Kapitulo Tres

“Husayon Naton ang mga Butang”

Isaias 1:10-31

1, 2. Kay sin-o ginapaanggid ni Jehova ang mga gumalahom kag ang katawhan sang Jerusalem kag sang Juda, kag ngaa makatarunganon ini?

MAHIMO nga luyag kuntani sang mga pumuluyo sang Jerusalem nga pakamatarungon ang ila kaugalingon sa tapos mabatian ang pagpakamalaut sa ila nga narekord sa Isaias 1:1-9. Walay duhaduha nga luyag nila kuntani ipabugal ang tanan nga halad nga ginadulot nila kay Jehova. Apang, ang bersikulo 10 tubtob 15 nagahatag sing makapahuya nga sabat ni Jehova sa sini nga mga panimuot. Ini nagasugod: “Pamatii ninyo ang pulong ni Jehova, kamo nga mga diktador sang Sodoma. Dungga ang kasuguan sang aton Dios, kamo nga katawhan sang Gomorra.”—Isaias 1:10.

² Ang Sodoma kag Gomorra ginlaglag indi lamang bangod sang ila malaut nga mga buhat sa sekso kundi bangod man sang ila matig-a nga tagipusuon, matinaastaason nga mga panimuot. (Genesis 18:20, 21; 19:4, 5, 23-25; Ezequiel 16:49, 50) Pat-od nga nakibot ang mga kahambal ni Isaias sa pagkabati nga ginapaanggid sila sa katawhan sadtong ginpakamalaut nga mga siudad.a Apang subong sini ang panan-aw ni Jehova sa iya katawhan, kag wala ginpahumok ni Isaias ang mensahe sang Dios agod “pakalamon ang ila mga dulunggan.”—2 Timoteo 4:3.

3. Ano ang buot silingon ni Jehova sang magsiling sia nga “tuman na” sa iya ang mga halad sang katawhan, kag ngaa amo sini ang kahimtangan?

³ Talupangda kon ano ang ginabatyag ni Jehova sa pormalistiko nga pagsimba sang iya katawhan. “‘Ano bala ang mabenepisyo ko sa kadam-an sang inyo mga halad?’ siling ni Jehova. ‘Tuman na sa akon ang bug-os nga mga halad-nga-sinunog nga mga karnero nga lalaki kag ang sapay sang mga sapat nga pinatambok; kag sa dugo sang tinday nga mga baka nga lalaki kag sang mga karnero nga lalaki kag sang mga kanding nga lalaki wala ako nagakalipay.’” (Isaias 1:11) Nalipat ang katawhan nga si Jehova wala nagasandig sa ila mga halad. (Salmo 50:8-13) Wala sia nagakinahanglan sing bisan ano nga mahalad sa iya sang mga tawo. Gani kon nagahunahuna ang katawhan nga nagapakita sila sing kaayo kay Jehova paagi sa pagpresentar sang ila salimpapaw nga mga dulot, nagsala sila. Naggamit si Jehova sing nagakaigo gid nga paglaragway. Ang ekspresyon nga “Tuman na sa akon” mahimo man badbaron nga “Napuno na ako” ukon “Nasobrahan na ako.” Nahangpan mo bala ang pagbatyag sing sobra nga kabusog sa pagkaon amo kon ngaa ang pagtulok sa dugang pa nga pagkaon daw makasuluka? Amo man sini ang ginbatyag ni Jehova sa sadtong mga dulot—daw makasuluka gid!

4. Paano ginabuyagyag sang Isaias 1:12 ang pagkawalay pulos sang pagkadto sang katawhan sa templo sa Jerusalem?

⁴ Nagpadayon si Jehova: “Kon pirme kamo nagakari agod makita ang akon nawong, sin-o ang nagapangayo sini sa inyo kamot, agod lapakon ninyo ang akon mga luwang?” (Isaias 1:12) Indi bala ang kasuguan mismo ni Jehova ang nagasugo sa katawhan nga ‘magkari agod makita ang iya nawong,’ buot silingon, magkadto sa iya templo sa Jerusalem? (Exodo 34:23, 24) Huo, apang nagakadto sila didto bangod lamang sang pormalidad, ginahimo ang putli nga pagsimba nga isa ka rutina lamang, nga wala sing putli nga mga motibo. Para kay Jehova, ang ila pirme nga pagduaw sa iya mga luwang daw subong sang ‘paglapak’ lamang, nga nagatais lamang sang salog.

5. Ano ang pila sang mga buhat sang pagsimba nga ginahimo sang mga Judiyo, kag ngaa nangin “lulan” ini kay Jehova?

⁵ Indi katingalahan nga si Jehova naggamit karon sing mas matigdas nga mga pulong! “Untati na ninyo ang pagdala sing walay pulos nga mga dulot nga uyas. Ang incienso—makangilil-ad ini sa akon. Ang lati kag ang inugpahuway, ang pagtawag sing isa ka kombension—indi ko mabatas ang paggamit sing makatalanhaga nga gahom upod sa maligdong nga pagtilipon. Ang inyo mga lati kag ang inyo panahon sang mga piesta ginadumtan sang akon kalag. Nangin lulan ini sa akon; ginalapyo na ako sa pagbatas sini.” (Isaias 1:13, 14) Ang mga dulot nga uyas, incienso, mga Inugpahuway, kag ang maligdong nga mga pagtilipon bahin tanan sang Kasuguan sang Dios sa Israel. Tuhoy sa “mga lati,” ang Kasuguan nagasugo lamang nga saulugon ini, apang may mapuslanon nga mga tradisyon nga amat-amat nga gintukod sa sini nga pagsaulog. (Numeros 10:10; 28:11) Ang lati ginakabig nga isa ka bulanan nga inugpahuway, nga sa amo nga tion ang mga tawo wala nagapangabudlay kag nagatipon pa gani agod tudluan sang mga manalagna kag mga saserdote. (2 Hari 4:23; Ezequiel 46:3; Amos 8:5) Wala sing malain sa sini nga mga pagsaulog. Ang problema amo ang paghimo sini agod magpadayawdayaw lamang. Dugang pa, ang mga Judiyo nagadangop sa “makatalanhaga nga gahom,” espiritistiko nga mga buhat, upod sa ila pormal nga pagtuman sa Kasuguan sang Dios.b Sa amo, ang ila mga buhat sang pagsimba kay Jehova nangin “lulan” sa iya.

6. Sa anong kahulugan si Jehova ‘nalapyo’?

⁶ Apang, paano si Jehova ‘malapyo’? Ang matuod, sia “bugana sa dinamiko nga kusog . . . Wala sia ginalapyo ukon ginaluyahan.” (Isaias 40:26, 28) Nagagamit si Jehova sing maathag nga paglaragway agod mahangpan naton ang iya ginabatyag. Natilawan mo na bala nga magpas-an sing mabug-at nga lulan sing madugay amo kon ngaa kinapoy gid ikaw kag nalangkag nga matapos na ini? Amo sini ang ginbatyag ni Jehova sa salimpapaw nga mga buhat sang pagsimba sang iya katawhan.

7. Ngaa nag-untat si Jehova sa pagpamati sa mga pangamuyo sang iya katawhan?

⁷ Ginapatuhuyan karon ni Jehova ang tuman ka personal nga buhat sang pagsimba. “Kon ginahumlad ninyo ang inyo mga palad, ginalipnan ko ang akon mga mata gikan sa inyo. Bisan pa maghimo kamo sing madamo nga pangamuyo, wala ako nagapamati; ang inyo mga kamot napuno sang pagpaagay sing dugo.” (Isaias 1:15) Ang paghumlad sang mga palad, nga ginauntay ang mga kamot kag ang mga palad ginapaatubang sa ibabaw, isa ka buhat sang pagpangamuyo nga may pakiluoy. Para kay Jehova, ini nga buhat wala na sing pulos, kay ang mga kamot sini nga katawhan napuno sang pagpaagay sing dugo. Lapnag ang kasingki sa duta. Kinaandan ang pagpamigos sa mga maluya. Makahuluya gid nga ining abusado, makagod nga katawhan nagapangamuyo kay Jehova kag nagapangayo sang iya pagpakamaayo. Indi katingalahan nga si Jehova nagsiling, “Wala ako nagapamati”!

8. Ano nga sala ang ginahimo karon sang Cristiandad, kag paano ang pila ka Cristiano nagakahulog sa sini man nga tugalbong?

⁸ Sa aton adlaw, wala man matigayon sang Cristiandad ang kahamuot sang Dios bangod sang ila walay untat nga pagsulitsulit sang walay pulos nga mga pangamuyo kag sang iya iban pa nga relihioso nga “mga buhat.” (Mateo 7:21-23) Importante gid nga indi kita mahulog sa sini man nga tugalbong. Kon kaisa, ang isa ka Cristiano nagapatuyang sa paghimo sing daku nga sala, kag dayon nagapangatarungan nga kon ilikom lamang niya ang iya ginahimo kag dugangan pa ang iya pagpanghikot sa Cristianong kongregasyon, matumbasan sang iya mga buhat ang iya sala. Ining pormalistiko nga mga buhat wala nagapahamuot kay Jehova. Isa lamang ang bulong sa espirituwal nga balatian, subong ginapakita sang masunod nga mga bersikulo sang Isaias.

Ang Bulong sa Espirituwal nga Balatian

9, 10. Daw ano ka importante ang pagkatinlo sa aton pagsimba kay Jehova?

⁹ Si Jehova, ang mainawaon nga Dios, nagapang-uloulo karon nga may pag-angga. “Panghugas kamo; paninlo kamo; kuhaa ang kalainan sang inyo mga buhat gikan sa atubangan sang akon mga mata; mag-untat sa paghimo sing malain. Magtuon kamo sa paghimo sing maayo; pangitaa ninyo ang katarungan; tadlunga ninyo ang manugpigos; maghukom kamo para sa ilo nga bata nga lalaki; pangapini ninyo ang kaso sang balo nga babayi.” (Isaias 1:16, 17) Makita naton diri ang siam ka mando, ukon mga sugo. Ang nahauna nga apat negatibo sa kahulugan nga nagadalahig ini sang pagdula sa sala; ang katapusan nga lima positibo nga mga buhat nga nagadul-ong sa pagbaton sing pagpakamaayo ni Jehova.

¹⁰ Ang pagpanghugas kag pagkatinlo pirme gid nga isa ka importante nga bahin sang putli nga pagsimba. (Exodo 19:10, 11; 30:20; 2 Corinto 7:1) Apang luyag ni Jehova nga mangin tudok pa ang pagpaninlo, sa tagipusuon mismo sang iya mga sumilimba. Ang labing importante amo ang pagkatinlo sa moral kag sa espirituwal, kag amo ini ang ginapatuhuyan ni Jehova. Ang nahauna nga duha ka sugo sa bersikulo 16 indi mga pagsulit lamang. Ang isa ka Hebreo nga grammarian nagsiling nga ang nahauna, ‘magpanghugas kamo,’ nagapatuhoy sa nahauna nga buhat sang pagpaninlo, samtang ang ikaduha, ‘magpaninlo kamo,’ nagapatuhoy sa padayon pa nga mga panikasog nga mahuptan ina nga katinlo.

11. Sa pagpakig-away batok sa sala, ano ang dapat naton himuon, kag ano ang indi gid naton dapat himuon?

¹¹ Wala kita sing matago kay Jehova. (Job 34:22; Hulubaton 15:3; Hebreo 4:13) Gani ang iya sugo, “Kuhaa ang kalainan sang inyo mga buhat gikan sa atubangan sang akon mga mata,” nagakahulugan sing isa lamang ka butang—untatan ang paghimo sing malain. Nagakahulugan ini nga indi pagtinguhaan nga taguon ang daku nga mga sala, kay ang paghimo sini isa ka sala mismo. Ang Hulubaton 28:13 nagapaandam: “Sia nga nagatabon sang iya mga paglalis indi magmadinalag-on, apang sia nga nagatu-ad kag nagabiya sini pakitaan sing kaluoy.”

12. (a) Ngaa importante nga ‘magtuon sa paghimo sing maayo’? (b) Paano maaplikar labi na sang mga gulang ang direktiba nga ‘pangitaon ang katarungan’ kag ‘tadlungon ang manugpigos’?

¹² Daku ang matun-an gikan sa positibo nga mga buhat nga ginasugo ni Jehova sa bersikulo 17 sang Isaias kapitulo 1. Talupangda nga wala lamang sia nagasiling nga ‘maghimo kamo sing maayo’ kundi “magtuon kamo sa paghimo sing maayo.” Kinahanglan ang personal nga pagtuon sa Pulong sang Dios agod mahangpan kon ano ang maayo sa mga mata sang Dios kag handumon ang paghimo sini. Dugang pa, si Jehova wala lamang nagasiling nga ‘himua ninyo ang katarungan’ kundi “pangitaa ninyo ang katarungan.” Bisan gani ang eksperiensiado nga mga gulang dapat magpanalawsaw sing maid-id sa Pulong sang Dios agod mahibaluan nila kon ano ang matarong nga himuon sa pila ka masibod nga mga butang. Salabton man nila nga ‘tadlungon ang manugpigos,’ subong sang masunod nga ginasugo ni Jehova. Importante ining mga direktiba sa Cristianong mga manugbantay karon, kay luyag nila amligan ang panong gikan sa “mapiguson nga mga lobo.”—Binuhatan 20:28-30.

13. Paano naton karon maaplikar ang mga sugo tuhoy sa bata nga lalaki nga wala sing amay kag sa balo nga babayi?

¹³ Ang katapusan nga duha ka sugo nagadalahig sa mga makaluluoy sa katawhan sang Dios—ang mga ilo kag ang balo nga mga babayi. Ang kalibutan madali maghimulos sa sini nga mga indibiduwal; indi dapat mangin subong sini sa katawhan sang Dios. Ang mahigugmaon nga mga gulang ‘nagahukom’ para sa mga ilo sa kongregasyon, ginabuligan sila nga makabaton sing katarungan kag pangamlig sa isa ka kalibutan nga luyag maghimulos kag maghalit sa ila. Ang mga gulang ‘nagapangapin sa kaso’ sang balo nga babayi ukon, subong mahimo man nga kahulugan sang Hebreo nga tinaga, ‘nagapanikasog’ para sa iya. Sa pagkamatuod, luyag sang tanan nga Cristiano nga mangin tuburan sang dalangpan, paumpaw, kag katarungan para sa mga kubos sa tunga naton bangod hamili sila kay Jehova.—Miqueas 6:8; Santiago 1:27.

14. Anong positibo nga mensahe ang ginapaalinton sa Isaias 1:16, 17?

¹⁴ Malig-on gid kag positibo nga mga mensahe ang ginapaalinton ni Jehova paagi sa sining siam ka sugo! Kon kaisa ginakumbinsi sang mga nagapakasala ang ila kaugalingon nga indi gid sila makahimo sing husto. Makapaluya ini nga panghunahuna. Isa pa, sayop ini. Nahibaluan ni Jehova—kag luyag niya nga mahibaluan naton—nga paagi sa bulig Niya, sarang mauntat sang bisan sin-o nga makasasala ang iya makasasala nga dalanon, magliso, kag maghimo sing husto sa baylo.

Isa ka Mainawaon, Matarong nga Pakiluoy

15. Paano ang dinalan nga “husayon naton ang mga butang sa ulot naton” ginahangop sing sayop, kag ano ang kahulugan gid sini?

¹⁵ Ang pagpakighambal ni Jehova nangin mas mapagsik kag mainawaon karon. “‘Kari, kamo karon, kag husayon naton ang mga butang sa ulot naton,’ siling ni Jehova. ‘Bisan pa ang inyo mga sala subong sang eskarlata, papution ini subong sang niebe; bisan pa mapula ini subong sang tela nga krimson, mangin subong ini sang delana.’” (Isaias 1:18) Ang pangagda nga nagabukas sining matahom nga bersikulo masami nga ginahangop sing sayop. Halimbawa, ang The New English Bible nagasiling, “Hambalan naton ini”—nga subong bala dapat magpaumuray ang duha ka bahin agod magsugtanay sila. Indi subong sini! Indi gid mabasol si Jehova, labi na sa iya mga pagpakig-angot sa sining rebelyuso, salimpapaw nga katawhan. (Deuteronomio 32:4, 5) Ang bersikulo nagahambal, indi tuhoy sa nagapaumuray nga paghambalanay sa ulot sang duha ka magkatupong nga partido, kundi sing isa ka palahayagan agod matukod ang katarungan. Daw subong bala nga ginahangkat diri ni Jehova ang Israel sa isa ka kasaba sa hukmanan.

16, 17. Paano naton nahibaluan nga handa si Jehova nga patawaron bisan ang daku nga mga sala?

¹⁶ Mahimo nga daw isa ini ka makahaladlok nga ideya, apang si Jehova amo ang labing maluluy-on kag mainawaon nga Hukom. Indi matupungan ang iya ikasarang sa pagpatawad. (Salmo 86:5) Sia lamang ang makadula sang mga sala sang Israel nga “subong sang eskarlata,” kag “papution ini subong sang niebe.” Wala sing panikasog sang tawo, wala sing relihioso nga mga buhat, mga halad, ukon mga pangamuyo ang makadula sang mantsa sang sala. Ang pagpatawad lamang ni Jehova ang makahugas sang sala. Ginahatag sang Dios ini nga pagpatawad suno sa mga kondisyon nga iya ginapahamtang, nga nagalakip sang matuod, tinagipusuon nga paghinulsol.

¹⁷ Importante gid ining kamatuoran amo kon ngaa ginasulit ini ni Jehova sa mabinalaybayon nga mga tinaga—ang subong sang “krimson” nga mga sala mangin subong sang bag-o, wala malugom, maputi nga delana. Luyag ni Jehova nga mahibaluan naton nga sia gid ang Manugpatawad sang mga sala, bisan pa sang tuman kadaku nga mga sala, basta matuod gid nga nagahinulsol kita. Para sa mga nabudlayan sa pagpati nga matabo ini sa ila, maayo nga binagbinagon nila ang mga halimbawa subong sang kay Manases. Daku gid ang iya sala—sa sulod sang mga tinuig. Apang, naghinulsol sia kag ginpatawad. (2 Cronica 33:9-16) Luyag ni Jehova nga mahibaluan naton tanan, lakip sang mga nakahimo sing daku gid nga mga sala, nga indi pa ulihi agod ‘husayon ang mga butang’ upod sa iya.

18. Ano ang ginpapilian ni Jehova sa iya rebelyuso nga katawhan?

¹⁸ Ginpahanumdom ni Jehova ang iya katawhan nga may mapilian sila. “Kon magpakita kamo sing kahanda kag mamati, magakaon kamo sang kaayuhan sang duta. Apang kon mangindi kamo kag magrebelde pa gani, pagakaunon kamo paagi sa espada; kay ang baba gid ni Jehova ang nagpamulong sini.” (Isaias 1:19, 20) Ginapadaku diri ni Jehova ang mga panimuot, kag naggamit sia sing isa pa ka maathag nga paglaragway agod ipadaku ang iya punto. Ang mapilian sang Juda amo ini: Magkaon ukon kaunon sila. Kon ang panimuot nila amo ang kahanda sa pagpamati kag sa pagtuman kay Jehova, kaunon nila ang maayong patubas sang duta. Apang, kon magpakatig-a sila sa ila rebelyuso nga panimuot, sila ang kaunon—paagi sa espada sang ila mga kaaway! Daw indi mapatihan nga pilion sang katawhan ang espada sang ila mga kaaway sangsa kaluoy kag bugana nga pagpatawad sang Dios. Apang, amo sini ang natabo sa Jerusalem, subong ginapakita sang masunod nga mga bersikulo sang Isaias.

Isa ka Panalabiton sa Hinigugma nga Siudad

19, 20. (a) Paano ginpaalinton ni Jehova ang kasakit sang buot nga ginbatyag niya bangod sang pagluib sa iya? (b) Sa anong paagi ang ‘pagkamatarong nagpuyo sa Jerusalem’?

¹⁹ Sa Isaias 1:21-23, makita naton ang bug-os nga kadakuon sang kalautan sang Jerusalem sini nga tion. Ginsugdan karon ni Isaias ang isa ka inspirado nga binalaybay sa estilo sang isa ka panalabiton, ukon panganduhoy: “O daw ano nga ang matutom nga banwa nangin makihilawason! Sia anay puno sing katarungan; ang pagkamatarong nagapuyo sadto sa iya, apang karon mga manugpatay.”—Isaias 1:21.

²⁰ Napukan gid ang siudad, ang Jerusalem! Ang isa ka matutom nga asawa anay, nangin makihilawason karon. Paano mapaalinton sing labi pa ang kalain sang buot kag kasubo nga ginbatyag ni Jehova bangod sang pagluib sa iya? “Ang pagkamatarong nagapuyo sadto” sa sining siudad. San-o? Bueno, bisan sang wala pa ang Israel, sang adlaw ni Abraham, ining siudad gintawag nga Salem. Gingamhan ini sang isa ka tawo nga isa ka hari kag saserdote. Ang iya ngalan nga Melquisedec, nagakahulugan “Hari sang Pagkamatarong,” kag maathag nga bagay gid ini sa iya. (Hebreo 7:2; Genesis 14:18-20) Mga 1,000 ka tuig sa tapos ni Melquisedec, nalab-ot sang Jerusalem ang putukputukan, sa idalom sang paghari ni David kag ni Solomon. “Ang pagkamatarong nagapuyo sadto sa iya,” labi na sang ang iya mga hari nagpahamtang sing huwaran para sa katawhan paagi sa paglakat sa mga dalanon ni Jehova. Apang, sang panahon ni Isaias, yadto nga mga tion madugay na nga nagligad.

21, 22. Ano ang ginapahangop sang buay kag nasimbugan nga serbesa, kag ngaa takus ang mga lider sang Juda sa sini nga paglaragway?

²¹ Daw subong bala nga ang mga lider sa tunga sang katawhan isa ka daku nga bahin sang problema. Nagpadayon si Isaias sa iya panalabiton: “Ang imo pilak nangin buay. Ang imo serbesa nga trigo ginsimbugan sing tubig. Ang imo mga prinsipe batinggilan kag kaupdanan sang mga makawat. Ang tagsatagsa sa ila nagahigugma sang hamham kag nagalagas sa mga regalo. Wala sila nagahukom sa bata nga lalaki nga wala sing amay; kag wala nila ginabaton bisan ang legal nga kaso sang balo nga babayi.” (Isaias 1:22, 23) Duha ka maathag nga ilustrasyon nga nagasundanay ang naghanda sa hunahuna sang mga bumalasa sa kon ano ang magasunod. Ginahapaw sang manugsalsal ang buay sa tulunawan gikan sa tinunaw nga pilak kag ginahaboy ini. Ang mga prinsipe kag mga hukom sang Israel kaangay sang buay, indi sang pilak. Dapat sila ihaboy. Wala na sila sing kapuslanan subong sang serbesa nga ginsimbugan sing tubig kag nagtahaw na ang sabor. Ini nga ilimnon nagakabagay lamang nga iula!

²² Ginapakita sang bersikulo 23 kon ngaa takus sa sini nga paglaragway ang mga lider. Gintib-ong sang Mosaikong Kasuguan ang katawhan sang Dios, ginpain sila gikan sa iban nga mga pungsod. Halimbawa, ginhimo ini paagi sa paghatag sing sugo nga nagaamlig sa mga ilo kag sa balo nga mga babayi. (Exodo 22:22-24) Apang sang panahon ni Isaias, wala sing paglaum ang bata nga lalaki nga wala sing amay nga makabaton sing kalahamut-an nga paghukom. Tuhoy sa balo nga babayi, wala gani sia sing makita nga mamati sa iya kaso, labi na sing isa nga magatinguha sa pagbulig sa iya. Wala, ining mga hukom kag mga lider masako gid sa pag-atipan sang ila kaugalingon nga mga interes—nagatinguha sing mga hamham, nagalagas sing mga regalo, kag kaupod pa sang mga makawat, mahimo gid nga nagaamlig sa mga kriminal samtang ginatugutan ang ila mga biktima nga mag-antos. Malain pa, “batinggilan” sila, ukon bat-ulan, sa ila paghimo sing kalautan. Daw ano ka makapasubo nga kahimtangan!

Padalisayon ni Jehova ang Iya Katawhan

23. Ano nga balatyagon ang ginapabutyag ni Jehova batok sa iya mga kasumpong?

²³ Indi pagpabay-an ni Jehova ini nga pag-abuso sa gahom tubtob san-o. Si Isaias nagpadayon: “Busa nagasiling ang matuod nga Ginuo, si Jehova sang mga kasuldadusan, ang Gamhanan sang Israel: ‘Aha! Paumpawan ko ang akon kaugalingon gikan sa akon mga kasumpong, kag itimalos ko ang akon kaugalingon sa akon mga kaaway.’” (Isaias 1:24) Si Jehova ginhatagan sing tatlo ka titulo diri, nga nagapadaku sang iya may kinamatarong nga pagkaginuo kag sang iya daku nga gahom. Ang pagtuaw nga “Aha!” mahimo gid nga nagapahangop nga ang kaluoy ni Jehova ginasamuan karon sing determinasyon nga ipakita ang iya kasingkal. May rason gid ini.

24. Ano nga pagpadalisay ang ginatuyo ni Jehova para sa iya katawhan?

²⁴ Ginhimo sang katawhan ni Jehova ang ila kaugalingon nga mangin mga kaaway niya. Takus gid sila nga timalusan sang Dios. “Paumpawan,” ukon ipalayo ni Jehova ang iya kaugalingon gikan sa ila. Nagakahulugan bala ini sing bug-os, permanente nga pagkalaglag sang katawhan nga ginatawag sa iya ngalan? Indi, kay si Jehova nagpadayon sa pagsiling: “Kag ibalik ko ang akon kamot sa imo, kag tunawon ko ang imo mahigko nga buay nga daw gingamitan sing lihiya, kag kuhaon ko ang imo tanan natipon nga higko.” (Isaias 1:25) Gingamit karon ni Jehova ang proseso sa pagpadalisay subong isa ka ilustrasyon. Ang isa ka manugpadalisay sadto anay masami nga nagadugang sing lihiya agod magbulig sa pagpain sang buay gikan sa hamili nga metal. Sa kaanggid nga paagi, si Jehova, nga wala nagatamod sa iya katawhan subong bug-os nga malaut, ‘magasilot sa ila sing nagakaigo.’ Kuhaon niya gikan sa ila ang mga “natipon nga higko” lamang—ang batinggilan, malaut nga mga tawo, nga nagapangindi sa pagtuon kag sa pagtuman.c (Jeremias 46:28) Paagi sa sining mga pulong, nakabaton si Isaias sing pribilehiyo nga isulat sing abanse ang maragtas.

25. (a) Paano ginpadalisay ni Jehova ang iya katawhan sang 607 B.C.E.? (b) San-o ginpadalisay ni Jehova ang iya katawhan sa modernong mga tion?

²⁵ Ginpadalisay matuod ni Jehova ang iya katawhan, ginkuha ang buay sang malaut nga mga lider kag sang iban nga mga rebelde. Sang 607 B.C.E., madugay nga tion pagkatapos sang panahon ni Isaias, ang Jerusalem ginlaglag kag ang mga pumuluyo sini gindala nga bihag sa Babilonia sa sulod sang 70 ka tuig. Sa pila ka paagi nagaanggid ini sa ginhimo sang Dios sang ulihi pa. Ang tagna sa Malaquias 3:1-5, nga ginsulat madugay na sa tapos sang pagkabihag sa Babilonia, nagpakita nga ang Dios liwat nga magahimo sing pagpadalisay. Gintudlo sini ang tion nga si Jehova nga Dios magakari sa iya espirituwal nga templo nga ginaupdan sang iya “mensahero sang katipan,” si Jesucristo. Mahimo gid nga natabo ini sang katapusan sang Bug-os Kalibutan nga Inaway I. Gin-usisa ni Jehova ang tanan nga nagapangangkon nga Cristiano, ginsala ang mga matuod gikan sa mga di-matuod. Ano ang resulta?

26-28. (a) Ano ang una nga katumanan sang Isaias 1:26? (b) Paano nagakatuman ini nga tagna sa aton tion? (c) Paano makabenepisyo ang mga gulang karon gikan sa sini nga tagna?

²⁶ Si Jehova nagsabat: “Iuli ko ang mga hukom para sa imo subong sang sa una, kag ang mga manuglaygay para sa imo subong sang sa ginsuguran. Pagkatapos sini tawgon ka nga Siudad Sang Pagkamatarong, Matutom nga Banwa. Paagi sa katarungan tubson ang Sion, kag ang mga nagabalik sa iya, paagi sa pagkamatarong.” (Isaias 1:26, 27) Naeksperiensiahan sang dumaan nga Jerusalem ang una nga katumanan sini nga tagna. Sa tapos magbalik ang mga bihag sa ila hinigugma nga siudad sang 537 B.C.E., naglutaw liwat ang matutom nga mga hukom kag mga manuglaygay subong sang sa una. Ang manalagna nga sanday Hageo kag Zacarias, ang saserdote nga si Josue, ang escriba nga si Esdras, kag ang gobernador nga si Zorobabel nag-alagad tanan agod ubayan kag tuytuyan ang matutom nagbalalik nga nagkalabilin sa paglakat sa mga banas sang Dios. Apang, kapin pa ka importante nga katumanan ang natabo sang ika-20 nga siglo.

²⁷ Sang 1919, ang katawhan ni Jehova sa modernong panahon nagguwa gikan sa tion sang pagtilaw. Ginluwas sila gikan sa espirituwal nga pagkaulipon sa Babilonia nga Daku, ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion. Ang kinatuhayan sa ulot sadtong matutom nga hinaplas nga nagkalabilin kag sang apostata nga klero sang Cristiandad nangin maathag. Ginpakamaayo liwat sang Dios ang iya katawhan, ‘gin-uli ang mga hukom kag mga manuglaygay para sa ila’—ang matutom nga mga tawo nga nagalaygay sa katawhan sang Dios suno sa iya Pulong kag indi suno sa mga tradisyon sang mga tawo. Sa tunga karon sang nagadiutay nga “diutay nga panong” kag sang ila nagadugang pa nga minilyon sang “iban nga mga karnero” nga mga kaupod, may yara linibo nga subong sini nga mga tawo.—Lucas 12:32; Juan 10:16; Isaias 32:1, 2; 60:17; 61:3, 4.

²⁸ Ginatandaan sang mga gulang nga sila, kon kaisa, nagapanghikot subong “mga hukom” sa kongregasyon agod huptan ini nga matinlo sa moral kag sa espirituwal kag agod tadlungon ang mga nagahimo sing sala. Interesado gid sila nga himuon ang mga butang suno sa paagi sang Dios, ginailog ang iya maluluy-on, balanse nga katarungan. Apang, sa masami, nagaalagad sila subong “mga manuglaygay.” Sa pagkamatuod, tuhay gid ini sa pagpanghikot subong mga prinsipe ukon mga manugpigos, kag nagatinguha gid sila nga indi magpakita sang ila kaugalingon nga daw “nagapakaginuo sa mga palanublion sang Dios.”—1 Pedro 5:3.

29, 30. (a) Ano ang ginasiling ni Jehova sa mga nagapangindi nga mapadalisay? (b) Sa anong kahulugan nga ‘ginkahuya’ sang katawhan ang ila mga kahoy kag mga hardin?

²⁹ Kamusta naman ang ginsambit nga “buay” sa tagna ni Isaias? Ano ang matabo sa mga nagapangindi sa pagbenepisyo gikan sa pagpadalisay sang Dios? Si Isaias nagpadayon: “Kag ang pagkalaglag sang mga nagaribok kag sang mga makasasala magadungan, kag ang mga nagabiya kay Jehova magadangat sa ila katapusan. Kay ikahuya nila ang mabakod nga mga kahoy nga inyo ginhandum, kag magapanghilawhilaw kamo tungod sang mga hardin nga inyo ginpili.” (Isaias 1:28, 29) Ang mga nagribok kag nakasala batok kay Jehova, wala magsapak sa nagapaandam nga mga mensahe sang iya mga manalagna tubtob nangin ulihi na katama, ‘nalaglag’ matuod kag ‘nagdangat sa ila katapusan.’ Natabo ini sang 607 B.C.E. Apang, ano ang kahulugan sining mga pagpatuhoy sa mga kahoy kag mga hardin?

³⁰ Ang mga Judeano pirme may problema sa idolatriya. Ang mga kahoy, mga hardin, kag mga kahoy-kahoy masami nga makita sa ila malaut nga mga buhat. Halimbawa, ang mga sumilimba kay Baal kag sa iya konsorte, si Astoret, nagapati nga kon tingulan, ang duha ka dios patay kag nalubong. Agod pukawon sila kag maghirupay, nga nagadala sing pertilidad sa pungsod, ang mga sumilimba sa idolo nagatipon agod maghimo sing malaut seksuwal nga mga buhat sa idalom sang “sagrado” nga mga kahoy sa kakahuyan ukon sa mga hardin. Kon mag-abot ang ulan kag pertilidad sa pungsod, ginapadunggan ang butig nga mga dios; ang mga sumilimba sa idolo labi pa nga nagapati sa ila mga disparatis. Apang kon laglagon ni Jehova ang rebelyuso nga mga sumilimba sa idolo, wala sing ginaidolo nga mga dios ang nagaamlig sa ila. ‘Ginkahuya’ sang mga rebelde ining walay gahom nga mga kahoy kag mga hardin.

31. Ano ang ginaatubang sang mga sumilimba sa idolo nga grabe pa sa kahuya?

³¹ Apang, grabe pa sa kahuya ang ginaatubang sang idolatroso nga mga Judeano. Sa tuhay naman nga paglaragway, ginapaanggid karon ni Jehova ang mga sumilimba sa idolo sa isa ka kahoy. “Mangin subong kamo sang daku nga kahoy nga ang mga dahon nagakalaya, kag subong sang hardin nga wala sing tubig.” (Isaias 1:30) Sa mainit, mamala nga klima sang Natung-an nga Sidlangan, nagakaigo ining ilustrasyon. Wala sing kahoy ukon hardin ang magadugay nga wala sing dalayon nga suplay sang tubig. Kon malaya, ini nga mga tanom madali masunog. Busa, ang ilustrasyon sa bersikulo 31 kinaugali gid.

32. (a) Sin-o “ang makusog nga tawo” nga ginpatuhuyan sa bersikulo 31? (b) Sa anong kahulugan sia mangin “lanot,” ano nga “igrab” ang magapasagrab sa iya, kag ano ang resulta?

³² “Ang makusog nga tawo pat-od nga mangin subong sang lanot, kag ang bunga sang iya binuhatan subong sang igrab; kag lunsay sila magasagrab sing dungan, nga wala sing bisan sin-o nga magapalong sa kalayo.” (Isaias 1:31) Sin-o ining “makusog nga tawo”? Ang Hebreo nga ekspresyon nagapaalinton sing ideya sang kusog kag manggad. Mahimo gid nga nagapatuhoy ini sa hamungaya, nagasalig sa kaugalingon nga sumulunod sang butig nga mga dios. Sang panahon ni Isaias, kaangay sa aton tion man, madamo nga tawo ang nagasikway kay Jehova kag sa iya putli nga pagsimba. Ang iban daw madinalag-on pa gani. Apang, nagapaandam si Jehova nga ina nga mga tawo mangin subong sang “lanot,” mabahol nga mga nahot sang lino nga tuman katapok kag laya gid amo kon ngaa madali ini mabugto kon masindutan sang kalayo. (Hukom 16:8, 9) Ang bunga sang binuhatan sang sumilimba sa idolo—kon bala ang iya idolo nga mga dios, ang iya manggad, ukon ang bisan ano nga iya ginasimba sa baylo ni Jehova—mangin kaangay sang “igrab.” Ang igrab kag lanot pareho nga madula, masunog, sa kalayo nga wala sing bisan sin-o nga makapalong. Wala sing gahom sa uniberso ang makapabaliskad sang himpit nga mga paghukom ni Jehova.

33. (a) Paano ang mga paandam sang Dios tuhoy sa nagapakari nga paghukom nagapakita man sang iya kaluoy? (b) Ano nga kahigayunan ang ginahatag karon ni Jehova sa katawhan, kag paano ini nagaapektar sa tagsatagsa sa aton?

³³ Nagahisanto bala ining katapusan nga mensahe sa mensahe sang kaluoy kag pagpatawad sa bersikulo 18? Huo sa pagkamatuod! Ginpasulat ni Jehova ining mga paandam kag ginpaalinton sang iya mga alagad bangod maluluy-on sia. Kay man, “indi niya luyag nga ang bisan sin-o malaglag kundi maluyag nga ang tanan makadangat sa paghinulsol.” (2 Pedro 3:9) Pribilehiyo sang tagsa ka matuod nga Cristiano karon nga ipahibalo ang nagapaandam nga mga mensahe sang Dios sa katawhan agod makabenepisyo ang mga mahinulsulon gikan sa iya bugana nga pagpatawad kag magkabuhi sing dayon. Maluluy-on gid si Jehova sa paghatag sa katawhan sing kahigayunan nga ‘husayon ang mga butang’ upod sa iya antes mangin ulihi na ang tanan!

[Mga nota]