Ihuyog ang Imo Tagipusuon sa Paghantop
“Si Jehova mismo nagahatag sing kaalam; gikan sa iya baba nagaguwa ang ihibalo kag paghantop.”—HULUBATON 2:6.
1. Paano naton mahuyog ang aton tagipusuon sa paghantop?
SI Jehova amo ang aton Daku nga Instruktor. (Isaias 30:20, 21) Apang ano ang dapat naton himuon agod makapanginpulos gikan sa “ihibalo sang Dios” nga ginpahayag sa iya Pulong? Sing bahin, dapat naton ‘ihuyog ang aton tagipusuon sa paghantop’—tigayunon ang tinagipusuon nga handum nga maagom kag mapakita ini nga kinaiya. Bangod sini, dapat kita magdangop sa Dios, kay ang maalam nga tawo nagsiling: “Si Jehova mismo nagahatag sing kaalam; gikan sa iya baba nagaguwa ang ihibalo kag paghantop.” (Hulubaton 2:1-6) Ano ang ihibalo, kaalam, kag paghantop?
2. (a) Ano ang ihibalo? (b) Paano mo hangpon ang kaalam? (c) Ano ang paghantop?
2 Ang ihibalo amo ang pagkapamilyar sa mga katunayan nga natigayon paagi sa eksperiensia, obserbasyon, ukon pagtuon. Ang kaalam amo ang ikasarang sa pag-aplikar sa ihibalo sa epektibo kag husto nga paagi. (Mateo 11:19) Si Hari Solomon nagpakita sing kaalam sang gin-angkon sang duha ka babayi ang isa ka bata kag agod malubad ang binais, gingamit niya ang iya ihibalo tuhoy sa debosyon sang iloy sa iya anak. (1 Hari 3:16-28) Ang paghantop amo ang “kaabtik sa paghimo sing maalamon nga mga desisyon.” Amo ini “ang ikasarang ukon ikasangkol sang hunahuna sa pagpatuhay sang isa ka butang gikan sa isa pa.” (Webster’s Universal Dictionary) Kon ihuyog naton ang aton tagipusuon sa paghantop, ihatag ini ni Jehova sa aton paagi sa iya Anak. (2 Timoteo 2:1, 7) Apang paano maapektuhan sang paghantop ang lainlain nga bahin sang kabuhi?
Ang Paghantop kag ang Aton Hambal
3. Paano mo ipaathag ang Hulubaton 11:12, 13 kag ano ang kahulugan sang “nawad-an sa tagipusuon”?
3 Ang paghantop nagabulig sa aton nga mahangpan nga may “tion sa paghipos kag tion sa paghambal.” (Manugwali 3:7) Ini nga kinaiya nagapahulag man sa aton nga maghalong sa aton ginahambal. Ang Hulubaton 11:12, 13 nagasiling: “Ang isa nga nawad-an sa tagipusuon nagtamay sang iya isigkatawo, apang ang tawo nga mahinantupon amo ang nagahipos. Ang isa nga nagalakatlakat subong malibakon nagapahayag sang likom nga hambal, apang ang isa nga matutom sa espiritu nagalikom sang butang.” Huo, ang lalaki ukon babayi nga nagatamay sa iban “nawad-an sa tagipusuon.” Suno sa leksikograpo nga si Wilhelm Gesenius, ang subong sini nga indibiduwal “kulang sing paghangop.” Kulang sia sing maayo nga pagdesisyon, kag ang paggamit sa termino nga “tagipusuon” nagapakita nga ang positibo nga mga kinaiya sang nasulod nga pagkatawo kulang. Kon padayunon sang nagapangangkon nga Cristiano ang iya pagkutsokutso tubtob sa punto nga magbutangbutang ukon magpasipala, ang gintangdo nga mga gulang dapat maghulag agod tapuson ining dimaayo nga kahimtangan sa kongregasyon.—Levitico 19:16; Salmo 101:5; 1 Corinto 5:11.
4. Ano ang ginahimo sang mahinantupon kag matutom nga mga Cristiano sa likom nga impormasyon?
4 Indi kaangay sang mga “nawad-an sa tagipusuon,” ang “tama ka mahinantupon” nga mga indibiduwal nagahipos kon nagakaigo. Wala nila ginasugid ang likom. (Hulubaton 20:19) Bangod nakahibalo nga ang dimahalungon nga hambal mahimo nga makahalit, ang mga mahinantupon “matutom sa espiritu.” Matutom sila sa mga masigkatumuluo kag wala nagasugid sing mga butang nga likom nga mahimo makabutang sa ila sa katalagman. Kon ang mahinantupon nga mga Cristiano makabaton sing bisan ano nga sahi sang likom nga impormasyon may kaangtanan sa kongregasyon, ginatago nila ini sa ila kaugalingon tubtob makita sang organisasyon ni Jehova nga nagakaigo na ini isugid paagi sa publikasyon.
Ang Paghantop kag ang Aton Pagginawi
5. Paano ginatamod sang ‘mga buangbuang’ ang lugak nga paggawi, kag ngaa?
5 Ang mga hulubaton sa Biblia nagabulig sa aton nga gamiton ang paghantop kag likawan ang dinagakaigo nga pagginawi. Halimbawa, ang Hulubaton 10:23 nagasiling: “Para sa isa ka buangbuang ang paghimo sing lugak nga paggawi kaangay sa hampang, apang ang kaalam para sa tawo nga mahinantupon.” Para sa ila nga ang lugak nga paggawi “kaangay sa hampang,” wala sila makahangop sa pagkamasinaypanon sang ila dalanon kag ginabale-wala nila ang Dios subong ang isa nga sa iya ang tanan dapat manabat. (Roma 14:12) Ining ‘mga buangbuang’ nangin tiko sa ila pangatarungan tubtob sa punto nga maghaumhaum nga indi makita sang Dios ang ila sala. Paagi sa ila mga buhat, nagasiling sila sa katunayan: “Wala sing Jehova.” (Salmo 14:1-3; Isaias 29:15, 16) Bangod wala ginaubayan sing diosnon nga mga prinsipio, nakulangan sila sing paghantop kag indi makapamat-od sing husto.—Hulubaton 28:5.
6. Ngaa ang lugak nga paggawi binuang, kag paano naton ini tamdon kon kita may paghantop?
6 Ang “tawo nga mahinantupon” nakahangop nga ang lugak nga pagginawi indi “hampang,” isa ka kalingawan. Nakahibalo sia nga wala ini nagapahamuot sa Dios kag mahimo nga makaguba sang aton kaangtanan sa iya. Ini nga paggawi binuang bangod ginakuha sini sa tawo ang pagtahod sa kaugalingon, ginaguba ang mga pag-asawahay, ginahalitan ang hunahuna kag lawas, kag ginadula ang espirituwalidad. Busa ihuyog naton ang aton tagipusuon sa paghantop kag likawan ang bisan ano nga sahi sang lugak nga paggawi ukon imoralidad.—Hulubaton 5:1-23.
Ang Paghantop kag ang Aton Espiritu
7. Ano ang pila ka pisikal nga mga epekto sang kaakig?
7 Ang paghuyog sang aton tagipusuon sa paghantop nagabulig man sa aton nga makontrol ang aton espiritu. “Sia nga makuli sa pagpangakig bugana sing paghantop,” siling sang Hulubaton 14:29, “apang ang isa nga dimapailubon nagapataas sang kabuangan.” Ang isa ka rason kon ngaa ang tawo nga mahinantupon nagapanikasog nga likawan ang dimapunggan nga kaakig amo nga ini may malain nga epekto sa aton sa pisikal. Mahimo ini makapataas sang presyon sang dugo kag makatuga sing balatian sa respiratoryo. Ginsambit sang mga doktor ang kaakig kag kasingkal subong mga emosyon nga nagapalala ukon ginabangdan sing mga balatian subong sang hapo, sakit sa panit, problema sa pagtunaw, kag ulser.
8. Ang indi pagpailob mahimo nga magadul-ong sa ano, apang paano kita mabuligan sang paghantop may kaangtanan sini?
8 Indi lamang paglikaw sa kahalitan sa aton panglawas nga dapat kita magmahinantupon kag magmangin “makuli sa pagpangakig.” Ang indi pagpailob mahimo nga magadul-ong sa binuang nga mga buhat nga pagahinulsulan naton. Ang paghantop nagapahulag sa aton nga binagbinagon kon ano ang mahimo nga magaresulta gikan sa wala pagpugong nga hambal ukon sa padasudaso nga paggawi kag busa nagapugong sa aton gikan sa ‘pagpakataas sa kabuangan’ paagi sa paghimo sing butang nga dimaalamon. Ang paghantop nagabulig sa aton ilabi na nga mahangpan nga ang kasingkal mahimo nga makapagumon sa aton hunahuna, agod indi kita makapamat-od sing maligdong. Mahimo ini makahalit sa aton ikasarang sa paghimo sa balaan nga kabubut-on kag sa pagkabuhi suno sa matarong nga mga prinsipio sang Dios. Huo, ang dimapunggan nga kaakig makahalalit sa espirituwal. Sa katunayan, ang “mga silabo sang kaakig” ginalakip upod sa tunga sang makangilil-ad nga “mga buhat sang unod” nga mahimo makaupang sa pagpanubli naton sa Ginharian sang Dios. (Galacia 5:19-21) Subong mahinantupon nga mga Cristiano, nian, “magmadagmit [kita] sa pagpamati, magmahinay sa paghambal, magmakuli sa pagpangakig.”—Santiago 1:19.
9. Paano ang paghantop kag utudnon nga gugma magabulig sa aton sa paglubad sa mga di-paghangpanay?
9 Kon kita maakig gid man, mahimo ipakita sang paghantop nga dapat kita maghipos agod malikawan ang pagsingkal. Ang Hulubaton 17:27 nagasiling: “Ang bisan sin-o nga nagapugong sang iya mga pulong may ihibalo, kag ang tawo nga mahinantupon mabugnaw sa espiritu.” Ang paghantop kag utudnon nga gugma magabulig sa aton nga makita ang kinahanglanon nga kontrolon ang hinali nga paghambal sing masinaklawon. Kon nagsilabo na ang kaakig, ang gugma kag pagpaubos magapahulag sa aton nga mangayo sing pasaylo kag makighidait. Apang halimbawa may isa nga nakasaklaw sa aton. Nian hambalon naton sia sing isahanon lamang sa malulo kag mapainubuson nga paagi kag upod ang pangunang tulumuron nga mapasanyog ang paghidait.—Mateo 5:23, 24; 18:15-17.
Ang Paghantop kag ang Aton Pamilya
10. Ano ang mabulig sang kaalam kag paghantop sa pagkabuhi sang pamilya?
10 Ang mga katapo sang pamilya dapat magpakita sing kaalam kag paghantop, kay ini nga mga kinaiya nagapabakod sa isa ka panimalay. Ang Hulubaton 24:3, 4 nagasiling: “Paagi sa kaalam ginapabakod ang panimalay, kag paagi sa paghantop ginapalig-on ini. Kag paagi sa ihibalo ang nasulod nga mga hulot mapuno sing tanan nga bilidhon kag maayong mga butang nga may balor.” Ang kaalam kag paghantop kaangay sang maayo nga mga materyalis sa pagtukod sing madinalag-on nga pagkabuhi sa pamilya. Ang paghantop nagabulig sa Cristianong mga ginikanan nga mahibaluan ang mga balatyagon kag mga kabalaka sang ila kabataan. Ang tawo nga mahinantupon sarang makapaalinton, makapamati kag makahangop sa mga balatyagon kag mga hunahuna sang iya tiayon.—Hulubaton 20:5.
11. Paano ang isa ka mahinantupon nga minyo nga babayi ‘makapatindog sang iya balay’?
11 Ang kaalam kag paghantop wala duhaduha nga kinahanglanon gid para sa malipayon nga pagkabuhi sang pamilya. Halimbawa, ang Hulubaton 14:1 nagasiling: “Ang maalamon gid nga babayi nagapatindog sang iya balay, apang ang isa nga buangbuang nagaguba sini paagi sa iya kaugalingon nga mga kamot.” Ang maalamon kag mahinantupon nga minyo nga babayi nga nagapasakop sing nagakaigo sa iya bana magapangabudlay sing lakas para sa kaayuhan sang panimalay kag gani magabulig sa pagpabakod sang iya pamilya. Ang isa ka butang nga ‘makapatindog sang iya balay’ amo nga pirme sia nagahambal sing maayo tuhoy sa iya bana kag busa nagadugang sa pagtahod sang iban sa iya. Kag ang sangkol, mahinantupon nga asawa nga nagakahadlok sing matinahuron kay Jehova nagaagom sing kadayawan para sa iya kaugalingon.—Hulubaton 12:4; 31:28, 30.
Ang Paghantop kag ang Aton Dalanon sang Kabuhi
12. Paano ginatamod sang mga “nawad-an sa tagipusuon” ang kabuangan, kag ngaa?
12 Ang paghantop nagabulig sa aton nga huptan ang nagakaigo nga dalanon sa aton tanan nga hilikuton. Amo sini ang ginapakita sa Hulubaton 15:21, nga nagasiling: “Ang kabuangan kalipay sang isa nga nawad-an sa tagipusuon, apang ang tawo nga mahinantupon amo ang isa nga nagalakat sing matadlong.” Paano naton dapat hangpon ini nga hulubaton? Ang dalanon nga kabuangan, ukon binuang, kalipay para sa buangbuang nga lalaki, babayi, kag pamatan-on. ‘Nawad-an sila sa tagipusuon,’ kulang sing maayo nga motibo kag indi gid maalamon sa bagay nga nagakalipay sila sa kabuangan.
13. Ano ang nahantop ni Solomon tuhoy sa kinadlaw kag kabuangan?
13 Natun-an sang mahinantupon nga si Hari Solomon sang Israel nga ang kabuangan wala sing kapuslanan. Sia nagbaton: “Nagsiling ako sa akon tagipusuon: ‘Kari karon, tilawan ko ikaw sang kasadya. Subong man, magpangalipay ka.’ Kag, tan-awa! ina man wala kapuslanan. Nagsiling ako sa kinadlaw: ‘Kabuangan!’ kag sa kasadya: ‘Ano bala ang ginahimo sini?’ ” (Manugwali 2:1, 2) Subong isa ka tawo nga mahinantupon, natukiban ni Solomon nga ang kasadyahan kag kinadlaw lamang indi makaalayaw, kay wala ini nagahatag sing matuod kag mapinadayunon nga kalipay. Ang pagkadlaw mahimo nga magabulig sa aton nga malimtan sing umalagi ang aton mga problema, apang pagkatapos sina mahimo ini magalutaw sing malubha pa. Si Solomon makasiling sing nagakaigo tuhoy sa kinadlaw subong “kabuangan.” Ngaa? Bangod ang binuang nga pagkadlaw nagapaburon sang maligdong nga paghantop. Magatiklod ini sa aton nga tamdon sing pasapayan ang tuman ka serioso nga mga butang. Ang pagkalipay sa mga ginahambal kag mga ginahimo sang isa ka manugpakadlaw sa palasyo indi mahimo nga makahatag sing butang nga mapuslanon. Ang paghantop sa kahulugan sang pag-eksperimento ni Solomon sa kinadlaw kag kinasadya nagabulig sa aton nga likawan ang mangin “mga mahigugmaon sang kalipay sa baylo sang sa mahigugmaon sang Dios.”—2 Timoteo 3:1, 4.
14. Paano ang tawo nga mahinantupon nagalakat sing ‘tadlong’?
14 Paano ang tawo nga mahinantupon nagalakat sing ‘tadlong’? Ang espirituwal nga paghantop kag pag-aplikar sa diosnon nga mga prinsipio nagatuytoy sa mga tawo sa matarong, matadlong nga dalanon. Ang badbad ni Byington nagasiling sing prangka: “Ang kabuangan kalipayan sa tawo nga mango, apang ang tawo nga intelihente magalakat sing tadlong.” Ang “tawo nga mahinantupon” makatadlong sang banas para sa iya mga tiil kag makakilala sang husto sa sayop bangod sang pag-aplikar sang Pulong sang Dios sa kabuhi.—Hebreo 5:14; 12:12, 13.
Pirme Mangayo sing Paghantop kay Jehova
15. Ano ang matun-an naton gikan sa Hulubaton 2:6-9?
15 Agod masunod ang matadlong nga dalanon sa kabuhi, dapat naton tanan kilalahon ang aton pagkadihimpit kag mangayo sing espirituwal nga paghantop kay Jehova. Ang Hulubaton 2:6-9 nagasiling: “Si Jehova nagahatag sing kaalam; gikan sa iya baba nagaguwa ang ihibalo kag paghantop. Kag para sa mga matadlong magatipon sia sing praktikal nga kaalam; para sa mga nagalakat nga may integridad sia taming, paagi sa pagbantay sa mga banas sang katarungan, kag tipigan niya ang dalan sang iya mga matutom. Sa sina mahangpan mo ang pagkamatarong kag katarungan kag pagkatadlong, ang bug-os nga dalanon sang kon ano ang maayo.”—Ipaanggid ang Santiago 4:6.
16. Ngaa wala sing kaalam, paghantop, ukon laygay ang makapamatok kay Jehova?
16 Nagakilala sang aton pagsandig kay Jehova, mapainubuson naton nga tinguhaan nga hangpon ang iya kabubut-on paagi sa pagpanalawsaw sing madalom sa iya Pulong. Nagapanag-iya sia sing kaalam sa bug-os nga kahulugan, kag ang iya laygay pirme mapuslanon. (Isaias 40:13; Roma 11:34) Sa katunayan, ang bisan ano nga laygay nga nagasumpakil sa iya wala pulos. Ang Hulubaton 21:30 nagasiling: “Walay kaalam, ukon paghantop, ukon laygay nga makapamatok kay Jehova.” (Ipaanggid ang Hulubaton 19:21.) Ang espirituwal nga paghantop lamang, nga ginapalambo paagi sa pagtuon sa Pulong sang Dios sa bulig sang mga publikasyon nga gin-aman paagi sa “matutom kag mainandamon nga ulipon,” ang magabulig sa aton sa paglakat sa nagakaigo nga dalanon sang kabuhi. (Mateo 24:45-47) Busa tuytuyan naton ang aton dalanon sang kabuhi suno sa laygay ni Jehova, nakahibalo nga bisan daw ano man ka mapatihan ang nagasumpakil nga laygay, indi ini makatupong sa iya Pulong.
17. Ano ang magaresulta kon sayop nga laygay ang ginahatag?
17 Ang mahinantupon nga mga Cristiano nakahibalo nga ang ila laygay dapat nga pasad lamang sa Pulong sang Dios kag kinahanglan tun-an kag pamalandungan ang Biblia antes sabton ang isa ka pamangkot. (Hulubaton 15:28) Kon ang mga pamangkot tuhoy sa serioso nga mga butang ginasabat sing sayop, mahimo ini magaresulta sa daku nga kahalitan. Gani, ang mga Cristianong gulang nagakinahanglan sing espirituwal nga paghantop kag dapat mangamuyo sing panuytoy ni Jehova kon nagapanikasog sa pagbulig sa mga masigkatumuluo sa espirituwal.
Magbugana sa Espirituwal nga Paghantop
18. Kon may problema nga magautwas sa kongregasyon, paano kita mabuligan sang paghantop agod mahuptan ang aton espirituwal nga pagkatimbang?
18 Agod mapahamut-an si Jehova, kinahanglan naton ang “paghantop sa tanan nga butang.” (2 Timoteo 2:7) Ang maukod nga pagtuon sa Biblia kag pagsunod sa panuytoy sang espiritu kag organisasyon sang Dios magabulig sa aton nga mahantop kon ano ang dapat himuon kon nagaatubang sa mga sitwasyon nga mahimo magdul-ong sa aton sa sayop nga dalanon. Halimbawa, ayhan may pila ka butang sa kongregasyon nga wala ginahimo suno sa ginahunahuna naton nga nagakadapat. Ang espirituwal nga paghantop magabulig sa aton nga mahangpan nga indi ini rason agod indi na makig-upod sa katawhan ni Jehova kag mag-untat sa pag-alagad sa Dios. Hunahunaa ang aton pribilehiyo sa pag-alagad kay Jehova, ang espirituwal nga kahilwayan nga ginaagom naton, ang kalipay nga matigayon naton gikan sa aton pag-alagad subong mga manugbantala sang Ginharian. Ang espirituwal nga paghantop magabulig sa aton nga matigayon ang husto nga pagtamod kag mahangpan nga dedikado kita sa Dios kag dapat pakabahandion ang aton kaangtanan sa iya, bisan ano man ang ginahimo sang iban. Kon wala kita sing teokratiko nga paagi agod malubad ang problema, dapat kita mapailubon nga maghulat nga lubaron ni Jehova ang kahimtangan. Sa baylo nga mag-untat ukon madulaan sing paglaum, ‘maghulat [kita] sa Dios.’—Salmo 42:5, 11.
19. (a) Ano ang kahulugan sang pangamuyo ni Pablo para sa mga taga-Filipos? (b) Paano kita mabuligan sang paghantop kon indi naton mahangpan sing bug-os ang pila ka butang?
19 Ang espirituwal nga paghantop nagabulig sa aton nga magpabilin nga matutom sa Dios kag sa iya katawhan. Si Pablo nagsiling sa mga Cristiano sa Filipos: “Amo ini ang padayon ko nga ginapangamuyo, nga kabay nga ang inyo gugma magbugana sing labi kag labi pa gid sa ihibalo kag sa bug-os nga paghantop; agod mapat-od ninyo ang mas importante nga mga butang, agod mangin wala kamo sing kasawayan kag indi masandad ang iban tubtob sa adlaw ni Cristo.” (Filipos 1:9, 10) Agod makapangatarungan sing nagakaigo, kinahanglan naton “ang sibu nga ihibalo kag ang bug-os nga paghantop.” Ang Griegong tinaga diri nga ginbadbad nga “paghantop” nagakahulugan sing “sensitibo nga moral nga paghantop.” Kon may matun-an kita, luyag naton hangpon ang kaangtanan sini sa Dios kag kay Cristo kag pamalandungan kon paano sini ginapadaku ang personalidad kag mga aman ni Jehova. Nagapasangkad ini sang aton paghantop kag sang aton apresasyon sa ginhimo ni Jehova nga Dios kag ni Jesucristo para sa aton. Kon indi naton mahangpan sing bug-os ang isa ka butang, ang paghantop magabulig sa aton sa paghibalo nga indi naton dapat pagtalikdan ang aton pagtuo sa tanan nga importante nga mga butang nga natun-an naton tuhoy sa Dios, kay Cristo, kag sa balaan nga katuyuan.
20. Paano kita magabugana sa espirituwal nga paghantop?
20 Magabugana kita sa espirituwal nga paghantop kon pirme naton ipahisanto ang aton mga hunahuna kag mga buhat sa Pulong sang Dios. (2 Corinto 13:5) Kon himuon naton ini sa mapuslanon nga paagi, magabulig ini sa aton nga mangin mapainubuson, nga indi matig-a sa kaugalingon nga opinyon kag mamulayon sa iban. Ang paghantop magabulig sa aton nga makabenepisyo gikan sa pagtadlong kag mapat-od ang mas importante nga mga butang. (Hulubaton 3:7) Upod ang handum nga mapahamut-an si Jehova, nian, tinguhaan naton nga mapun-an sing sibu nga ihibalo tuhoy sa iya Pulong. Magabulig ini sa aton nga mahantop ang husto sa sala, mapat-od kon ano gid ang importante, kag mainunungon nga magpabilin sa aton hamili nga kaangtanan kay Jehova. Ini tanan posible lamang kon ihuyog naton ang aton tagipusuon sa paghantop. Apang, may iban pa nga kinahanglanon. Dapat naton tugutan ang paghantop sa pag-amlig sa aton.
Paano Mo Sabton?
◻ Ngaa dapat naton ihuyog ang aton tagipusuon sa paghantop?
◻ Paano ang paghantop makaapektar sang aton hambal kag paggawi?
◻ Ano ang epekto sang paghantop sa aton espiritu?
◻ Ngaa dapat kita pirme mangayo sing paghantop kay Jehova?
[Kapsion sa pahina 13]
Ang paghantop magabulig sa aton nga punggan ang aton espiritu
[Kapsion sa pahina 15]
Narealisar sang mahinantupon nga si Hari Solomon nga ang kabuangan indi gid gali makaalayaw