“Si Jehova Mismo Nagahatag sing Kaalam”

ANO nga mga hilikuton ang nagaubos sang imo tion kag kusog? Ginakabalak-an mo bala ang paghimo sing maayo nga ngalan para sa imo kaugalingon? Ginahugod mo bala ang imo kaugalingon sa pagtipon sing manggad? Ano naman ang tuhoy sa paghimud-os sing isa ka karera sa isa ka patag sang pagpanikasog ukon sa pagpauswag sing ikasarang sa isa ukon kapin pa ka patag sang pagtuon? Importante bala sa imo ang pagpalambo sing maayo nga relasyon sa iban? Ang pagpabilin bala nga maayo sing panglawas ang imo panguna nga ginakabalak-an?

Ang tanan nga ginsambit mahimo nga daw may pila ka balor. Apang ano gid bala ang labing importante? Ang Biblia nagasabat: “Ang kaalam amo ang panguna nga butang. Magkuha sing kaalam.” (Hulubaton 4:7) Busa paano naton matigayon ang kaalam, kag ano ang mga benepisyo sini? Ang ikaduha nga kapitulo sang tulun-an sang Biblia nga Hulubaton nagahatag sing mga sabat.

‘Hatagi sing Igtalupangod ang Kaalam’

Sa mahigugmaon nga mga pulong sang isa ka amay, ang maalam nga si Hari Solomon sang dumaan nga Israel nagsiling: “Anak ko, kon imo batunon ang akon mga pulong kag pakabahandion ang akon mga sugo sa imo, sa paglingig sang imo igdulungog sa kaalam, agod nga mapahamtang mo ang imo tagipusuon sa paghantop; kon, dugang pa, magtuaw ka tungod sa paghangop kag magbayaw sang imo tingog tungod sa paghantop, kon imo padayon nga pangitaon ini subong sang pilak, kag padayon nga usisaon ini subong sang bahandi nga natago, nian mahangpan mo ang kahadlok kay Jehova, kag makita mo ang ihibalo sang Dios.”—Hulubaton 2:1-5.

Nakita mo bala kon diin nasandig ang responsabilidad sa pagtigayon sing kaalam? Sa sini nga mga bersikulo, ang ekspresyon nga “kon imo” mabasa sing tatlo ka beses. Sing maathag, nasandig sa tagsatagsa sa aton ang pagpangita sing kaalam kag sing mga timbang sa sini—ang paghantop kag ang paghangop. Apang, una, dapat anay naton “batunon” kag “pakabahandion” sa hunahuna ang mga pulong sang kaalam nga nasulat sa Kasulatan. Tungod sini kinahanglan naton tun-an ang Biblia.

Ang kaalam amo ang ikasarang sa paggamit sing nagakaigo sang hatag-Dios nga ihibalo. Kag daw ano gid ka dalayawon kon paano ang Biblia nagahimo nga matigayon ang kaalam! Huo, nagaunod ini sing mga pulong sang kaalam, subong sang narekord sa mga tulun-an sang Hulubaton kag Manugwali, kag kinahanglan nga maghatag kita sing igtalupangod sa sini nga mga pulong. Makita man naton sa mga pahina sang Biblia ang madamo nga halimbawa nga nagapakita sang mga benepisyo sang pag-aplikar sang mga prinsipio sang Dios kag sang mga tugalbong sang di-pagsapak sa sini. (Roma 15:4; 1 Corinto 10:11) Halimbawa, binagbinaga ang kasaysayan tuhoy sa mahamkunon nga si Giezi, ang alagad ni manalagna Eliseo. (2 Hari 5:20-27) Wala bala ini nagatudlo sa aton sang kaalam nga likawan ang kakagod? Kag kamusta naman ang makahalanusbo nga resulta sang daw indi makatalagam nga mga pagduaw sang anak nga babayi ni Jacob nga si Dina sa “mga anak nga babayi sang duta” sang Canaan? (Genesis 34:1-31) Wala bala naton mahantop sa gilayon ang kabuangan sang malain nga kaupdanan?—Hulubaton 13:20; 1 Corinto 15:33.

Ang pagtalupangod sa kaalam nagalakip sang pagtigayon sing paghantop kag paghangop. Suno sa Webster’s Revised Unabridged Dictionary, ang paghantop amo ang “ikasarang ukon kinaiya sang hunahuna nga paagi sa sini mapatuhay sini ang isa ka butang gikan sa isa pa.” Ang diosnon nga paghantop amo ang ikasarang sa pagkilala sang husto gikan sa sayop kag dayon ang pagpili sa husto nga dalanon. Magluwas kon ‘ipahamtang naton ang aton tagipusuon’ sa paghantop ukon nalangkag sa pagtigayon sini, paano bala kita makapabilin sa “dalan nga nagapadulong sa kabuhi”? (Mateo 7:14; ipaanggid ang Deuteronomio 30:19, 20.) Ang pagtuon kag pag-aplikar sa Pulong sang Dios nagahatag sing paghantop.

Paano kita mahimo ‘magtuaw tungod sa paghangop’—ang ikasarang nga makita kon paano ang mga bahin sang isa ka tema naangot sa isa kag isa kag sa kabug-usan sini? Sa pagkamatuod, ang edad kag eksperiensia mga butang nga makabulig sa aton sa pagpalambo sing daku pa nga paghangop—apang indi man gid subong sini. (Job 12:12; 32:6-12) “Nagagawi ako nga may labi pa nga paghangop sangsa tigulang nga mga lalaki,” siling sang salmista, “bangod ginatuman ko ang imo [ni Jehova] mga sugo.” Nag-amba man sia: “Ang pagpahayag mismo sang imo mga pulong nagahatag sing kapawa, nga nagapahangop sa mga di-eksperiensiado.” (Salmo 119:100, 130) Si Jehova amo ang “Dumaan sang mga Adlaw,” kag may paghangop sia nga wala sing latid ang kalabawon sangsa iya sang tanan nga katawhan. (Daniel 7:13) Ang Dios makahatag sing paghangop sa isa ka di-eksperiensiado, nagabulig sa iya nga maglabaw sa sina nga kinaiya bisan sa mga tigulang. Busa, dapat kita mangin maukod sa pagtuon kag sa pag-aplikar sa Pulong sang Dios, ang Biblia.

Ang ginsulit nga dinalan nga “kon imo” sa nahauna nga dinalan sang ikaduha nga kapitulo sang Hulubaton ginsundan sang mga ekspresyon subong sang “batunon,” “pakabahandion,” “magtuaw,” “padayon nga pangitaon,” “padayon nga usisaon.” Ngaa gingamit sang manunulat ini nga mga ekspresyon nga nagadugang ang kabaskugon? Siling sang isa ka reperensia: “Ang mangin-alamon [diri] nagapadaku sang pagkakinahanglanon sang kakugi sa pagpangita sang kaalam.” Huo, dapat naton pangitaon sing makugi ang kaalam kag ang may kaangtanan nga mga kinaiya sini—paghantop kag paghangop.

Manikasog Ka Bala?

Ang panguna nga paagi sa pagpangita sang kaalam amo ang mapisan nga pagtuon sang Biblia. Apang, ini nga pagtuon indi lamang pagbasa agod makakuha sing impormasyon. Ang may katuyuan nga pagpamalandong sa kon ano ang aton nabasa isa ka importante nga bahin sang pagtuon sa Kasulatan. Ang pagtigayon sing kaalam kag paghantop nagalakip sang pagpamalandong kon paano naton gamiton ang aton natun-an sa paglubad sang mga problema kag sa paghimo sing mga desisyon. Ang pagtigayon sing paghangop nagakinahanglan sang pagbinagbinag kon paano ang bag-o nga materyal nagasibu sa kon ano na ang aton nahibaluan. Sin-o ang makapanghiwala nga ining mapamalandungon nga pagtuon sa Biblia nagakinahanglan sing tion kag lakas nga pagpanikasog? Ang ginagamit nga tion kag enerhiya daw kaangay sa ginahinguyang kon ‘nagapangita sang pilak kag nagapangita sing natago nga mga bahandi.’ Himuon mo bala ang kinahanglanon nga panikasog? Imo bala ‘baklon ang nagakaigo nga tion’ agod mahimo ini?—Efeso 5:15,16.

Hunahunaa kon daw ano ka daku nga bahandi ang nagahulat sa aton kon magpanalawsaw kita sing madalom pa sa Biblia nga may bunayag nga tagipusuon. Ti, makita naton mismo “ang ihibalo sang Dios”—ang maayo, malig-on, nagahatag-kabuhi nga ihibalo sang aton Manunuga! (Juan 17:3) “Ang kahadlok kay Jehova” isa man ka bahandi nga matigayon. Daw ano ka malahalon ining matinahuron nga pagkahadlok sa iya! Ang nagakaigo nga kahadlok nga indi sia pahamut-an dapat mangibabaw sa tanan nga bahin sang aton kabuhi, nagahatag sing espirituwal nga importansia sa tanan naton nga ginahimo.—Manugwali 12:13.

Ang daku nga handum nga pangitaon kag kutkuton ang espirituwal nga mga bahandi dapat nagadabadaba sa sulod naton. Agod padasigon ang aton pagpangita, nag-aman si Jehova sing maayo nga mga kagamitan sa pagkutkot—ang suno sa tion nga mga balasahon sang kamatuoran nga Ang Lalantawan kag Magmata!, subong man ang iban pa nga pasad-sa-Biblia nga mga publikasyon. (Mateo 24:45-47) Para sa pagtuon naton sa iya Pulong kag mga dalanon, nag-aman man si Jehova sing Cristianong mga miting. Kinahanglan nga magtambong kita sa sini sing regular, magpamati sing maayo sa kon ano ang ginasiling, magpanikasog sing maayo sa pagkonsentrar kag pagpabili sang panguna nga mga punto, kag maghunahuna sing maayo tuhoy sa aton relasyon kay Jehova.—Hebreo 10:24,25.

Indi Ka Malugaw-an

Sa masami, ang pagpangita sing nalubong nga mga hiyas, bulawan, ukon pilak napamatud-an nga wala sing pulos. Indi amo sini ang matabo sa nagapangita sing espirituwal nga mga bahandi. Ngaa indi? “Si Jehova mismo nagahatag sing kaalam,” pasalig ni Solomon sa aton, “gikan sa iya baba may ihibalo kag paghantop.”—Hulubaton 2:6.

Nagbantog si Hari Solomon bangod sang iya kaalam. (1 Hari 4:30-32) Ginpakita sang Kasulatan nga may ihibalo sia sa nagkalainlain nga mga topiko, lakip ang mga tanom, mga sapat, kinaugali sang tawo, kag Pulong sang Dios. Ang paghantop nga ginpakita niya subong isa ka lamharon nga hari sa paglubad sang binangig sa tunga sang duha ka babayi, ang tagsa nagapangangkon nga iloy sang isa lang ka bata, nagbulig sa iya nga mangin bantog sa iban nga pungsod. (1 Hari 3:16-28) Ano ang ginhalinan sang iya daku nga kaalam? Nangamuyo si Solomon kay Jehova sang “kaalam kag ihibalo” kag sang ikasarang “sa paghantop sa ulot sang maayo kag malaut.” Ginhatagan sia ni Jehova sini.—2 Cronica 1:10-12; 1 Hari 3:9.

Dapat man kita mangamuyo sing bulig kay Jehova samtang makugi naton nga ginatun-an ang iya Pulong. Ang salmista nangamuyo: “Tudlui ako, O Jehova, tuhoy sa imo dalanon. Magalakat ako sa imo kamatuoran. Bug-usa ang akon tagipusuon sa pagkahadlok sa imo ngalan.” (Salmo 86:11) Nahamuot si Jehova sa sina nga pangamuyo, kay ginpasulat niya ini sa Biblia. Makasalig kita nga ang aton hanuot kag masunson nga mga pangamuyo para sa iya bulig agod makasapo sing espirituwal nga mga bahandi sa Biblia pagasabton.—Lucas 18:1-8.

Si Solomon nagsiling: “Kay para sa mga matadlong magatipon sia sing praktikal nga kaalam; para sa mga nagalakat nga may integridad sia taming, paagi sa pagbantay sa mga banas sang katarungan, kag tipigan niya ang dalan sang iya mga matutom. Sa sina mahangpan mo ang pagkamatarong kag katarungan kag pagkatadlong, ang bug-os nga dalanon sang kon ano ang maayo.” (Hulubaton 2:7-9) Daw ano nga pasalig ini! Wala lamang nagahatag si Jehova sing matuod nga kaalam sa sadtong sinsero nga nagapangita sini apang napamatud-an man nga isa sia ka maamligon nga taming sa mga matadlong bangod nagapakita sila sing matuod nga kaalam kag matutom nga nagasunod sa iya matarong nga mga talaksan. Kabay nga malakip kita sa sadtong ginabuligan ni Jehova nga mahangpan “ang bug-os nga dalanon sang kon ano ang maayo.”

Kon ang “Ihibalo Mismo Mangin Kalahamut-an”

Ang personal nga pagtuon sa Biblia—isa ka panguna nga kinahanglanon sa pagpangita sing kaalam—indi mahapos nga butang sa madamo nga tawo. Halimbawa, ang 58-anyos nga si Lawrence nagsiling: “Pirme ako nagapangabudlay paagi sa akon mga kamot. Mabudlay ang pagtuon para sa akon.” Kag ang 24-anyos nga si ­Michael, nga wala malipay sa pagtuon sa eskwelahan, nagsiling: “Dapat ko piliton ang akon kaugalingon nga magpungko kag magtuon.” Walay sapayan, ang handum sa pagtuon sarang mapalambo.

Binagbinaga ang ginhimo ni Michael. Sia nagsugid: “Gindisiplina ko ang akon kaugalingon sa pagtuon sing tunga sa oras kada adlaw. Wala madugay nakita ko ang epekto sa akon panimuot, sa akon mga komento sa Cristianong mga miting, kag sa akon mga pagpakighambal upod sa iban. Sa karon ginakalangkagan ko na ang mga tion sang akon pagtuon, kag naugot ako kon may nagaupang sa sini.” Huo, ang personal nga pagtuon mangin makalilipay sa tapos sang mapinadayunon nga panikasog kon makita naton ang aton pag-uswag. Nagtuon man sing personal sa Biblia si Lawrence kag, sang ulihi, nangin isa ka gulang sa isa ka kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova.

Agod mangin makalilipay nga eksperiensia ang personal nga pagtuon nagakinahanglan ini sing mapinadayunon nga panikasog. Apang, daku ang mga benepisyo. “Kon ang kaalam magsulod sa imo tagipusuon kag ang ihibalo mismo mangin kalahamut-an sa imo kalag,” siling ni Solomon, “ang ikasarang sa paghunahuna magabantay sa imo, ang paghantop magaamlig sa imo.”—Hulubaton 2:10,11.

“Magaluwas sa Imo Gikan sa Malaut nga Dalanon”

Sa anong paagi ang kaalam, ihibalo, ikasarang sa paghunahuna, kag paghantop napamatud-an nga isa ka pangamlig? “[Ini] magaluwas sa imo gikan sa malaut nga dalanon,” siling ni Solomon, “gikan sa tawo nga nagapamulong sing tiko nga mga butang, gikan sa mga nagabiya sa mga banas sang pagkatadlong sa paglakat sa mga dalan sang kadudulman, gikan sa sadtong nagakalipay sa paghimo sing malaut, nga malipayon sa balingag nga mga butang sang kalainan; sa sadtong ang mga dalanon tiko kag mga maluibon sa ila dalanon.”—Hulubaton 2:12-15.

Huo, yadtong nagapakabahandi sang matuod nga kaalam nagalikaw sa pagpakig-upod sa bisan kay sin-o nga “nagapamulong sing tiko nga mga butang,” nga amo, mga butang nga supak sa kon ano ang matuod kag husto. Ang ikasarang sa paghunahuna kag ang paghantop nagahatag sing pangamlig batok sa sadtong nagasikway sang kamatuoran agod lamang maglakat sa mga dalanon sang kadulom kag batok sa sadtong maluibon kag nagapangita sing kalipayan sa malaut nga mga buhat.—Hulubaton 3:32.

Daw ano ka mapinasalamaton kita nga ang matuod nga kaalam kag ang kaupod nga mga kinaiya sini magaamlig man sa aton gikan sa malaut nga dalanon sang imoral nga mga lalaki kag babayi! Si Solomon nagdugang nga ining mga kinaiya amo ang “magaluwas sa imo gikan sa indi kilala nga babayi, gikan sa dumuluong nga babayi nga naghimo sang iya kaugalingon nga mga pulong nga matam-is, nga nagabiya sang iya masaligan nga abyan sang iya pagkapamatan-on kag nalipat sang katipan mismo sang iya Dios. Kay tubtob sa kamatayon ang iya balay nagasalop kag tubtob sa sadtong indi makalikaw sa kamatayon ang iya mga dalanon. Wala sing isa nga may kaangtanan sa iya ang makabalik, ukon makatigayon liwat sang mga dalanon sang mga nagakabuhi.”—Hulubaton 2:16-19.

Ang “indi kilala nga babayi,” ang bigaon, ginalaragway subong isa nga nagbiya “sang masaligan nga abyan sang iya pagkapamatan-on”—ayhan ang bana sang iya pagkapamatan-on.a (Ipaanggid ang Malaquias 2:14.) Nalipatan niya ang mga pagdumili sa pagpakighilahi nga isa ka bahin sang Kasuguan nga katipan. (Exodo 20:14) Ang iya mga dalanon nagapadulong sa kamatayon. Yadtong nagapakig-upod sa iya mahimo nga indi na gid “makatigayon liwat sang mga dalanon sang mga nagakabuhi,” bangod sa madali man ukon madugay makalab-ot sila sa punto nga indi na makabalik, nga nagapatuhoy sa kamatayon, nga gikan sa sini indi na sila makabalik. Ang tawo nga may paghantop kag ikasarang sa paghunahuna nakahibalo sang mga ganyat sang imoralidad kag maalamon nga nagalikaw nga masiod sa sini.

‘Ang mga Matadlong Magapuyo sa Duta’

Nagatingob sang katuyuan sang iya laygay sa kaalam, si Solomon nagsiling: “Ang katuyuan sini amo nga magalakat ikaw sa dalanon sang maayo nga mga tawo kag magapabilin ikaw sa mga dalanon sang mga matarong.” (Hulubaton 2:20) Daw ano ka dalayawon ang mahimo sang kaalam! Nagabulig ini sa aton nga makatigayon sing isa ka malipayon kag makaalayaw nga kabuhi nga ginakahamut-an sang Dios.

Binagbinaga man ang daku nga mga pagpakamaayo nga natigana sa sadtong “nagalakat sa dalanon sang maayo nga mga tawo.” Si Solomon nagpadayon: “Ang mga matadlong amo ang magapuyo sa duta, kag ang di-salawayon amo ang magapabilin sa sini. Kon tuhoy sa mga malauton, utdon sila gikan sa duta; kag tuhoy sa mga maluib, gabuton sila gikan sa sini.” (Hulubaton 2:21,22) Kabay nga mangin isa ikaw sa mga di-salawayon nga magapuyo sing dayon sa matarong nga bag-ong kalibutan sang Dios.—2 Pedro 3:13.

[Footnote]

[Laragway sa pahina 26]

Si Solomon nangamuyo sing kaalam. Dapat kita man