-ug sing pagkamatarong kag aniha ang padya sini. Ang malauton mahimo nga magpangdaya ukon magsugal agod matigayon ang butang nga indi na kinahanglan mangabudlay. Sanglit ini nga mga suhol malimbungon, mahimo ini magresulta sa iya kalugaw-an. Ang bunayag kag mapisan nga manugpangabudlay nagabaton sing matuod nga kinitaan kag may kalig-unan sia sa sini. Bangod nahamut-an sang Dios, ang isa nga walay kasawayan may paglaum nga kabuhi nga walay katapusan. Apang kamusta naman ang malain nga tawo? “Bisan pa ang kamot mag-uyat sa kamot” sa pagpadihot sing daya, ang malauton indi makalikaw sa silot. (Hulubaton 2:​21, 22) Maayo gid ang laygay nga magsab-ug sing pagkamatarong!

Matuod nga Katahom Para sa Isa nga Mahinantupon

“Subong sang bulawan nga singsing sa ilong nga yara sa sungad sang baboy, amo man ang babayi nga maanyag apang nagapalayo sa pagkamahinantupon,” siling pa ni Solomon. (Hulubaton 11:22) Ang mga singsing sa ilong kinaandan nga puni sang panahon sang Biblia. Ang bulawan nga singsing sa ilong nga gintuhog sa kilid sang ilong ukon sa bahin nga nagabal-ot sa duha ka buho sang ilong madali matalupangdan nga alahas sa isa ka babayi. Indi gid nagakaigo nga ining matahom katama nga alahas yara sa sungad sang baboy! Kaangay ini sa isa ka matahom nga tawo nga wala sing “pagkamahinantupon.” Ang subong sini nga pagpamuni indi nagakabagay sa iya, babayi man sia ukon lalaki. Wala ini sa lugar​—⁠indi gid ini matahom.

Matuod, natural lamang nga kabalak-an naton ang aton hitsura. Apang ngaa abi magkabalaka kita sing tuman ukon mangin di-kontento sa aton hitsura ukon pisikal nga dagway? Wala kita sing kontrol sa madamo nga aspekto sang aton dagway. Kag ang pisikal nga dagway indi amo ang pinakaimportante nga butang. Indi bala matuod nga ang kalabanan sang mga tawo nga naluyagan naton kag nagustuhan kinaandan lang ang hitsura? Ang pisikal nga katahom indi amo ang yabi sa kalipay. Ang importante amo ang nasulod nga katahom sang dalayon nga diosnon nga mga kinaiya. Gani, kabay nga mangin mahinantupon kita kag palambuon ining mga kinaiya.

“Ang Maalwan nga Kalag Patambukon”

“Ang handum sang mga matarong pat-od nga maayo,” siling ni Hari Solomon, “ang paglaum sang mga malauton kasingkal.” Nagailustrar kon paano nangin subong sini, nagsiling pa sia: “May yara nagasabwag apang ginadugangan pa; may yara man nga nagapugong sa paghimo sing nagakaigo, apang nagaresulta lamang sa kinawad-on.”​—⁠Hulubaton 11:​23, 24.

Samtang mahugod kita nga nagasabwag​—⁠nagapaalinton sa iban​—⁠sang ihibalo tuhoy sa Pulong sang Dios, ginapauswag gid naton ang aton paghangop sa “kasangkaron kag kalabaon kag kataason kag kadalumon” sini. (Efeso 3:18) Sa pihak nga bahin, ang isa nga wala nagagamit sang iya ihibalo yara sa katalagman nga madulaan sini. Huo, “sia nga nagasab-ug sing halushalos magaani man sing halushalos; kag sia nga nagasab-ug sing bugana magaani man sing bugana.”​—⁠2 Corinto 9:6.

“Ang maalwan nga kalag patambukon [patin-aron],” siling pa sang hari, “kag ang isa nga nagabunyag sing bugana sa iban bunyagan man sing bugana.” (Hulubaton 11:25) Kon maalwan nga ginagamit naton ang aton tion kag pagkabutang sa pagpauswag sa matuod nga pagsimba, kahamut-an kita ni Jehova. (Hebreo 13:​15, 16) ‘Buksan niya ang mga talambuan sang langit kag iula sa aton ang pagpakamaayo tubtob nga wala na sing kakulang.’ (Malaquias 3:10) Tan-awa lamang ang espirituwal nga kahamungayaan sang iya mga alagad karon!

Nagahatag sing isa pa ka halimbawa sang magkatuhay nga mga handum sang matarong kag sang malauton, si Solomon nagsiling: “Ang isa nga nagadingot sang uyas​—⁠pakamalauton sia sang katawhan, apang may pagpakamaayo para sa ulo sang isa nga nagatugot nga ini ibaligya.” (Hulubaton 11:26) Ang pagkompra kag pagtago sing mga inugbaligya kon barato ini kag ibaligya ini kon magdiutay ang suplay kag magmahal ang presyo may daku nga ganansia. Bisan pa ang paglimite sa konsumo kag pagtigana mahimo magresulta sa pila ka kaayuhan, kinaandan na nga ginatamay sang mga tawo ang nagahimo sini bangod sang iya kakagod. Sa pihak nga bahin, ang isa nga wala nagaganansia sing daku sa ital-ital nga kahimtangan nahamut-an sang mga tawo.

Nagapalig-on sa aton nga padayunon ang paghandum sing maayo, ukon matarong, ang hari sang Israel nagsiling: “Sia nga nagapangita sang maayo magapangita sang maayong kabubut-on; apang ang isa nga nagapangita sang kalainan, magaabot ini sa iya. Ang nagasalig sa iya manggad​—⁠sia mapukan; apang kaangay sa mga dahon ang mga matarong magalambo.”​—⁠Hulubaton 11:​27, 28.

Ang Matarong Nagadaug sang mga Kalag

Nagapakita kon paano ang binuang nga buhat may malain nga mga resulta, si Solomon nagsiling: “Kon tuhoy sa bisan sin-o nga nagahimo sa iya balay nga silikwayon, magapanag-iya sia sang hangin.” (Hulubaton 11:29a) Ang sayop nga buhat ni Acan ‘nagresulta sa pagsikway sa iya,’ sa amo sia kag ang mga katapo sang iya pamilya ginbato tubtob mapatay. (Josue, kapitulo 7) Sa karon, ang ulo sang Cristianong panimalay kag ang iban pa nga katapo sang iya pamilya mahimo madalahig sa sayop nga buhat nga nagaresulta sa pagsikway sa ila sa Cristianong kongregasyon. Bangod sang indi pagsunod sa mga sugo sang Dios kag pagtugot sa mabug-at nga sayop nga buhat sa iya pamilya, ang tawo nagahimo sa iya panimalay nga silikwayon. Sia kag ayhan ang iban nga mga katapo sang iya pamilya ginpaguwa sa Cristianong paghiliupod subong di-mahinulsulon nga mga makasasala. (1 Corinto 5:​11-​13) Kag ano ang maagom niya? Hangin lamang​—⁠isa ka butang nga wala sing matuod nga unod ukon balor.

“Ang buang-buang nga tawo mangin alagad sang isa nga maalam sing tagipusuon,” padayon sang bersikulo. (Hulubaton 11:29b) Bangod ang buang-buang nga tawo kulang sing praktikal nga kaalam, indi sia masaligan sa mabug-at nga responsabilidad. Isa pa, bangod sang indi maayo nga pagdumala niya sa iya personal nga mga hilikuton mahimo nga manabat sia sa iban nga indibiduwal sa pila ka paagi. Ining di-maalam nga tawo mahimo nga “mangin alagad sang isa nga maalam sing tagipusuon.” Kon amo, maathag nga importante nga maggamit kita sing maayo nga paghukom kag praktikal nga kaalam sa tanan naton nga pagpakig-angot.

“Ang bunga sang matarong amo ang kahoy sang kabuhi,” pasalig sa aton sang maalam nga hari, “kag sia nga nagadaug sang mga kalag maalam.” (Hulubaton 11:30) Paano ini natabo? Bueno, paagi sa iya paghambal kag paggawi, ang matarong nga tawo nagahatag sing espirituwal nga kabakod sa iban. Ginapalig-on sila nga alagdon si Jehova kag mahimo nga makabaton sa ulihi sing kabuhi nga ihatag sang Dios.

‘Ang Makasasala Labi Pa nga Balusan’

Makabuluyok gid nga ginapalig-on kita sang ginsambit nga mga hulubaton nga magsab-ug sing pagkamatarong! Ginaaplikar sa isa pa ka paagi ang prinsipio nga “bisan ano ang ginasab-ug sang tawo, ini man ang iya anihon,” si Solomon nagsiling: “Yari karon! Ang matarong​—⁠pagabalusan sia sa duta. Daw ano pa ayhan ang malauton kag ang makasasala!”​—⁠Hulubaton 11:31.

Bisan pa ang matarong nga tawo nagapanikasog nga himuon ang husto, nagasayop sia kon kaisa. (Manugwali 7:20) Kag tungod sang iya mga sayop “pagabalusan” sia paagi sa pagbaton sing disiplina. Apang, kamusta naman ang malauton nga tawo nga hungod nga nagapili sang malaut nga dalanon kag wala nagapanikasog nga magliso sa dalanon sang pagkatadlong? Indi bala nga takus sia sa mas daku nga ‘balos’​—⁠isa ka mabug-at nga silot? “Kon ang matarong nga tawo maluwas nga may kabudlayan,” sulat ni apostol Pedro, “diin magapahayag ang di-diosnon nga tawo kag ang makasasala?” (1 Pedro 4:18) Busa, mangin determinado kita pirme nga magsab-ug sing binhi para sa aton kaugalingon sa pagkamatarong.

[Nota]

[Retrato sa pahina 28]

Ang ‘pangganyat’ naghatag sing “himaya” kay Abigail

[Mga retrato sa pahina 30]

‘Ang malauton nagabaton sing malimbungon nga mga suhol, ang matarong sing matuod nga kinitaan’

[Retrato sa pahina 31]

‘Magsab-ug sing bugana, mag-ani sing bugana’