Maluwas Ka Ayhan Kon Magpanghikot ang Dios?

“Luwas kon palip-uton yadtong mga adlaw, wala kuntani sing unod nga maluwas; apang bangod sa mga pinili palip-uton yadtong mga adlaw.”​—⁠MATEO 24:⁠22.

1, 2. (a) Ngaa normal lamang nga mangin interesado sa aton palaabuton? (b) Ang kinaugali nga interes mahimo nga nagadalahig sa anong importante nga mga pamangkot?

DAW ano ikaw ka interesado sa imo kaugalingon? Madamo sa karon ang tuman ka interesado sa kaugalingon, kay maiyaiyahon gid. Apang, wala ginatagudili sang Biblia ang nagakaigo nga interes sa butang nga nagaapektar sa aton. (Efeso 5:33) Nagalakip ina sang interes sa aton palaabuton. Gani normal para sa imo nga luyag mo hibaluon kon ano ang imo palaabuton. Interesado ka bala?

² Makapat-od kita nga ang mga apostoles ni Jesus may amo man nga interes sa ila palaabuton. (Mateo 19:27) Ayhan amo ina ang rason sang ang apat sa ila nakaupod ni Jesus sa Bukid sang mga Olibo. Namangkot sila: “San-o bala mahanabo ining mga butang, kag ano ang mangin tanda kon ining tanan nga butang napat-od na nga magadangat sa katapusan?” (Marcos 13:4) Wala ginpabungulan ni Jesus ang kinaugali nga interes sa palaabuton​—⁠ang ila interes kag ang aton. Sa liwat kag liwat ginpadaku niya kon paano ang iya mga sumulunod maapektuhan kag kon ano ang mangin katapusan nga resulta.

 3. Ngaa maangot naton ang sabat ni Jesus sa panahon naton?

³ Ang sabat ni Jesus nagahatag sang tagna nga may daku nga katumanan sa aton tion. Makita naton ini gikan sa kalibutanon nga mga inaway kag sa iban pa nga mga binangig sa aton siglo, sa mga linog nga nagkutol sang dimaisip nga mga kabuhi, sa kakulang sing pagkaon nga nagadala sing balatian kag kamatayon, kag sa mga kalalat-an​—⁠kutob sa pagsagsag sang trangkaso Espanyol sang 1918 tubtob sa karon nga kasisit-an sa AIDS. Apang, ang kalabanan sa sabat ni Jesus may katumanan man nga nagdul-ong kag naglakip sa paglaglag sang mga Romano sa Jerusalem sadtong 70 C.⁠E. Si Jesus nagpaandam sa iya mga disipulo: “Magbantay kamo sa inyo kaugalingon; itugyan kamo sang mga tawo sa lokal nga mga hukmanan, kag bunalon kamo sa mga sinagoga kag magatindog kamo sa atubangan sang mga gobernador kag mga hari bangod sa akon, subong panaksi sa ila.”​—⁠Marcos 13:⁠9.

Kon Ano ang Gintagna ni Jesus, kag Kon Ano ang Natabo

 4. Ano ang pila ka paandam nga nalakip sa sabat ni Jesus?

⁴ Wala lamang gintagna ni Jesus kon paano pagatamdon sang iban ang iya mga disipulo. Ginsugiran man niya sila kon paano sila mismo dapat maghulag. Halimbawa: “Kon makita ninyo ang makangilil-ad nga butang nga ginatunaan sing kahapayan nga nagatindog sa kon diin indi dapat (ang bumalasa maggamit sing paghantop), nian ang mga sa Judea magpalagyo sa kabukiran.” (Marcos 13:14) Ang kaanggid nga rekord sa Lucas 21:​20 nagasiling: “Kon makita ninyo ang Jerusalem nga nalikupan sang nagkampo nga mga hangaway.” Paano ina napamatud-an nga husto sa nahauna nga katumanan?

 5. Ano ang natabo sa mga Judiyo sa Judea sang 66 C.⁠E.?

⁵ Ang The International Standard Bible Encyclopedia (1982) nagasugid sa aton: “Ang mga Judiyo labi pa gid nga indi mapahamtang sa idalom sang pagkontrol sang mga Romano kag ang mga tinulinan labi pa gid nga masingki, mapintas, kag di-bunayag. Ang hayag nga pagrebelde natabo sang A.D. 66. . . . Ang inaway nagsugod sang naagaw sang mga Zealot ang Masada kag nian, sa idalom ni Men­a­hem, nagmartsa sa Jerusalem. Sing dungan ang mga Judiyo sa siudad sang gobernador sa Cesaria ginpamatay, kag ang balita tuhoy sa sining pagpamintas naglapnag sa bug-os nga pungsod. Ang bag-ong mga sensilyo gintigiban sing Tuig 1 tubtob Tuig 5 sang pagribok.”

 6. Ano ang reaksion sang mga Romano sa pagribok sang mga Judiyo?

⁶ Ang Ikanapulog-duha nga Hangaway sang mga Romano sa idalom ni Cestius Gallus nagmartsa halin sa Siria, naglaglag sang Galilea kag Judea, kag nagsalakay sang kabisera, nagsakop pa gani sang naibabaw nga seksion sang “Jerusalem ang balaan nga siudad.” (Nehemias 11:​1; Mateo 4:​5; 5:​35; 27:53) Nagasumaryo sang mga hitabo, ang tomo nga The Roman Siege of Jerusalem nagasiling: “Sa sulod sang lima ka adlaw ang mga Romano nagtinguha sa pagtaklas sa pader, nga ginabalabagan sa tion kag tion. Sang ulihi ang mga tagpangapin, nga nalutos sang pag-ulan sang mga misil, nag-ampo. Nagporma sing testudo​—⁠isa ka padugi sang pagtupad sa mga taming sa ibabaw sang ila mga ulo sa pag-amlig sang ila kaugalingon​—⁠ginkutkot sang Romanong mga soldado ang idalom sang pader kag nagtilaw sa pagsunog sang gawang. Ang mga tagpangapin nagkinarankaran.” Nadumduman sang mga Cristiano sa sulod sang siudad ang pinamulong ni Jesus kag nahantop nga ang makangilil-ad nga butang nagtindog sa duog nga balaan.⁠a Apang bangod napalibutan ang siudad, paano makapalagyo ang mga Cristiano, subong sang ginlaygay ni Jesus?

 7. Sang halos malapit na matigayon ang kadalag-an sang 66 C.⁠E., ano ang ginhimo sang mga Romano?

⁷ Ang istoryador nga si Flavius Jose­phus nagapanaysayon: “Si Cestius [Gallus], nga wala makahibalo sang kalisod sang mga nalikupan ukon sang mga balatyagon sang mga tawo, hinali nga nagmando sa iya mga tinawo nga untatan ang pagsalakay, nga sikwayon ang kadalag-an walay sapayan nga wala sia malutos, kag nagpanghikot supak sa tanan nga pangatarungan nag-isol gikan sa Siudad.” (The Jewish War, II, 540 [xix, 7]) Ngaa nag-isol si Gallus? Ano man ang rason, ang iya pag-isol nagpahanugot agod matuman sang mga Cristiano ang sugo ni Jesus kag magpalagyo sa kabukiran kag makalampuwas.

 8. Ano ang ikaduha nga bahin sang panikasog sang mga Romano batok sa Jerusalem, kag ano ang naeksperiensiahan sang mga nakalampuwas?

⁸ Ang pagtuman nagaluwas sing kabuhi. Wala magdugay ang mga Romano naghulag sa pagdugmok sang pagribok. Ang mga serye sang operasyon militar sa idalom ni Heneral Tito naghingapos sa paglikop sa Jerusalem halin sang Abril tubtob Agosto 70 C.⁠E. Makasiligni gid basahon ang paglaragway ni Josephus sa kon paano nag-antos ang mga Judiyo. Luwas sa mga napatay sa pagpakig-away sa mga Romano, ang iban nga mga Judiyo ginpamatay sang kaaway nga guban sang mga Judiyo, kag ang gutom nagdul-ong sa kanibalismo. Sang nagdaug ang mga Romano, 1,100,000 ka Judiyo ang napatay.⁠b Sa 97,000 nga nakalampuwas, ang pila gilayon nga ginpatay; ang iban gin-ulipon. Si Jose­phus nagsiling: “Ang mga sobra sa napulog-pito gin­gapos kag ginpatrabaho sa Egipto, samtang ang kadam-an gindala ni Tito sa mga probinsia agod mapatay sa mga teatro paagi sa espada ukon paagi sa ilahas nga mga sapat.” Samtang nagakahanabo ini, 11,000 ka bilanggo ang napatay sa gutom.

 9. Ngaa ang mga Cristiano wala makaeksperiensia sang naagom sang mga Judiyo, apang anong mga pamangkot ang nagapabilin?

⁹ Makapasalamat ang mga Cristiano nga gintuman nila ang paandam sang Ginuo kag nagpalagyo sa siudad antes makabalik ang Romanong hangaway. Busa naluwas sila gikan sa bahin sang ginsiling ni Jesus nga ‘dakung kapipit-an nga ang subong sini wala pa mahanabo kutob sa ginsuguran sang kalibutan tubtob karon, ni mahanabo pa liwat’ sa Jerusalem. (Mateo 24:21) Si Jesus nagdugang: “Luwas kon palip-uton yadtong mga adlaw, wala kuntani sing unod nga maluwas; apang bangod sa mga pinili palip-uton yadtong mga adlaw.” (Mateo 24:22) Ano ang kahulugan sina sadto nga tion, kag ano ang kahulugan sini karon?

10. Paano naton anay ginpaathag ang Mateo 24:​22?

¹⁰ Sang nagligad ginpaathag nga ang ‘unod nga maluwas’ nagapatuhoy sa mga Judiyo nga nakalampuwas sa kapipit-an sa Jerusalem sang 70 C.⁠E. Ang mga Cristiano nagpalagyo, gani mapahanugutan sang Dios ang mga Romano nga pahanabuon ang madasig nga kalaglagan. Sa iban nga hambal, bangod sang katunayan nga ang “mga pinili” wala na sa katalagman, ang mga adlaw sang kapipit-an mahimo mapalip-ot, nagatugot sa pila ka Judiyong “unod” nga makalampuwas. Ginpatihan nga ang nakalampuwas nga mga Judiyo nagalandong sa mga makalampuwas sa dakung kapipit-an nga nagapakari sa aton adlaw.​—⁠Bugna 7:⁠14.

11. Ngaa ang paathag sang Mateo 24:​22 dapat binagbinagon liwat?

¹¹ Apang ina bala nga paathag nagahisanto sa kon ano ang natabo sadtong 70 C.⁠E.? Si Jesus nagsiling nga ang tawhanon nga “unod” “maluwas” gikan sa kapipit-an. Gamiton mo bala ang tinaga nga ‘naluwas’ sa paglaragway sa 97,000 nga nakalampuwas, nagabinagbinag sang katunayan nga linibo sa ila ang napatay sang ulihi bangod sa gutom ukon ginpamatay sa teatro? Si Jose­phus nagasiling tuhoy sa isa ka teatro, sa Cesaria: “Ang kadamuon sang mga napatay sa mga pagpakigsumpong sa ilahas nga mga sapat ukon sa pagpakig-away sa isa kag isa ukon sa pagsunog sing buhi nagsobra sa 2,500.” Bisan nga wala sila mapatay sa paglikop, wala gid sila “maluwas.” Kag makabig bala sila ni Jesus nga kaangay sa malipayon nga mga makalampuwas sa nagapakari nga “dakung kapipit-an”?

Unod nga Naluwas​—⁠Paano?

12. Sin-o ang nahaunang-siglo nga “mga pinili” nga sa ila interesado ang Dios?

¹² Sang 70 C.⁠E., wala na ginatamod sang Dios ang kinaugali nga mga Judiyo subong ang iya pinili nga katawhan. Ginpakita ni Jesus nga ginsikway sang Dios yadto nga pungsod kag gintugutan nga ang kabisera nga siudad sini, ang templo, kag ang sistema sang pagsimba malaglag. (Mateo 23:​37⁠–​24:2) Nagpili ang Dios sing isa ka bag-ong pungsod, ang espirituwal nga Israel. (Binuhatan 15:​14; Roma 2:​28, 29; Galacia 6:16) Ginhuman ini sang mga lalaki kag mga babayi nga ginpili gikan sa tanan nga pungsod kag ginhaplasan sang balaan nga espiritu. (Mateo 22:​14; Juan 15:​19; Binuhatan 10:​1, 2, 34, 35, 44, 45) Pila ka tuig antes sang pagsalakay ni Cestius Gallus, si Pedro nagsulat sa “mga pinili suno sa una nga ihibalo sang Dios nga Amay, nga ginpakabalaan sang espiritu.” Ining mga hinaplas sang espiritu “pinili nga rasa, harianon nga pagkasaserdote, balaan nga pungsod.” (1 Pedro 1:​1, 2; 2:9) Dalhon sang Dios ining mga pinili sa langit agod maggahom kaupod ni Jesus.​—⁠Colosas 1:​1, 2; 3:​12; Tito 1:​1; Bugna 17:⁠14.

13. Ano ang mahimo nga kahulugan anay sang Mateo 24:​22?

¹³ Mapuslanon nga makilala ang mga pinili, kay nagtagna si Jesus nga ang mga adlaw sang kapipit-an palip-uton “bangod sa mga pinili.” Ang Griegong tinaga nga ginbadbad “bangod sa” mahimo man mabadbad nga “tungod sa . . .” ukon “para sa . . .” (Marcos 2:​27; Juan 12:​30; 1 Corinto 8:​11; 9:​10, 23; 11:​9; 2 Timoteo 2:​10; Bugna 2:3) Gani si Jesus mahimo nga nagsiling, ‘Luwas kon palip-uton yadtong mga adlaw, wala sing unod nga maluwas; apang tungod sa mga pinili palip-uton yadtong mga adlaw.’⁠c (Mateo 24:22) May natabo bala nga mapuslanon ukon ‘tungod sa’ Cristianong mga pinili nga nakibon sa Jerusalem?

14. Paano naluwas ang “unod” sang ang Romanong hangaway wala ginapaabot nga nag-isol halin sa Jerusalem sang 66 C.⁠E.?

¹⁴ Dumduma nga sadtong 66 C.⁠E., ang mga Romano nag-abante sa pungsod, nagsakop sang naibabaw nga bahin sang Jerusalem, kag nagsugod sa pagkutkot sang idalom sang pader. Si Jose­phus nagakomento: “Kon ginpadayon lamang niya sing diutay pa ang paglikop kuntani naagaw niya sa gilayon ang Siudad.” Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ngaa hinali nga gintalikdan sang gamhanan nga Romanong hangaway ang mga serye sang operasyon militar kag ‘nagpanghikot supak sa tanan nga pangatarungan’ nag-isol?’ Si Rupert Fur­neaux, isa ka espesyalista sa pagpatpat sang maragtas sang militar, nagakomento: “Wala sing istoryador ang madinalag-on nga nakahatag sing bisan anong nagakaigo nga rason sa di-kinaandan kag makapahamak nga desisyon ni Gallus.” Ano man ang rason, ang epekto amo nga yadto nga kapipit-an ginpalip-ot. Ang mga Romano nag-isol, kag ginlagas sila sang mga Judiyo samtang nagaisol. Kamusta ang hinaplas nga Cristianong “mga pinili” nga nakibon? Ang pagpaisol sa paglikop nagkahulugan nga ginluwas sila gikan sa pagpamatay nga mahimo mahanabo sa tion sang kapipit-an. Hanti, ang mga Cristiano nga nakapanginpulos gikan sa pagpalip-ot sa kapipit-an sang 66 C. E. amo ang naluwas nga “unod” nga ginsambit sa Mateo 24:⁠22.

Ano ang Imo Palaabuton?

15. Ngaa masiling mo nga ang Mateo kapitulo 24 labi na nga makawiwili sa aton adlaw?

¹⁵ Ang isa mahimo mamangkot, ‘Ngaa labi gid ako nga mangin interesado sa sining ginpaathag nga paghangop sang pinamulong ni Jesus?’ Ti, madamo gid ang rason sa paghinakop nga ang tagna ni Jesus may yara daku pa nga katumanan, nga nagalabaw sa natabo na tubtob karon kag lakip sang 70 C.⁠E.⁠d (Ipaanggid ang Mateo 24:​7; Lucas 21:​10, 11; Bugna 6:​2-8.) Sa sulod sang mga dekada, ang mga Saksi ni Jehova nagwali nga ang daku nga katumanan nga nagakatabo sa panahon naton nagapamatuod nga makapaabot kita sing daku-sing-kasangkaron nga “dakung kapipit-an” nga yara lang sa unahan. Sa sining tion, paano matuman ang matagnaon nga mga pulong sa Mateo 24:​22?

16. Anong makapalig-on nga katunayan ang ginahatag sang Bugna nahanungod sa nagahilapit nga dakung kapipit-an?

¹⁶ Mga duha ka dekada pagkatapos sang kapipit-an sa Jerusalem, ginsulat ni apostol Juan ang tulun-an sang Bugna. Ginpabakod sini nga ang dakung kapipit-an yara lang sa unahan. Kag, bangod interesado sa kon ano ang personal nga nagaapektar sa aton, mahimo kita mapaumpawan sa paghibalo nga matagnaon nga ginapasalig sa aton sang Bugna nga ang tawhanon nga unod makalampuwas nga buhi sa sining nagapakari nga dakung kapipit-an. Si Juan nagtagna sang “isa ka dakung kadam-an . . . gikan sa tanan nga kapungsuran kag mga tribo kag katawhan kag mga hambal.” Sin-o sila? Isa ka tingog halin sa langit ang nagasabat: “Ini sila amo ang magaguwa gikan sa dakung kapipit-an.” (Bugna 7:​9, 14) Huo, sila ang mga makalampuwas! Ang Bugna nagahatag man sa aton sing paghangop sa kon ano ang mahanabo sa nagapakari nga dakung kapipit-an kag kon paano matuman ang Mateo 24:⁠22.

17. Ano ang ginalakip sang nagabukas nga bahin sang dakung kapipit-an?

¹⁷ Ang nagabukas nga bahin sining kapipit-an amo ang pagsalakay sa simbuliko nga babaying makihilawason nga gintawag nga “Babilonia nga Daku.” (Bugna 14:​8; 17:​1, 2) Ginatiglawas niya ang bug-os kalibutan nga emperyo sang butig nga relihion, nga ang pinakasalawayon amo ang Cristiandad. Suno sa ginasiling sang Bugna 17:​16-18, ibutang sang Dios sa tagipusuon sang politikal nga elemento ang pagsalakay sa sining simbuliko nga bigaon.⁠e Handurawa kon daw mangin subong sang ano ini sa hinaplas nga “mga pinili” sang Dios kag sa ila mga kaupdanan, ang “dakung kadam-an.” Samtang ining makahalapay nga pagsalakay sa relihion nagabaskog, daw subong bala nga hapayon sini ang tanan relihiosong mga organisasyon, lakip na ang katawhan ni Jehova.

18. Ngaa daw wala sing “unod” nga makalampuwas gikan sa nagabukas nga bahin sang dakung kapipit-an?

¹⁸ Amo ini ang tion nga ang pinamulong ni Jesus nga masapwan sa Mateo 24:​22 matuman sa daku nga kasangkaron. Subong nga ang mga pinili sa Jerusalem daw nabutang sa katalagman, ang mga alagad ni Jehova mahimo nga daw yara sa katalagman nga mapapas sa tion sang pagsalakay sa relihion, subong bala nga ina nga pagsalakay magahapay sa tanan nga “unod” sang katawhan sang Dios. Apang, dumdumon naton kon ano ang natabo sadto anay sang 66 C.⁠E. Ang kapipit-an nga ginhimo sang mga Romano ginpalip-ot, nga naghatag sa hinaplas nga mga pinili sang Dios sing daku nga kahigayunan agod makapalagyo kag magpabilin nga buhi. Sa amo, makasalig kita nga ang malaglagon nga pagsalakay sa relihion indi pagatugutan sa pagpapas sa tugob-globo nga kongregasyon sang matuod nga mga sumilimba. Mahanabo ini sing madasig, subong nga daw sa “isa ka adlaw.” Apang, sa bisan paano, ini palip-uton, indi pagtugutan nga matuman sing bug-os ang katuyuan sini, agod ang katawhan sang Dios “maluwas.”​—⁠Bugna 18:⁠8.

19. (a) Pagkatapos sang nahaunang bahin sang dakung kapipit-an, ano ang makita? (b) Sa ano ini magadul-ong?

¹⁹ Ang iban pa nga mga elemento sang dutan-on nga organisasyon ni Satanas nga Yawa magapadayon pa sa isa ka tion, nagalalaw nga indi na sila makapakig-angot sa ila anay relihioso nga kahagugma. (Bugna 18:​9-19) Sa sining tion, makita nila nga ang matuod nga mga alagad sang Dios nagapabilin, “nagapuyo sing malig-on, tanan sila nagapuyo nga wala sing kuta” kag daw mahapos biktimahon kon tan-awon. Isa gid ka sorpresa ang natigana para sa mga magasalakay! Magahulag sa matuod ukon pamahog nga pagsalakay batok sa iya mga alagad, ang Dios magapakig-away bilang paghukom sa iya mga kaaway sa katapusan nga bahin sang dakung kapipit-an.​—⁠Ezequiel 38:​10-12, 14, 18-23.

20. Ngaa ang ikaduhang bahin sang dakung kapipit-an indi magabutang sa katalagman sa katawhan sang Dios?

²⁰ Ining ikaduha nga bahin sang dakung kapipit-an magaanggid sa kon ano ang natabo sa Jerusalem kag sa mga pumuluyo sini sa ikaduhang pagsalakay sang mga Romano sang 70 C.⁠E. Ini mangin “dakung kapipit-an, nga ang subong sini wala pa mahanabo kutob sa ginsuguran sang kalibutan tubtob [karon], wala, kag indi na gid mahanabo.” (Mateo 24:21) Apang, makasalig kita nga ang mga pinili sang Dios kag ang ila mga kaupdanan wala sa makatalagam nga lugar, sa katalagman nga mapatay. A, indi sila magapalagyo sa isa ka geograpikong lokasyon. Ang nahaunang-siglo nga mga Cristiano sa Jerusalem nagpalagyo gikan sa sadtong siudad pakadto sa bulubukid nga rehiyon, subong sang Pella sa tabok sang Jordan. Apang, sa palaabuton, ang matutom nga mga Saksi sang Dios makita sa bug-os nga globo, gani ang kaluwasan kag pangamlig indi igapasad sa geograpikong lokasyon.

21. Sin-o ang magapakig-away sa katapusan nga inaway, kag ano ang resulta?

²¹ Ang kalaglagan indi pagahimuon sang mga hangaway sang Roma ukon sang bisan anong iban pa tawhanon nga ahensia. Sa baylo, ginalaragway sang tulun-an sang Bugna nga ang hubon nga magapatay magahalin sa langit. Huo, inang katapusan nga bahin sang dakung kapipit-an pagahimuon, indi sang bisan anong tawhanon nga hangaway, kundi sang “Pulong sang Dios,” si Hari Jesucristo, nga pagabuligan sang ‘mga kasuldadusan nga yara sa langit,’ lakip sang ginbanhaw nga hinaplas nga mga Cristiano. Pagahimuon sang “Hari sang mga hari kag Ginuo sang mga ginuo” ang pagpatay sing mas tul-id pa sangsa ginhimo sang mga Romano sang 70 C.⁠E. Dulaon sini ang tanan tawhanon nga mga manugpamatok sang Dios​—⁠mga hari, mga kumandante sang militar, mga hilway kag mga ulipon, mga magagmay kag dalagku. Bisan ang tawhanon nga mga organisasyon sang kalibutan ni Satanas pagalaglagon.​—⁠Bugna 2:​26, 27; 17:​14; 19:​11-21; 1 Juan 5:⁠19.

22. Sa anong dugang pa nga kahulugan maluwas ang “unod”?

²² Dumduma nga ang “unod,” sang hinaplas nga nagkalabilin kag sang “dakung kadam-an,” naluwas na kon ang Babilonia nga Daku pagalaglagon sing madasig kag sing bug-os sa nahaunang bahin sang kapipit-an. Subong man sa katapusan nga bahin sang kapipit-an, ang “unod” nga nagpalagyo pakadto sa kiliran ni Jehova pagaluwason. Kabaliskaran gid ini sa natabo sa rebelyuso nga mga Judiyo sang 70 C.⁠E.!

23. Ano ang mapaabot sang makalampuwas nga “unod”?

²³ Nagahunahuna sang mga posibilidad para sa imo kaugalingon nga palaabuton kag sa iya sang imo mga hinigugma, talupangda kon ano ang ginsaad sa Bugna 7:​16, 17: “Indi na sila paggutumon ukon pag-uhawon pa, ang adlaw indi na magsilak sa ila ukon ang bisan ano pa nga kasingkal sang init, kay ang Kordero, nga yara sa tunga sang trono, magabantay sa ila, kag magatuytoy sa ila sa mga tuburan sang tubig nga nagahatag sing kabuhi. Kag ang Dios magapahid sang tagsa ka luha sa ila mga mata.” Sa pagkamatuod, amo gid sina ang “maluwas” sa makalilipay kag mapinadayunon nga kahulugan.

[Mga footnote]

Paano Mo Sabton?

◻ Ano ang duha ka bahin sang pagsalakay sang Romanong hangaway sa Jerusalem?

◻ Ngaa indi mahimo nga ang 97,000 ka nakalampuwas nga mga Judiyo sang 70 C.⁠E. nagahuman sang “unod” nga ginsambit sa Mateo 24:​22?

◻ Paano ginpalip-ot ang mga adlaw sang kapipit-an sang Jerusalem, kag sa amo paano naluwas ang “unod”?

◻ Sa nagahilapit nga dakung kapipit-an, paano ang mga adlaw palip-uton kag luwason ang “unod”?

[Retrato sa pahina 16]

Ang Judiyong sensilyo nga gintigib pagkatapos sang pagribok. Ang Hebreong letra nga nagasiling “Tuig dos,” nagakahulugan sing 67 C.⁠E., ang ikaduhang tuig sang ila kinaugalingon nga pagginahom

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Retrato sa pahina 17]

Ang Romanong sensilyo nga gintigib sang 71 C.⁠E. Sa wala amo ang armado nga Romano; sa tuo amo ang Judiya nga nagalalaw. Ang mga tinaga “IVDAEA CAPTA” nagakahulugan sing “Bihag nga Judea”

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.