“Ginuo si Jesucristo”—Paano kag San-o?
“ANG GINUO nagsiling sa akon ginuo, Lingkod ka sa akon tuo, tubtob nga mahimo ko ang imo mga kaaway nga palatungan sang imo mga tiil.” Amo ini ang badbad sa Salmo 110:1 suno sa King James Version. Sin-o “ang GINUO” diri, kag kay sin-o sia nagapakighambal?
Ang mas sibu nga badbad sa Hebreong teksto madali nga nagasabat sa una nga pamangkot. “Ang ginpamulong ni Jehova sa akon Ginuo amo: . . . ” Sa amo ang “GINUO” sa daku nga mga letra nagapatuhoy sa labing gamhanan nga Dios, si Jehova mismo. Bisan pa ginakilala sang King James Version ang ngalan sang Dios paagi sa paggamit sing “GINUO” sa baylo sang “Ginuo,” indi ini ang una sa pagtuga sining kagumon sa mga titulo, kay ang dumaan nga Griegong Septuagint, nga ginbadbad gikan sa Hebreo, naggamit sing “Ginuo” para sa Jehova sa ulihi nga mga kopya sini. Ngaa? Bangod ang titulo nga “Ginuo” gintal-us sa ngalan sang Dios, ang Tetragrammaton (יחרח). Ang eskolar nga si A. E. Garvie nagsiling: “Ang paggamit sa titulo nga Ginuo [kyʹri·os] mahapos gid kag mahimo mapaathag gikan sa paggamit sa sina nga titulo sa Judiyong sinagoga sa baylo sang ngalan nga ginsambit sa katipan nga Yahveh [Jehova], sang ginabasa sadto ang Kasulatan.”
Ginapakilala sang Biblia si Jehova subong ang “Soberanong Ginuo.” (Genesis 15:2, 8; Binuhatan 4:24; Bugna 6:10) Ginatawag man sia “ang matuod nga Ginuo” kag “ang Ginuo sang bug-os nga duta.” (Exodo 23:17; Josue 3:13; Bugna 11:4) Sin-o, nian, ang isa pa ka “Ginuo” sang Salmo 110:1, kag paano sia ginkilala ni Jehova subong “Ginuo”?
Si Jesucristo Subong “Ginuo”
Ginatawag si Jesus subong “Ginuo” sa apat ka Ebanghelyo, sa masami sa Lucas kag sa Juan. Sang unang siglo C.E., ini nga titulo isa ka pagtahod kag pagkaayo, katumbas sa “Sir.” (Juan 12:21; 20:15, Kingdom Interlinear) Sa Ebanghelyo ni Marcos ang termino nga “Manunudlo,” ukon Rab·boʹni, mas masunson ginagamit sa pagtawag kay Jesus. (Ipaanggid ang Marcos 10:51 sa Lucas 18:41.) Bisan ang pamangkot ni Saul sang sa dalanon sia pakadto sa Damasco, “Sin-o ikaw, Ginuo?” may amo man sining kabilugan nga kahulugan sang matinahuron nga pagpamangkot. (Binuhatan 9:5) Apang samtang nagadugang ang pagkakilala sang mga sumulunod ni Jesus sa ila Agalon, maathag nga ang ila paggamit sa titulo nga “Ginuo” nagpabutyag sing kapin pa sa simple lamang nga pagtahod.
Pagkatapos sang iya kamatayon kag pagkabanhaw apang wala pa sia makakayab pa langit, nagpakita si Jesus sa iya mga disipulo kag ginhimo ining makapakibot nga pahibalo: “Ang tanan nga awtoridad ginhatag sa akon sa langit kag sa duta.” (Mateo 28:18) Nian, sang adlaw sang Pentecostes, sa idalom sang impluwensia sang ginpasagahay nga balaan nga espiritu, ginpatuhuyan ni Pedro ang Salmo 110:1 kag nagsiling: “Busa kilalahon sing totoo gid sang bug-os nga panimalay sang Israel nga ang Dios naghimo sa iya nga Ginuo kag Cristo, ining Jesus nga ginlansang ninyo.” (Binuhatan 2:34-36) Bangod sang iya pagkatutom tubtob sa punto sang isa ka makahuluya nga kamatayon sa usok sang pag-antos, ginbanhaw si Jesus kag ginhatagan sing labing mataas nga padya. Nian nagsulod sia subong ginuo sa mga langit.
Ginpamatud-an ni apostol Pablo ang mga pulong ni Pedro sang ginsulat niya nga ang Dios “nagpalingkod sa iya [Cristo] sa iya tuo nga kamot sa langitnon nga mga duog, nga labaw gid sa tagsa ka panguluhan kag awtoridad kag gahom kag pagkaginuo kag sa tagsa ka ngalan nga ginhingalanan, indi lamang sa sining sistema sang mga butang, kundi sa maabot man.” (Efeso 1:20, 21) Ang pagkaginuo ni Jesucristo labaw sa tanan nga pagkaginuo, kag magapadayon ini tubtob sa bag-ong kalibutan. (1 Timoteo 6:15) Ginbayaw sia sa “isa ka superyor nga posisyon” kag ginhatagan sing “ngalan nga labaw sa tanan nga ngalan” agod nga ang tagsatagsa dapat magkilala “nga si Jesucristo Ginuo sa himaya sang Dios ang Amay.” (Filipos 2:9-11) Sa amo, natuman ang una nga bahin sang Salmo 110:1, kag “ang mga anghel kag mga awtoridad kag mga gahom” ginpasakop sa pagkaginuo ni Jesus.—1 Pedro 3:22; Hebreo 8:1.
Sa Hebreong Kasulatan, ang ekspresyon nga “Ginuo sang mga ginuo” naaplikar kay Jehova lamang. (Deuteronomio 10:17; Salmo 136:2, 3) Apang si Pedro sa idalom sang inspirasyon nagsiling tuhoy kay Cristo Jesus: “Ining Isa Ginuo sang tanan nga iban [ukon, “Ginuo naton tanan,” Goodspeed].” (Binuhatan 10:36) Sia sa pagkamatuod “Ginuo sang mga patay kag mga buhi.” (Roma 14:8, 9) Ginakilala sang mga Cristiano si Jesucristo subong ila Ginuo kag Tag-iya kag kinabubut-on nga nagapakita sa iya sing pagkamatinumanon subong mga sakop niya, nga ginbakal paagi sa iya labing hamili nga dugo. Kag si Jesucristo naggahom subong Hari sang mga hari kag Ginuo sang mga ginuo sa ibabaw sang iya kongregasyon sugod sang Pentecostes 33 C.E. Apang karon, sugod sang 1914, ginhatagan sia sing harianon nga awtoridad sa paggahom sa sina nga ikasarang nga ang iya mga kaaway ginhimo subong ‘palatungan sang iya mga tiil.’ Nagakaigo na ang tion nga ‘magagahom sia sa tunga nila,’ bilang katumanan sang Salmo 110:1, 2.—Hebreo 2:5-8; Bugna 17:14; 19:16.
Paano, nian, hangpon ang mga pulong ni Jesus nga “ang tanan nga butang gintugyan sa akon sang akon Amay,” nga ginhambal antes sang iya kamatayon kag pagkabanhaw? (Mateo 11:25-27; Lucas 10:21, 22) Indi ini isa ka masangkad nga pinamulong kaangay sang napaathag na. Sa Mateo kag sa Lucas, ginapakita sang konteksto nga si Jesus nagahambal nahanungod sa ihibalo nga gintago gikan sa mga tawo nga maalam sa kalibutan apang ginpahayag paagi sa iya bangod iya “nakilala sing bug-os” ang Amay. Sang ginbawtismuhan sia sa tubig kag ginpanganak subong isa ka espirituwal nga Anak sang Dios, nadumduman ni Jesus ang iya pagkabuhi anay sa langit sa wala pa sia nangin tawo kag ang tanan nga ihibalo upod sa sini, apang butang ini nga tuhay sa iya pagkaginuo sang ulihi.—Juan 3:34, 35.
Pagpatuhay kay Jesucristo Subong Ginuo
Ang iban nga mga badbad sa Cristianong Griegong Kasulatan nagapresentar sing problema sa pagbadbad sing mga binalikwat gikan sa Hebreong Kasulatan nga maathag nga nagapatuhoy sa “GINUO,” nga si Jehova nga Dios. Ipaanggid, halimbawa, ang Lucas 4:19 sa Isaias 61:2 sa King James Version ukon sa The New Jerusalem Bible. Ang iban nga mga tawo nagasiling nga si Jesus ang nagbulos kay Jehova sa titulo nga “Ginuo” kag nga si Jesus sang sa unod sia amo gid si Jehova, apang wala ini sing Makasulatanhon nga pamatuod. Si Jehova nga Dios kag ang iya Anak, si Jesucristo, pirme ginapatuhay sing mahalungon gikan sa isa kag isa sa Kasulatan. Ginpakilala ni Jesus ang ngalan sang iya Amay kag ginrepresentar sia.—Juan 5:36, 37.
Sa masunod nga mga halimbawa, talupangda ang mga binalikwat gikan sa Hebreong Kasulatan nga makita sa Griegong Kasulatan. Si Jehova nga Dios kag ang iya Hinaplas nga Isa, ukon Mesias, pareho nga ginsambit sa Binuhatan 4:24-27, nga nagbalikwat gikan sa Salmo 2:1, 2. Ang konteksto sang Roma 11:33, 34 maathag nga nagapatuhoy sa Dios, ang Tuburan sang tanan nga kaalam kag ihibalo, nga ginbalikwat gikan sa Isaias 40:13, 14. Nagasulat sa kongregasyon sang Corinto, ginsulit ni Pablo ang binalikwat, “Sin-o ang nakakilala sa hunahuna ni Jehova?” kag dayon nagdugang: “Apang may hunahuna kita ni Cristo.” Ginpahayag ni Ginuong Jesus sa iya mga sumulunod ang hunahuna ni Jehova tuhoy sa madamo gid nga importante nga mga butang.—1 Corinto 2:16.
Kon kaisa ang isa ka teksto sa Hebreong Kasulatan nagapatuhoy kay Jehova, apang bangod sang ginhatag Niya nga gahom kag awtoridad, nagakatuman ini kay Jesucristo. Ang Salmo 34:8, halimbawa, nagaagda sa aton nga “tilawan kag tan-awon nga si Jehova maayo.” Apang gin-aplikar ini ni Pedro kay Ginuong Jesucristo sang magsiling sia: “Kay natilawan ninyo nga ang Ginuo maluluy-on.” (1 Pedro 2:3) Gingamit ni Pedro ang isa ka prinsipio kag ginpakita niya kon paano ini matuod man kay Jesucristo. Paagi sa pagkuha sing ihibalo tuhoy kay Jehova nga Dios kag kay Jesucristo kag pag-aplikar sini, ang mga Cristiano makaagom sing bugana nga pagpakamaayo gikan sa Amay kag sa iya Anak. (Juan 17:3) Ang pag-aplikar ni Pedro wala nagahimo sa Soberanong Ginuong Jehova nga isa ka persona upod kay Ginuong Jesucristo.—Tan-awa ang footnote sa 1 Pedro 2:3.
Ang relatibo nga mga posisyon ni Jehova nga Dios kag sang iya Anak, si Jesucristo, maathag nga ginapakita ni apostol Pablo sang magsiling sia: “Sa aton gid may isa ka Dios ang Amay, nga sa iya nagikan ang tanan nga butang, kag kita para sa iya; kag may isa ka Ginuo, si Jesucristo, nga paagi sa iya nangin amo ang tanan nga butang, kag kita paagi sa iya.” (1 Corinto 8:6; 12:5, 6) Nagasulat sa Cristianong kongregasyon sa Efeso, ginpakilala ni Pablo ang “isa ka Ginuo,” si Jesucristo, subong tuhay gikan sa “isa ka Dios kag Amay sang tanan nga persona.”—Efeso 4:5, 6.
Si Jehova Supremo sa Tanan
Sugod sang tuig 1914, ang mga pulong sang Bugna 11:15 nagpamatuod: “Ang ginharian sang kalibutan nangin ginharian sang aton Ginuo [Jehova nga Dios] kag sang iya Cristo, kag magagahom sia subong hari tubtob sa walay katubtuban.” Ang The New International Dictionary of New Testament Theology (Tomo 2, pahina 514) nagasiling: “Kon madaug na ni Cristo ang tanan nga gahom (1 Cor. 15:25), magapasakop sia sang iya kaugalingon sa Dios ang Amay. Sa amo malab-ot na sang pagkaginuo ni Jesus ang tulumuron sini kag ang Dios mangin tanan sa tanan. (1 Cor. 15:28).” Sa katapusan sang iya Isa ka Libo ka Tuig nga Paghari, ibalik ni Cristo Jesus sa iya Amay, nga Labing Gamhanan, ang gahom kag awtoridad nga gintugyan anay sa iya. Busa, ang tanan nga himaya kag pagsimba nagakaigo nga ginahatag kay Jehova, “ang Dios sang aton Ginuong Jesucristo.”—Efeso 1:17.
Bisan pa si Jesus Ginuo sang mga ginuo karon, wala gid sia ginatawag nga Dios sang mga dios. Si Jehova amo gihapon ang supremo sa tanan. Sa sining paagi, si Jehova mangin “tanan nga butang sa tagsatagsa.” (1 Corinto 15:28) Ang pagkaginuo ni Jesus nagahatag sa iya sing iya nagakaigo nga duog subong Ulo sang Cristianong kongregasyon. Bisan pa mahimo makakita kita sing madamo nga gamhanan nga “ginuo” sa mataas nga mga duog sa sining kalibutan, ginahuptan naton ang aton pagsalig sa isa nga Ginuo sang mga ginuo. Apang, si Jesucristo, sa iya mataas kag ginbayaw nga posisyon, nagapabilin gihapon nga sakop sang iya Amay, “agod nga ang Dios maggahom sa tanan.” 1 Corinto 15:28, The Translator’s New Testament.) Daw ano ka maayong halimbawa sang pagkamapainubuson ang ginpahamtang ni Jesus para sa iya mga disipulo nga sundon nila, samtang ginakilala nila sia subong Ginuo nila!
[Kahon sa pahina 30]
“Sang ang mga manunulat sang Bag-ong Testamento nagahambal tuhoy sa Dios buot nila silingon ang Dios kag Amay sang aton Ginuong Jesucristo. Sang nagahambal sila tuhoy kay Jesucristo, wala sila nagahambal tuhoy sa iya, ukon nagahunahuna sa iya subong Dios. Sia Cristo sang Dios, Anak sang Dios, Kaalam sang Dios, Pulong sang Dios. Bisan ang Introduksion sa San Juan, nga pinakamalapit sa Doktrina sang Nicaea, dapat basahon sa kapawa sang maathag nga panudlo sa bug-os nga Ebanghelyo nga si Cristo sakop sang Amay; kag ang Introduksion sa Griego indi tanto kaathag sa paggamit sing [the·osʹ] nga wala sing artikulo sangsa paglutaw sini sa Ingles.”—“The Divinity of Jesus Christ,” ni John Martin Creed