Si Jesus—Sin-o Sia?

DIUTAY lamang ang sekular nga mga rekord nga nagahinun-anon tuhoy kay Jesus. Apang, may yara nga pila, kag tuhoy sini ang The Encyclopædia Britannica nagasiling: “Ining independiente nga mga kasaysayan nagapamatuod nga sang una nga panahon bisan ang mga kaaway sang Cristianismo wala gid magduhaduha sa pagkamaragtason ni Jesus, nga ginbais sa una nga tion kag sa indi bastante nga mga rason sang madamong manunulat sang talipuspusan sang ika-18, sang ika-19, kag sa ginsuguran sang ika-20 ka siglo.”

Pamangkuta karon ang imo kaugalingon, Kon ang pagluntad ni Jesus patupato lamang, mahimo bala nga tubtob sang ika-18 ka siglo lamang nga natukiban ini? Binagbinaga man ang katunayan nga kapin sa isa ka bilyon ka tawo ang nagaangkon karon nga mga sumulunod ni Jesus. Ang impluensia sang iya mga panudlo sa kultura, edukasyon, kag gobierno​—⁠sa bug-os nga lakat sang maragtas sang kalibutan​—⁠indi mapanghiwala. Makatarunganon bala nga ini tanan resulta sang isa ka patupato lamang?

Kon ang tagpasad sang Islam, ang Arabianhon nga manalagna nga si Muhammad, isa ka matuod nga tawo, ano ang malig-on nga rason naton sa pagpati nga si Jesucristo, ang tagpasad sang Cristianismo, indi? Mahimo sia nagkabuhi sing mga 600 ka tuig sa wala pa si Muhammad, apang talupangda nga ang tagpasad sang Budhismo, nga si Siddhārtha Gautama​—⁠ang Buddha, ukon “Isa nga Nasanagan”​—⁠nagkabuhi sing una pa, kapin sa 500 ka tuig sa wala pa si Jesus. Apang, kon si Buddha isa ka matuod nga tawo, ano ang malig-on nga rason naton sa pagpati nga si Jesus indi?

Ang Aleman nga istoryador kag arkeologo nga si Hans Einsle nagsulat nga ang Judiyong istoryador nga si Flavius Josephus, ang Romanong mga manunulat nga sanday Suetonius kag Pliny, labi na ang Romanong istoryador nga si Tacitus “tanan naglig-on sa pagkamaragtason ni Jesus kag sa pangunang mga katunayan sang iya kabuhi.”

Labi Pa Bala sa Isa ka Ordinaryo nga Tawo?

Si Jesus nagluntad​—⁠apang subong ano? Ang iban nga tawo nagapangatarungan nga isa lamang sia ka ordinaryo nga tawo, bisan pa nga ginabaton nila nga isa sia ka maalam kaayo nga tawo, nga naghambal sing kamatuoran. Bisan ang iya mga kaaway sang unang siglo nagbaton sina, nga nagasiling: “Manunudlo, nahibaluan namon . . . wala ka nagatamud sang pagkahimtang sang mga tawo, kundi matuod gid nga nagatudlo ka sang dalanon sang Dios.”​—⁠Marcos 12:​13, 14.

Apang, ang iban nangatarungan nga indi lamang isa ka ordinaryo nga tawo si Jesus. Ngaa? Bangod, una, sarang niya mahimo ang mga butang nga indi sarang mahimo sang ordinaryo nga mga tawo. Halimbawa, may kilala ka bala nga nakalakat sa tubig, nakahimo sang tubig nga alak, nakapakaon sa mga 5,000 ka tawo paagi sa duha ka magagmay nga isda kag lima ka sebada nga tinapay, nakaayo sa bulag, ukon nakabanhaw sa patay?​—⁠Mateo 14:​25, 26; Marcos 8:​22-25; Juan 2:​1-11; 6:​1-13; 11:​30-44.

Mamutikan man ni Jesus ang mga butang nga indi masarangan sang ordinaryo nga mga tawo. Sang ginsilingan sia sang isa ka babayi nga wala sia sing bana, si Jesus nagsabat: “Nagsiling ka sing husto, ‘Wala ako sing bana.’ Kay may lima ka na ka bana, kag ang yara sa imo karon indi imo bana.” Nakibot, ang babayi nagsiling: “Ginuo, ginahantup ko nga ikaw manalagna.” (Juan 4:​16-19) Para sa halimbawa sang talalupangdon nga paghibalo nga daan ni Jesus nahanungod sa pagpanghiwala sa iya ni Pedro, tan-awa ang Lucas 22:​31-34, 54-62.

Si Jesus nagpanag-iya sing dikinaandan nga awtoridad. Ang mga tawo “natingala sang iya pagtulun-an, kay nagpanudlo sia sa ila subong nga may awtoridad, kag indi subong sang mga escriba.” (Marcos 1:22) Dugang pa, si Jesus naghatag sa “iya napulog-duha ka disipulo . . . sing awtoridad sa mga espiritu nga dimatinlo, sa pagsubol sa ila kag sa pagpang-ayo sang tanan nga balatian kag tanan nga masakit.”​—⁠Mateo 10:⁠1.

Mapatihan Bala Naton ang mga Report?

‘Apang hulat anay,’ ayhan isiling mo. ‘Mahimo bala nga ang mga detalye nahanungod sa ginhimo ni Jesus sobra?’ Indi suno kay F. F. Bruce, isa ka retirado nga propesor sang Biblical Criticism and Exegesis sa University of Manchester, nga nagsulat: “Indi pirme posible nga ipakita paagi sa maragtason nga mga argumento ang kamatuoran sang tagsa ka detalye sang dumaan nga sinulatan, sa sulod man ukon sa guwa sang Biblia. Bastante na ang magtigayon sing rasonable nga kompiansa sa pagkamasaligan sang manunulat; kon ginakilala ina, may priori nga posibilidad nga ang iya mga detalye matuod. . . . Ang Bag-o nga Testamento indi kubos nga mahimo mangin maragtason nga masaligan bangod ginabaton ini sang mga Cristiano subong ‘sagrado’ nga literatura.”

Ang tanan nga butang nagahinun-anon sa pagkamasaligan sang mga manunulat sang Ebanghelyo. Bisan pa nga kon kaisa nagalainlain ang ila presentasyon sang mga detalye, wala sila nagasumpakilay sa isa kag isa, subong nga ang duha ka saksi sa isa ka aksidente sa trapiko wala nagasumpakilay sa isa kag isa kon ang isa nagasiling nga ang pula nga awto nga naghalin sa wala nagbunggo sa berde nga awto nga naghalin sa tuo, samtang ang isa pa nagasiling nga ang Mercedes nga nagapakadto sa bagatnan nagbunggo sa Renault nga nagapadulong sa aminhan. Ang katunayan nga ang mga Ebanghelyo nagalainlain sa magagmay nga detalye nagapakita nga matuod ini. Kon luyag kuntani sang ila mga manunulat nga limbungan ang mga tawo sa pagpati sa isa ka patupato, mahimo nga ginpahituhog nila sing maayo ang ila mga sugilanon.

Bisan ang mga kaaway ni Jesus nagsakdag sa mga report tuhoy sa iya subong matuod. Aton mabasa: “Gindala sa iya ang tawong apa nga may yawa; kag sang nasubol na ang yawa naghambal ang apa. . . . Apang ang mga Fariseo nagsiling: ‘Paagi sa prinsipe sang mga yawa nagasubol sia sang mga yawa.’ ” (Mateo 9:​32-34) Talupangda nga wala ginpanghiwala sang mga Fariseo nga si Jesus naghimo sing milagro. Wala lamang nila pagkabiga ang iya ikasarang sa paghimo sini nga pagpanghikot sang balaan nga espiritu sang Dios.

Ang dugang nga pamatuod nga ang mga rekord nahanungod kay Jesus matuod amo ang kamatuoran nga kon ang mga prinsipio nga yara sa iya panudlo ginsunod, nagamadinalag-on ini. Nagaresulta ini sa madinalag-on kag malipayon nga pagkabuhi. Dugang pa, madamong mga tagna nga may katumanan sa ulihi ang ginbungat ni Jesus, kaangay sang mga narekord sa Mateo kapitulo 24, Marcos kapitulo 13, kag Lucas kapitulo 21, ang may katumanan sa aton adlaw.

Si Jesus​—⁠“Si Jehova Bala sa Daan nga Testamento”?

Sing maathag, si Jesus indi isa ka ordinaryo nga tawo. Pinasahi sia bangod, subong sang ginasugid sa aton sang Biblia, nagkabuhi sia anay sa langit sa wala pa magkari sa duta. (Juan 6:​38, 62) Busa may ihibalo sia kag ikasarang nga labaw sa iya sang ordinaryo nga mga tawo. Nagabulig ini sa pagpaathag sang iya mga milagro kag sang iya tumalagsahon nga kaalam.

Apang ang antes mangin tawo nga pagluntad ni Jesus nagakahulugan bala nga sia amo ang Dios? Amo sina ang ginaangkon sang libro sang isa ka manunudlo, nga nagasiling: “Kon ginapatuhuyan ni Jesus ang Iya kaugalingon nga ‘Ako’. . . , ginapakilala Niya ang Iya kaugalingon subong nga si Jehova sa Daan nga Testamento.” Matuod bala ina?

Suno sa King James Version nga pagbadbad sa Exodo 3:​13, 14, si Moises namangkot: “Kon ako mag-abot sa kaanakan sang Israel, kag magsiling sa ila, Ang Dios sang inyo ginikanan nagpadala sa akon sa inyo; kag sila nagsiling sa akon, Ano ang iya ngalan? ano bala ang isiling ko sa ila? Kag ang Dios nagsiling kay Moises, AKO AMO AKO: kag nagsiling sia, Amo ini ang isiling mo sa kaanakan sang Israel, si AMO AKO nagpadala sa akon sa inyo.” Nahanungod sini nga teksto, ang The Pentateuch and Haftorahs (Hebreong teksto nga may Ingles nga badbad kag eksposisyon, nga gin-edit ni Dr. J. H. Hertz) nagasiling nga sa prase nga “Ako amo ako . . . ang ginapadaku amo ang aktibo nga pagpadayag sang Balaan nga pagluntad.” Busa ang paggamit sini subong titulo ukon ngalan para sa Dios nagakaigo bangod paagi sa paghilway sa ila gikan sa pagkaulipon sang Egiptohanon, ang Dios magapadayag sang iya pagluntad tungod sa iya katawhan sa tumalagsahon nga paagi. Si Hertz nagsiling nga “kalabanan nga mga moderno nagasunod kay Rashi [ang bantog nga komentarista sang Pranses nga Biblia kag Talmud sang edad media] sa pagbadbad ‘Ako mangin ako.’ ” Nagaugyon ini sa pagbadbad sang New World Translation, nga mabasa: “AKO MAGAPAMATUOD NGA AKO.”

Sa Juan 8:​58, sa liwat ang King James Version mabasa nga si Jesus naggamit sang ekspresyon nga “ako amo” may kahilabtanan sa iya kaugalingon, nga nagasiling, “Sa wala pa si Abraham, ako amo.” Apang ang ekspresyon diri tuhay sa gingamit sa Exodo 3:14. Wala ini gingamit ni Jesus subong isa ka ngalan ukon titulo kundi subong isa lamang ka paagi sa pagpaathag sang iya wala pa mangin tawo nga pagluntad. Busa, suno sa New World Translation, ang mas husto nga pagbadbad sa Juan 8:58 amo: “Sa wala pa matawo si Abraham, amo na ako.”

Sing maathag, wala sing Makasulatanhon nga sadsaran ang pangangkon nga si Jesus amo man si Jehova sa Hebreohanong Kasulatan. Bisan ang manwal sang isa ka manunudlo nga ginbalikwat kaina nagabaton: “Nga si Cristo nagluntad antes sang Iya pagkatawo sa Betlehem wala nagapamatuod nga Sia amo ang Dios (mahimo nga nagluntad Sia subong isa ka anghel).” Sa katunayan, amo sini ang ginatudlo sang Biblia. Sa iya wala pa mangin tawo nga pagluntad, si Jesus isa ka “dios,” ukon balaan, apang indi ang Dios, ang labing gamhanan nga Dios nga si Jehova.​—⁠Juan 1:​1-3; 1 Tesalonica 4:⁠16.

Bangod indi sia Dios, sin-o si Jesus?