Ang Indi Gid Makatarunganon nga Pagbista

ISA ini sa pinakakilala nga mga kaso sang una. Sa apat ka tulun-an sang Biblia, nga ginatawag mga Ebanghelyo, detalyado nga ginrekord ang pagdakop, pagbista, kag pagpatay kay Jesucristo. Ngaa dapat naton ini hibaluon? Importante gid nga usisaon ang pagbista kay Jesus antes sia patyon kay ginsugo niya ang iya mga sumulunod nga dumdumon ang iya kamatayon. Dapat man naton mahibaluan kon bala ang mga panumbungon sa iya matuod. Kag ang kinabubut-on nga paghalad ni Jesus sang iya kabuhi importante para sa aton kag sa aton palaabuton.—Lucas 22:19; Juan 6:40.

Sang ginbista si Jesus, ang Palestina ginagamhan sang Roma. Ginatugutan sang Roma ang Judiyo nga mga lider sang relihion sa tagsa ka lugar nga maghukom sa mga Judiyo suno sa ila kasuguan, pero wala sila sing awtoridad nga patyon ang mga kriminal. Gani, mga Judiyo nga lider sang relihion ang nagdakop kay Jesus, pero mga Romano ang nagpatay sa iya. Nahuy-an gid sadto ang mga lider sang relihion bangod sa pagwali ni Jesus, gani nagdesisyon sila nga patyon sia. Pero, gusto nila paguaon nga legal ang pagpatay sa iya. Gin-usisa ini sang isa ka law professor kag gintawag niya ini nga “pinakamalain nga krimen sa kasaysayan sang kasuguan.”a

Madamo sing Nalapas

Ang Kasuguan nga ginhatag sa Israel paagi kay Moises gintawag nga “pinakamaayo nga sistema sang kasuguan nga ginpatuman.” Pero sang panahon ni Jesus, gindugangan ini sang Judiyo nga mga manunudlo sang kasuguan, kag ang kalabanan sini ginrekord sang ulihi sa Talmud, ang sagrado nga libro sang mga Judiyo. (Basaha ang kahon nga “Mga Kasuguan sang mga Judiyo sang Unang Siglo,” sa pahina 20) Nasunod bala ini nga mga kasuguan sang ginbista si Jesus?

Gindakop bala si Jesus bangod sa nagahisantuanay nga testimonya sang duha ka saksi sa korte parte sa isa ka krimen? Kinahanglan ang duha ka saksi para legal ang pagdakop sa iya. Sa Palestina sang unang siglo, ginadala sang isa ka Judiyo ang iya panumbungon sa korte sa regular nga mga sesyon. Indi makapasaka sing kaso ang korte kundi magaimbestigar lang sang mga panumbungon nga ginadala sa ila. Ang makapasaka lamang amo ang mga saksi sa krimen. Magasugod ang pagbista kon nagahisantuanay ang testimonya sang indi magkubos sa duha ka saksi. Ang ila testimonya mangin basihan sa pagdakop sa akusado. Wala ginabaton ang testimonya sang isa lang ka saksi. (Deuteronomio 19:15) Pero ang Judiyo nga mga lider nangita sing “epektibo nga paagi” para dakpon si Jesus. Gindakop sia sang nakakita sila “sing maayo nga kahigayunan.” Gab-i sadto kag “wala sing kadam-an sa palibot.”—Lucas 22:2, 5, 6, 53.

Gindakop si Jesus bisan wala pa sing panumbungon sa iya. Sang nadakop na sia, amo pa lang nangita sing mga saksi ang mga saserdote kag Sanhedrin, ang mataas nga korte sang mga Judiyo. (Mateo 26:59) Wala gid sila nakakita sing duha ka saksi nga nagahisantuanay ang testimonya. Wala man sing kinamatarong ang korte nga mangita sing mga saksi. Kag “ang pagbista sa isa ka tawo, labi na kon nataya ang iya kabuhi, nga wala sia ginpahibalo sang panumbungon sa iya, binuang gid,” siling sang isa ka abogado kag awtor nga si A. Taylor Innes.

Gindala si Jesus sang mga nagdakop sa iya sa balay sang anay Mataas nga Saserdote nga si Anas, nga nag-usisa sa iya. (Lucas 22:54; Juan 18:12, 13) Nalapas ni Anas ang kasuguan nga ang mga kaso nga may silot nga kamatayon dapat bistahon sa adlaw, indi sa gab-i. Isa pa, dapat ini himuon sa publiko, indi sing tago. Nahibaluan ni Jesus nga ilegal ang ginhimo ni Anas, gani namangkot sia: “Ngaa ako ang ginapamangkot mo? Pamangkuta ang mga nakabati sa akon ginhambal sa ila. Yari karon! Nahibaluan nila kon ano ang akon ginsiling.” (Juan 18:21) Dapat ang mga saksi ang gin-usisa ni Anas, indi ang akusado. Ang sabat ni Jesus nagpahulag kuntani kay Anas nga sundon ang husto nga pamaagi sang pagbista, pero wala niya ini ginhimo.

Bangod sini, gintampa si Jesus sang isa ka opisyal, kag indi lang ini ang iya naagyan sadto nga gab-i. (Lucas 22:63; Juan 18:22) Suno sa kasuguan sa kapitulo 35 sang Tulun-an sang Numeros sa Biblia parte sa mga siudad nga dalangpan, indi dapat pagsakiton ang akusado kon wala pa mapamatud-an nga nakasala sia. Dapat nga amo sini ang ginhimo kay Jesus.

Dayon gindala si Jesus sa balay sang Mataas nga Saserdote nga si Caifas, diin ginpadayon nila ang ilegal nga pagbista. (Lucas 22:54; Juan 18:24) Ginlapas nila gihapon ang kasuguan, kay ang mga saserdote nangita sang “mga saksi nga magabinutig batok kay Jesus agod mapapatay sia,” pero ang ila mga testimonya wala nagahisanto parte sa ginsiling ni Jesus. (Mateo 26:59; Marcos 14:56-59) Gani gintinguhaan sang mataas nga saserdote nga akusahan si Jesus base sa iya ihambal. “Wala ka bala sing isabat?” pamangkot niya. “Ano ang ginasaksi nila batok sa imo?” (Marcos 14:60) Supak gid ini sa kasuguan, kay “ang pagpamangkot sa akusado, kag ang pagpangita sing sala sa iya sabat, [isa ka] paglapas sa hustisya,” siling ni Innes, nga ginsambit kaina.

Sang ulihi, nakakita sila sang inugsumbong kay Jesus. Bilang sabat sa pamangkot nga: “Ikaw bala ang Cristo nga Anak sang Isa nga Dalayawon?” si Jesus nagsiling: “Huo, ako; kag makita ninyo ang Anak sang tawo nga nagalingkod sa tuo sang Gamhanan kag nagakari upod sa mga panganod sang langit.” Para sa mga saserdote, pagpasipala ini sa Dios, kag “tanan sila nagpamatbat sa iya nga takus sa kamatayon.”—Marcos 14:61-64.b

Suno sa kasuguan nga ginhatag sang Dios paagi kay Moises, ang pagbista dapat himuon sa publiko. (Deuteronomio 16:18; Rut 4:1) Pero gintago nila ang pagbista kay Jesus. Wala sing nangisog ukon gintugutan nga maghambal sing pabor sa iya. Wala gin-usisa ang mga pamatuod sa iya pangangkon nga sia ang Mesias. Wala sia ginhatagan sing kahigayunan nga mangita sing mga saksi para sa iya. Wala man ginbotobotohan sang mga hukom kon bala nakasala sia ukon wala.

Sa Atubangan ni Pilato

Wala sing awtoridad ang mga Judiyo nga patyon si Jesus, gani gindala nila sia sa Romano nga gobernador nga si Poncio Pilato. Ginpamangkot sila ni Pilato: “Ano ang panumbungon ninyo batok sa sini nga tawo?” Nahibaluan sang mga Judiyo nga balewalaon ni Pilato ang ila panumbungon nga pagpasipala, gani nangita sila sing paagi nga sentensiahan niya si Jesus nga wala sing imbestigasyon. “Kon ini nga tawo wala sing nahimo nga malain, indi namon sia kuntani pag-itugyan sa imo,” siling nila. (Juan 18:29, 30) Wala ini ginbaton ni Pilato, gani napilitan ang mga Judiyo nga mangita sing bag-o nga akusasyon: “Nakita namon ini nga tawo nga nagapukan sang aton pungsod kag nagadumili sa pagbayad sing buhis kay Cesar kag nagasiling nga sia gid amo ang Cristo nga isa ka hari.” (Lucas 23:2) Gani, ang ila panumbungon nga pagpasipala gin-islan nila sing pagrebelde sa gobierno.

Indi matuod ang ila akusasyon nga “nagadumili sa pagbayad sing buhis” si Jesus, kag nahibaluan nila ini. Wala ini gintudlo ni Jesus. (Mateo 22:15-22) Nakita ni Pilato nga si Jesus indi batok sa Roma, kag ang ila panumbungon nga nagapangangkon sia nga hari indi matuod. “Wala ako sing makita nga kasal-anan sa iya,” siling niya. (Juan 18:38) Amo ini ang panindugan ni Pilato asta natapos ang pagbista.

Gintinguhaan ni Pilato nga hilwayon si Jesus paagi sa kinabatasan nga buy-an ang isa ka bilanggo kon Paskua sang mga Judiyo. Pero imbes nga si Jesus, ang ginhilway amo si Barabas, nga nakasala sing sedisyon kag pagpatay.—Lucas 23:18, 19; Juan 18:39, 40.

Gintinguhaan liwat sang Romano nga gobernador nga hilwayon si Jesus. Nagmando sia nga latiguhon si Jesus, suksukan sing kolor purpura, koronahan sing tunok, kastiguhon, kag yagutaon. Nagsiling liwat si Pilato nga wala sing sala si Jesus. Daw nagsiling sia: ‘Mga saserdote, indi pa bala ini bastante sa inyo?’ Nagalaum sia nga kon makita nila nga nagaantos si Jesus, basi pa lang maluoy sila ukon magbatyag nga nakabalos na. (Lucas 23:22) Pero wala gid.

“Padayon nga nagpangita sang paagi si Pilato kon paano [si Jesus] mabuy-an. Apang nagsinggit ang mga Judiyo, nga nagasiling: ‘Kon buy-an mo ini nga tawo, indi ka abyan ni Cesar. Ang tagsa ka tawo nga nagahimo sang iya kaugalingon nga hari nagahambal batok kay Cesar.’” (Juan 19:12) Ang Cesar sadto amo si Tiberio. Ginapatay sini nga emperador ang tanan nga ginakabig niya nga traidor, bisan pa ang mataas nga mga opisyal. Naugot na ang mga Judiyo kay Pilato, gani indi na gusto si Pilato nga dugangan ini, kay basi akusahan sia nga traidor. Nahadlok sia sa pamahog sang mga tawo. Gani ginsunod niya sila kag ginpalansang ang inosente nga si Jesus.—Juan 19:16.

Pag-usisa sa Ebidensia

Ginbinagbinag sang madamo nga eksperto sa kasuguan ang rekord sang Ebanghelyo parte sa pagbista kay Jesus. Nagsiling sila nga indi gid ini makatarunganon. “Ang pagbista nga nagsugod sa tungang gab-i kag natapos pagkaaga supak gid sa kasuguan sang mga Hebreo kag subong man sa sistema sang hustisya,” sulat sang isa ka abogado. Suno pa sa isa ka propesor sa kasuguan: “Ang bilog nga proseso sang pagbista ilegal katama kag indi normal, amo nga daw ginpatay lang sia sang korte.”

Wala sing sala si Jesus. Pero, nahibaluan niya nga ang iya kamatayon importante gid sa kaluwasan sang mga matinumanon. (Mateo 20:28) Ginhigugma gid niya ang katarungan, amo nga nagpasugot sia nga mangin biktima sang inhustisya. Ginhimo niya ini para sa mga makasasala pareho naton. Indi gid naton ini pagkalimtan.

[Mga Nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 20]

Mga Kasuguan sang mga Judiyo sang Unang Siglo

Ang Judiyo nga mga tradisyon nga ginpalatunlaton paagi sa istorya ginsulat sang una nga mga siglo C.E., pero ginapatihan nga madugay na gid ini. Nalakip sa sini ang masunod nga mga kasuguan:

▪ Sa mga kaso nga may silot nga kamatayon, una nga ginapamatian ang bahin sang akusado

▪ Dapat tinguhaan sang mga hukom nga masalbar ang akusado

▪ Mahimo depensahan sang mga hukom ang akusado pero indi puede nga apinan nila ang nagaakusar sa iya

▪ Ginapaandaman ang mga saksi nga may daku sila nga salabton

▪ Ginausisa sing tag-isaisa ang mga saksi, pero indi sa atubangan sang iban nga saksi

▪ Dapat nagahisantuanay ang mga testimonya parte sa petsa, lugar, oras nga natabo, kag iban pa

▪ Ang pagbista sa mga kaso nga may silot nga kamatayon dapat sugdan sa adlaw kag tapuson man sa adlaw

▪ Ang mga kaso nga may silot nga kamatayon indi dapat pagbistahon sa bisperas sang Paskua ukon sang kapiestahan sang mga Judiyo

▪ Ang mga kaso nga may silot nga kamatayon mahimo sugdan kag tapuson sa isa lang ka adlaw kon ang pamatbat pabor sa akusado; kon indi, ang kaso mahimo tapuson sa masunod nga adlaw, diin ginapahibalo kag ginapatuman ang pamatbat

▪ Ang mga kaso nga may silot nga kamatayon dapat bistahon sang indi magkubos 23 ka hukom

▪ Nagabotoboto ang mga hukom, halin sa pinakabata, kon bala nakasala ang akusado ukon wala; ginasulat ang ginasiling sang tagsa ka hukom

▪ Para mahilway ang akusado dapat sobra isa ang boto nga pabor sa iya, pero dapat sobra duha para mapamatbatan sia; kon sobra isa lang ang boto nga batok sa akusado, may ginadugang nga duha ka hukom asta nga makahimo sila sing legal nga desisyon

▪ Ang pamatbat nga nakasala ang akusado nga wala sing bisan isa ka hukom nga nagdepensa sa iya ilegal; makabig nga ginplanuhan na nga daan ang desisyon kon ang tanan nga hukom nagpamatbat nga nakasala sia

Ngaa Ilegal ang Pagbista kay Jesus?

▪ Wala sing mga argumento ukon mga saksi nga ginpamatian ang korte para mahilway sia

▪ Wala gid sing hukom nga nagdepensa sa iya; ang tanan nagkontra sa iya

▪ Nangita sing butig nga mga saksi ang mga saserdote para mapamatbatan sia sing kamatayon

▪ Gab-i sia ginbista kag indi sa publiko

▪ Ang pagbista ginsugdan kag gintapos sa isa lang ka adlaw, sa bisperas sang kapiestahan

▪ Wala pa sing panumbungon sang gindakop sia

▪ Wala gin-usisa ang iya pangangkon nga sia ang Mesias, nga isa kuno ka “pagpasipala”

▪ Ginbag-o nila ang panumbungon sang gindala sia kay Pilato

▪ Indi matuod ang ila mga panumbungon

▪ Nahibaluan ni Pilato nga inosente si Jesus pero ginpapatay niya gihapon sia

[Kahon sa pahina 22]

May Salabton ang mga Saksi

Antes maghatag sing testimonya ang mga saksi sa mga kaso nga may silot nga kamatayon, ginapaandaman sila sang korte sang mga Judiyo sang ila daku nga salabton:

“Mahimo nga gusto ninyo maghatag sing testimonya base sa inyo ginapatihan, nabatian, ukon sa kon ano ang ginasiling sang iban nga saksi; ukon basi magpensar kamo, ‘Halin ini sa masaligan nga tawo.’ Ukon, basi wala kamo makahibalo nga sa ulihi usisaon namon kamo kag imbestigahan. Dapat ninyo mahibaluan nga lain ang kasuguan sa pagbista sang mga kaso sa propiedad sangsa mga kaso nga may silot nga kamatayon. Sa mga kaso sa propiedad, makabayad sing danyos ang isa para mahilway sia. Pero sa mga kaso nga may silot nga kamatayon, ang dugo [sang akusado] kag ang dugo sang kaanakan nga natawo sa iya [nga sala nga ginpamatbatan] sukton asta san-o sa iya [nga nagsaksi sing indi matuod].”—Babylonian Talmud, Sanhedrin, 37a.

Kon ang akusado napamatud-an nga nakasala, ang mga saksi amo ang magapatay sa iya.—Levitico 24:14; Deuteronomio 17:6.