Kapitulo Katorse

Ginpaubos ni Jehova ang Isa ka Bugalon nga Siudad

Isaias 13:1–14:23

1. Tubtob sa ano nga tion ang ginatagna karon sang tulun-an sang Isaias?

ANG matagnaon nga tulun-an sang Isaias ginsulat sang ikawalo nga siglo B.C.E. sang ginsalakay sang Asiria ang Ginsaad nga Duta. Subong sang nakita na sa nagligad nga mga kapitulo sang iya tulun-an, gintagna ni Isaias nga may talalupangdon nga pagkasibu ang lakat sang mga hitabo. Apang, indi lamang ang tion sang pagpangibabaw sang Asiria ang ginapakita sang tulun-an. Ginatagna sini ang pagbalik sang nakigkatipan nga katawhan ni Jehova gikan sa pagkatapok sa madamo nga kadutaan, lakip ang Sinar, nga nahamtangan sang Babilonia. (Isaias 11:11) Sa Isaias kapitulo 13, masapwan naton ang isa ka talalupangdon nga tagna nga kon matuman magabukas sang dalan para sa sina nga pagbalik. Ini nga tagna ginsugdan paagi sa sining mga pulong: “Ang pahayag batok sa Babilonia nga nakita ni Isaias nga anak ni Amoz sa palanan-awon.”—Isaias 13:1.

“Paubson Ko ang Pagkamatinaastaason”

2. (a) Paano nadalahig si Ezequias sa Babilonia? (b) Ano nga “sinyales” ang ipatindog?

² Ang Juda nadalahig sa Babilonia sang nagakabuhi si Isaias. Nagmasakit sing grabe si Hari Ezequias apang nag-ayo sia. Ang mga embahador gikan sa Babilonia nag-abot agod manginbulahan sa iya pag-ayo, mahimo gid upod ang likom nga katuyuan nga kuhaon si Ezequias subong isa ka kaalyado sa ila pagpakig-away batok sa Asiria. Di-maalamon nga ginpakita sa ila ni Hari Ezequias ang tanan niya nga bahandi. Subong resulta, ginsugiran ni Isaias si Ezequias nga kon mapatay ang hari, ina tanan nga manggad dalhon sa Babilonia. (Isaias 39:1-7) Natuman ini sang 607 B.C.E. sang ginlaglag ang Jerusalem kag ang pungsod ginbihag. Apang, ang pinili nga katawhan sang Dios indi magapabilin sa Babilonia sing dayon. Gintagna ni Jehova kon paano niya buksan ang dalan sa ila pagpauli. Sia nagsugod: “Sa ibabaw sang bukid sang dayag nga mga bato magpatindog kamo sing isa ka sinyales. Baskuga ang inyo tingog sa ila, iwarawara ninyo ang kamot, agod magsulod sila sa mga ganhaan sang mga dungganon.” (Isaias 13:2) Ang “sinyales” amo ang nagalutaw nga kagamhanan sa kalibutan nga magapukan sa Babilonia gikan sa iya mataas nga nahamtangan. Bayawon ini “sa ibabaw sang bukid sang dayag nga mga bato”—nga kitaon gid gikan sa malayo. Bangod ginsugo nga salakayon ang Babilonia, ining bag-o nga kagamhanan sa kalibutan pilit nga magasulod “sa mga ganhaan sang mga dungganon,” ang mga gawang sinang daku nga siudad, kag agawon ini.

3. (a) Sin-o ang “mga ginpabalaan” nga bangunon ni Jehova? (b) Sa anong kahulugan “ginpabalaan” ang pagano nga mga kasuldadusan?

³ Si Jehova nagsiling karon: “Ginsugo ko ang akon mga ginpabalaan. Gintawag ko man ang akon mga gamhanan agod ipabutyag ang akon kaakig, ang akon mga nagahugyaw gid. Mamati kamo! Isa ka kadam-an sa kabukiran, subong sang daku nga katawhan! Mamati kamo! Ang kagahod sang kagubot sang mga ginharian, sang mga pungsod nga nagtipon! Ginatipon ni Jehova sang mga kasuldadusan ang kasuldadusan para sa inaway.” (Isaias 13:3, 4) Sin-o ining mga “ginpabalaan” nga gintangdo sa pagpukan sa matinaastaason nga Babilonia? Sila ang natingob nga mga hangaway sang mga pungsod, “mga pungsod nga nagtipon.” Nagdulhog sila batok sa Babilonia gikan sa malayo nga kabukiran. “Nagaabot sila gikan sa malayo nga duta, gikan sa ukbong gid sang langit.” (Isaias 13:5) Sa anong kahulugan nga sila ginpabalaan? Sa pagkamatuod indi sa kahulugan nga sila balaan. Mga pagano sila nga mga kasuldadusan nga indi interesado sa pag-alagad kay Jehova. Apang, sa Hebreong Kasulatan, ang “ginpabalaan” nagakahulugan sing “ginpain agod gamiton sang Dios.” Sarang mapabalaan ni Jehova ang mga kasuldadusan sang mga pungsod kag gamiton ang ila makagod nga mga ambisyon agod ipabutyag ang iya kaakig. Gingamit niya ang Asiria sa sining paagi. Gamiton man niya ang Babilonia sing subong sini. (Isaias 10:5; Jeremias 25:9) Kag gamiton niya ang iban nga mga pungsod sa pagsilot sa Babilonia.

4, 5. (a) Ano ang gintagna ni Jehova para sa Babilonia? (b) Ano ang dapat atubangon sang mga nagasalakay sa Babilonia?

⁴ Ang Babilonia indi pa ang nagapangibabaw nga kagamhanan sa kalibutan. Apang, ginpahayag ini ni Jehova paagi kay Isaias, kag abanse nga ginsugid niya ang tion nga maangkon niya ina nga posisyon, kag gintagna niya ang iya pagkapukan. Sia nagsiling: “Haya kamo, kay malapit na ang adlaw ni Jehova! Magaabot ini subong pag-ati gikan sa Labing Gamhanan.” (Isaias 13:6) Huo, ang pagpabugal sang Babilonia buslan sang paghaya sa kasubo. Ngaa? Bangod sang “adlaw ni Jehova,” ang adlaw nga si Jehova magahukom batok sa iya.

⁵ Apang, paano, mangin posible nga ang Babilonia atihon? Kon mag-abot ang tion ni Jehova para sa sini, ang siudad mangin malig-on tulukon. Dapat anay atubangon sang magasalakay nga mga hangaway ang kinaugali nga depensa sang Suba Eufrates, nga nagailig sa tunga sang siudad kag amo ang ginahalinan sang tubig nga nagasulod sa isa ka depensa nga kanal kag amo ang nagasuplay sa siudad sing ilimnon nga tubig. Kag may dalagku pa nga doble nga mga pader ang Babilonia, nga daw indi marumpag. Dugang pa, bastante sa pagkaon ang siudad. Ang libro nga Daily Bible Illustrations nagasiling nga si Nabonido—ang katapusan nga hari sang Babilonia—“nagpakabudlay gid nga punduhan ang banwa sing mga aman, kag ginasiling nga nakatipon ini sing [pagkaon] nga bastante para sa mga pumuluyo sa sulod sang duha ka pulo ka tuig.”

6. Ano ang wala ginapaabot nga matabo kon mahanabo ang gintagna nga pagsalakay sa Babilonia?

⁶ Apang, ang makita nga dagway mahimo mangin malimbungon. Si Isaias nagsiling: “Amo sina kon ngaa ang tanan nga mga kamot magahuyhoy, kag ang bug-os nga tagipusuon sang mamalatyon nga tawo matunaw. Kag ang katawhan natublag. Ginhugakom sila sang pagkurogkurog kag sang kasakit sang pagpanganak; ginasakitan sila subong sang babayi nga manugbata. Nagatulukay sila nga may katingala. Ang ila mga nawong nagadabdab nga mga nawong.” (Isaias 13:7, 8) Kon salakayon sang nagapamihag nga mga kasuldadusan ang siudad, ang kasulhay sang mga pumuluyo sini buslan sang kasakit nga hinali gid kag grabe kaangay sang isa ka babayi nga nagapanganak. Ang ila tagipusuon matunaw sa kahadlok. Bangod indi makahulag, ang ila mga kamot magahuyhoy, kag indi makapangapin. Ang ila mga nawong ‘magadabdab’ sa kahadlok kag kalisang. Sa katingala magatulukay sila, nga nagakatingala kon paano ang ila daku nga siudad mapukan.

7. Ano nga “adlaw ni Jehova” ang magaabot, kag ano ang mangin mga resulta para sa Babilonia?

⁷ Walay sapayan, mapukan gid ini. Ang Babilonia magaatubang sa adlaw sang paghusay, isa ka “adlaw ni Jehova,” nga mangin masakit gid. Ang supremo nga Hukom magapabutyag sang iya kaakig kag magadala sing nagakaigo nga paghukom sa makasasala nga mga pumuluyo sang Babilonia. Ang tagna nagsiling: “Yari karon! Ang adlaw ni Jehova nagaabot, mapintas nga may kasingkal kag nagadabdab nga kaakig, agod himuon ang duta nga isa ka butang nga katingalahan, kag agod laglagon ang mga makasasala sang duta gikan sa sini.” (Isaias 13:9) Madulom ang paglaum sang Babilonia. Daw subong bala nga ang adlaw, bulan, kag mga bituon nag-untat tanan sa paghatag sing kapawa. “Kay ang kabituunan mismo sang langit kag ang ila mga konstelasyon nga Kesil indi magpasiga sang ila kapawa; ang adlaw magadulom gid sa pagbutlak sini, kag ang bulan indi magsilak sang iya kapawa.”—Isaias 13:10.

8. Ngaa ginmando ni Jehova ang pagkapukan sang Babilonia?

⁸ Ngaa subong sini ang madangatan sining bugalon nga siudad? Si Jehova nagsiling: “Pat-od nga ibalik ko sa mapatubason nga duta ang iya kaugalingon nga kalautan, kag ang ila kasaypanan sa mga malauton. Kag pauntaton ko gid ang pagpahabok sang mga bugalon, kag paubson ko ang pagkamatinaastaason sang mga mapiguson.” (Isaias 13:11) Ang pagbubo sang kasingkal ni Jehova mangin silot sa kapintas sang Babilonia sa katawhan sang Dios. Ang bug-os nga pungsod magaantos bangod sang kalautan sang mga Babilonianhon. Ining bugalon nga mga manugpigos indi na magabato sing dayag kay Jehova!

9. Ano ang nagahulat sa Babilonia sa adlaw sang paghukom ni Jehova?

⁹ Si Jehova nagsiling: “Himuon ko ang mamalatyon nga tawo nga malaka pa sa bulawan nga bus-og, kag ang dutan-on nga tawo nga malaka pa sangsa bulawan sang Opir.” (Isaias 13:12) Huo, ang siudad madulaan sing mga pumuluyo, wala sing nagaatipan. Si Jehova nagpadayon: “Amo kon ngaa tublagon ko ang langit, kag ang duta magauyog gikan sa iya nahamtangan bangod sa kasingkal ni Jehova sang mga kasuldadusan kag sa adlaw sang iya nagadabdab nga kaakig.” (Isaias 13:13) Ang “langit” sang Babilonia, ang iya madamo nga dios kag diosa, matublag, indi makabulig sa siudad sa tion sang pagkinahanglan sini. “Ang duta,” ang Emperyo sang Babilonia, mapukan gikan sa iya nahamtangan, kag maalimunaw sa maragtas subong isa pa ka emperyo nga wala na. “Mahanabo nga, subong sang gasela nga gintabog kag subong sang panong nga wala sing nagatipon sa ila, magaliso sila, ang tagsatagsa sa iya kaugalingon nga katawhan; kag magapalagyo sila, ang tagsatagsa padulong sa iya kaugalingon nga duta.” (Isaias 13:14) Ang tanan nga dumuluong nga sumalakdag sang Babilonia magabiya sa iya kag malagyo, nga nagalaum nga makaangkon sing bag-o nga kaangtanan sa nagabihag nga kagamhanan sa kalibutan. Maeksperiensiahan sang Babilonia sa ulihi ang kasakit sang isa ka gin-agaw nga siudad, isa ka kasakit nga iya gintuga sa madamo nga iban pa sang panahon sang iya himaya: “Ang tagsatagsa nga makita bun-on, kag ang tagsatagsa nga madakpan mapukan sa espada; kag ang ila mismo mga anak dugmukon sa atubangan sang ila mga mata. Ang ila mga balay pagaatihon, kag ang ila mga asawa pagaluguson.”—Isaias 13:15, 16.

Ang Instrumento Sang Dios sa Paglaglag

10. Sin-o ang gamiton ni Jehova sa paglutos sa Babilonia?

¹⁰ Ano nga kagamhanan ang gamiton ni Jehova sa pagpukan sa Babilonia? Mga 200 ka tuig sa wala pa, ginpahayag ni Jehova ang sabat: “Yari karon, pukawon ko batok sa ila ang mga Medianhon, nga nagapakawalay pulos sa pilak kag wala nahamuot sa bulawan. Kag dugmukon sang ila mga pana bisan ang mga pamatan-on nga lalaki. Kag ang mga bunga sang tiyan indi nila pagkaluy-an; ang mga anak nga lalaki indi pagkaluy-an sang ila mata. Kag ang Babilonia, ang puni sang mga ginharian, ang katahom sang bugal sang mga Caldeanhon, mangin subong sang ginpukan sang Dios ang Sodoma kag Gomorra.” (Isaias 13:17-19) Ang matahom nga Babilonia mapukan, kag ang instrumento nga gamiton ni Jehova sa pagpahanabo sini amo ang mga hangaway gikan sa malayo, mabukid nga pungsod sang Media.a Sa ulihi, ang Babilonia mahapay subong sang imoral gid nga mga siudad sang Sodoma kag Gomorra.—Genesis 13:13; 19:13, 24.

11, 12. (a) Paano nangin kagamhanan sa kalibutan ang Media? (b) Anong tumalagsahon nga kinaiya ang ginsambit sang tagna tuhoy sa mga kasuldadusan sang Media?

¹¹ Sang panahon ni Isaias, ang Media kag Babilonia lunsay sa idalom sang gota sang Asiria. Pagligad sang mga isa ka siglo, sang 632 B.C.E., ang Media kag Babilonia nagtingob sing puwersa kag ginpukan ang Ninive, nga kapital sang Asiria. Amo ini ang nagbukas sang dalan agod ang Babilonia mangibabaw nga kagamhanan sa kalibutan. Wala gid sia makahibalo nga pagligad sang mga 100 ka tuig sa tapos sadto, laglagon sia sang Media! Sin-o pa kundi si Jehova nga Dios lamang ang makahimo sing subong sini kasidla nga pagtagna?

¹² Sang ginapakilala ang iya pinili nga instrumento sa paglaglag, si Jehova nagsiling nga ang mga kasuldadusan sang Media “nagapakawalay pulos sa pilak kag wala nahamuot sa bulawan.” Daw ano ka tumalagsahon nga kinaiya para sa kabalan sa inaway nga mga soldado! Ang iskolar sa Biblia nga si Albert Barnes nagsiling: “Pila gid lamang sa nagsalakay nga mga kasuldadusan ang wala maimpluwensiahan sang paglaum nga makaati.” Ginpamatud-an bala sang Medianhon nga mga hangaway nga matuod si Jehova sa sining bahin? Huo. Binagbinaga ining komento nga masapwan sa The Bible-Work, nga ginhanda ni J. Glentworth Butler: “Indi kaangay sang kalabanan nga mga pungsod nga nakig-away, ang mga Medianhon, kag ilabi na ang mga Persianhon, mas interesado sa pagdaug kag sa himaya sangsa bulawan.”b Bangod sini, indi makapakibot nga sang ginhilway niya ang mga Israelinhon gikan sa pagkabihag sa Babilonia, gin-uli sa ila ni Ciro nga manuggahom sang Persia ang linibo ka bulawan kag pilak nga mga suludlan nga gin-ati ni Nabocodonosor gikan sa templo sang Jerusalem.—Esdras 1:7-11.

13, 14. (a) Bisan pa indi sila interesado sa pag-ati, sa ano ambisyuso ang Medianhon kag Persianhon nga mga soldado? (b) Paano nalandas ni Ciro ang ginpabugal nga mga depensa sang Babilonia?

¹³ Bisan pa ang Medianhon kag Persianhon nga mga soldado daw indi interesado sa pag-ati, ambisyuso sila. Indi nila luyag mangin ikaduha lamang sa bisan ano nga pungsod sa kalibutan. Dugang pa, ginbutang ni Jehova ang ‘pagpang-ati’ sa ila tagipusuon. (Isaias 13:6) Busa, upod ang ila metal nga mga pana—nga magamit indi lamang sa pagpana kundi sa pagpukan man kag sa pagdugmok sa kaaway nga mga soldado, ang mga anak sang Babilonianhon nga mga iloy—determinado sila nga agawon ang Babilonia.

¹⁴ Si Ciro, nga lider sang Medo-Persianhon nga mga hangaway, wala nahadlok sa mga pamakod sang Babilonia. Sang gab-i sang Oktubre 5/6, 539 B.C.E., ginpalikaw niya ang tubig sang Suba Eufrates. Sang magnabaw ang tubig, nagatiid nga nag-ubog ang mga manugsalakay sa tubtob-paa nga kadalumon sang tubig sa suba pasulod sa siudad. Wala makapangaman ang mga pumuluyo sang Babilonia, kag napukan ang Babilonia. (Daniel 5:30) Gin-inspirar ni Jehova nga Dios si Isaias nga itagna ining mga hitabo, nga wala nagabilin sing duhaduha nga Sia ang nagakontrol sang mga butang.

15. Ano nga palaabuton ang nagahulat sa Babilonia?

¹⁵ Daw ano ka bug-os ang pagkalaglag sang Babilonia? Pamatii ang ginsiling ni Jehova: “Indi na gid sia pagpuy-an, ni sia magapuyo kutob sa kaliwatan pa kaliwatan. Kag ang Arabianhon indi magpatindog sing layanglayang didto, kag ang mga manugbantay indi magpahigda sang ila mga panong didto. Kag didto pat-od nga magahigda ang mga nagatener sa mga puod nga wala sing tubig, kag ang ila mga balay mapuno sing mga bukaw nga agila. Kag didto magapuyo ang mga avestruz, kag ang korte-kanding nga mga demonyo magaluksolukso didto. Kag ang mga chakal magauwang sa iya ginapuy-an nga mga torre, kag ang daku nga man-ug magakadto sa matahom nga mga palasyo. Kag ang panahon para sa iya malapit na mag-abot, kag ang iya mga adlaw indi pagpalantangon.” (Isaias 13:20-22) Malaglag sing bug-os ang siudad.

16. Ang kahimtangan karon sang Babilonia nagahatag sa aton sing anong pagsalig?

¹⁶ Wala ini matabo gilayon sang 539 B.C.E. Apang, maathag gid karon nga ang tanan nga butang nga gintagna ni Isaias tuhoy sa Babilonia nagmatuod. Ang Babilonia “karon, kag sa sulod sang mga siglo, isa ka danyag sang lapnag nga pagkahapay, kag isa ka tinumpok sang mga kagulub-an,” siling sang isa ka komentarista sa Biblia. Nagdugang pa sia: “Indi mahimo nga tan-awon mo ining danyag kag indi madumduman kon daw ano gid ka sibu nga natuman ang mga gintagna ni Isaias kag ni Jeremias.” Maathag nga wala sing tawo sang panahon ni Isaias ang makatagna sang pagkapukan sang Babilonia kag sang iya pagkahapay sang ulihi. Kay man, ang pagkapukan sang Babilonia sa mga Medianhon kag mga Persianhon natabo mga 200 ka tuig pa sang ulihi sa tapos ginsulat ni Isaias ang iya tulun-an! Kag ang iya katapusan nga pagkahapay natabo mga siglo pa sang ulihi. Wala bala ini nagapabakod sang aton pagtuo sa Biblia subong ang inspirado nga Pulong sang Dios? (2 Timoteo 3:16) Dugang pa, sanglit gintuman ni Jehova ang mga tagna sang una, makasalig kita sing bug-os nga ang mga tagna sa Biblia nga wala pa matuman matabo man sa gintalana nga tion sang Dios.

“Kapahuwayan Gikan sa Imo Kasakit”

17, 18. Ang pagkalutos sang Babilonia magakahulugan sing anong mga pagpakamaayo para sa Israel?

¹⁷ Ang pagkapukan sang Babilonia magapaumpaw sa Israel. Magakahulugan ini sing kahilwayan gikan sa pagkabihag kag sing kahigayunan nga magbalik sa Ginsaad nga Duta. Busa, si Isaias nagsiling karon: “Si Jehova magapakita sing kaluoy sa Jacob, kag pat-od nga pilion pa niya ang Israel; kag hatagan gid niya sila sing kapahuwayan sa ila duta, kag ang dumuluong nga pumuluyo makaupod nila, kag ilakip nila ang ila kaugalingon sa panimalay sang Jacob. Kag ang mga katawhan magakuha sa ila kag magadala sa ila sa kaugalingon nila nga duog, kag ang panimalay sang Israel magaangkon sa ila sa duta ni Jehova subong mga suluguon nga lalaki kag subong mga suluguon nga babayi; kag sila ang mangin mga manugbihag sang mga nagbihag sa ila, kag sakupon nila ang mga nagpugos sa ila sa pagtrabaho.” (Isaias 14:1, 2) Ang “Jacob” diri nagapatuhoy sa Israel sa kabilugan—ang tanan nga 12 ka tribo. Si Jehova magapakita sing kaluoy sa “Jacob” paagi sa pagtugot sa pungsod nga magpauli. Pagaupdan sila sang linibo ka dumuluong, madamo sa ila magaalagad sa mga Israelinhon subong mga suluguon sa templo. Ang iban nga mga Israelinhon makatigayon pa gani sing awtoridad sa ibabaw sang mga nagbihag anay sa ila.c

¹⁸ Madula na ang kalisang sang mga gintapok. Sa baylo, si Jehova magahatag sa iya katawhan sing “kapahuwayan gikan sa [ila] kasakit kag gikan sa [ila] pagkatublag kag gikan sa mabudlay nga pagkaulipon nga gin-ulipon [sila].” (Isaias 14:3) Bangod nahilway na sila gikan sa pisikal nga lulan sang pagkaulipon, indi na pag-antuson sang Israel ang kasakit kag pagkatublag sang pagkabuhi sa tunga sang mga sumilimba sa butig nga mga dios. (Esdras 3:1; Isaias 32:18) Nagkomento sa sini, ang libro nga Lands and Peoples of the Bible nagasiling: “Para sa Babilonianhon ang iya mga dios daw subong gid sa iya, kay masapwan sa sini ang tanan sang pinakamalain gid nga mga kinaiya sang iya pagkatawo. Mga talawan sila, palahubog kag buangbuang.” Daw ano nga kaumpawan nga makapalagyo gikan sa sining malaw-ay relihioso nga palibot!

19. Ano ang kinahanglanon agod ang Israel patawaron ni Jehova, kag ano ang matun-an naton gikan sa sini?

¹⁹ Apang, ang kaluoy ni Jehova may kondisyon. Dapat magpabutyag ang iya katawhan sing paghinulsol bangod sa ila kalautan, nga nagpahulag sa Dios nga silutan sila sing grabe gid. (Jeremias 3:25) Ang tampad, tinagipusuon nga pagtu-ad magadul-ong sa pagpatawad ni Jehova. (Tan-awa ang Nehemias 9:6-37; Daniel 9:5.) Amo man sini gihapon ang prinsipio karon. Sanglit “wala sing tawo nga wala nagapakasala,” kita tanan nagakinahanglan sang kaluoy ni Jehova. (2 Cronica 6:36) Si Jehova, nga maluluy-on nga Dios, mahigugmaon nga nagaagda sa aton nga itu-ad sa iya ang aton mga sala, maghinulsol, kag untaton ang bisan anong sayop nga dalanon, agod ayuhon kita. (Deuteronomio 4:31; Isaias 1:18; Santiago 5:16) Wala lamang ini nagabulig nga mapasag-uli kita sa iya kahamuot kundi nagahatag man ini sa aton sing kaumpawan.—Salmo 51:1; Hulubaton 28:13; 2 Corinto 2:7.

Isa ka “Halambalanon” Batok sa Babilonia

20, 21. Paano nagkasadya ang mga kaingod sang Babilonia sa iya pagkapukan?

²⁰ Kapin sa 100 ka tuig antes maggahom ang Babilonia sa kalibutan, gintagna ni Isaias ang reaksion sang kalibutan sa iya pagkapukan. Sing matagnaon, ginsugo niya ang mga Israelinhon nga ginhilway gikan sa pagkabihag sa iya: “Ipabutyag mo ining halambalanon batok sa hari sang Babilonia kag magasiling ka: ‘Nag-untat na ang isa nga nagpugos sa iban sa pagtrabaho, ang pagpamigos nag-untat na! Ginbali ni Jehova ang bilugon sang mga malauton, ang sungkod sang mga nagagahom, ang isa nga bangod sa kasingkal walay untat nga nagbunal sa mga katawhan, ang isa nga bangod sa daku nga kaakig nagsakop sa mga pungsod sa paghingabot nga wala sing pagpugong.’” (Isaias 14:4-6) Ang Babilonia nakaangkon sing reputasyon subong isa ka manugbihag, isa ka manugpigos nga nagaulipon sa hilway nga katawhan. Daw ano ka nagakaigo nga ang iya pagkapukan kakunyagan paagi sa isa ka “halambalanon” nga ginpatuhoy labi na sa Babilonianhon nga dinastiya—sugod kay Nabocodonosor kag natapos kay Nabonido kag kay Belsasar—nga naggahom sa tion sang mahimayaon nga mga adlaw sang daku nga siudad!

²¹ Daw ano kadaku ang mangin epekto sang iya pagkapukan! “Ang bug-os nga duta nagpahuway na, nangin malinong. Ang mga tawo nagsinadya nga may mga singgit sang kalipay. Bisan ang mga kahoy nga junipero nagkasadya man tungod sa imo, ang mga sedro sang Lebanon, nga nagasiling, ‘Kutob nga napukan ka, wala sing manugpulod sang kahoy nga nagkari batok sa amon.’” (Isaias 14:7, 8) Para sa Babilonianhon nga mga manuggahom, ang mga hari sang mga pungsod sa palibot daw kaangay sang mga kahoy nga puludlon kag gamiton para sa ila mga katuyuan. Ina tanan natapos na. Napulod na sang Babilonianhon nga manugpulod ang iya katapusan nga kahoy!

22. Sa mabinalaybayon nga kahulugan, paano naapektuhan ang Sheol sang pagkapukan sang Babilonianhon nga dinastiya?

²² Makatilingala gid ang pagkapukan sang Babilonia nga bisan gani ang lulubngan naapektuhan: “Bisan ang Sheol sa idalom natublag bangod sa imo agod sugaton ka sa imo pagsulod. Bangod sa imo ginpukaw sini ang mga wala sing gahom sa kamatayon, ang tanan nga tulad-kanding nga mga lider sang duta. Ginpatindog sini ang tanan nga hari sang mga pungsod gikan sa ila mga trono. Sila tanan naghambal kag nagsiling sa imo, ‘Ginpaluya ka man bala kaangay namon?Ginhimo ka bala nga kaangay namon? Sa Sheol ginpaubos ang imo pagpabugal, ang gahod sang imo de-kuwerdas nga mga tulunggon. Sa idalom mo, ginbanig nga subong sang higdaan ang mga ulod; kag mga ulod ang imo inugtabon.’” (Isaias 14:9-11) Daw ano ka gamhanan nga mabinalaybayon nga larawan! Daw subong bala nga pukawon sang kinaandan nga lulubngan sang katawhan ang tanan nga hari nga una nga napatay sa Babilonianhon nga dinastiya agod masug-alaw nila ang bag-o mag-abot. Ginayubit nila ang kagamhanan sang Babilonia, nga wala na karon sing mahimo, nga nagahigda sa mga ulod sa baylo nga sa isa ka malahalon nga katre, nga natabunan sing mga ulod sa baylo sang malahalon nga mga lino.

“Subong Sang Bangkay nga Gintapak”

23, 24. Anong tuman nga pagpabugal ang ginpakita sang mga hari sang Babilonia?

²³ Ginpadayon ni Isaias ang halambalanon: “O daw ano nga nahulog ka gikan sa langit, ikaw nga nagasilak, anak sang pamanagbanag! Daw ano nga ginpulod ka sa duta, ikaw nga nagpaluya sa mga pungsod!” (Isaias 14:12) Ang makagod nga bugal nagtiklod sa mga hari sang Babilonia nga bayawon ang ila kaugalingon sa ibabaw sang mga tawo sa palibot nila. Kaangay sang isa ka bituon nga nagasiga sing masanag sa langit sa kaagahon, may pagpabugal nga gingamit nila ang ila gahom kag awtoridad. Ang labi gid nga ginapabugal amo ang pag-agaw ni Nabocodonosor sa Jerusalem, isa ka binuhatan nga wala mahimo sang Asiria. Ang halambalanon nga pulong naglaragway sa bugalon nga dinastiya sang Babilonia subong nagasiling: “Magasaka ako sa langit. Sa ibabaw sang mga bituon sang Dios itib-ong ko ang akon trono, kag magalingkod ako sa bukid sang katilingban, sa kaukbungan sang aminhan. Magasaka ako sa ibabaw sang mataas nga mga duog sang mga panganod; himuon ko ang akon kaugalingon nga kaanggid sang Labing Mataas.” (Isaias 14:13, 14) May labi pa bala nga makahason sa sini?

²⁴ Sa Biblia ang mga hari sa harianon nga kaliwat ni David ginpaanggid sa mga bituon. (Numeros 24:17) Halin kay David, ining “mga bituon” naggahom gikan sa Bukid Sion. Sa tapos matukod ni Solomon ang templo sa Jerusalem, ang ngalan nga Sion gin-aplikar sa bug-os nga siudad. Sa idalom sang Kasuguan nga katipan, ang tanan nga lalaki nga Israelinhon obligado nga maglakbay pakadto sa Sion makatlo kada tuig. Sa amo, ini nangin “bukid sang katilingban.” Paagi sa pagpamat-od nga sakupon ang Judeano nga mga hari kag dayon kuhaon sila gikan sa sina nga bukid, ginpakita ni Nabocodonosor ang iya katuyuan nga ipahamtang ang iya kaugalingon sa ibabaw sadtong “mga bituon.” Indi si Jehova ang iya ginpadunggan sa iya kadalag-an batok sa ila. Sa baylo, daw subong bala nga ginbutang niya ang iya kaugalingon sa lugar ni Jehova nga may pagpabugal.

25, 26. Paano ang Babilonianhon nga dinastiya nakaeksperiensia sing makahuluya nga kamatayon?

²⁵ Daw ano nga kabaliskaran ang nagahulat sa bugalon nga Babilonianhon nga dinastiya! Ang Babilonia indi gid pagbayawon sa ibabaw sang mga bituon sang Dios. Sa baylo, si Jehova nagsiling: “Dalhon ka sa ubos sa Sheol, sa kadadalman sang buho. Ang mga makakita sa imo magatan-aw sa imo; usisaon ka nila sing maayo, nga nagasiling, ‘Amo bala ini ang tawo nga nagatublag sa duta, nga nagapauyog sa mga ginharian, nga naghimo sang mapatubason nga duta nga mangin subong sang kahanayakan kag nagpukan sang mga siudad sini, nga wala magbukas sang dalan agod makapauli ang iya mga bilanggo?’” (Isaias 14:15-17) Ang ambisyuso nga dinastiya magapanaug sa Hades (Sheol), kaangay sang bisan sin-o nga tawo.

²⁶ Diin na, nian, ang kagamhanan nga nag-agaw sing mga ginharian, naglaglag sa mapatubason nga duta, kag nagpukan sa madamo nga siudad? Diin na ang kagamhanan sa kalibutan nga nagdala sing mga bihag kag wala gid magtugot sa ila nga magpauli? Ti, ang Babilonianhon nga dinastiya indi gani paghatagan sing nagakaigo nga lubong! Si Jehova nagsiling: “Ang tanan nga iban pa nga mga hari sang mga pungsod, huo, tanan sila, naghigda sa himaya, ang tagsatagsa sa iya kaugalingon nga balay. Apang ikaw naman, ginhaboy ka nga wala sing duog nga lulubngan para sa imo, subong sang ginakangil-aran nga tugdo, nga napanaptan sang pinatay nga mga tawo nga ginbuno sang espada nga nagapanaug padulong sa mga bato sang isa ka buho, subong sang bangkay nga gintapak. Indi ka pag-isimpon sa ila sa lulubngan, bangod nga ginlaglag mo ang imo kaugalingon nga duta, ginpatay mo ang imo kaugalingon nga katawhan. Ang kaliwat sang mga manughimo sing malaut indi paghingadlan tubtob sa tion nga walay latid.” (Isaias 14:18-20) Sa dumaan nga kalibutan, ginakabig anay nga isa ka kahuluy-an nga ang isa ka hari indi paghatagan sing dungganon nga lubong. Gani, ano ang natabo sa dinastiya sang mga hari sa Babilonia? Matuod nga ang indibiduwal nga mga hari mahimo nga ginlubong nga may kadungganan, apang ang imperyal nga dinastiya sang mga hari nga naghalin kay Nabocodonosor ginlubong “subong sang ginakangil-aran nga tugdo.” Daw subong bala nga ang dinastiya ginhaboy sa isa ka lulubngan nga wala sing tanda—kaangay lamang sang isa ka soldado nga napatay sa inaway. Daw ano nga kahuy-anan!

27. Sa anong paagi ang palaabuton nga mga kaliwatan sang mga Babilonianhon nag-antos bangod sa kasaypanan sang ila mga katigulangan?

²⁷ Ang halambalanon naghingapos paagi sa katapusan nga mando sa nagapamihag nga mga Medianhon kag mga Persianhon: “Maghanda kamo sing palatyan para sa iya kaugalingon nga mga anak bangod sa kasaypanan sang ila mga katigulangan, agod indi sila magtindog kag angkunon ang duta kag pun-on sing mga siudad ang kadaygan sang mapatubason nga duta.” (Isaias 14:21) Ang pagkapukan sang Babilonia mangin permanente. Ang Babilonianhon nga dinastiya gabuton sing bug-os. Indi na ini makapanumbalik. Ang palaabuton nga mga kaliwatan sang mga Babilonianhon magaantos bangod sang “kasaypanan sang ila mga katigulangan.”

28. Ano ang gamot sang sala sang mga hari sang Babilonia, kag ano ang matun-an naton gikan sa sini?

²⁸ Ang paghukom batok sa Babilonianhon nga dinastiya nagahatag sa aton sing mapuslanon nga leksion. Ang gamot sang sala sang mga hari sang Babilonia amo ang ila walay katapusan nga ambisyon. (Daniel 5:23) Ang ila tagipusuon indi kontento sa paggahom. Luyag pa nila gamhan ang iban. (Isaias 47:5, 6) Kag ginkalangkagan nila ang paghimaya sang tawo, nga para lamang sa Dios. (Bugna 4:11) Isa ini ka paandam kay bisan sin-o nga may awtoridad—bisan sa Cristianong kongregasyon. Indi pagtugutan ni Jehova ang ambisyon kag makagod nga bugal, sa mga indibiduwal man ukon sa mga pungsod.

29. Ang bugal kag ambisyon sang Babilonianhon nga mga manuggahom isa ka banaag sang ano?

²⁹ Ang pagpabugal sang Babilonianhon nga mga manuggahom isa ka banaag sang espiritu sang “dios sining sistema sang mga butang,” si Satanas nga Yawa. (2 Corinto 4:4) Nalangkag man sia sa gahom kag nagahandum nga ipahamtang ang iya kaugalingon sa ibabaw ni Jehova nga Dios. Subong sang natabo sa hari sang Babilonia kag sa katawhan nga iya ginsakop, ang malaut nga ambisyon ni Satanas nagresulta sa kasubo kag pag-antos para sa tanan nga katawhan.

30. Anong isa pa ka Babilonia ang ginasambit sa Biblia, kag ano nga espiritu ang ginpakita niya?

³⁰ Dugang pa, sa tulun-an sang Bugna, may mabasa kita nga isa pa ka Babilonia—ang “Babilonia nga Daku.” (Bugna 18:2) Ining organisasyon, ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion, nagpakita man sing bugalon, mapiguson, kag mapintas nga espiritu. Subong resulta, atubangon man niya ang “adlaw ni Jehova” kag laglagon sa gintalana nga tion sang Dios. (Isaias 13:6) Kutob sang 1919 ang mensahe naglanog sa bilog nga duta: “Ang Babilonia nga Daku napukan!” (Bugna 14:8) Sang indi na niya mahuptan nga bihag ang katawhan sang Dios, napukan sia. Sa indi madugay laglagon sia sing bug-os. Tuhoy sa dumaan nga Babilonia, si Jehova nagsugo: “Balusi ninyo sia suno sa iya ginhimo. Himua sa iya ang suno sa tanan nga ginhimo niya. Kay naghikot sia sing makahason batok kay Jehova, batok sa Isa nga Balaan sang Israel.” (Jeremias 50:29; Santiago 2:13) Amo man sini nga paghukom ang mabaton sang Babilonia nga Daku.

31. Ano sa di-madugay ang matabo sa Babilonia nga Daku?

³¹ Busa, ang katapusan nga ginpamulong ni Jehova sa sini nga tagna sa tulun-an sang Isaias naaplikar indi lamang sa dumaan nga Babilonia kundi sa Babilonia nga Daku man: “Magatindog ako batok sa ila . . . Kag utdon ko gikan sa Babilonia ang isa ka ngalan kag ang nagkalabilin kag ang anak kag ang anak sang anak . . . Kag himuon ko sia nga kaugalingon sang mga porcupino kag madamo sing tabun-ak nga linaw sang tubig, kag silhigon ko sia sang silhig sang kalaglagan.” (Isaias 14:22, 23) Ginapakita sang nahapay nga kagulub-an sang dumaan nga Babilonia kon ano ang himuon ni Jehova sa indi madugay sa Babilonia nga Daku. Daw ano ini nga paumpaw para sa tanan nga nagahigugma sa matuod nga pagsimba! Daw ano nga pagpalig-on nga magtinguha nga indi gid pagtugutan nga magtubo sa aton ang sataniko nga kinaiya sang bugal, pagkamatinaastaason, ukon kapintas!

[Mga nota]

[Retrato sa pahina 178]

Ang napukan nga Babilonia mangin salayuhan sang mga sapat sa desyerto

[Mga retrato sa pahina 186]

Kaangay sang dumaan nga Babilonia, ang Babilonia nga Daku mangin isa ka tinumpok sang kagulub-an