Kapitulo Dose

Indi Pagkahadluki ang Asirianhon

Isaias 10:5-34

1, 2. (a) Gikan sa tawhanon nga pagtamod, ngaa daw maayo ang rason ni Jonas sang primero sa pagpangalag-ag nga batunon ang iya komisyon nga magbantala sa mga Asirianhon? (b) Ano ang reaksion sang mga taga-Ninive sa mensahe ni Jonas?

SANG tungatunga sang ikasiam nga siglo B.C.E., ang Hebreo nga si manalagna Jonas, anak ni Amitai, maisugon nga nagkadto sa Ninive, nga kapital sang Emperyo sang Asiria. Ipahibalo niya ang isa ka mabug-at nga mensahe. Ginsugo sia ni Jehova: “Tindog ka, kadto ka sa Ninive nga dakung siudad, kag ipahibalo batok sa iya nga ang ila kalainan nagdangat sa atubangan nakon.”—Jonas 1:2, 3.

² Sang una niya mabaton ang iya komisyon, nalagyo si Jonas sa pihak nga direksion, padulong sa Tarsis. Gikan sa tawhanon nga pagtamod, may rason si Jonas nga mangalag-ag. Mapintas nga mga tawo ang mga Asirianhon. Talupangda kon ano ang ginhimo sang isa ka Asirianhon nga hari sa iya mga kaaway: “Ginpang-utod ko ang mga butkon kag mga batiis sang mga opisyales . . . Ginsunog ko ang madamo nga bihag sa tunga nila, kag madamo ang gindala ko subong buhi nga mga bihag. Ginpang-utod ko ang mga kamot kag mga tudlo sang iban, kag ginpang-utod ko ang mga ilong sang iban pa gid.” Walay sapayan sini, sang ginpahibalo sang ulihi ni Jonas ang mensahe ni Jehova, naghinulsol ang mga taga-Ninive sa ila mga sala kag ginluwas ni Jehova ang siudad sadto nga tion.—Jonas 3:3-10; Mateo 12:41.

Gingamit ni Jehova “ang Bilugon”

3. Paano ang reaksion sang mga Israelinhon sa mga paandam nga gindala sang mga manalagna ni Jehova tuhay sa reaksion sang mga taga-Ninive?

³ Nagbaton bala ang mga Israelinhon nga ginbantalaan man ni Jonas? (2 Hari 14:25) Wala. Nagtalikod sila sa putli nga pagsimba. Sa pagkamatuod, ‘nagyaub [pa sila] sa bug-os nga kadam-an sang langit kag nag-alagad kay Baal.’ Dugang pa, “nagpadayon sila sa pagpaagi sang ila mga anak nga lalaki kag mga anak nga babayi sa kalayo kag nagpamakot sila kag nagpangita sing mga palatandaan, kag padayon nga ginbaligya nila ang ila kaugalingon sa paghimo sing malaut sa itululok ni Jehova, sa pagpaakig sa iya.” (2 Hari 17:16, 17) Indi kaangay sang mga taga-Ninive, wala mamati ang Israel sang magpadala si Jehova sing mga manalagna sa pagpaandam sa ila. Gani namat-od si Jehova sa paggamit sing mas matigdas nga mga paagi.

4, 5. (a) Ano ang kahulugan sang “Asirianhon,” kag paano sia gamiton ni Jehova subong “bilugon”? (b) San-o napukan ang Samaria?

⁴ Sa sulod sang pila ka tion sa tapos sang pagduaw ni Jonas sa Ninive, nagbuhin ang pagpanalakay sang Asiria.a Apang, sa pagsugod sang ikawalo nga siglo B.C.E., liwat nga ginpamatud-an sang Asiria ang iya kaugalingon subong isa ka militar nga gahom, kag gingamit ini ni Jehova sa isa ka makatilingala nga paagi. Ginpaalinton ni manalagna Isaias ang paandam gikan kay Jehova sa naaminhan nga ginharian sang Israel: “Aha, ang Asirianhon, ang bilugon sang akon kaakig, kag ang sungkod nga yara sa ila kamot para sa akon pagpakamalaut! Batok sa isa ka apostata nga pungsod ipadala ko sia, kag batok sa katawhan sang akon kaalipungot suguon ko sia, sa pagkuha sing madamo nga inagaw kag sa pagkuha sing madamo nga inati kag himuon ini nga isa ka duog nga tasakon kaangay sang lunang sa mga dalan.”—Isaias 10:5, 6.

⁵ Daw ano nga kahuy-anan para sa mga Israelinhon! Gamiton sang Dios ang isa ka pagano nga pungsod—“ang Asirianhon”—subong “bilugon” sa pagsilot sa ila. Sang 742 B.C.E., ginsalakay sang Asirianhon nga si Hari Salmaneser V ang Samaria, nga kapital sang apostata nga pungsod sang Israel. Gikan sa estratehiko nga lokasyon sini sa isa ka pukatod nga mga 90 metros ang kataason, halos tatlo ka tuig nga gintabog sang Samaria ang iya mga kaaway. Apang wala sing tawhanon nga estratehiya ang makabalabag sa katuyuan sang Dios. Sang 740 B.C.E., napukan ang Samaria, kag gintasak sa idalom sang mga tiil sang Asiria.—2 Hari 18:10.

6. Sa anong paagi nagpasobra ang Asirianhon sangsa ginahunahuna ni Jehova para sa iya?

⁶ Bisan pa gingamit ni Jehova ang mga Asirianhon agod tudluan sing leksion ang iya katawhan, wala nila mismo ginakilala si Jehova. Amo kon ngaa nagpadayon sia sa pagsiling: “Bisan pa mahimo nga indi [ang Asirianhon] subong sina, mahuyog sia sa pagbatyag sina; bisan pa ang iya tagipusuon mahimo nga indi subong sina, magapahito sia, bangod ang paglaglag yara sa iya tagipusuon, kag sa paglaglag sing indi pila lamang ka pungsod.” (Isaias 10:7) Gintuyo ni Jehova nga ang Asirianhon mangin isa ka instrumento sa iya balaan nga kamot. Apang lain ang huyog sang Asirianhon. Ang iya tagipusuon nagaduso sa iya nga magpahito sing butang nga daku pa—ang pag-agaw sa ginakilala sadto nga kalibutan!

7. (a) Ipaathag ang ekspresyon nga “Indi bala ang akon mga prinsipe mga hari man?” (b) Ano dapat ang talupangdon sang mga nagabiya karon kay Jehova?

⁷ Madamo nga di-Israelinhon nga mga siudad nga naagaw sang Asirianhon ang ginagamhan anay sang mga hari. Ining mga hari anay dapat karon magpasakop sa hari sang Asiria subong sakop nga mga prinsipe, gani makapabugal gid sia: “Indi bala ang akon mga prinsipe mga hari man?” (Isaias 10:8) Ang butig nga mga dios sang prominente nga mga siudad sang mga pungsod indi makaluwas sa ila mga sumilimba gikan sa kalaglagan. Ang mga dios nga ginasimba sang mga pumuluyo sang Samaria, subong nanday Baal, Molec, kag ang bulawan nga mga tinday nga baka, indi magaamlig sa sina nga siudad. Bangod ginbiyaan nila si Jehova, wala sing kinamatarong ang Samaria sa pagpaabot nga magabulig sia. Dapat makita sang bisan sin-o nga nagbiya karon kay Jehova ang madangatan sang Samaria! Makapabugal gid ang Asirianhon tuhoy sa Samaria kag sa iban pa nga mga siudad nga naagaw niya: “Indi bala ang Calno subong sang Carquemis? Indi bala ang Hamat subong sang Arpad? Indi bala ang Samaria subong sang Damasco?” (Isaias 10:9) Pareho lang sila tanan para sa Asirianhon—mga inati nga kuhaon niya.

8, 9. Ngaa nagpasobra ang Asirianhon sang nagplano sia nga agawon ang Jerusalem?

⁸ Apang, nagpasobra ang Asirianhon sa iya pagpabugal. Sia nagsiling: “Kon malab-ot sang akon kamot ang mga ginharian sang walay pulos nga dios nga ang ila mga larawan nga tinigban naglabaw pa sa ila sang Jerusalem kag Samaria, indi bala nga subong sang himuon ko sa Samaria kag sa iya walay pulos nga mga dios, amo man ang himuon ko sa Jerusalem kag sa iya mga idolo?” (Isaias 10:10, 11) Mas madamo ang mga idolo sang mga ginharian nga nalutos na sang Asirianhon sangsa Jerusalem ukon bisan sa Samaria. ‘Ano,’ pangatarungan niya, ‘ang makapugong sa akon nga himuon man sa Jerusalem ang ginhimo ko sa Samaria?’

⁹ Ang bugalon! Indi sia pagtugutan ni Jehova nga agawon ang Jerusalem. Matuod, ang rekord sang Juda sa pagsakdag sa matuod nga pagsimba may dagta man. (2 Hari 16:7-9; 2 Cronica 28:24) Nagpaandam si Jehova nga bangod sang iya pagkadimatutom, magaantos sing daku ang Juda sa tion sang pagsalakay sang Asiria. Apang makalampuwas ang Jerusalem. (Isaias 1:7, 8) Sang magsalakay ang Asirianhon, si Ezequias ang nagahari sa Jerusalem. Si Ezequias indi kaangay sang iya amay, nga si Ahaz. Ti, sa una gid nga bulan sang iya paggahom, ginbuksan liwat ni Ezequias ang mga ganhaan sang templo kag ginpasag-uli ang putli nga pagsimba!—2 Cronica 29:3-5.

10. Ano ang ginsaad ni Jehova tuhoy sa Asirianhon?

¹⁰ Gani indi aprobado ni Jehova ang ginabuko nga pagsalakay sang Asiria sa Jerusalem. Nagsaad si Jehova nga makighusay sia sa sining bugalon nga kagamhanan sa kalibutan: “Mahanabo nga kon untaton na ni Jehova ang tanan niya nga hilikuton sa Bukid Sion kag sa Jerusalem, makighusay ako tungod sa mga bunga sang bugalon nga tagipusuon sang hari sang Asiria kag sang pagpaimportante-sa-kaugalingon sang iya matinaastaason nga mga mata.”—Isaias 10:12.

Padulong sa Juda kag sa Jerusalem!

11. Ngaa naghunahuna ang Asirianhon nga ang Jerusalem mahapos nga agawon?

¹¹ Walo ka tuig sa tapos napukan ang naaminhan nga ginharian sang 740 B.C.E., nagmartsa batok sa Jerusalem ang isa ka bag-o nga hari sang Asiria, si Senaquerib. Mabinalaybayon nga ginlaragway ni Isaias ang bugalon nga plano ni Senaquerib: “Dulaon ko ang mga dulunan sang katawhan, kag ang ila mga butang nga tinipon agawon ko gid, kag papanaugon ko ang mga pumuluyo subong sang isa nga gamhanan. Kag subong sang isa ka pugad, lab-uton sang akon kamot ang kamanggaran sang katawhan; kag subong sang pagtipon sa mga itlog nga ginbiyaan, tipunon ko gid ang bug-os nga duta, kag pat-od nga wala sing bisan sin-o nga magakapakapa sang iya mga pakpak ukon magabuka sang iya baba ukon magasiyak.” (Isaias 10:13, 14) Nangatarungan si Senaquerib nga ang iban nga mga siudad napukan na kag ang Samaria wala na, gani ang Jerusalem mahapos lamang agawon! Ang siudad mahimo pakulahaw nga magapakig-away, apang halos indi makasiyak, ang mga pumuluyo sini madasig nga sakupon, ang ila mga manggad kuhaon, kaangay sang mga itlog gikan sa ginbiyaan nga pugad.

12. Ano ang ginapakita ni Jehova nga amo ang husto nga paagi sa pagtamod sang mga butang tuhoy sa mga pagpabugal sang Asirianhon?

¹² Apang, may nalipatan si Senaquerib. Ang apostata nga Samaria takus sa silot nga nabaton sini. Apang, sa idalom ni Hari Ezequias, ang Jerusalem liwat nga nangin isa ka kuta sang putli nga pagsimba. Ang bisan sin-o nga magtandog sa Jerusalem makighusay kay Jehova! Si Isaias maakigon nga namangkot: “Magapabugal bala ang wasay batok sa nagagamit sa iya, ukon magapakadaku bala ang lagari batok sa isa nga nagaduso sa iya pakadto pakari, nga subong bala ang bilugon ang nagapahulag pakadto pakari sa mga nagabayaw sa iya, nga subong bala ang sungkod ang nagabayaw sa isa nga indi kahoy?” (Isaias 10:15) Ang Emperyo sang Asiria isa lamang ka kasangkapan sa kamot ni Jehova, subong nga ang wasay, lagari, sungkod, ukon bilugon mahimo gamiton sang mangangahoy, manuglagari, ukon sang manugbantay sing mga karnero. Makapakibot gid nga ang bilugon karon nagapakadaku sang iya kaugalingon batok sa isa nga nagagamit sini!

13. Kilalaha kag isugid kon ano ang natabo sa (a) “matambok nga mga tawo.” (b) ‘mga talungon kag mga kasapinitan.’ (c) “himaya sang iya kagulangan.”

¹³ Ano ang matabo sa Asirianhon? “Ang matuod nga Ginuo, si Jehova sang mga kasuldadusan, padayon nga magapadangat sa iya matambok nga mga tawo sing makapahugos nga balatian, kag sa idalom sang iya himaya ang isa ka dabdab padayon nga magadabdab kaangay sang dabdab sang kalayo. Kag ang Kapawa sang Israel mangin kalayo, kag ang iya Isa nga Balaan mangin isa ka dabdab; kag magadabadaba ini kag lamunon ang iya mga talungon kag ang iya mga kasapinitan sa isa ka adlaw. Kag ang himaya sang iya kagulangan kag sang iya talamnan tapuson Niya, halin sa kalag tubtob sa unod, kag mangin subong ini sang pagkag-as sang isa nga nagabalatian. Kag ang nabilin nga mga kahoy sa iya kagulangan—mangin pila lamang ka bilog sila sa bagay nga masulat sila sang isa ka bata lamang.” (Isaias 10:16-19) Huo, palip-uton ni Jehova ang “bilugon” sang Asiria! Ang “matambok nga mga tawo” sang hangaway sang Asiria, ang iya matambok nga mga soldado, magamasakit sing “makapahugos nga balatian.” Indi sila mangin mabakod tulukon! Kaangay sang madamo nga mga talungon kag mga sapinit, ang iya mga soldado pagasunugon sang Kapawa sang Israel, si Jehova nga Dios. Kag “ang himaya sang iya kagulangan,” nga mga opisyales sang iya militar, magadangat sa ila katapusan. Sa tapos malaglag ni Jehova ang Asirianhon, diutay na lang nga mga opisyales ang mabilin amo kon ngaa maisip sila sang isa ka bata lamang nga lalaki sa iya mga tudlo!—Tan-awa man ang Isaias 10:33, 34.

14. Ilaragway ang pagsulong sang Asirianhon sa duta sang Juda sang 732 B.C.E.

¹⁴ Ang mga Judiyo nga nagapuyo sa Jerusalem sang 732 B.C.E. nabudlayan gihapon sa pagpati nga ang Asirianhon malutos. Ang daku nga hangaway sang Asiria padayon gihapon nga nagasulong. Pamatii ang listahan sang mga siudad sa Juda nga napukan na: “Nag-abot sia sa Ayat . . . Migron . . . Micmas . . . Geba . . . Rama . . . Gabaa ni Saul . . . Gallim . . . Laisa . . . Anatot . . . Madmena . . . Gebim . . . Nob.” (Isaias 10:28-32a)b Sang ulihi ang mga manugsalakay nakadangat sa Laquis, 50 kilometros lamang gikan sa Jerusalem. Wala madugay ang mga hangaway sang Asiria nagapamahog sa siudad. “Ginawarawara niya ang iya kamot nga may pagpamahog sa bukid sang anak nga babayi sang Sion, ang pukatod sang Jerusalem.” (Isaias 10:32b) Ano ang makapadulog sa Asirianhon?

15, 16. (a) Ngaa kinahanglan ni Hari Ezequias ang mabakod nga pagtuo? (b) Ano ang sadsaran sang pagtuo ni Ezequias nga buligan sia ni Jehova?

¹⁵ Sa iya palasyo sa siudad, labi pa nga indi mapahamtang si Hari Ezequias. Gingisi niya ang iya mga panapton kag nagpanabon sia sing panapton nga sako. (Isaias 37:1) Nagpadala sia sing mga tinawo kay manalagna Isaias agod mamangkot kay Jehova para sa Juda. Wala madugay nagbalik sila nga dala ang sabat ni Jehova: “Dili magkahadlok . . . apinan ko ining siudad.” (Isaias 37:6, 35) Sa gihapon, ang mga Asirianhon makatalagam kag masinaligon gid.

¹⁶ Pagtuo—amo ini ang magaluwas kay Hari Ezequias sa sini nga krisis. Ang pagtuo amo “ang maathag nga pagpasundayag sang mga katunayan bisan nga di-makita.” (Hebreo 11:1) Nagadalahig ini sang pagtulok sa butang nga labaw pa sa makita lamang. Apang ang pagtuo napasad sa ihibalo. Mahimo gid nadumduman ni Ezequias nga si Jehova una na nga nagpamulong sining makalulugpay nga mga pulong: “Dili kamo magkahadlok, O katawhan ko nga nagapuyo sa Sion, bangod sa Asirianhon . . . Kay sa diutay na lang nga tion—kag ang pagpakamalaut matapos na, kag ang akon kaakig, sa ila kalaglagan. Kag si Jehova sang mga kasuldadusan pat-od nga magabalabad batok sa iya sing isa ka latigo kaangay sang pagkalutos sadto sang Midian malapit sa igang nga Oreb; kag ang iya sungkod mangin sa ibabaw sang dagat, kag pat-od nga bayawon niya ini suno sa paagi nga ginhimo niya sa Egipto.” (Isaias 10:24-26)c Huo, naeksperiensiahan na sadto sang katawhan sang Dios ang mabudlay nga mga kahimtangan. Daw wala na sing mahimo ang mga katigulangan ni Ezequias batok sa mga hangaway sang Egipto sa Dagat nga Mapula. Mas laban ang mga kaaway ni Gideon sang ginsalakay sang Midian kag Amalek ang Israel mga siglo antes sini. Apang, ginluwas ni Jehova ang iya katawhan sa sining duha ka hitabo.—Exodo 14:7-9, 13, 28; Hukom 6:33; 7:21, 22.

17. Paano ‘ginguba’ ang gota sang Asirianhon, kag ngaa?

¹⁷ Himuon bala liwat ni Jehova ang ginhimo niya sa sining nagligad nga mga hitabo? Huo. Si Jehova nagsaad: “Mahanabo sa amo nga adlaw nga ang iya lulan kuhaon gikan sa imo abaga, kag ang iya gota gikan sa imo liog, kag ang gota pat-od nga maguba bangod sa lana.” (Isaias 10:27) Ang gota sang Asirianhon kuhaon gikan sa abaga kag liog sang nakigkatipan nga katawhan sang Dios. Sa pagkamatuod, ang gota ‘gub-on’—kag ginguba matuod ini! Sa isa ka gab-i, 185,000 ka Asirianhon ang ginpatay sang anghel ni Jehova. Ang katalagman nadula na, kag wala na gid magbalik ang mga Asirianhon sa duta sang Juda. (2 Hari 19:35, 36) Ngaa? “Bangod sa lana.” Mahimo nga nagapatuhoy ini sa lana nga gingamit sa paghaplas kay Ezequias subong hari sa kaliwat ni David. Sa amo, gintuman ni Jehova ang iya saad: “Apinan ko gid ining siudad sa pagluwas sini tungod sa akon kaugalingon kag tungod kay David nga akon alagad.”—2 Hari 19:34.

18. (a) Ang tagna bala ni Isaias may kapin sa isa nga katumanan? Ipaathag. (b) Ano nga organisasyon karon ang kaangay sang dumaan nga Samaria?

¹⁸ Ang panaysayon sang Isaias nga ginabinagbinag sa sini nga kapitulo nagapatuhoy sa mga hitabo sa Juda sang nagligad nga kapin sa 2,700 ka tuig. Apang yadtong mga hitabo may kaangtanan gid sa karon. (Roma 15:4) Nagakahulugan bala ini nga ang nagapanguna nga mga tinawo sa sining makakulunyag nga panaysayon—ang mga pumuluyo sang Samaria kag Jerusalem subong man ang mga Asirianhon—may modernong-adlaw nga mga katumbas? Huo. Kaangay sang idolatroso nga Samaria, nagapangangkon ang Cristiandad nga nagasimba kay Jehova, apang apostata gid sia. Sa An Essay on the Development of Christian Doctrine, ginbaton sang Romano Katoliko nga si John Henry Cardinal Newman nga ang mga butang nga ginagamit sang Cristiandad sa sulod sang mga siglo, subong sang incienso, mga kandila, agua vendeta, sutana sang pari, kag ang mga imahen, “naghalin tanan sa mga pagano.” Wala mahamuot si Jehova sa paganong pagsimba sang Cristiandad subong nga wala man anay sia mahamuot sa idolatriya sang Samaria.

19. Ano ang ginapaandam sa Cristiandad, kag paagi kay sin-o?

¹⁹ Sa sulod sang mga tuig, ginapaandaman sang mga Saksi ni Jehova ang Cristiandad tuhoy sa indi pagkahamuot ni Jehova sa sini. Halimbawa, sang 1955, ang diskurso publiko nga natig-uluhan “Cristiandad Ukon Cristianismo—Diin Sini ‘ang Kapawa Sang Kalibutan’?” ginhatag sa bug-os nga kalibutan. Maathag nga ginpaathag sang pamulongpulong kon sa anong paagi nagsipak ang Cristiandad gikan sa matuod nga Cristianong doktrina kag buhat. Pagkatapos sadto, ang mga kopya sining matigdas nga pamulongpulong ginpadala sa mga klerigo sa madamo nga pungsod. Subong isa ka organisasyon, wala ginpamatian sang Cristiandad ang paandam. Sa amo, wala sing mahimo si Jehova kundi disiplinahon sia paagi sa “bilugon.”

20. (a) Ano ang modernong-adlaw nga Asirianhon, kag paano ini gamiton subong bilugon? (b) Tubtob sa anong kasangkaron disiplinahon ang Cristiandad?

²⁰ Sin-o ang gamiton ni Jehova sa pagdisiplina sa rebelyuso nga Cristiandad? Makita naton ang sabat sa ika-17 nga kapitulo sang Bugna. Didto ginapakilala sa aton ang isa ka makihilawason nga babayi, ang “Babilonia nga Daku,” nga nagalaragway sa tanan nga butig nga mga relihion sang kalibutan, lakip ang Cristiandad. Ang makihilawason nga babayi nagasakay sa duag-escarlata nga sapat nga mapintas nga may pito ka ulo kag napulo ka sungay. (Bugna 17:3, 5, 7-12) Ang sapat nga mapintas nagalaragway sa Nasyones Unidas nga organisasyon.d Subong nga ginlaglag sang dumaan nga Asirianhon ang Samaria, ang duag-escarlata nga sapat nga mapintas “magadumot sa makihilawason nga babayi kag magahapay kag magapahubo sa iya, kag kaunon nila ang iya unod kag sunugon sia sing bug-os sa kalayo.” (Bugna 17:16) Sa amo ang modernong-adlaw nga Asirianhon (mga pungsod nga naangot sa NU) magahatag sa Cristiandad sing isa ka mabaskog gid nga tuk-ap kag laglagon sia.

21, 22. Sin-o ang magapahulag sa sapat nga mapintas sa pagsalakay sa katawhan sang Dios?

²¹ Malaglag bala ang matutom nga mga Saksi ni Jehova upod sa Babilonia nga Daku? Indi. Indi akig ang Dios sa ila. Ang putli nga pagsimba makalampuwas. Apang, ang sapat nga mapintas nga naglaglag sa Babilonia nga Daku nagatulok man sing makagod sa direksion sang katawhan ni Jehova. Sa paghimo sini, ginahimo sang sapat, indi ang panghunahuna sang Dios, kundi ang panghunahuna sang iban. Ni sin-o? Ni Satanas nga Yawa.

²² Ginabuyagyag ni Jehova ang bugalon nga pahito ni Satanas: “Mahanabo sa amo nga adlaw nga ang mga butang magasulod sa imo [ni Satanas] tagipusuon, kag magapadugi gid ikaw sing makahalalit nga pahito; kag ikaw magasiling: ‘Magakadto ako sa ila nga wala ginatublag, nga nagapuyo sa kalig-unan, sila tanan nga nagapuyo nga wala sing [nagaamlig nga] pader . . .’ Sa katuyuan nga magkuha sing madamo nga inagaw kag sa pagkuha sing daku nga inati.” (Ezequiel 38:10-12) Si Satanas mangatarungan, ‘Huo gali, ngaa abi indi ko pagsugyuton ang mga pungsod nga salakayon nila ang mga Saksi ni Jehova? Madali sila sudlon, wala sing nagaamlig sa ila, kag wala sila sing politikal nga impluwensia. Indi sila makabato. Daw ano kahapos nga kuhaon sila kaangay sang mga itlog gikan sa wala sing pangamlig nga pugad!’

23. Ngaa indi mahimo sang modernong-adlaw nga Asirianhon sa katawhan sang Dios ang iya ginahimo sa Cristiandad?

²³ Apang andaman gid ninyo, mga pungsod! Tandaan ninyo nga kon tandugon ninyo ang katawhan ni Jehova, manabat gid kamo sa Dios mismo! Ginahigugma ni Jehova ang iya katawhan, kag makig-away sia tungod sa ila sing subong kapat-od nga nakig-away sia tungod sa Jerusalem sang panahon ni Ezequias. Kon magtinguha ang modernong-adlaw nga Asirianhon sa paglaglag sa mga alagad ni Jehova, magapakig-away gid sia batok kay Jehova nga Dios kag sa Kordero, si Jesucristo. Isa ina ka inaway nga indi madaug sang Asirianhon. “Ang Kordero magadaug sa ila,” siling sang Biblia, “bangod Ginuo sia sang mga ginuo kag Hari sang mga hari.” (Bugna 17:14; ipaanggid ang Mateo 25:40.) Kaangay sang Asirianhon sang una, ang duag-escarlata nga sapat nga mapintas ‘magakadto sa kalaglagan.’ Indi na ini pagkahadlukan.—Bugna 17:11.

24. (a) Ano ang determinado nga himuon sang matuod nga mga Cristiano sa paghanda para sa palaabuton? (b) Paano si Isaias nagatulok sa unhan pa? (Tan-awa ang kahon sa pahina 155.)

²⁴ Maatubang sang matuod nga mga Cristiano ang palaabuton nga walay kahadlok kon huptan nila nga mabakod ang ila kaangtanan kay Jehova kag kon unahon nila sa ila kabuhi ang paghimo sang iya kabubut-on. (Mateo 6:33) Nian ‘wala sing malain nga dapat nila kahadlukan.’ (Salmo 23:4) Paagi sa ila mga mata sang pagtuo, makita nila ang gamhanan nga butkon sang Dios nga ginahakyaw sing mataas, indi agod silutan sila, kundi agod amligan sila gikan sa iya mga kaaway. Kag ang ila mga dulunggan makabati sining makapasalig nga mga pulong: “Dili kamo magkahadlok.”—Isaias 10:24.

[Mga nota]

[Kahon/Mga retrato sa pahina 155, 156]

NAGTULOK SI ISAIAS SA UNHAN PA

Isaias 10:20-23

Labi na nga ginapatalupangod sing bug-os sang ika-10 nga kapitulo sang Isaias ang paagi nga gamiton ni Jehova ang pagsalakay sang mga Asirianhon sa paghukom sa Israel kag ang iya saad nga pangapinan ang Jerusalem. Sanglit ang bersikulo 20 tubtob 23 makita sa tungatunga sini nga tagna, sarang sila matamod nga natuman sa kabilugan sa sulod sang amo man nga hut-ong sang tion. (Ipaanggid ang Isaias 1:7-9.) Apang, ginapakita sang mga tinaga nga ining mga bersikulo mas espesipiko nga naaplikar sa ulihi nga mga hut-ong sang tion sang ang Jerusalem dapat man manabat bangod sang mga sala sang iya mga pumuluyo.

Nagtinguha si Hari Ahaz nga makatigayon sing kalig-unan paagi sa pagpangayo sing bulig sa Asiria. Gintagna ni manalagna Isaias nga sa isa ka palaabuton nga tion, ang mga makalampuwas sa panimalay ni Israel indi na liwat maglakat sa sining walay pulos nga dalanon. Ang Isaias 10:20 nagasiling nga “magasandig sila kay Jehova, ang Isa nga Balaan sang Israel, sa pagkamaminatud-on.” Apang, ginapakita sang bersikulo 21 nga pila lamang ang magahimo sini: “Nagkalabilin lamang ang magabalik.” Ginapahanumdom sini sa aton ang anak ni Isaias nga si Sear-jasub, nga isa ka tanda sa Israel kag ang iya ngalan nagakahulugan “Nagkalabilin Lamang ang Magabalik.” (Isaias 7:3) Ang bersikulo 22 sang kapitulo 10 nagapaandam tuhoy sa nagapakari nga “paglaglag” nga napamat-uran na. Ini nga paglaglag mangin matarong bangod isa ini ka matarong nga silot sa rebelyuso nga katawhan. Subong resulta, gikan sa madamo sing pumuluyo nga pungsod nga “subong sang balas sang dagat,” nagkalabilin lamang ang magabalik. Ang bersikulo 23 nagapaandam nga ining nagapakari nga paglaglag magaapektar sa bug-os nga duta. Ang Jerusalem indi pagluwason sa sini nga tion.

Maathag nga ginalaragway sining mga bersikulo ang natabo sang 607 B.C.E. sang gingamit ni Jehova ang Emperyo sang Babilonia subong iya “bilugon.” Ang bug-os nga duta, lakip ang Jerusalem, napukan sa mga nagsalakay. Ang mga Judiyo gindala nga bihag sa Babilonia sing 70 ka tuig. Apang, pagkatapos sadto, pila lamang—bisan pa “nagkalabilin lamang”—ang nagbalik agod tukuron liwat ang matuod nga pagsimba sa Jerusalem.

Ang tagna sa Isaias 10:20-23 may dugang pa nga katumanan sang nahauna nga siglo, subong ginapakita sa Roma 9:27, 28. (Ipaanggid ang Isaias 1:9; Roma 9:29.) Ginapaathag ni Pablo nga sa espirituwal nga kahulugan, “nagkalabilin” lamang sang mga Judiyo ang ‘nagbalik’ kay Jehova sang nahauna nga siglo C.E., kay diutay lamang nga kadamuon sang matutom nga mga Judiyo ang nangin mga sumulunod ni Jesucristo kag nagsugod sa pagsimba kay Jehova “sa espiritu kag kamatuoran.” (Juan 4:24) Ginbuylugan sila sang ulihi sang tumuluo nga mga Gentil, nga nagahuman sang isa ka espirituwal nga pungsod, “ang Israel sang Dios.” (Galacia 6:16) Sa sini nga hitabo ang mga pulong sang Isaias 10:20 natuman: “Indi na liwat” ang isa ka pungsod nga dedikado kay Jehova magtalikod sa iya agod magdangop sa tawo.

[Retrato sa pahina 147]

Nangatarungan si Senaquerib nga ang pagtipon sa mga pungsod subong kahapos sa pagtipon sing mga itlog gikan sa pugad