“Pangitaa ang Paghidait kag Sunda Ini”
“Pakadakua si Jehova, nga nagakalipay sa paghidait sang iya alagad.”—SALMO 35:27.
1. Ano nga paghidait ang ginaagom naton karon?
DAW ano ka makalilipay nga mangin sa paghidait walay sapayan sining nabahinbahin nga kalibutan! Daw ano ka makalilipay nga magsimba kay Jehova, “ang Dios gid sang paghidait,” kag makaambit sa mga pagpakamaayo sang iya “katipan sang paghidait”! Daw ano ka makapasulhay, sa tunga sang mga pag-ipit sang kabuhi, ang makilala “ang paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna” kag maeksperiensiahan ‘ang higot sang paghidait’ nga nagahiusa sa katawhan sang Dios bisan ano man ang ila nasyonalidad, hambal, rasa, ukon sosyal nga ginhalinan!—1 Tesalonica 5:23; Ezequiel 37:26; Filipos 4:7; Efeso 4:3.
2, 3. (a) Samtang ang katawhan sang Dios sa kabilugan magabatas, ano ang mahimo matabo sa indibiduwal nga mga Cristiano? (b) Ano ang ginapalig-on sa aton sang Biblia nga himuon?
2 Subong mga Saksi ni Jehova, ginapakabahandi naton ini nga paghidait. Apang, indi naton mapasapayanan ini. Ang paghidait indi mahuptan sing awtomatiko bangod lamang nagapakig-upod kita sa Cristianong kongregasyon ukon natabuan nga bahin kita sang isa ka Cristianong pamilya. Samtang ang hinaplas nga nagkalabilin kag ang ila mga kaupod nga “iban nga mga karnero” magabatas subong isa ka panong tubtob sa katapusan, mahimo nga madula sang mga indibiduwal ang ila paghidait kag magtalikod.—Juan 10:16; Mateo 24:13; Roma 11:22; 1 Corinto 10:12.
3 Ginpaandaman ni apostol Pablo ang hinaplas nga mga Cristiano sang iya adlaw: “Andam kamo, mga kauturan, basi kon may isa sa inyo nga magpatubo sing malaut nga tagipusuon nga kulang sing pagtuo paagi sa pagpahilayo sa buhi nga Dios.” (Hebreo 3:12) Ini nga paandam naaplikar man sa dakung kadam-an. Gani ang Biblia nagapalig-on sa mga Cristiano: “Pangitaa ang paghidait kag sunda ini. Kay ang mga mata ni Jehova nagatamod sa mga matarong, kag ang iya mga dulunggan nabuksan sa ila mga pangamuyo; apang ang nawong ni Jehova batok sa nagahimo sing malaut.”—1 Pedro 3:10-12; Salmo 34:14, 15.
“Ang Paghunahuna sa Unod”
4. Ano ang makatublag sang aton paghidait sa Dios?
4 Ano ang makabalabag sa aton pagsunod sa paghidait? Ginsambit ni Pablo ang isa ka butang sang magsiling sia: “Ang paghunahuna sa unod nagakahulugan sing kamatayon, apang ang paghunahuna sa espiritu nagakahulugan sing kabuhi kag paghidait; bangod ang paghunahuna sa unod nagakahulugan sing kaawayon sa Dios.” (Roma 8:6, 7) Sa pagsiling sing “unod,” ginapatuhuyan ni Pablo ang aton napukan nga kahimtangan subong dihimpit nga mga tawo nga may napanubli nga makasasala nga mga huyog. Ang pagpadaug sa mga huyog sang napukan nga unod magalaglag sang aton paghidait. Kon ang isa ka Cristiano dimahinulsulon nga makakomiter sing pagpakighilawas, pagbinutig, pagpangawat, pagdroga, ukon sa iban pa nga paagi maglapas sa balaan nga sugo, ginatublag niya ang paghidait kay Jehova nga iya anay ginaagom. (Hulubaton 15:8, 29; 1 Corinto 6:9, 10; Bugna 21:8) Dugang pa, kon tugutan niya ang materyal nga mga butang nga mangin kapin ka importante sa espirituwal nga mga butang, yara sa daku nga peligro ang iya paghidait sa Dios.—Mateo 6:24; 1 Juan 2:15-17.
5. Ano ang nadalahig sa pagsunod sa paghidait?
5 Sa pihak nga bahin, si Pablo nagsiling: “Ang paghunahuna sa espiritu nagakahulugan sing kabuhi kag paghidait.” Ang paghidait bahin sang mga bunga sang espiritu, kag kon hanason naton ang aton tagipusuon sa pag-apresyar sang espirituwal nga mga butang, nga nagapangamuyo para sa espiritu sang Dios nga magbulig sa aton sa sini, nian malikawan naton “ang paghunahuna sa unod.” (Galacia 5:22-24) Sa 1 Pedro 3:10-12, ang paghidait ginaangot sa pagkamatarong. (Roma 5:1) Si Pedro nagsiling nga ang pagsunod sa paghidait nagalakip sang ‘paglikaw sa kalautan kag paghimo sing matarong.’ Ang espiritu sang Dios makabulig sa aton sa ‘pagsunod sang pagkamatarong’ kag sa amo matipigan naton ang aton paghidait sa Dios.—1 Timoteo 6:11, 12.
6. Ano ang isa sang mga salabton sang mga gulang tuhoy sa paghidait sa kongregasyon?
6 Ang pagsunod sa paghidait ginakabalak-an sing daku sang mga gulang sa kongregasyon. Halimbawa, kon may isa nga magtinguha sa pagpasulod sing makahigko nga mga buhat, salabton sang mga gulang nga amligan ang kongregasyon paagi sa pagtinguha nga sabdungon ang nakasala. Kon batunon niya ang pagsabdong, matigayon niya liwat ang iya paghidait. (Hebreo 12:11) Kon indi, mahimo nga tabugon sia agod nga matipigan ang mahidaiton nga kaangtanan sang kongregasyon kay Jehova.—1 Corinto 5:1-5.
Paghidait sa Aton Kauturan
7. Ano nga pagpahayag sang ‘paghunahuna sa unod’ ang ginpaandam ni Pablo sa mga taga-Corinto?
7 ‘Ang paghunahuna sa unod’ makalaglag indi lamang sang aton paghidait sa Dios kundi sang aton man maayong kaangtanan sa iban nga mga Cristiano. Si Pablo nagsulat sa mga taga-Corinto: “Kay mga lawasnon pa kamo. Kay sa may kahisa kag pinuyasay sa tunga ninyo, indi bala kamo mga lawasnon kag nagaginawi suno sa paagi sang mga tawo?” (1 Corinto 3:3) Ang kahisa kag pinuyas kabaliskaran gid sang paghidait.
8. (a) Ano ang mahimo matabo sa isa nga nagatuga sing hinisaay kag pinuyas sa kongregasyon? (b) Sa ano nasandig ang aton paghidait sa Dios?
8 Ang pagtublag sa paghidait sang kongregasyon paagi sa pagtuga sing hinisaay kag pinuyas isa ka serioso gid nga butang. Nagapamulong tuhoy sa isa ka kinaiya nga may kaangtanan sa paghidait subong bunga sang espiritu, si apostol Juan nagpaandam: “Kon ang isa nagasiling: ‘Ginahigugma ko ang Dios,’ apang ginadumtan niya ang iya utod, butigon sia. Kay ang wala nagahigugma sa iya utod nga iya makita, indi makahigugma sa Dios nga wala niya makita.” (1 Juan 4:20) Sa amo man nga paagi, kon ang isa ka indibiduwal nagatuga sing hinisaay ukon pinuyas sa tunga sang kauturan, makapakighidait gid bala sia sa Dios? Sa pagkamatuod ini! Ginapalig-on kita: “Padayuna ang pagkasadya, ang mapasibu, ang masulhayan, ang paghunahuna nga may paghilisugot, ang pagkabuhi sing mahidaiton; kag ang Dios sang gugma kag sang paghidait mangin kaupod ninyo.” (2 Corinto 13:11) Huo, kon kita padayon nga magkabuhi sing mahidaiton upod sa isa kag isa, nian ang Dios sang gugma kag paghidait mangin kaupod naton.
9. Paano naton nahibaluan nga kon kaisa matabo ang indi paghangpanay kag indi pag-ugyunay sa tunga sang mga Cristiano?
9 Wala ini nagakahulugan nga indi gid matabo ang indi paghangpanay sa ulot sang mga Cristiano. Sang mga semana sa tapos sang Pentecostes, natabo ang indi pag-ugyunay sa lamharon pa nga Cristianong kongregasyon nahanungod sa adlaw-adlaw nga pagpanagtag sing pagkaon. (Binuhatan 6:1) Sang isa ka okasyon ang indi pag-ugyunay sa ulot ni Pablo kag ni Bernabe nagdul-ong sa “matigdas nga pag-ibwal sang kaakig.” (Binuhatan 15:39) Ginlaygayan ni Pablo si Eudias kag si Sintique, nga wala sing duhaduha mabuot kag makugi nga mga utod nga babayi nga, “maghilisugot sila sa Ginuo.” (Filipos 4:2) Wala sing duhaduha nga si Jesus naghatag sing detalyado nga laygay sa kon paano lubaron ang mga sablag sa paghidait sa ulot sang mga Cristiano kag ginpadaku niya ang pagkadagmit sang pag-atipan gilayon sini nga mga problema! (Mateo 5:23-25; 18:15-17) Wala niya kuntani ginhatag ining laygay kon wala niya ginapaabot ang mga problema sa tunga sang iya mga sumulunod.
10. Ano nga mga kahimtangan ang nagautwas kon kaisa sa kongregasyon, kag ano nga salabton ang ginapapas-an sini sa tanan nga nadalahig?
10 Gani, sa karon, mahimo nga ang isa masaklaw sang indi mataktikanhon nga pulong ukon sang ginahunahuna nga pagpakanubo sang isa ka masigka-Cristiano. Ang kinaiya sang isa ka tawo mahimo nga makaulugot gid sa isa pa. Mahimo nga magbanggianay ang mga personalidad. Ang isa mahimo nga magpamatok sing mabaskog sa desisyon sang mga gulang. Sa sulod mismo sang hubon sang mga gulang, mahimo nga ang isa ka gulang may mabaskog nga panghunahuna kag magtinguha nga daugon ang iban nga mga gulang. Walay sapayan sang kamatuoran nga nagakatabo ini nga mga butang, dapat naton sa gihapon pangitaon ang paghidait kag sundon ini. Ang hangkat amo nga atipanon ini nga mga problema suno sa Cristianong paagi agod matipigan ang “nagapahiusa nga higot sang paghidait.”—Efeso 4:3.
11. Ano nga mga aman ang nahimo ni Jehova agod buligan kita sa pagsunod sang paghidait sa isa kag isa?
11 Ang Biblia nagasiling: “Pakadakua si Jehova, nga nagakalipay sa paghidait sang iya alagad.” (Salmo 35:27) Huo, luyag ni Jehova nga maagom naton ang paghidait. Busa, naghimo sia sing duha ka talalupangdon nga aman agod buligan kita sa pagtipig sang paghidait sa tunga naton kag upod sa iya. Ang isa amo ang balaan nga espiritu, nga ang isa ka bunga sini amo ang paghidait, upod sa may kaangtanan nga mahidaiton nga mga kinaiya, subong sang pagkamainantuson, pagkalulo, pagkalum-ok, kag pagpugong sa kaugalingon. (Galacia 5:22, 23) Ang isa pa amo ang balaan nga kaalam, nga tuhoy sini aton mabasa: “Ang kaalam gikan sa hitaas una sa tanan putli, ugaling mahidaiton, rasonable, handa sa pagtuman, puno sing kaluoy kag maayong mga bunga.”—Santiago 3:17, 18.
12. Ano ang dapat naton himuon kon ang paghidait naton upod sa aton kauturan natublag?
12 Busa, kon ang aton paghidait upod sa iban matublag, dapat kita mangamuyo para sa kaalam gikan sa hitaas agod ipakita sa aton kon paano maghikot, kag dapat kita mangabay para sa balaan nga espiritu sa pagpalig-on sa aton sa paghimo sing matarong. (Lucas 11:13; Santiago 1:5; 1 Juan 3:22) Nahisanto sa aton pangamuyo, mahimo naton dayon kadtuan ang ginahalinan sang balaan nga kaalam, ang Biblia, para sa tuytoy, subong man tan-awon ang mga literatura sa Biblia para sa laygay kon paano iaplikar ang Kasulatan. (2 Timoteo 3:16) Mahimo man kita mangayo sing laygay gikan sa mga gulang sa kongregasyon. Ang hingapusan nga tikang amo ang pagsunod sang laygay nga nahatag. Ang Isaias 54:13 nagasiling: “Ang tanan mo nga anak mangin mga tawo nga tinudluan ni Jehova, kag ang paghidait sang imo mga anak mangin bugana.” Ginapahangop sini nga ang aton paghidait nasandig sa aton pag-aplikar sang butang nga ginatudlo sa aton ni Jehova.
“Malipayon ang mga Mahidaiton”
13, 14. (a) Ano ang ginapahangop sang ginsiling ni Jesus nga “mahidaiton”? (b) Paano kita mangin mahidaiton?
13 Si Jesus, sa iya Wali sa Bukid, nagsiling: “Malipayon ang mahidaiton, kay sila tawgon nga ‘mga anak sang Dios.’ ” (Mateo 5:9) Ang “mahidaiton” diri wala nagapatuhoy sa isa nga hipuson sa kinaugali. Ang orihinal nga Griegong tinaga nagakahulugan sing “manugpahidait.” Ang isa nga manugpahidait lantip sa pagpasag-uli sing paghidait kon ginatublag ini. Apang, kapin ka importante, ang isa nga manugpahidait nagatinguha nga likawan ang pagtublag sa paghidait una sa tanan. ‘Ang paghidait nagagahom sa iya tagipusuon.’ (Colosas 3:15) Kon ang mga alagad sang Dios magtinguha nga mangin manugpahidait, nian mabuhinan ang mga problema sa tunga nila.
14 Ang mangin manugpahidait nagadalahig sang pagkilala sang aton kaugalingon nga mga kaluyahon. Halimbawa, ang isa ka Cristiano mahimo nga maakigon ukon sensitibo kag madali masaklaw. Kon ginaipit sia, mahimo nga malipatan niya ang mga prinsipio sang Biblia bangod sang iya mga emosyon. Ginapaabot ini sa dihimpit nga mga tawo. (Roma 7:21-23) Walay sapayan, ang kaawayon, pinuyas, kag ang nagasilabo nga kaakig ginalista subong mga buhat sang unod. (Galacia 5:19-21) Kon masapwan naton ining mga huyog sa aton kaugalingon—ukon kon ginapatalupangod ini sa aton sang iban—dapat kita mangamuyo sing hanuot kag sing dalayon para sa espiritu ni Jehova nga magpalambo sa aton sing pagpugong sa kaugalingon kag pagkalum-ok. Sa pagkamatuod, dapat magtinguha ang tagsatagsa sa pagpalambo sining mga kinaiya subong bahin sang iya bag-ong personalidad.—Efeso 4:23, 24; Colosas 3:10, 15.
15. Paano ang kaalam gikan sa hitaas nagasumpakil sa indi rasonable nga pagkabatinggilan?
15 Kon kaisa, ang kongregasyon ukon ang hubon sang mga gulang ginatublag sang isa nga batinggilan kag pirme nagainsister sang iya kaugalingon nga paagi. Matuod, kon tuhoy sa balaan nga sugo, ang isa ka Cristiano mangin determinado, indi mapasibuon. Kag kon ginabatyag naton nga may yara kita maayong ideya nga makabenepisyo sa iban, wala sing malain nga ipabutyag naton ang kaugalingon sing prangka, basta ginapaathag lamang naton ang aton mga rason. Apang indi naton luyag nga mangin kaangay sang mga tawo sa kalibutan nga “indi bukas sa bisan anong kasugtanan.” (2 Timoteo 3:1-4) Ang kaalam gikan sa hitaas mahidaiton, rasonable. Ang mga tawo nga may batasan sa pagpilit sang luyag nila dapat mamati sa laygay ni Pablo sa mga taga-Filipos nga “dili maghimo sang bisan ano gikan sa pagkamaiyaiyahon.”—Filipos 2:3.
16. Paano ang laygay ni Pablo sa tulun-an sang mga taga-Filipos nagabulig sa aton nga malandas ang pagkamaiyaiyahon?
16 Sa amo gihapon nga sulat, naglaygay si Pablo nga, ‘upod ang mapainubuson nga panghunahuna,’ dapat naton sinsero nga ‘bilangon ang iban nga maayo pa sa aton kaugalingon.’ Kabaliskaran gid ini sang pagkamaiyaiyahon. Ang isa ka hamtong nga Cristiano wala nagahunahuna una sa pagpilit sang iya mga ideya, sa pagtago sang kamatuoran kon mahuy-an sia, ukon sa pag-amlig sang iya kaugalingon nga posisyon kag awtoridad. Mangin batok ini sa laygay ni Pablo nga ‘tamdon, indi ang kaugalingon lamang nga mga butang, kundi ang iya man sang iban.’—Filipos 2:4; 1 Pedro 5:2, 3, 6.
Mahidaiton nga mga Pulong
17. Ano nga sayop nga paggamit sang dila ang makatublag sang paghidait sang kongregasyon?
17 Ang isa nga nagasunod sa paghidait labi na nga mahalungon sa paggamit sang iya dila. Si Santiago nagpaandam: “Ang dila isa ka diutay nga bahin apang nagapabugal sing dalagku nga mga butang. Toloka! Daw ano kadaku nga kagulangan ang ginasunog sang diutay nga kalayo!” (Santiago 3:5) Ang malaut nga kutsokutso, paglibak sa iban, indi maluluy-on kag mapintas nga mga pulong, pagkumodkumod kag pagreklamo, subong man ang dibunayag nga pagdayaw para sa personal nga bentaha—ini tanan mga buhat sang unod nga nagatublag sang paghidait sang katawhan sang Dios.—1 Corinto 10:10; 2 Corinto 12:20; 1 Timoteo 5:13; Judas 16.
18. (a) Sa kaso sang indi hungod nga sayop nga paggamit sang dila, ano ang husto nga dalanon para sa tanan nga nadalahig? (b) Kon bangod sa kaakig, ang isa nakahambal sing masakit nga mga pulong, ano ang ginahimo sang hamtong nga mga Cristiano?
18 Matuod, si Santiago nagsiling: “Wala sing tawo nga nakaanta sang dila.” (Santiago 3:8) Bisan ang hamtong nga mga Cristiano nagasiling kon kaisa sing mga butang nga ila sinsero nga ginahinulsulan pagkatapos. Ginalauman naton tanan nga patawaron kita sang iban sa sini nga mga sayop subong nga ginapatawad man naton sila. (Mateo 6:12) Kon kaisa ang hinali nga pagsilabo sang kaakig mahimo nga magapatubas sing masakit nga mga pulong. Nian, dumdumon sang isa nga manugpahidait nga ang “mahumok nga panalabton nagapalugpay sang kasingkal, apang ang masakit nga pulong nagapaibwal sang kaakig.” (Hulubaton 15:1) Sa masami, dapat lamang sia magginhawa sing madalom kag indi pagsabton ang maakigon nga mga pulong sing kapin pa ka maakigon nga mga pulong. Indi madugaydugay, kon nag-ugdaw na ang kaakig, ang maluluy-on nga manugpahidait nakahibalo kon paano kalimtan ang mga butang nga nahambal sang akig ang isa. Kag ang mapainubuson nga Cristiano nakahibalo kon paano mangayo sing pasaylo kag magtinguha nga ayuhon ang pilas nga iya gintuga. Tanda sang moral nga kusog ang makasiling ka sing bunayag, “Pasensiaha ako.”
19. Ano ang matun-an naton gikan kay Pablo kag kay Jesus nahanungod sa kon paano maghatag sing laygay?
19 Mahimo nga ang dila gamiton sa paglaygay sa iban. Dayag nga ginsaway ni Pablo si Pedro sang indi nagakaigo ang iya ginhimo sa Antioquia. Kag si Jesus naghatag sing matigdas nga laygay sa iya mga mensahe sa pito ka kongregasyon. (Galacia 2:11-14; Bugna, kapitulo 2, 3) Kon tun-an naton ining mga halimbawa, matun-an naton nga ang laygay indi dapat nga mangin tuman kahumok nga madula ang katuyuan sini. Walay sapayan, si Jesus kag si Pablo indi matigdas ukon mapintas. Ang ila laygay indi paagi sang ila mga kapaslawan. Interesado gid sila sa pagbulig sa ila kauturan. Kon mabatyagan sang isa nga nagahatag sing laygay nga indi niya kontrolado ang iya dila, mahimo mamat-od sia nga magdulog kag magpabugnawbugnaw antes maghambal sing bisan ano. Kay kon indi, mahimo nga makahambal sia sing matigdas nga mga pulong kag magtuga sing daku pa nga problema sang sa ginaatubang niya.—Hulubaton 12:18.
20. Ano ang dapat mag-impluwensia sa tanan nga aton ginahambal sa aton kauturan nga lalaki kag babayi ukon nahanungod sa ila?
20 Subong nasambit na, ang paghidait kag gugma may suod nga kaangtanan subong mga bunga sang espiritu. Kon ang ginasiling naton sa aton kauturan—ukon nahanungod sa ila—pirme nga banaag sang aton gugma sa ila, nian magaamot ini sa paghidait sang kongregasyon. (Juan 15:12, 13) Ang aton panghambal dapat nga ‘makapahamuot, kag naunawan sing asin.’ (Colosas 4:6) Dapat nga manamit ini, kon sa aton pa, makagalanyat sa tagipusuon. Si Jesus naglaygay: “Maghupot kamo sing asin sa inyo kaugalingon, kag maghidaitay.”—Marcos 9:50.
“Himua ang Inyo Labi nga Masarangan”
21. Ano ang makita nahanungod sa katawhan sang Dios sa ila semanal nga mga miting kag sa tion sang mga asambleya kag mga kombension?
21 Ang salmista nagsulat: “Yari karon! Daw ano kaayo kag daw ano katahom sang mag-ulutod nga magpuyo sing tingob sa paghiliusa!” (Salmo 133:1) Sa pagkamatuod, nalipay kita nga makaupod ang aton kauturan, labi na sa aton semanal nga mga miting kag sa tion sang dalagku nga mga asambleya kag mga kombension. Sa sina nga tion ang aton paghidait kitaon gid bisan sa mga tagaguwa.
22. (a) Anong sayop nga paghidait ang hunahunaon sa indi madugay sang mga pungsod nga natigayon nila, nga magadul-ong sa ano? (b) Sa anong matuod nga paghidait magadul-ong ang matuod nga katipan sang paghidait sang Dios?
22 Sa indi madugay ang mga pungsod magahunahuna nga matigayon nila ang paghidait nga wala si Jehova. Apang samtang nagasiling sila, “Paghidait kag kalig-unan!” ang hinali nga paghidait magaabot sa tanan nga wala sa paghidait sa Dios. (1 Tesalonica 5:3) Sa tapos sina, ang Prinsipe sang Paghidait magaayo sang katawhan gikan sa malaglagon nga mga resulta sang pagkadula sang tawo sang paghidait sa Dios sa ginsuguran. (Isaias 9:6, 7; Bugna 22:1, 2) Nian, ang katipan sang paghidait sang Dios magaresulta sa bug-os kalibutan nga kalinong. Bisan ang mga sapat sa latagon makaeksperiensia sing kapahuwayan gikan sa kaawayon.—Salmo 37:10, 11; 72:3-7; Isaias 11:1-9; Bugna 21:3, 4.
23. Kon huptan naton ang paglaum tuhoy sa isa ka mahidaiton nga bag-ong kalibutan, ano ang dapat naton himuon karon?
23 Daw ano ka mahimayaon nga tion mangin amo ina! Ginapaabot mo bala ini sing malangkagon? Kon amo, “sunda ang paghidait upod sa tanan nga tawo.” Pangitaa ang paghidait karon sa imo kauturan, kag labi na kay Jehova. Huo, “sanglit ginahulat ninyo ining mga butang, himua ninyo ang inyo labing masarangan agod masapwan kamo niya nga wala sing dagta kag wala sing kasawayan kag sa paghidait.”—Hebreo 12:14; 2 Pedro 3:14.
Nadumduman Mo Bala?
◻ Ano ang makatublag sang aton paghidait kay Jehova?
◻ Ano nga sahi sang indi paghangpanay ang dapat lubaron sa kongregasyon?
◻ Ano nga aman ang nahimo ni Jehova agod buligan kita sa pagpangita sang paghidait kag pagsunod sa sini?
◻ Anong undanon nga mga panimuot ang makatublag sang paghidait sang kongregasyon, kag paano naton mapamatukan ini?
[Laragway sa pahina 22]
Ang paghidait nagabugana sa tunga sang mga tinudluan ni Jehova
[Laragway sa pahina 24]
Daw ano katahom ang paghidait sang mag-ulutod nga nagaalagad nga may paghiusa!