Ang Espirituwal nga mga Palahubog—Sin-o Sila?
“Kailo sang korona sang bugal sang mga palahubog sang Efraim.”—ISAIAS 28:1.
1. Ano nga pagkamalaumon ang ginbatyag sang madamo, apang matuman bala ang ila paglaum?
NAGAKABUHI kita sa makapulukaw nga panahon. Madamo nga tawo ang natandog sang hinali nga mga pagbag-o sa politika sa bilog nga kalibutan kag sang dugang pa nga pagpahilabot sang Nasyones Unidas. Sang Disiembre 1989 ang Detroit Free Press nagsiling: “Samtang nagapasulod ang planeta sa katuigan 1990, ang paghidait nag-abot.” Ang isa ka Sobyet nga magasin nagpahibalo: “Nagahanda kita sa pagsalsal sang mga espada nga mangin mga punta sang arado,” samtang ang sekretaryo-heneral sang Nasyones Unidas nagsiling: “Wala na kita sa cold war.” Huo, daku gid ang ginalauman, kag sing indi maduhaduhaan, ang danyag sang kalibutan nagabalhin. Kasan-o lang, ginpakita sang inaway sa Gulpo kon daw ano kadasig mahimo matabo ang mga pagbalhin. Apang malab-ot ayhan sang kalibutan karon ang isa ka tion nga may matuod nga paghidait kag kalig-unan, upod ang tanan nga resulta nga mga benepisyo sini? Ang sabat indi. Sa kamatuoran, nagasugod na ang isa ka serioso nga krisis nga magatay-ug sang kalibutan tubtob sa mga sadsaran sini! Isa ini ka krisis nga nagadalahig sang relihion.
2. Paano ang kahimtangan karon nag-anggid sa kahimtangan anay sa dumaan nga Israel kag Juda?
2 Ining krisis ginlaragway sang mga hitabo sa dumaan nga Israel kag Juda sang ikawalo kag ikapito nga siglo B.C.E. Sadto, man, naghunahuna ang katawhan nga natigayon na nila ang paghidait. Apang, ang Dios, paagi sa iya manalagna nga si Isaias, nagpaandam nga ang ila ginalauman nga paghidait indi matuod, nga ibuyagyag sa indi madugay. Sa amo man nga paagi karon, si Jehova, paagi sa iya mga Saksi, nagapaandam sa katawhan nga ginalimbungan sila kon nagalaum sila nga matigayon ang dayon nga paghidait paagi sa mga panikasog sang tawo. Basahon naton ang matagnaon nga paandam ni Jehova kag tan-awon naton kon paano ini naaplikar karon. Masapwan ini sa ika-28 nga kapitulo sang Isaias kag ginsulat antes sang 740 B.C.E., mahimo gid sa tion sang paghari sang malaut nga si Hari Peca sang Israel kag sang balingag nga si Hari Ahaz sang Juda.
“Ang mga Palahubog sang Efraim”
3. Anong makapakibot nga pahibalo ang ginpamulong ni Isaias?
3 Sa bersikulo 1 sang kapitulo 28, ginakibot kita sang isa ka makakilibot nga pinamulong: “Kailo sang korona sang bugal sang mga palahubog sang Efraim, kag sang nagakalaya nga bulak sang iya mahimayaon nga katahom nga yara sa ulo sang mapatubason nga nalupyakan sang mga ginadaug sang alak!” Mahimo nga nakibot gid ang mga Israelinhon sa sadtong matigdas nga pagpakamalaut! Sin-o ining mga “palahubog sang Efraim”? Ano ang ila “korona sang bugal”? Kag ano ang “ulo sang mapatubason nga nalupyakan”? Kapin ka importante, ano ang ginapahangop sining mga pulong para sa aton karon?
4. (a) Ano ang Efraim kag ang ulo sang mapatubason nga nalupyakan? (b) Ngaa nagbatyag sing kalig-unan ang Israel?
4 Sanglit ang Efraim amo ang pinakadaku sa napulo ka tribo sang Israel, ang termino nga “Efraim” nagpatuhoy kon kaisa sa bug-os nga naaminhan nga ginharian. Gani “ang mga palahubog sang Efraim” amo gid ang mga palahubog sang Israel. Ang kapital nga siudad sang Israel amo ang Samaria, nga nahamtang sa bentaha nga kataason sa ulo sang mapatubason nga nalupyakan. Gani ang ekspresyon nga “ulo sang mapatubason nga nalupyakan” nagapatuhoy sa Samaria. Sang ginsulat ining mga pulong, ang relihion sang ginharian sang Israel malaut gid. Dugang pa, nakig-alyansa sia sa Siria batok sa Juda kag karon nagbatyag sia sing kalig-unan. (Isaias 7:1-9) Magabag-o ini. Nagahilapit ang krisis, amo kon ngaa si Jehova nagbungat sing “kailo sa korona sang bugal sang mga palahubog sang Efraim.”
5. (a) Ano ang korona sang bugal sang Israel? (b) Sin-o ang mga palahubog sang Efraim?
5 Ano ang “korona sang bugal”? Ang korona isa ka simbulo sang harianon nga awtoridad. Mahimo gid nga ang “korona sang bugal” amo ang posisyon sang Israel subong isa ka napain nga ginharian, independiente sa Juda. May butang nga matabo nga magalaglag sang harianon nga pagkaindependiente sang Israel. Sin-o, nian, “ang mga palahubog sang Efraim”? Wala sing duhaduha, may literal nga mga palahubog sa Israel, kay ang Samaria amo ang duog sang malaw-ay nga paganong pagsimba. Apang, ang Biblia nagahambal tuhoy sa malain pa nga sahi sang pagkahubog. Sa Isaias 29:9, aton mabasa: “Nahubog sila, apang indi sa alak; nagdulingduling sila, apang indi sa masingkal nga alak.” Isa ini ka espirituwal nga pagkahubog, isa ka mahigko, makamamatay nga pagkahubog. Ang mga lider sang Israel—labi na ang iya relihioso nga mga lider—maathag nga nag-antos bangod sining espirituwal nga pagkahubog.
6. Ano ang nagpahubog sa dumaan nga Israel?
6 Ano ang kabangdanan sang espirituwal nga pagkahubog sang dumaan nga Israel? Sing sadsaran, amo ang iya pagpakig-alyansa sa Siria batok sa Juda, nga naghatag sa mga lider sang pungsod sing kalig-unan. Bangod sining espirituwal nga pagkahubog, nabulag ang Israel sa matuod nga kahimtangan. Kaangay sang literal nga palahubog, nangin malaumon sia bisan pa wala ini sing sadsaran. Dugang pa, ginsuksok sang Israel ang iya makapahubog nga pagpakig-alyansa sa Siria sing bugalon, kaangay sang matahom nga kulintas sang mga bulak. Apang, subong sang ginsiling ni Isaias, isa ini ka nagakalaya nga bulak nga indi magadugay.
7, 8. Walay sapayan sang iya maayo nga pamatyag, ano sadto ang natalana nga maeksperiensiahan sang dumaan nga Israel?
7 Ginpadaku ini ni Isaias sa kapitulo 28, bersikulo 2: “Yari karon! Si Jehova may isa nga gamhanan kag makusog. Kaangay sang bagyo nga yelo nga daw bato, sang unos nga nagalaglag, kaangay sang nagasagana kag nagapanglambas nga baha, ihaboy niya sang iya kamot sa duta sa idalom.” Sin-o ining “isa nga gamhanan kag makusog”? Sang tion sang dumaan nga Israel, amo ini ang gamhanan nga Emperyo sang Asiria. Ining mapintas, walay kaluoy nga kagamhanan sa kalibutan magasalakay sa Israel kaangay sang nagasagana kag nagapanglambas nga baha. Ano ang resulta?
8 Si Isaias nagpadayon sa pagsiling: “Ang korona sang bugal sang mga palahubog sang Efraim pagatasakon. Kag ang nagakalaya nga bulak sang iya mahimayaon nga katahom nga yara sa ulo sang mapatubason nga nalupyakan mangin kaangay sang nahauna nga mga bunga sang mga higos sa wala pa ang tingadlaw, nga, kon makita ini sang manalagna, samtang yari pa ini sa iya palad, kaunon niya ini.” (Isaias 28:3, 4) Ang kapital nga siudad sang Israel, ang Samaria, kaangay sang luto nga higos para sa Asiria, handa na nga ipuon kag kaunon. Ang kaangay sang mga bulak nga pagpakig-alyansa sang Israel sa Siria pagatasakon. Wala ini sing pulos kon mag-abot ang adlaw sang paghusay. Malain pa gani, ang iya kaangay sang korona nga himaya sang pagkaindependiente pagadugmukon sa idalom sang mga tiil sang Asirianhon nga kaaway. Daw ano nga kalaglagan!
‘Ang mga Saserdote kag ang mga Manalagna Nagtalangtalang’
9. Ngaa nagpaabot ang Juda sing mas maayo nga mensahe gikan kay Jehova sang sa nabaton sang dumaan nga Israel?
9 Huo, ang isa ka makahaladlok nga paghusay naghulat sa Israel, kag subong sang ginpaandam ni Jehova, ina nga paandam nag-abot sang tuig 740 B.C.E. sang ang Samaria ginlaglag sang Asiria kag ang naaminhan nga ginharian wala na magluntad subong isa ka independiente nga pungsod. Ang natabo sa dumaan nga Israel isa ka makahaladlok nga paandam para sa dimatutom nga butig nga relihion karon, subong aton makita pa. Apang ano ang natabo sa utod nga ginharian sang Israel sa bagatnan, ang Juda? Sang tion ni Isaias ang templo ni Jehova nagapanghikot pa gihapon sa Jerusalem, ang kapital sang Juda. Ang mga saserdote nagaalagad pa didto, kag ang mga manalagna nga sanday Isaias, Oseas, kag Miqueas nagpamulong sa ngalan ni Jehova. Ano, nian, ang mensahe ni Jehova para sa Juda?
10, 11. Anong makangilil-ad nga kahimtangan ang nagluntad sa Juda?
10 Si Isaias nagpadayon sa pagsugid sa aton: “Ini man sila [kon sayoron, ang mga saserdote kag ang mga manalagna sang Jerusalem]—bangod sang alak nagtalangtalang sila kag bangod sang makapahubog nga alak nagdulingduling sila. Ang saserdote kag manalagna—nagtalangtalang sila bangod sang makapahubog nga alak.” (Isaias 28:7a) Mahimo gid nga ang relihioso nga mga lider sang Juda nahubog man. Subong sang sa Israel, mahimo gid nga ang iban mga palahubog sa literal nga kahulugan, kag kon matuod ini, isa ini ka kahuy-anan. Ang Kasuguan sang Dios ispisipiko nga nagdumili sang maisog nga ilimnon sa mga saserdote kon sila nagaalagad sa templo. (Levitico 10:8-11) Ang literal nga pagkahubog sa balay sang Dios isa ka makapakibot nga paglalis sa Kasuguan sang Dios.
11 Apang, sing kapin ka serioso, may espirituwal nga pagkahubog sa Juda. Subong nga ang Israel nagdampig sa Siria batok sa Juda, ang Juda man nagpangita sing kalig-unan paagi sa pagpakig-alyansa sa Asiria. (2 Hari 16:5-9) Walay sapayan sang templo sang Dios kag sang iya mga manalagna didto, ang Juda nagpahamtang sing pagtuo sa mga tawo samtang dapat kay Jehova sia nagsalig. Dugang pa, sa tapos mahimo ang indi maalamon nga pagpakig-alyansa, ang iya mga lider nagpabayabaya subong sang ila hubog sa espirituwal nga mga kaingod sa aminhan. Nangil-ad si Jehova sa ila iresponsable nga panimuot.
12. Ano ang resulta sang espirituwal nga pagkahubog sang Juda?
12 Si Isaias nagpadayon sa pagsiling: “Naglibog ang ila ulo bangod sang alak, nagdulingduling sila bangod sang makapahubog nga alak; nagsayop sila sa ila palanan-awon, nag-alaala sila sa paghimo sing desisyon. Kay ang mga lamisa napuno sing mahigko nga mga suka—wala sing bahin nga wala sini.” (Isaias 28:7b, 8) Mahimo gid nga bangod sang pagkahubog, ang iban literal nga nagsuka sa templo. Apang malain pa, ang mga saserdote kag ang mga manalagna nga dapat naghatag sing relihioso nga tuytoy nagsuka sing espirituwal nga kahigkuan. Dugang pa, luwas sa pila lamang nga mga matutom, ang mga paghukom sang mga manalagna tiko, kag sayop nga mga butang ang ginpanan-aw nila para sa pungsod. Ginsilutan ni Jehova ang Juda bangod sining espirituwal nga kahigkuan.
Ang Espirituwal nga mga Palahubog Karon
13. Anong kaanggid sa kahimtangan sa Israel kag Juda ang nagluntad sang nahaunang siglo C.E., kag anong pagkaanggid ang nagaluntad karon?
13 Natuman bala ang mga tagna ni Isaias sa dumaan nga Israel kag Juda lamang? Indi lang. Lunsay ginbalikwat ni Jesus kag ni apostol Pablo ang iya ginsiling nahanungod sa espirituwal nga pagkahubog kag gin-aplikar ini sa relihioso nga mga lider sang ila tion. (Isaias 29:10, 13; Mateo 15:8, 9; Roma 11:8) Sa karon man, ang kahimtangan kaangay sadto sang tion ni Isaias nag-utwas—sini nga tion sa Cristiandad, isa ka bug-os kalibutan nga relihiosong organisasyon nga nagapangangkon nga nagatiglawas sa Dios. Sa baylo nga magtindog sing malig-on para sa kamatuoran kag magsandig kay Jehova, ang Cristiandad, Katoliko kag Protestante, nagapahamtang sang iya pagtuo sa kalibutan. Sa amo nagadulingduling sia, kaangay sang mga palahubog sang Israel kag Juda. Ang espirituwal nga mga palahubog sadtong dumaan nga mga pungsod nagalaragway sing nagakaigo sa espirituwal nga mga lider sang Cristiandad karon. Tan-awon naton kon paano gid ini.
14. Paano ang relihioso nga mga lider sang Cristiandad subong kahubog sa mga lider sang dumaan nga Samaria kag Jerusalem?
14 Kaangay sang Samaria kag Jerusalem, ang Cristiandad nahubog sa alak sang politikal nga pagpakig-alyansa. Sang 1919 isa sia sa mga nanguna sa pagsakdag sang Liga de Nasyones. Samtang nagsiling si Jesus nga ang mga Cristiano dapat indi bahin sang kalibutan, ang mga lider sang Cristiandad nagpakig-abyan sa politikal nga mga lider. (Juan 17:14-16) Ang simbuliko nga alak sini nga buhat makapapagsik sa klero. (Ipaanggid ang Bugna 17:4.) Naluyagan nila nga ginkonsulta sila sang mga politiko kag nagapakig-upod sila sa kadalagkuan sining kalibutan. Gani, wala sila sing mahatag nga matuod nga espirituwal nga tuytoy. Nagsuka sila sing kahigkuan sa baylo nga maghambal sing putli nga mensahe sang kamatuoran. (Sofonias 3:9) Bangod ang ila panulok buron kag nagumon, indi sila maayo nga tuytoy para sa katawhan.—Mateo 15:14.
“Sugo sa Sugo”
15, 16. Ano ang reaksion sang mga kadungan ni Isaias sa iya mga paandam?
15 Sang ikawalo nga siglo B.C.E., ginbuyagyag ni Isaias ang sayop nga dalanon labi na sang espirituwal nga mga lider sang Juda. Ano ang ila reaksion? Gindumtan nila ini! Sang magpadayon si Isaias sa pagpahibalo sang mga paandam sang Dios, ang relihioso nga mga lider nagsabat: “Sin-o bala ang tudluan niya sing ihibalo, kag sin-o bala ang iya pahangpon sang balita? Sila bala nga ginlutas sa gatas, kag ginkuha sa mga soso?” (Isaias 28:9) Huo, naghunahuna bala si Isaias nga nagapakighambal sia sa diutay nga mga bata? Ginkabig sang relihioso nga mga lider sang Jerusalem ang ila kaugalingon nga hamtong na, sangkol sa paghimo sing mga desisyon para sa ila kaugalingon. Indi sila kinahanglan mamati sa walay untat nga mga pahanumdom ni Isaias.
16 Ginyamuhat pa gani sining mga relihionista ang pagbantala ni Isaias. Sulitsulit nga ginsiling nila sa iya: “Kay ini ‘sugo sa sugo, sugo sa sugo, talaksan sa talaksan, talaksan sa talaksan, diutay diri, diutay didto.’ ” (Isaias 28:10) ‘Pirme lang nagasulitsulit si Isaias,’ siling nila. ‘Pirme lang sia nagasiling: “Amo ini ang ginsugo ni Jehova! Amo ini ang ginsugo ni Jehova! Amo ini ang talaksan ni Jehova! Amo ini ang talaksan ni Jehova!” ’ Sa orihinal nga Hebreo, ang Isaias 28:10 isa ka sulitsulit nga binalaybay, kaangay sang binalaybay sang bata. Kag daw amo sina ang manalagna para sa relihioso nga mga lider, sulitsulit kag daw bata.
17. Ano ang reaksion sang madamo karon sa nagapaandam nga mensahe nga ginabantala sang mga Saksi ni Jehova?
17 Sang nahaunang siglo C.E., ang pagbantala ni Jesus kag sang iya mga disipulo daw sulitsulit man kag simple lang. Ang mga nagsunod kay Jesus gintamod sang Judiyong relihiosong mga lider subong sinumpa, mga taga-uma, mga tawo nga wala sing tinun-an kag ordinaryo. (Juan 7:47-49; Binuhatan 4:13) Masami nga amo man sini ang pagtamod sa mga Saksi ni Jehova karon. Wala sila makaeskwela sa mga seminaryo sang Cristiandad, kag wala sila nagagamit sing mataas nga mga titulo ukon teolohiko nga mga termino subong sang mga klero. Gani ang mga mataas sa Cristiandad nagapakanubo sa mga Saksi, kag nagapati nga dapat nila hibaluon ang ila kahimtangan kag hatagan ining relihioso nga mga lider sing kapin nga pagtahod.
18. Ano ang nalaktawan sang relihioso nga mga lider karon?
18 Apang, may butang nga nalaktawan ining relihioso nga mga lider. Bisan pa sang adlaw ni Isaias ginsikway sang mga kadalagkuan ang iya mensahe, naghambal sia sing kamatuoran, kag ang iya mga paandam nagmatuod! Sing kaanggid, ang mga paandam nga ginahambal karon sang mga Saksi ni Jehova matuod, napasad sing malig-on sa Pulong sang kamatuoran sang Dios, ang Biblia. (Juan 17:17) Busa, matuman ini.
Ang Paghusay
19. Paano ang Juda napilitan sa pagpamati sa mga dumuluong nga nagahambal sing bikwalon nga hambal?
19 Sa Isaias 28:11, aton mabasa: “Kay sa mga bibig nga bikwalon kag sa iban nga dila magahambal sia sa sini nga katawhan.” Ang panudlo ni Isaias daw nangin dumuluong nga hambal para sa Juda. Bisan pa wala sila pagtanduga sang Asiria nga nagsalakay sa Israel, sang ulihi si Jehova nakig-angot sa Juda paagi sa tuhay nga dumuluong, si Nabokodonosor. (Jeremias 5:15-17) Ang hambal sang Babilonia daw matigdas kag bikwalon para sa mga Hebreo. Apang napilitan sila sa pagpamati sa sini sang ang Jerusalem kag ang templo sini ginlaglag sang 607 B.C.E. kag ang mga pumuluyo gindala nga mga bihag sa Babilonia. Sa amo man nga paagi karon, ang Cristiandad sa indi madugay magaantos man kay, kaangay sang dumaan nga Juda, ginasikway niya ang mga paandam ni Jehova.
20, 21. Ano ang walay untat nga ginabantala sang mga Saksi ni Jehova, apang ano ang wala ginahimo sang mga lider sang Cristiandad?
20 Ang tagna nagasiling sa ila sini: “Sa ila sia nagsiling: ‘Amo ini ang pahuway. Hatagi ninyo sing pahuway ang nalapyo. Kag ini amo ang paumpaw,’ apang indi sila magpamati. Kag ang pulong ni Jehova mangin sa ila ‘sugo sa sugo, sugo sa sugo, talaksan sa talaksan, talaksan sa talaksan, diutay diri, diutay didto,’ agod nga maglakat sila kag magtingkaya kag mabali kag masiod kag madakpan.”—Isaias 28:12, 13.
21 Sing walay untat, subong nga ginhambal ni Isaias ang mensahe sang Dios, ang mga Saksi ni Jehova nagasiling sa Cristiandad nga dapat niya ipahamtang ang iya paglaum sa pulong ni Jehova. Apang wala sia nagapamati. Para sa iya, ang mga Saksi daw nagahambal sing dumuluong nga hambal. Nagahambal sila sing hambal nga indi niya mahangpan. Ang Cristiandad wala nagahatag sing pahuway sa nalapyo paagi sa pagsugid nahanungod sa Ginharian sang Dios kag sang bag-ong kalibutan nga magaabot. Sa baylo, hubog sia bangod sang alak sang iya pagpakig-abyan sa sining kalibutan. Ginapasulabi niya ang pagsakdag sa politikal nga mga solusyon sa mga problema sang katawhan. Kaangay sang mga Judiyo sang adlaw ni Jesus, wala niya pagpangitaa ang palahuwayan sang Ginharian, kag indi niya pagsugiran ang iban nahanungod sini.—Mateo 23:13.
22. Tuhoy sa ano ginapahibalo ni Jehova ang mga lider sang Cristiandad?
22 Busa, ang matagnaon nga mga pulong ni Isaias nagpahibalo sa klero nga si Jehova indi sa tanan nga tion magahambal paagi sa Iya indi makahalalit nga mga Saksi. Sa indi madugay, himuon ni Jehova ang iya “sugo sa sugo, talaksan sa talaksan,” kag ang resulta mangin malaglagon para sa Cristiandad. Ang iya relihioso nga mga lider kag ang ila mga panong “mabali kag masiod kag madakpan.” Huo, kaangay sang dumaan nga Jerusalem, ang relihioso nga mga sistema sang Cristiandad laglagon sing bug-os. Daw ano ka makapakibot kag wala ginapaabot ini nga hitabo! Kag daw ano ka makahaladlok nga resulta bangod ginapasulabi sang klero ang espirituwal nga pagkahubog sang sa mga pahanumdom ni Jehova!
Mapaathag Mo Bala?
◻ Sin-o ang mga palahubog sang Efraim, kag ano ang nagpahubog sa ila?
◻ Paano gintasak ang mga korona sang bugal sang mga palahubog sang Efraim?
◻ Anong makahuluya nga kahimtangan sa Juda ang ginbuyagyag ni Isaias?
◻ Sa diin naton karon makita ang espirituwal nga pagkahubog?
◻ Ngaa dapat pamatian sang Cristiandad ang natabo sa dumaan nga pungsod sang Juda?