Ginluwas Gikan sa Isa ka “Malaut nga Kaliwatan”

“O kaliwatan nga dimatinuuhon kag balingag, tubtob san-o pa bala magaupod ako sa inyo kag magbatas sa inyo?​—⁠LUCAS 9:⁠41.

 1. (a) Ano ang ginapatimaan sang aton dag-on nga madamo sing kalamidad? (b) Ano ang ginasiling sang Kasulatan nahanungod sa mga makalampuwas?

NAGAKABUHI kita sa dag-on nga madamo sing kalamidad. Mga linog, baha, tiggulutom, balatian, pagkamalinapason, pagpamomba, makakulugmat nga mga inaway​—⁠ini kag ang dugang pa naghugakom sa katawhan sa sulod sang aton ika-20 nga siglo. Apang, nagapameligro ang malapit nga palaabuton sa pinakadaku nga kalamidad sa tanan. Ano ina? Amo ang “dakung kapipit-an nga wala pa sing subong nga nahanabo kutob sa ginsuguran sang kalibutan tubtob karon, wala, kag indi na gid mahanabo liwat.” (Mateo 24:21) Apang, madamo sa aton ang makapaabot sing isa ka makalilipay nga palaabuton! Ngaa? Bangod ginalaragway sang Pulong sang Dios mismo ang “isa ka dakung kadam-an, nga walay tawo nga makaisip, gikan sa tanan nga tribo kag katawhan kag hambal . . . ‘Ini amo sila ang nagguwa sa dakung kapipit-an . . . Indi na sila paggutumon ukon pag-uhawon pa . . . Kag ang Dios magapahid sang tagsa ka luha sa ila mga mata.’ ”​—⁠Bugna 7:​1, 9, 14-17.

 2. Ano ang unang matagnaon nga katumanan sang nagabukas nga mga bersikulo sang Mateo 24, Marcos 13, kag Lucas 21?

² Ginapakita sang inspirado nga rekord sa Mateo 24:​3-22, Marcos 13:​3-20, kag Lucas 21:​7-24 ang matagnaon nga paglaragway ni Jesus sa “katapusan sang sistema sang mga ­butang.”a Una nga natuman ining tagna sa malaut nga Judiyong sistema sang mga butang sang unang siglo sang aton Komon nga Dag-on, nga nagdul-ong sa isa ka walay tupong nga “dakung kapipit-an” sa mga Judiyo. Ang bug-os relihioso kag politikal nga tinukod sang Judiyong sistema, nga nasentro sa templo sang Jerusalem, ginrumpag, nga indi na gid mapasag-uli.

 3. Ngaa hilingagawon nga pamatian naton ang tagna ni Jesus karon?

³ Binagbinagon naton karon ang mga kahimtangan sang panahon sang unang katumanan sang tagna ni Jesus. Makabulig ini sa aton nga mahangpan sing maathag pa ang kaanggid nga katumanan karon. Ipakita sini sa aton kon daw ano ka hilingagawon ang paghimo sing positibo nga aksion karon agod makalampuwas sa pinakadaku nga kapipit-an nga nagabutang sang tanan nga katawhan sa katalagman.​—⁠Roma 10:​9-13; 15:4; 1 Corinto 10:11; 15:⁠58.

“Ang Katapusan”​—⁠San-o?

 4, 5. (a) Ngaa interesado anay ang mahinadlukon sa Dios nga mga Judiyo sang unang siglo C.E. sa tagna sang Daniel 9:​24-27? (b) Paano natuman ining tagna?

⁴ Sang mga tuig 539 B.C.E., ang manalagna sang Dios nga si Daniel ginhatagan sing isa ka palanan-awon sang mga mahanabo sa tion sang hingapusan nga “semana” sang panag-on nga may “kapituan ka semana” sang mga tuig. (Daniel 9:​24-27) Ining “mga semana” nagsugod sang 455 B.C.E. sang ginmando ni Hari Artajerjes sang Persia ang pagpatindog liwat sa siudad sang Jerusalem. Ang hingapusan nga “semana” nagsugod sa pag-abot sang Mesias, si Jesucristo, sang ginbawtismuhan sia kag ginhaplas sang 29 C.E.b Ang mahinadlukon sa Dios nga mga Judiyo sang unang siglo C.E. nakahibalo gid sini nga tion sang tagna ni Daniel. Halimbawa, tuhoy sa kadam-an nga nagpanong agod mamati sa pagbantala ni Juan Bautista sang 29 C.E., ang Lucas 3:15 nagasiling: “Ang mga tawo may ginapaabot kag ang tanan nagapangatarungan sa ila tagipusuon nahanungod kay Juan: ‘Sia ayhan si Cristo?’ ”

⁵ Ang ika-70 nga “semana” mangin pito ka tuig sang pinasahi nga pabor sa mga Judiyo. Nagsugod sang 29 C.E., naglakip ini sa bawtismo kag ministeryo ni Jesus, sang iya mahalaron nga kamatayon “sa tunga sang semana” sang 33 C.E., kag ‘tunga sang semana’ pa tubtob sang 36 C.E. Sa tion sining “semana,” ang kahigayunan nga mangin hinaplas nga mga disipulo ni Jesus gintanyag lamang sa mahinadlukon sa Dios nga mga Judiyo kag Judiyong mga proselita. Nian sang 70 C.E., isa ka petsa nga wala mahibal-i sing abanse, ginlaglag sang Romanong mga hangaway sa idalom ni Tito ang apostata nga Judiyong sistema.​—⁠Daniel 9:​26, 27.

 6. (a) Daw ano ka malaglagon ang “kapipit-an” nga nagsugod sang 66 C.E.? (b) Sin-o ang nakalampuwas, kag bangod sang anong hingagaw nga paghikot?

⁶ Sa amo ang Judiyong pagkasaserdote, nga nagdagta sang templo sang Jerusalem kag naghimbon sa pagpatay sa Anak mismo sang Dios, ginlaglag. Nalaglag man ang mga rekord sang pungsod kag mga tribo. Pagkatapos sadto, wala sing Judiyo ang legal nga makapangangkon sing saserdotenhon ukon harianon nga panublion. Apang, sing makalilipay, ang hinaplas espirituwal nga mga Judiyo napain na subong isa ka harianon nga pagkasaserdote sa “pagwali sing masangkad sang mga pagkahalangdon” ni Jehova nga Dios. (1 Pedro 2:⁠9) Sang ginlikupan sang Romanong hangaway ang Jerusalem sa una nga tion kag ginlaglag pa gani ang palibot sang templo sang 66 C.E., ginkilala sang mga Cristiano yadtong kusog militar subong amo “ang makangilil-ad nga butang nga nagatuga sing kahapayan, nga ginpamulong paagi kay Daniel nga manalagna, nga nagatindog sa ­duog nga balaan.” Sa pagtuman sa matagnaon nga sugo ni Jesus, ang mga Cristiano sa Jerusalem kag Judea nalagyo padulong sa kabukiran agod maamligan.​—⁠Mateo 24:​15, 16; Lucas 21:​20, 21.

 7, 8. Ano nga “tanda” ang nakita sang mga Cristiano, apang ano ang wala nila mahibalui?

⁷ Nakita sadtong matutom nga Judiyong mga Cristiano ang katumanan sang tagna ni Daniel kag nasaksihan nila mismo ang makahalanusbo nga mga inaway, tiggulutom, kamatay, linog, kag ang pagkamalinapason nga gintagna ni Jesus subong bahin sang “tanda . . . sang katapusan sang sistema sang mga butang.” (Mateo 24:⁠3) Apang ginsugiran bala sila ni Jesus kon san-o gid hukman ni Jehova yadtong malaut nga sistema? Wala. Ang iya gintagna nahanungod sa talipuspusan sang iya palaabuton nga presensia subong hari pat-od nga naaplikar man sa “dakung kapipit-an” sang unang siglo: “Nahanungod sa amo nga adlaw kag takna wala sing nakahibalo, bisan pa ang mga anghel sang langit, ukon ang Anak, kundi ang Amay lamang.”​—⁠Mateo 24:⁠36.

⁸ Pasad sa tagna ni Daniel, mahimo nga nabulubanta sang mga Judiyo ang tion sang pag-abot ni Jesus subong Mesias. (Daniel 9:25) Apang wala sila ginhatagan sing petsa sang “dakung kapipit-an” nga naglaglag sang ulihi sang apostata nga Judiyong sistema sang mga butang. Narealisar nila ang petsa nga 70 C.E. sa tapos lamang malaglag ang Jerusalem kag ang templo sini. Apang, nahibaluan na nila nga daan ang matagnaon nga mga pulong ni Jesus: “Ining kaliwatan indi magtaliwan tubtob nga tanan ining butang matuman.” (Mateo 24:34) Mahimo gid nga ang aplikasyon sang ‘kaliwatan’ diri tuhay sa ginasambit sa Manugwali 1: 4, diin nagapamulong ini tuhoy sa paagisod nga mga kaliwatan nga nagaabot kag nagataliwan sa sulod sang isa ka hut-ong sang tion.

“Ining Kaliwatan” —⁠Ano Ini?

 9. Paano ginapaathag sang mga diksionaryo ang Griegong tinaga nga ge·ne·aʹ?

⁹ Sang mabatian sang apat ka apostoles nga nagalingkod upod kay Jesus sa Bukid sang mga Olivo ang iya tagna nahanungod sa “katapusan sang sistema sang mga butang,” ano ang paghangop nila sa ekspresyon nga “ining kaliwatan”? Sa Mga Ebanghelyo ang tinaga nga “kaliwatan” ginabadbad gikan sa Griegong tinaga nga ge·ne·aʹ, nga ginapaathag sang mga diksionaryo karon sa sining mga pulong: “Sila nga lit[eral] nga naghalin gi[kan] sa isa ka katigulangan.” (Greek-English Lexicon of the New Testament ni Walter Bauer) “Isa nga ginpanganak, isa ka pamilya; . . . paagisod nga mga katapo sang isa ka kaliwat . . . ukon sang rasa sang katawhan . . . ukon sang bug-os nga kadam-an sang mga tawo nga nagakabuhi sa isa ka dag-on, Mat. 24:34; Marcos 13:30; Lucas 1:48; 21:32; Filip. 2:​15, kag labi na ang mga natungod sa Judiyong rasa nga nagakabuhi sa isa ka dag-on.” (Expository Dictionary of New Testament Words ni W. E. Vine) “Isa nga ginpanganak, mga tawo nga isa sing ginhalinan, isa ka pamilya; . . . bug-os nga kadam-an sang mga tawo nga nagakabuhi sa isa ka dag-on: Mat. xxiv. 34; Mar. xiii. 30; Luc. i. 48 . . . gingamit la[bi] na tuhoy sa Judiyong rasa nga nagakabuhi sa isa ka dag-on.”​—⁠Greek-English Lexicon of the New Testament ni J. H. Thayer.

 10. (a) Anong magkaanggid nga paathag ang ginahatag sang duha ka awtoridad sa pagpatuhoy sa Mateo 24:34? (b) Paano ang isa ka teolohiko nga diksionaryo kag pila ka badbad sang Biblia nagasakdag sa sining paathag?

¹⁰ Sa amo sanday Vine kag Thayer lunsay nagapatuhoy sa Mateo 24:34 sa pagpaathag ‘sining kaliwatan’ (he ge·ne·aʹ hauʹte) subong amo “ang bug-os nga kadam-an sang mga tawo nga nagakabuhi sa isa ka dag-on.” Ang Theological Dictionary of the New Testament (1964) nagasakdag sining paathag, sa pagsiling: “Ang paggamit ni Jesus sang tinaga nga ‘kaliwatan’ nagapabutyag sang iya masangkad nga katuyuan: ang iya katuyuan nagasakop sa bug-os nga katawhan kag nahibaluan niya nga sila tanan makasasala.” Sa pagkamatuod ang ‘pagkamakasasala sang tanan’ kitaon gid sa Judiyong pungsod sang si Jesus yari sa duta, subong nga amo man karon ang sistema sang kalibutan.c

 11. (a) Ano gid nga awtoridad ang dapat magtuytoy sa aton sa paghibalo kon paano iaplikar ang he ge·ne·aʹ hauʹte? (b) Paano gingamit sining awtoridad ang termino?

¹¹ Sa pagkamatuod, ang mga Cristiano nga nagatuon sini nga bagay nagatuytoy sang ila panghunahuna paagi gid sa kon paano gingamit sang inspirado nga mga manunulat sang Ebanghelyo ang Griegong ekspresyon nga he ge·ne·aʹ hauʹte, ukon “ining kaliwatan” sa pagreport sang mga pulong ni Jesus. Ang ekspresyon gingamit pirme sa negatibo nga paagi. Sa amo, gintawag ni Jesus ang Judiyong relihiosong mga lider nga “mga man-ug, kaliwat sang mga man-ug” kag nagsiling pa sia nga ang paghukom sang Gehenna ipadapat sa “sining kaliwatan.” (Mateo 23:​33, 36) Apang, ini bala nga paghukom para lamang sa salimpapaw nga klero? Indi. Sa pila ka okasyon, ang mga disipulo ni Jesus nakabati sa iya nga nagahambal tuhoy “sining kaliwatan,” ginaaplikar ang termino sa isa ka mas masangkad nga kahulugan. Ano ina?

‘Ining Malaut nga Kaliwatan’

 12. Samtang nagapamati ang iya mga disipulo, paano gin-angot ni Jesus “ang kadam-an” sa “sining kaliwatan”?

¹² Sang 31 C.E., sa tion sang daku nga mi­nisteryo ni Jesus sa Galilea kag wala pa lang madugay sa tapos sang Paskuwa, nabatian sia sang iya mga disipulo nga nagasiling sa “kadam-an”: “Sa ano ko bala ipaangay ini nga kaliwatan? Kaangay ini sang kabataan nga ­nagalingkod sa mga balaligyaan nga nagapanawag sa ila kaupdanan, nga nagasiling, ‘Ginalantuyan namon kamo, apang wala kamo magsaot; nagpanalabiton kami, apang wala kamo magpanampok sa dughan.’ Sa amo man nga paagi, nagkari si Juan [Bautista] nga wala nagakaon ukon nagainom, apang ang katawhan nagsiling, ‘May demonyo sia’; nagkari ang Anak sang tawo nga nagakaon kag nagainom, sa gihapon ang katawhan nagsiling, ‘Yari karon! Ang tawo nga mahakog kag palainom sing alak, abyan sang mga manugsukot sing buhis kag sang mga makasasala.’ ” Indi mapahamut-an yadtong walay prinsipio nga “kadam-an”!​—⁠Mateo 11:​7, 16-19.

 13. Sa atubangan sang iya mga disipulo, sin-o ang ginpakilala ni Jesus kag ginpakamalaut subong “ining malaut nga kaliwatan”?

¹³ Sang ulihi nga bahin sang 31 C.E., sang si Jesus kag ang iya mga disipulo nagsugod sang ila ikaduha nga pagbantala sa Galilea, “ang pila sang mga escriba kag mga Fariseo” nangayo kay Jesus sing tanda. Ginsingganan niya sila kag “ang kadam-an” nga yadto didto: “Ang isa ka kaliwatan nga malaut kag makilahion nagapangita sing tanda, apang wala sing tanda nga ihatag sa sini kundi ang tanda ni Jonas nga manalagna. Kay subong nga si Jonas didto sa tiyan sang isda nga daku sing tatlo ka adlaw kag tatlo ka gab-i, subong man ang Anak sang tawo magapabilin sa alibutod sang duta sing tatlo ka adlaw kag tatlo ka gab-i. . . . Amo man ang mahanabo sa sining malaut nga kaliwatan.” (Mateo 12:​38-46) Sing maathag, ‘ining malaut nga kaliwatan’ naglakip sa relihioso nga mga lider kag sa “kadam-an” nga wala gid makahangop sa tanda nga natuman sa pagkapatay kag pagkabanhaw ni Jesus.d

 14. Ano nga pagpakamalaut sa mga Saduceo kag mga Fariseo ang nabatian sang mga disipulo ni Jesus sa iya?

¹⁴ Sa tapos sang Paskuwa sang 32 C.E., sang si Jesus kag ang iya mga disipulo nagsulod sa rehiyon sang Magadan sa Galilea, ang mga Saduceo kag mga Fariseo nangayo liwat sing tanda kay Jesus. Ginsulit niya sa ila: “Ang isa ka kaliwatan nga malaut kag makilahion nagapangita sing tanda, apang walay tanda nga ihatag sa iya kundi ang tanda ni Jonas. Gani ginbayaan niya sila kag nagtaliwan.” (Mateo 16:​1-4) Yadtong relihioso nga mga salimpapaw amo gid ang labing balasulon subong mga lider sa tunga sang dimatutom nga “kadam-an” nga ginpakamalaut ni Jesus subong “malaut nga kaliwatan.”

 15. Antes lang kag liwat sa tapos gid sang pagbaylo-dagway, ano ang nasumalang ni Jesus kag sang iya mga disipulo sa ‘sining kaliwatan’?

¹⁵ Sa talipuspusan sang iya ministeryo sa Galilea, gintawag ni Jesus ang kadam-an kag ang iya mga disipulo kag nagsiling: “Ang bisan sin-o nga magkahuya sa akon kag sang akon mga pulong sa sining kaliwatan nga makilahion kag makasasala, ang Anak sang tawo magakahuya man sa iya.” (Marcos 8:​34, 38) Gani, maathag nga ang kadam-an sang dimahinulsulon nga mga Judiyo sadtong tion amo ang naghuman “sining kaliwatan nga makilahion kag makasasala.” Pila pa ka adlaw sang ulihi, sa tapos sang pagbaylo-dagway ni Jesus, si Jesus kag ang iya mga disipulo “nag-abot sa kadam-an,” kag isa ka tawo ang nangabay sa iya nga ayuhon ang iya anak nga lalaki. Si Jesus nagkomento: “O kaliwatan nga dimatinuuhon kag balingag, tubtob san-o pa bala magaupod ako sa inyo? Tubtob san-o pa bala nga magabatas ako sa inyo?”​—⁠Mateo 17:​14-17; Lucas 9:​37-41.

 16. (a) Anong pagpakamalaut sa “kadam-an” ang ginsulit ni Jesus sa Judea? (b) Paano “ining kaliwatan” nakahimo sing pinakamalaut sa tanan nga krimen?

¹⁶ Mahimo gid nga sa Judea natabo, sa tapos sang Piesta sang mga Kayangkayang sang 32 C.E., ‘sang nagatipon ang kadam-an’ kay Jesus, nga ginsulit niya ang iya pagpakamalaut sa ila, nga nagasiling: “Ining kaliwatan malaut nga kaliwatan; nagapangita ini sing tanda. Apang walay tanda nga ihatag sa sini kundi ang tanda ni Jonas.” (Lucas 11:29) Sang ulihi, sang ginkasaba sang relihiosong mga lider si Jesus, nagtanyag si Pilato nga hilwayon sia. Ang rekord nagasiling: “Ang puno nga mga saserdote kag ang mga gulang nagbuyok sang kadam-an nga pangayuon nila si Barrabas, kag laglagon si Jesus. . . . Si Pilato nagsiling sa ila: ‘Busa ano bala ang himuon ko kay Jesus nga ginatawag Cristo?’ Tanan sila nagsiling: ‘Ilansang sia!’ Sia nagsiling: ‘Ngaa, ano bala nga kalainan ang nahimo niya?’ Apang nagsinggit sila sing tama pa gid: ‘Ilansang sia!’ ” Ginpangayo sadtong “malaut nga kaliwatan” ang dugo ni Jesus.​—⁠Mateo 27:​20-25.

 17. Ano ang nangin reaksion sang pila sa “sining kaliwatan nga tiko” sa pagbantala ni Pedro sang Pentecostes?

¹⁷ Sa amo, ang isa ka “kaliwatan nga dimatinuuhon kag balingag,” nga ginbuyok sang iya relihioso nga mga lider, nagtungod sing daku nga bahin sa pagpahanabo sang kamatayon ni Ginuong Jesucristo. Kalim-an ka adlaw sang ulihi, sang Pentecostes sang 33 C.E., nakabaton ang mga disipulo sing balaan nga espiritu kag nagsugod sa paghambal sa nanuhaytuhay nga mga hambal. Sang mabatian ang kagahod, “nagtipon ang kadam-an,” kag si apostol Pedro nagtawag sa ila subong “mga tawo sa Judea kag kamo tanan nga pumuluyo sa Jerusalem,” nga nagasiling: “Ining tawo [Jesus] . . . nga ginlansang ninyo sa usok kag ginpatay paagi sa kamot sang mga malinapason.” Ano ang nangin reaksion sang pila sang nagapalamati sadto? “Napilasan sila sa tagipusuon.” Nian ginpangabay sila ni Pedro nga maghinulsol. “Maid-id [sia] nga nagpanaksi kag padayon nga naglaygay sa ila, nga nagasiling: ‘Panginluwas kamo sa sining kaliwatan nga tiko.’ ” Bilang sabat, mga tatlo ka libo ang “nagbaton sang iya pulong sing tinagipusuon [kag] ginbawtismuhan.”​—⁠Binuhatan 2:​6, 14, 23, 37, 40, 41.

Nakilal-an “Ining Kaliwatan”

 18. Sa ano nagapatuhoy ang paggamit ni Jesus sang termino nga “ining kaliwatan”?

¹⁸ Ano, nian, ang “kaliwatan” nga masunson ginapatuhuyan ni Jesus sa iya mga disipulo? Ano ang paghangop nila sa iya mga pulong: “Ining kaliwatan indi magtaliwan tubtob nga tanan ining butang matuman”? Sa pagkamatuod, wala si Jesus nagabag-o sang iya kinaandan na nga paggamit sang termino nga “ining kaliwatan,” nga gin-aplikar niya pirme sa kadam-an sadto nga upod sa ila “bulag nga mga tuytoy” nagahuman sang Judiyong pungsod. (Mateo 15:14) Naeksperiensiahan “sining kaliwatan” ang tanan nga kasisit-an nga gintagna ni Jesus kag dayon nagtaliwan sa isa ka walay tupong nga “dakung kapipit-an” sa Jerusalem.​—⁠Mateo 24:​21, 34.

 19. San-o kag paano ang “langit kag duta” sang Judiyong sistema nagtaliwan?

¹⁹ Sang unang siglo, ginhukman ni Jehova ang Judiyong katawhan. Ang mga mahinulsulon, nga nagpakita sing pagtuo sa maluluy-on nga aman ni Jehova paagi kay Cristo, naluwas gikan sa sadtong “dakung kapipit-an.” Suno gid sa gintagna ni Jesus, natabo ang tanan nga butang nga gintagna, kag dayon ang “langit kag duta” sang Judiyong sistema sang mga butang​—⁠ang bug-os nga pungsod, upod ang iya relihioso nga mga lider kag malaut nga katilingban sang katawhan​—⁠nagtaliwan. Ginhimo ni Jehova ang iya paghukom!​—⁠Mateo 24:35; ipaanggid ang 2 Pedro 3:⁠7.

 20. Anong sibu sa tion nga laygay ang naaplikar nga may pagkahilingawon sa tanan nga Cristiano?

²⁰ Yadtong mga Judiyo nga namati sa matagnaon nga mga pulong ni Jesus nakahisayod nga ang ila kaluwasan nasandig, indi sa pagtinguha nga bulubantaon ang kalawigon sang “kaliwatan” ukon ang pila ka napetsahan nga “mga tion ukon mga dag-on,” kundi sa pagpadayon nga napain gikan sa malaut nga kaliwatan sadto kag makugihon nga paghimo sang kabubut-on sang Dios. Bisan pa ang hingapusan nga mga pulong sang tagna ni Jesus naaplikar sa daku nga katumanan sa aton adlaw, ang unang siglo nga Judiyong mga Cristiano dapat mamati sa laygay: “Nian, magmata kamo sa tanan nga dag-on nga nagaampo nga makasarang kamo sa pagpalagyo sa sini tanan nga butang nga mahanabo, kag sa pagtindog sa atubangan sang Anak sang tawo.”​—⁠Lucas 21:​32-36; Binuhatan 1:​6-8.

 21. Anong hinali nga hitabo ang mapaabot naton sa malapit nga palaabuton?

²¹ Sa karon, “ang dakung adlaw ni Jehova . . . malapit na, kag nagadalidali sing tama.” (Sofonias 1:​14-18; Isaias 13:​9, 13) Sa hinali, sa gin­talana ni Jehova mismo nga “adlaw kag takna,” ang iya kasingkal magaabot sa relihioso, politikal, kag komersial nga mga bahin sang kalibutan, upod sa balingag nga katawhan nga nagahuman sa “kaliwatan nga malaut kag makilahion.” (Mateo 12:39; 24:36; Bugna 7:​1-3, 9, 14) Paano ikaw maluwas sa “dakung kapipit-an”? Sabton kag isugid sang aton ma­sunod nga artikulo ang dakung paglaum sa palaabuton.

[Mga footnote]

Paano Mo Sabton?

◻ Ano ang matun-an naton gikan sa katumanan sang Daniel 9:24-27?

◻ Paano ginapaathag sang mga lexicon karon “ining kaliwatan” nga ginagamit sa Biblia?

◻ Paano gingamit ni Jesus ang termino nga “kaliwatan”?

◻ Paano natuman ang Mateo 24:​34, 35 sang unang siglo?

[Retrato sa pahina 12]

Ginpaangay ni Jesus “ining kaliwatan” sa kadam-an sang magamo nga kabataan

[Retrato sa pahina 15]

Si Jehova lamang ang nakahibalo sing abanse sang takna sang paghukom sa malaut nga Judiyong sistema