Mga Hiyas Gikan sa Ebanghelyo ni Mateo
GIN-INSPIRAR ni Jehova nga Dios ang manugsukot anay sang buhis nga si Mateo sa pagsulat sing isa ka makakulunyag nga kasaysayan sang pagkatawo, pagkabuhi, pagkapatay, kag pagkabanhaw ni Jesucristo. Ang mga suskripsion sa madamong manuskrito pagkatapos sang ikanapulo ka siglo nagasiling nga ining Ebanghelyo ginsulat sang mga ikawalo nga tuig sang pagkayab ni Jesus (c. 41 C.E.). Wala ini nagasumpakil sa pamatuod sa sulod, sanglit ang kasaysayan nagatapos sa pagtangdo ni Jesus sa mga manughimo sing disipulo sang 33 C.E. kag wala sing ginasiling nahanungod sa pagkalaglag sang Jerusalem sa kamot sang mga Romano sang 70 C.E.
Sa iya Historia Ecclesiastica (Ecclesiastiko nga Maragtas), ang ikaapat ka siglo nga istoryador nga si Eusebius nagkutlo kay Papias kag Irenaeus sang ikaduhang siglo kag kay Origen sang ikatlo, ang tanan sa ila nagbaton nga ining Ebanghelyo ginsulat ni Mateo kag nagsiling nga ginsulat niya ini sa Hebreo. Aramaiko gid bala ini? Indi suno sa mga dokumento nga ginsambit ni George Howard, propesor sang relihion sa Unibersidad sang Georgia. Nagsulat sia: “Ini nga pagbantabanta tuga una sang pagpati nga ang Hebreo sang kaadlawan ni Jesus wala na ginagamit sa Palestina kundi ginbuslan sang Aramaiko. Ang pagkatukib sang ulihi sa Dead Sea Scrolls, madamo sini ginsulat sa Hebreo, subong man sa Hebreo nga mga dokumento gikan sa Palestina kutob sa kabilugan nga panag-on ni Jesus, nagapakita karon nga ang Hebreo buhi gihapon kag ginagamit sang unang siglo.” Sing maathag, ginsulat ni Mateo ang iya Ebanghelyo sa kaayuhan sang Hebreo nga mga Cristiano apang mahimo man nga ginbadbad ini sa kinaandan nga Griego.
Ginapalig-on namon sa inyo nga basahon ang Ebanghelyo ni Mateo. Samtang ginatan-aw naton ang pila sa mga hiyas nga ginaunod sini, talupangda ang palibot nga materyal nga nagapaathag sa kasaysayan.
Pagkatawo kag Una nga Ministeryo
Ang Ebanghelyo ni Mateo nagabukas paagi sa genealohiya kag pagkatawo ni Jesus. Sang natukiban nga nagamabdos si Maria, ang iya nobyo, si Jose, “nagtapat sa pagbiya sa iya sa tago.” (1:19) Apang paano niya ini mahimo, samtang nakagon lamang sila? Bueno, sa mga Judiyo ang nakagon nga babayi may mga obligasyon nga pareho sa minyo nga mga babayi. Kon maghulid sia sa iban, mahimo sia batuhon subong isa ka makihilahion. (Deuteronomio 22:23-29) Busa, bangod sang nagahigut nga kinaugali sang pagkanakagon, si Jose nagplano sa pagbiya kay Maria, bisan nga wala pa ang seremoniya sang paghiusa sa ila sa kasal.
Ang unang mga kapitulo sang Ebanghelyo ni Mateo nagaunod sang Sermon sa Bukid ni Jesus. Sa sini, si Cristo nagpaandam nga ang isa may salabton sa “Korte Suprema” bangod sang pagtawag sa utod sing “malaw-ay nga pulong sang pasipala.” (5:22) Ina nga pamulong katumbas sa pagtawag sa utod nga buang.
Apang ano ang “Korte Suprema”? Amo ini ang 71-sing-katapo nga Sanhedrin sang Jerusalem. Ano ang kalipikasyon para mangin katapo sini? Ang Cyclopedia ni McClintock kag ni Strong nagasiling: “Ang aplikante dapat nga indi balasulon sa moral kag pisikal. Mga 40 tubtob 60 ka tuig ang iya edad, mataas, maambong, manggaranon, edukado . . . Madamo sia sing nahibaluan nga lenguahe . . . Ang mga tawo nga tigulang na katama, mga proselita, mga eunuco, kag Nethinim indi kalipikado bangod sang ila mga batasan; ang mga wala sing kabataan indi mapili nga mga kandidato, bangod indi sila mahimo nga makasimpatiya sa mga hilikuton sa pamilya . . . ; ang mga indi makapamatuod nga sila lehitimo nga mga anak sang saserdote, Levita, ukon Israelinhon. . . . Ang kandidato sa Daku nga Sanhedrim kinahanglan, una sa tanan, nga mangin hukom sa iya tumandok nga banwa; ginsaylo halin didto pakadto sa Diutay nga Sanhedrim . . . , kag sa liwat nag-abante pakadto sa ikaduha nga Diutay nga Sanhedrim . . . antes sia batunon subong katapo sang kapitoan kag isa.”
Gani ang buot silingon ni Jehova nga “ang bisan sin-o nga magsiling sa iya utod sing malaw-ay nga pulong sang pasipala” nakasala nga kaanggid sa isa nga nabilanggo kag nasentensiahan sing kamatayon sang Judiyong Korte Suprema. Isa gid ka paandam nga indi pagpasipalahan ang aton mga utod! Punggan naton ang aton dila agod indi gid pagtagudilian sang Pinakamataas nga Hukmanan, sa atubangan ni Jehova, “ang Hukom sang bug-os nga duta.”—Genesis 18:25; Santiago 3:2-12.
Si Jesus Subong Epektibo nga Manunudlo
Ini nga Ebanghelyo nagalarawan man kay Jesus subong isa ka manunudlo nga makasarang sa pagsabat sa mga pamangkot sing malantipon. Halimbawa, bilang sabat sa pamangkot, ginpaathag niya kon ngaa ang iya mga disipulo wala nagapuasa. (9:14-17) Wala sila sing rason sa pagpuasa samtang buhi pa sia. Apang subong sang gintagna, nagpuasa kag naglalaw sila sang napatay sia bangod wala sila makahibalo kon ngaa ang iya kamatayon ginpahanugutan. Apang, sa tapos mabaton ang balaan nga espiritu sang Pentecostes, nasanagan sila kag wala na nagpuasa sa kasubo.
May kahilabtanan gihapon sa sina nga topiko, si Jesus nagdugang nga wala sing isa ang makatukap sang bag-o gid sa panapton nga daan kay ang tukap nagabingkas kag nagadandan tapat sang gisi. Nagsiling man sia nga ang bag-o nga alak wala ginasulod sa mga panit nga daan. Ang panit sang alak amo ang gintina nga panit sang sapat nga gintahi luwas sa baba. Ang pagpaaslom sa bag-o nga alak nagapatubas sing carbon dioxide nga nagabusdik sa daan kag mamala nga panit. Sing kaanggid, ang kamatuoran nga gintudlo ni Cristo tuman ka bug-at para sa daan kag dimapasibusibuon nga Judaismo. Dugang pa, wala niya gintinguhaan nga tukapan ukon sudlan ang gisi na nga relihioso nga sistema paagi sa iya batasan sa pagpuasa kag iban pa nga mga rito. Sa baylo, gingamit sang Dios si Jesus sa pagpatok sing bag-ong sistema sang pagsimba. Sa pagkamatuod, nian, dapat nga wala kita sing ginhimo nga pagsakdag sa mga hublag sa pagsamoay sang pagtuo (interfaith) ukon pagsulod sa dimatuod nga pagsimba.
Pagsunod sa Laygay sang Anak sang Dios
Suno sa kasaysayan ni Mateo nahanungod sa pagbaylo dagway, gintawag ni Jehova si Jesus nga Iya nahamut-an nga Anak kag nagsiling nga dapat naton sia pamatian. (17:5) Gani dapat naton sundon ang tanan nga laygay ni Cristo, subong sang iya paandam nga ang bisan sin-o nga nagapasandad sa tawo nga nagatuo sa iya mas maayo pa bitayan sing daku nga bato sang galingan kag itunod sa dagat. (18:6) Ano nga sahi ini sang bato? Indi magamay, kay ang buot silingon ni Jesus amo ang naibabaw nga daku nga bato nga galingan nga 1.2 tubtob 1.5 ka metro ang diametro. Ang paglibot sa sini sa dakung naubos nga bato nagkinahanglan sang kusog sang sapat. Wala sing isa nga makalampuwas sa dagat sa sinang daku nga pabug-at sa iya liog. Kon amo, nian, si Jesus naglaygay sa aton nga likawan ang pagpasandad sa bisan sin-o sa mga sumulunod niya. Sa amo man nga katuyuan, si apostol Pablo nagsulat: “Maayo nga indi magkaon sing unod ukon mag-inum sing alak ukon maghimo sing bisan ano nga nagapasandad sa imo utod.”—Roma 14:21.
Ang Anak sang Dios naghatag sing indi direkta nga laygay sang ginpahibalo niya ang kailo sa mga escriba kag mga Fariseo kag nagsiling nga kaanggid sila sa ginpaputi nga mga lulubngan. (23:27, 28) Batasan na nga ginapaputi ang mga lulubngan kag mga pantiyon agod indi hungod nga matandog sila sang mga tawo kag mangin dimatinlo. Paagi sa pagsambit sing pahapyaw sa sining batasan, ginpakita ni Jesus nga ang mga escriba kag mga Fariseo daw matarong tan-awon sa guwa apang “puno sang pagkasalimpapaw kag pagkamalinapason.” Ang pagsunod sa sining ginhatag nga laygay magatiklod sa aton sa paglikaw sa kalautan kag sa pagpanghikot “tungod sa pagtuo nga wala sing pagkasalimpapaw.”—1 Timoteo 1:5; Hulubaton 3:32; 2 Timoteo 1:5.
Ang Aton Huwaran Subong Manughupot sing Integridad
Sa tapos marekord ang tagna ni Jesus nahanungod sa ‘tanda sang iya presensia,’ ginsugid ni Mateo ang nahanungod sa pagluib, pagdakop, pagbista, pagkapatay, kag pagkabanhaw ni Jesus. Sa usok, wala pagbatona ni Jesus ang alak nga nasimbogan sang apdo, butang nga may narkotiko nga epekto. (27:34) Kinaandan na nga ginahatag sang mga babayi ina nga alak sa mga kriminal agod indi nila mabatyagan ang kasakit sang paglansang. Ang Marcos 15:23 nagasiling nga ang alak “nasimbongan sing mirra,” nga nagapanamit sang sabor. Sing maathag, ang apdo kag mirra yara sa alak nga wala ginbaton ni Cristo. Sang nalab-ot na niya ang katapusan sang iya dutan-on nga pagkabuhi, indi niya luyag nga madroga ukon madulaan sing animo. Luyag ni Jesus nga may pangalibotan sia agod mangin matutom tubtob sa kamatayon. Kaangay sang aton Huwaran, kabay nga pirme kita mabalaka nahanungod sa paghupot naton sang integridad kay Jehova nga Dios.—Salmo 26:1, 11.