Kay Sin-o Kita Makapaabot sing Matuod nga Hustisya?

“Indi bala maghimo sing hustisya ang Hukom sang bug-os nga duta?”​—⁠GENESIS 18:⁠25, The Holy Bible in Modern English, ni Ferrar Fenton.

 1, 2. Ano ang reaksion sang madamong tawo sa nagalapnag nga inhustisya?

AYHAN masinulub-on kamo nga alisto nga bugana ang inhustisya. Paano kamo personal nga nagahulag sa lapnag nga kakulang sing matuod nga hustisya?

² Ang reaksion sang iban amo ang pagduhaduha sa pagluntad sang isa ka makatarunganon nga Dios. Mahimo sila nagaangkon nga agnostiko. Ayhan nabatian na ninyo ina nga termino. Nagapatuhoy ini sa tawo nga nagabatyag “nga ang bisan anong katapusan nga katunayan (subong sang Dios) wala makilal-i kag ayhan indi makilal-an.” Una nga gingamit ni biologo Tho­mas H. Huxley, isa ka ika-19 ka siglo nga sumalakdag sang ebolusyon ni Darwin, ang tinaga nga “agnostiko” sa sining paagi.⁠a

 3, 4. Ano ang ginhalinan sang tinaga nga “agnostiko”?

³ Apang, diin ginkuha ni Huxley ang termino nga “agnostiko”? Sa pagkamatuod, ginkuha niya ang ekspresyon nga gingamit sa iban nga kahulugan sang isa ka unang-siglo nga abogado, si apostol Pablo. Makita ini sa isa sang ayhan labing bantog nga pamulongpulong. Ini nga pamulongpulong mapuslanon karon, kay nagahatag ini sa aton sing maayo nga sadsaran sa paghibalo kon paano kag kon san-o ang hustisya para sa tanan magalapnag kag, sing labi pa, kon paano kita personal nga makabenepisyo gikan sa sini.

⁴ Ang tinaga nga “agnostiko” (“wala maki­lal-i”) ginkuha gikan sa pagsambit ni Pablo sing isa ka halaran nga sa sini nasulat ang “Sa Dios nga Wala Makilal-i.” Inang malip-ot nga pamulongpulong ginrekord sang manugbulong nga si Lucas sa ika-17 nga kapitulo sang maragtason nga tolon-an sang Mga Binuhatan sang mga Apostoles. Ginapakita sang kapitulo uno kon paano si Pablo nakakadto sa Atenas. Sa kaupod nga kahon (sa pahina 6), mabasa ninyo ang pangunang impormasyon ni Lucas kag ang kaundan sang bilog nga pamulongpulong.

 5. Ano ang sitwasyon sang ginhatag ni Pablo ang iya pamulongpulong sa mga taga-Atenas? (Ipabasa ang Binuhatan 17:​16-31.)

⁵ Ang pamulongpulong ni Pablo makusog gid kag nagakaigo nga binagbinagon naton sing maayo. Bangod ginapalibutan kita sang dalagku nga inhustisya, makatuon kita sing daku gikan sa sini. Una talupangda ang sitwasyon, nga mabasa ninyo sa Binuhatan 17:​16-21. Ang mga taga-Atenas nagapabugal sa pagpuyo sa isa ka kilala nga sentro sang pagtuon, diin si Socrates, si Plato, kag si Aris­totle nagtudlo. Ang Atenas isa man ka relihioso katama nga siudad. Sa palibot niya makita ni Pablo ang mga diosdios​—⁠yadtong iya sang dios sang inaway nga si Ares, ukon Mars; ni Zeus; ni Aesculapius, nga dios sang medisina; ni Poseidon, nga isa ka mabangis nga dios sang dagat; ni Dionysus, ni Athena, ni Eros, kag sang iban pa.

 6. Kamusta ang inyo lugar kon ipaanggid sa nasapwan ni Pablo sa Atenas?

⁶ Apang, ano abi kon gin-inspeksion ni Pablo ang inyo banwa ukon lugar? Mahimo niya makita ang madamong diosdios ukon relihioso nga mga rebulto, bisan sa mga kadutaan sang Cristiandad. Bisan diin, madamo pa ang makita niya. Ang isa ka giya nga libro nagasiling: “Ang Indian nga mga dios, indi subong sang ila pabag-obag-o nga Griegong ‘mga utod,’ isa lamang ang mga asawa, kag ginhatag ang iban sang labing tumalagsahon nga gahom sa ila babayi nga mga konsorte . . . May yara, nga wala nagapasobra, minilyon ka dios nga nagaatipan sa tanan nga dagway sang kabuhi kag kinaugali.”

 7. Ano ang kaangay sang dumaan nga Griegong mga diosdios?

⁷ Madamong Griegong dios ang ginlaragway subong indi importante kag tuman ka imoral. Ang ila pagginawi makahuluya para sa mga mamalatyon, huo, kriminal sa kalabanan nga kadutaan karon. Nian, may rason gid kamo sa pagpalibog kon ano nga sahi sang hustisya ang mahimo paabuton sang mga Griego sadto anay gikan sa sinang mga dios. Apang, nakita ni Pablo nga ang mga taga-Atenas debotado katama sa ila. Napun-an sing matarong nga mga kombiksion, ginsugdan niya nga ipaathag ang mataas nga kamatuoran sang matuod nga Cristianismo.

Isa ka Makawiwili nga Tumalambong

 8. (a) Anong mga pagpati kag mga pagtamod ang nagtanda sa mga Epicureo? (b) Ano ang ginapatihan sang mga Estoico?

⁸ Ang iban nga mga Judiyo kag mga Griego nagpamati nga may interes, apang ano ang reaksion sang impluensiado nga Epicureo kag Estoico nga mga pilosopo? Subong sang makita ninyo, ang ila mga ideya sa madamong paagi kaanggid sa kinaandan nga pagpati sa karon, bisan sa mga ginatudlo sa mga bata sa eskwelahan. Ang mga Epicureo nagpalig-on sang pagkabuhi agod matigayon ang pinakadaku nga kalipay kon mahimo pa, labi na ang kalipay sa hunahuna. Ang ila pilosopiya nga ‘magkaon kag mag-inum, kay buwas mapatay kita’ nagapakita sang pagkawala sing prinsipio kag kaayo. (1 Corinto 15:32) Wala sila nagpati nga mga dios ang nagtuga sang uniberso; sa baylo, nagpati sila nga ang kabuhi nagluntad sing aksidente sa isa ka wala sing kapagsik nga uniberso. Dugang pa, ang mga dios indi interesado sa mga tawo. Kamusta ang mga Estoico? Ginpadaku nila ang lohiko, nagpati nga ang materya kag kusog amo ang pangunang mga butang sa uniberso. Ginhanduraw sang mga Estoico ang wala sing persona nga dios, sa baylo sang sa magpati sa Dios subong isa ka Persona. Nagpati man sila nga kapalaran ang nagapalakat sa tawhanon nga pagkabuhi.

 9. Ngaa ang sitwasyon ni Pablo isa ka makawiwili nga bantalaan?

⁹ Ano ang reaksion sinang mga pilosopo sa dayag nga pagpanudlo ni Pablo? Ang pagkamausisaon nga ginaupdan sang pagkabugalon sa hunahuna amo sadto ang kinaiya sang isa ka taga-Atenas, kag ining mga pilosopo nagsugod sa pagpakigbais kay Pablo. Sang ulihi, gindala nila sia sa Areopago. Sa ibabaw sang merkado sang Atenas, apang sa ubos sang mataas nga Acropolis, yara ang isa ka batuhon nga bungyod nga ginhingalanan sunod sa dios sang inaway, si Mars, ukon Ares, busa ang Bungyod ni Mars, ukon ang Areopago. Sang una nga panahon, didto nagatipon ang isa ka hukmanan ukon konseho. Mahimo nga gindala si Pablo sa hukmanan sang hustisya, ayhan nagtipon nga ginatan-aw ang mataas nga Acropolis kag ang bantog nga Parthenon subong man ang iban nga mga templo kag mga estatwa. Naghunahuna ang iban nga ang apostol yara sa katalagman bangod ang Romanong kasuguan nagadumili sang pagpakilala sa bag-ong mga dios. Apang bisan pa gindala si Pablo sa Areopago agod lamang ipaathag ang iya mga pagpati ukon ipakita kon bala isa sia ka kalipikado nga manunudlo, yara sa atubang niya ang daku nga tumalambong. Mapaathag bala niya sing maayo ang iya importante nga mensahe nga wala sila ginapapahilayo?

10. Paano gingamit ni Pablo ang taktika sa pag-umpisa sang iya impormasyon?

¹⁰ Talupangda gikan sa Binuhatan 17:​22, 23 kon paagi sa anong taktika kag kaalam nag-umpisa si Pablo. Sang ginkilala niya ang pagkarelihioso sang mga taga-Atenas kag ang ila madamong diosdios, ayhan ginkabig ini sang iban niya nga mga tagpalamati nga isa ka kumplimiento. Sa baylo nga atakehon ang ila pagsimba sa madamong diosdios, si Pablo naghugod sa isa ka halaran nga nakita niya, ang isa nga gindedikar “Sa Dios nga Wala Makilal-i.” Ginapakita sang maragtason nga ebidensia nga inang mga halaran nagluntad, nga dapat magpabakud sang aton pagsalig sa kasaysayan ni Lucas. Gingamit ni Pablo ining halaran subong ulumpisahan. Ginpakabahandi sang mga taga-Atenas ang ihibalo kag lohiko. Apang, ginbaton nila nga may isa ka dios nga sa ila “wala makilal-i” (Griego, aʹgno·stos). Nian, makatarunganon gid nga dapat nila pahanugotan si Pablo nga ipaathag sa ila ang nahanungod sa iya. May makasiling bala nga may sayop sa sina nga pangatarungan?

Indi Bala Makilal-an ang Dios?

11. Sa anong paagi ginpahunahuna ni Pablo sa iya tumalambong ang nahanungod sa matuod nga Dios?

¹¹ Ti, subong sang ano ining “Dios nga wala makilal-i”? Ang “Dios” naghimo sang kalibutan kag sang tanan nga butang nga yari sa sini. Wala sing tawo ang makapanghiwala nga ang uniberso nagaluntad, nga ang mga tanum kag mga sapat nagaluntad, nga kita nga mga tawo nagaluntad. Ang gahom kag intelihensia, huo, kaalam, nga ginpadayag sa sini tanan nagatudlo nga produkto ini sang isa ka maalam kag gamhanan nga Manunuga, sa baylo nga nataboan lang. Sa pagkamatuod, ang pangatarungan ni Pablo mas epektibo sa tion naton.​—⁠Bugna 4:​11; 10:⁠6.

12, 13. Anong moderno nga ebidensia ang nagasakdag sa punto nga ginhimo ni Pablo?

¹² Wala lamang magdugay, sa libro nga In the Centre of Immensities, ang Britanikong astronomo nga si Sir Bern­ard Lovell nagsulat nahanungod sa sobra nga pagkasibud sang pinakasimple nga dagway sang kabuhi sa duta. Ginhambalan man niya kon bala inang kabuhi mahimo nga nagluntad paagi sa aksidente. Ang iya konklusion: “Ang posibilidad sang . . . isa ka nataboan lang nga pagluntad nga nagadul-ong sa pagporma sang isa sang pinakadiutay nga protina nga molekula dimahanduraw nga diutay. Sa sulod sang dulonan nga mga kahimtangan sang tion kag espasyo nga aton ginabinagbinag sero gid ini.”

¹³ Ukon binagbinaga ang isa pa nga sobra​—⁠ang aton uniberso. Ang mga astronomo naggamit sing elektroniko nga mga kagamitan sa pagtuon sa ginhalinan sini. Ano ang natukiban nila? Sa God and the Astronomers, si Rob­ert Jas­trow nagsulat: “Nakita naton karon kon paano ang astronomiko nga ebidensia nagadul-ong sa biblikanhon nga pagtamod tuhoy sa ginhalinan sang kalibutan.” “Para sa isa ka sientipiko nga nagkabuhi paagi sa iya pagtuo bangod sang pangatarungan, ang sugilanon nagatapos kaangay sang isa ka malain nga damgo. Gintaklad niya ang kabukiran sang pagkawalay hinalung-ong; dali na lang niya malab-ot ang pinakamataas nga putukputukan; sang manugtaklad sia sa katapusan nga igang, gintamyaw sia sang isa ka hubon sang mga teologo [mga tawo nga nagapati sa pagpanuga] nga nagapungko na didto sa sulod sang mga siglo.”​—⁠Ipaanggid ang Salmo 19:⁠1.

14. Anong lohiko ang nagasakdag sa pinamulong ni Pablo nahanungod sa indi pagpuyo sang Dios sa ginhimo sang tawo nga mga templo?

¹⁴ Busa makita naton kon daw ano ka sibu ang komento ni Pablo sa Binuhatan 17:​24, nga nagadul-ong sa aton sa iya masunod nga panghunahuna, sa bersikulo 25. Ang gamhanan nga Dios nga makahimo sang “kalibutan kag sang tanan nga butang nga yara sa sini” daku pa sang sa materyal nga uniberso. (Hebreo 3:4) Gani dimakatarunganon ang maghunahuna nga nagapuyo lamang sia sa mga templo, labi na yadtong ginhimo sang mga tawo nga nagbaton sing dayag nga “wala [nila sia] makilal-i.” Daw ano ka kusog nga punto nga ipakita sa mga pilosopo nga ayhan sadto gid nga higayon nagapasiplat sa madamong templo nga yara lamang sa ibabaw!​—⁠1 Hari 8:​27; Isaias 66:⁠1.

15. (a) Ngaa si Athena ang ginpensar sang tumalambong ni Pablo? (b) Nga ang Dios amo ang Manughatag dapat nagadul-ong sa anong konklusion?

¹⁵ Mahimo nga ang mga tagpalamati ni Pablo nagpakita sing debosyon sa Acropolis sa isa sang mga estatwa sang ila patron nga diosa, si Athena. Ang ginasimba nga si Athena sa Parthenon nahuman sang tiposo kag bulawan. Ang isa pa ka estatwa ni Athena nagataas sing 20 metros kag sarang makita gikan sa mga sakayan sa dagat. Kag ginakunokuno nga ang diosdios nga nakilal-an subong si Athe­na Polias nahulog gikan sa langit; ang mga tawo tayuyon nga nagbakal sing bag-ong ginhimo sang kamot nga kunop para sa sini. Apang, kon ang Dios nga wala makilal-i sadtong mga tawo amo ang Isa nga pinakamataas kag nagtuga sang uniberso, ngaa dapat sia atipanon paagi sa mga butang nga mahimo madala sang mga tawo? Ginahatag niya ang mga kinahanglanon naton: ang aton “kabuhi,” ang “ginhawa” nga kinahanglan naton sa pagsakdag sini, kag ang “tanan nga butang,” lakip ang adlaw, ang ulan, kag ang matambok nga duta diin nagapamuhi ang aton kalan-on. (Binuhatan 14:​15-17; Mateo 5:45) Sia ang Manughatag, mga tawo ang mga manugbaton. Sa pagkamatuod ang Manughatag wala nagasalig sa mga manugbaton.

Gikan sa Isa ka Tawo​—⁠Ang Tanan

16. Ano ang ginsiling ni Pablo nahanungod sa ginhalinan sang tawo?

¹⁶ Sing masunod, sa Binuhatan 17:​26, ginhatag ni Pablo ang kamatuoran nga dapat hunahunaon sang madamong katawhan, labi na bangod sang dakung inhustisya sa rasa nga makita sa karon. Nagsiling sia nga “ginhimo [sang Manunuga] ang tagsa ka pungsod sang mga tawo, sa pagpuyo sa bug-os nga nawong sang duta.” Ang ideya nga ang tawhanon nga rasa isa ka paghiusa ukon paghiliutod (upod ang mga kahilabtanan sini sa hustisya) isa ka butang nga dapat binagbinagon sadtong mga tawo bangod ang mga taga-Atenas nagaangkon nga sila may pinasahi nga ginhalinan nga naghamulag sa ila gikan sa iban nga katawhan. Apang, ginbaton ni Pablo ang kasaysayan sang Genesis nahanungod sa una nga lalaki, si Adan, nga nangin ginikanan naton tanan. (Roma 5:​12; 1 Corinto 15:​45-49) Apang, mahimo kamo mamangkot: ‘Ina bala nga ideya sarang masakdag sa aton modernong dag-on sang siensia?’

17. (a) Paano ang iban nga modernong ebidensia nagatudlo sa kaanggid nga direksion ni Pablo? (b) Ano ang kahilabtanan sini sa hustisya?

¹⁷ Ang teoriya sang ebolusyon nagapakita nga ang tawo nagtuhaw sa lainlain nga lugar kag dagway. Apang sang temprano sang nagligad nga tuig, ginhugod sang Newsweek ang iya seksion sa siensia sa “Ang Pagpangita Kanday Adan kag Eva.” Ginbinagbinag sini ang ulihi nga mga hitabo sa patag sang genetiko. Samtang, subong sang paabuton naton, indi tanan nga mga sientipiko nagaugyon, ang nagalutaw nga larawan nagatudlo sa konklusion nga ang tanan nga tawo may isa ka kumon nga genetiko nga katingalanan. Sanglit, subong sang ginasiling sing madugay na sang Biblia, kita tanan mga mag-ulutod, indi bala dapat nga may hustisya para sa tanan? Indi bala nga kita tanan nagakabagay nga tratuhon sing alangay bisan ano man ang duag sang aton panit, sahi sang buhok, ukon iban pa nga mga karakteristiko sa kadaygan? (Genesis 11:​1; Binuhatan 10:​34, 35) Apang, kinahanglan gihapon naton hibaluon kon paano kag kon san-o magaabot ang hustisya para sa katawhan.

18. Ano ang sadsaran para sa pinamulong ni Pablo nahanungod sa pagpakig-angot sang Dios sa mga tawo?

¹⁸ Ti, sa bersikulo 26, ginpakita ni Pablo nga ang Manunuga mapaabot nga may kabubut-on, ukon makatarunganon nga katuyuan, para sa katawhan. Nahibal-an sang apostol nga sang nakig-angot ang Dios sa pungsod sang Israel, Sia ang nagsugo kon diin sila dapat magpuyo kag kon paano sila tratuhon sang iban nga mga pungsod. (Exodo 23:​31, 32; Numeros 34:​1-12; Deuteronomio 32:​49-52) Sa pagkamatuod, mahimo nga matinaastaason nga gin-aplikar sang tumalambong ni Pablo ang iya mga komento una sa ila kaugalingon. Sa pagkamatuod, sa nahibaluan man nila ukon indi, si Jehova nga Dios matagnaon nga nagpabutyag sang iya kabubut-on nahanungod sa aton tion, ukon punto sa maragtas, sang ang Gresya mangin ang ikalima nga dakung kagamhanan sa kalibutan. (Daniel 7:​6; 8:​5-8, 21; 11:​2, 3) Sanglit sarang gani mamaniobra sining Isa ang mga pungsod, indi bala makatarunganon nga dapat naton luyag nga makahibalo nahanungod sa iya?

19. Ngaa ang punto ni Pablo sa Binuhatan 17:​27 makatarunganon?

¹⁹ Wala kita ginbilin sang Dios nga wala sing hinalung-ong nahanungod sa iya, nga nagapangalapkap subong sang bulag. Ginhatagan niya ang mga taga-Atenas kag kita sing sadsaran para makahibalo nahanungod sa iya. Sa Roma 1:​20 si Pablo nagsulat sang ulihi: “Ang dimakita nga mga kinaiya [sang Dios] nahantop sing maathag sa mga butang nga nahimo, bisan ang iya walay katapusan nga gahom kag pagka-Dios.” Busa, ang Dios indi gid malayo sa aton kon luyag naton sia pangitaon kag hibaluon ang nahanungod sa iya.​—⁠Binuhatan 17:⁠27.

20. Paano matuod nga paagi sa Dios “kita may kabuhi kag nagahulaghulag kag nagaluntad”?

²⁰ Ang apresasyon dapat magpahulag sa aton nga himuon ina, subong sang ginapakita sang Binuhatan 17:⁠28. Ang Dios naghatag sa aton sing kabuhi. Sa pagkamatuod, kita may labi pa sa simple nga kabuhi sa kahulugan nga ang kahoy may kabuhi. Kita, kag ang kalabanan nga mga sapat, may mas mataas nga kapasidad sang kabuhi sa bagay nga sarang makahulaghulag. Indi bala kita malipayon bangod sina? Apang dugang pa nga butang ang ginbinagbinag ni Pablo. Nagaluntad kita subong intelihente nga mga tawo nga may mga personalidad. Ang aton hatag-Dios nga mga utok nagahimo sa aton nga maghunahuna, nga maghantop sa dikitaon nga mga prinsipio (subong sang matuod nga hustisya), kag nga maglaum​—⁠huo, nga magtan-aw sa palaabuton nga katumanan sang kabubut-on sang Dios. Subong sang maapresyar ninyo, mahimo nga na­rea­lisar ni Pablo nga daku ini para sa Epicureo kag Estoico nga mga pilosopo batunon. Agod buligan sila, ginbalikwat niya ang pila ka Griegong mga mamalaybay nga kilala kag ginatahod nila, nga inang mga mamalaybay nagsiling man: “Kay kita gid kaliwat niya.”

21. Sa anong paagi kita dapat maapektuhan sang aton pagkakaliwat sang Dios?

²¹ Kon ginaapresyar sang katawhan nga kita kaliwat, ukon produkto, sang Dios nga Labing Mataas, nagakaigo lamang para sa ila nga magpaabot sa iya sing direksion sa kon paano magkabuhi. Gindayaw ninyo ang kasidla ni Pablo, samtang nagatindog sia halos sa landong sang Acropolis. Maisog sia nga nangatarungan nga ang aton Manunuga mas daku gid sang sa bisan anong ginhimo sang tawo nga estatwa, bisan sang bulawan-kag-tiposo sa Parthenon. Kita tanan nga nagabaton sang pinamulong ni Pablo dapat man magaugyon nga ang Dios indi subong sang bisan anong mga diosdios nga ginasimba sang katawhan karon.​—⁠Isaias 40:​18-26.

22. Paano nadalahig ang paghinulsol sa pagbaton naton sing hustisya?

²² Indi ini isa lamang ka teknikal nga punto para batunon sang isa sa panghunahuna samtang padayon nga nagakabuhi subong sang nagligad. Gin-athag ni Pablo sa bersikulo 30: “Matuod, ang mga tion sang pagkawalay hinalung-ong [sang paghunahuna nga ang Dios kaangay sang isa ka mahuyang nga dios ukon nagabaton sing pagsimba paagi sa sina] ginlaktawan sang Dios, apang karon sia nagatugon sa mga tawo nga sila tanan bisan diin maghinulsol.” Busa, samtang ginapalig-on niya ang iya makusog nga konklusion, si Pablo nagpresentar sang makatilingala nga punto​—⁠ang paghinulsol! Busa kon nagapaabot kita sa Dios sing matuod nga hustisya, nagakahulugan ini nga dapat kita maghinulsol. Ano ang ginakinahanglan sina sa aton? Kag paano ihatag sang Dios ang hustisya para sa tanan?

[Footnote]

Masabat Mo Bala?

◻ Anong relihioso nga kahimtangan ang nasapwan ni Pablo sa Atenas, kag paano nagaluntad karon ang kaanggid nga kahimtangan?

◻ Sa anong mga paagi nga ang Dios daku pa sa tanan dimatuod nga mga dios nga ginsimba anay sa Atenas sang kaadlawan ni Pablo?

◻ Anong sadsaran nga kamatuoran nahanungod sa paagi sang pagtuga sang Dios sa tawhanon nga rasa ang nagakahulugan nga dapat may hustisya para sa tanan?

◻ Ano dapat ang reaksion sang katawhan sa paghibalo sang kadaku sang Dios?

[Kahon sa pahina 6]

Hustisya Para sa Tanan​—⁠Binuhatan, Kapitulo 17

“16 Karon sang nagahulat si Pablo sa ila sa Atenas, naakig ang iya espiritu sang ginatan-aw niya ang siudad nga puno sang mga diosdios. 17 Gani nagpakigbais sia sa mga Judiyo kag sa mainampuon sa Dios nga mga tawo sa sinagoga kag sa mga nasugata niya sa balaligyaan sa adlaw-adlaw. 18 Ang pila man sang Epicureo kag Estoico nga mga pilosopo nagpakigbais sa iya, kag ang iban nagsiling: ‘Ano bala ang buot nga isiling sining boraan?’ Ang iban nagsiling: ‘Daw sa manugbantala sia sang dumuluong nga mga dios.’ Bangod ini kay ginwali niya si Jesus kag ang pagkabanhaw. 19 Kag ginkaptan nila sia kag gindala sia sa Areopago, nga nagasiling: ‘Mapakilala mo bala sa amon kon ano ining bag-o nga pagtolon-an nga ginapamulong mo? 20 Kay nagadala ka sing kalamag-ohan nga mga butang sa amon mga igdulungog. Busa buot namon mahibaluon kon ano ang kahulugan sining mga butang.’ 21 Karon ang tanan nga taga-Atenas kag ang mga dumuluong nga nagapuyo didto walay liwan nga ginagamitan sang ila tion kundi ang pagsugid ukon pagpamati sang bag-o nga butang. 22 Gani si Pablo nagtindog sa tunga sang Areopago kag nagsiling:

“ ‘Mga tawo nga taga-Atenas, sa tanan nga butang ginahantop ko nga kamo masinimbahon gid. 23 Kay sang pagligad ko, kag pagpanilag sang mga butang nga inyo ginasimba nakita ko man ang halaran nga nasulatan sini, “Sa Dios nga Wala Makilal-i.” Busa ang ginasimba ninyo nga wala makilal-i, ini ginabantala ko sa inyo. 24 Ang Dios nga naghimo sang kalibutan kag sang tanan nga butang nga yara sa sini, sanglit sia Ginuo sang langit kag duta, wala nagapuyo sa mga templo nga ginhimo sang tawo, 25 ukon ginaalagad sia sang mga kamot sang tawo subong nga daw may kinahanglan sia sing bisan ano, kay sia gid nagahatag sa tanan nga tawo sing kabuhi kag ginhawa kag sang tanan nga butang. 26 Kag sa isa ginhimo niya ang tagsa ka pungsod sang mga tawo sa pagpuyo sa bug-os nga nawong sang duta, nga napat-od niya ang ila natangdo nga mga panag-on kag ang mga dulunan sang ila puluy-an, 27 agod nga magpangita sila sa Dios, sa paglaum nga mahikapan nila sia kag makita sia. Apang indi sia malayo sa tagsatagsa sa aton. 28 Kay sa iya nagakabuhi kita kag nagahulag kag amo kita, subong sang nasiling sang pila sang inyo mga mamalaybay, “Kay kita gid kaliwat niya.”

29 “ ‘Nian, subong nga kaliwat sang Dios, indi kita dapat maghunahuna nga ang pagka-Dios kaangay sa bulawan ukon pilak ukon bato, nga tinigib sang arte kag hunahuna sang tawo. 30 Huo, ang mga tion sang pagkawalay hinalung-ong ginlaktawan sang Dios, apang karon sia nagatugon sa mga tawo nga sila tanan bisan diin maghinulsol, 31 bangod nga nagtangdo sia sing isa ka adlaw nga hukman niya ang kalibutan sa pagkamatarong paagi sa tawo nga iya gintangdoan, kag nahanungod sini nakahatag sia sing kalig-onan sa tanan nga tawo paagi sa pagbanhaw niya sa iya.’ ”

[Kahon sa pahina 7]

Gintuga ang Uniberso

Sang 1980 si Dr. John A. O’Keefe, sang NASA (National Aeronautics and ­Space Administration) nagsulat: “Ugyon ako sa pagtamod ni Jastrow nga nasapwan sang modernong astronomiya ang masaligan nga ebidensia nga ang Uniberso gintuga mga napulog-lima tubtob duha ka pulo ka bilyon ka tuig ang nagligad.” “Nakita ko nga makapahulag gid katama makita kon paano ang ebidensia para sa Pagpanuga . . . maathag gid nga natigib sa tanan nga butang sa palibot naton: sa mga igang, sa langit, sa mga balud sang radyo, kag sa labing sadsaran nga kasuguan sang pisika.”

[Kahon sa pahina 9]

“Ang Pagpangita Kanday Adan kag Eva”

Sa ubos sina nga titulo, ang isa ka artikulo sa Newsweek nagsiling sing bahin: “Ang beterano nga manugkutkot nga si Rich­ard Leakey nagsiling sang 1977: ‘Wala sing isa ka sentro diin ang modernong tawo nabun-ag.’ Apang karon ang mga geneticist nagapati sing tuhay . . . ‘Kon ini husto, kag magapusta ako sa sini, ini nga ideya importante gid katama,’ siling ni Ste­phen Jay ­Gould, ang paleontologo kag es­sayist sang Harvard. ‘Ginaparealisar sini sa aton nga ang tanan nga tawo, walay sapayan sang mga kinatuhayan sa naguwa nga hitsura, tunay nga mga katapo sang isa ka entidad nga may isa ka lugar nga ginhalinan. May isa ka sahi sang biolohiko nga paghiliutod nga labi pa kaathag sang sa nahibal-an naton.’ ”​—⁠Enero 11, 1988.