Kapitulo 29

Paghimu nga Madinalag-on sa Kabuhi sang Pamilya

1. (a) Paano nagsugod ang pamilya? (b) Ano ang katuyoan sang Dios tuhoy sa pamilya?

SANG gintuga ni Jehova nga Dios ang nahaunang lalaki kag babayi, gintingob niya sila agod magtukod sing pamilya. (Genesis 2:​21-24; Mateo 19:​4-6) Katuyoan sang Dios sadto nga magbuad ining mag-asawa paagi sa pagpanganak. Nian, kon magdaku ang mga anak, magaminyo sila kag magatukod sang ila kaugalingon nga mga pamilya. Katuyoan sang Dios nga, sa ulihi, ang malipayon nga mga pamilya magapuyo sa tanan nga bahin sang duta. Himuon nila ang duta nga mangin isa ka matahom nga paraiso bisan diin.​—⁠Genesis 1:28.

2, 3. (a) Ngaa indi mabasol ang Dios sa mga kapaslawan sang pamilya? (b) Ano ang kinahanglanon agod magmadinalag-on ang kabuhi sang pamilya?

² Apang, ang mga pamilya sa karon nagakabungkag, kag madamu sang nagatingob pa ang indi malipayon. Gani mahimu mamangkot ang isa: ‘Kon ang pamilya gintuga gid sang Dios, indi bala dapat kita magpaabot sing maayo pa nga mga resulta?’ Apang, indi mabasol ang Dios sa mga kapaslawan sang pamilya. Ang isa ka manugprodukto naghimu sing isa ka produkto kag naghatag sing instruksion kon paano ini gamiton. Apang sala bala sang manugprodukto kon ang produkto naguba bangod wala ginsunod sang bumalakal ang instruksion? Indi gid. Ang produkto, bisan pa mataas nga sahi maguba bangod wala ini ginagamit sing nagakaigo. Amo man sina sa pamilya.

³ Si Jehova nga Dios naghatag sing mga instruksion sa Biblia tuhoy sa kabuhi sang pamilya. Apang kon sikwayon ining mga instruksion, ano ang matabo? Bisan pa ang pamilya nga kahimusan himpit, mahimu ini mabungkag. Nian indi magmalipayon ang mga katapo sang pamilya. Sa pihak nga bahin, kon sundon ang mga tuytoy sa Biblia, magaresulta ini sa isa ka madinalag-on kag malipayon nga pamilya. Busa, importante nga mahangpan naton kon paano ginhimu sang Dios ang nanuhaytuhay nga mga katapo sang pamilya, kag kon anong mga katungdanan ang gintuyo niya para sa ila.

KON PAANO GINTUGA SANG DIOS ANG LALAKI KAG ANG BABAYI

4. (a) Ano ang mga pagkatuhay sang mga lalaki kag mga babayi? (b) Ngaa gintuga sang Dios ini nga mga pagkatuhay?

⁴ Ang bisan sin-o makakita nga wala paghimua ni Jehova ang lalaki kag babayi nga pareho. Matuod magkaanggid sila sa madamung paagi. Apang may yara maathag nga mga kinatuhayan sa ila lawasnon nga dagway kag seksuwal nga pagkahuman. Magkatuhay man sila sa emosyonal nga mga kinaiya. Ngaa? Ginhimu sila sang Dios nga subong sina agod magbuligay sa pagtuman sing magkatuhay nga katungdanan. Sa tapos matuga ang lalaki, ang Dios nagsiling: “Indi maayo nga ang tawo mag-isa lamang. Himuan ko sia sing kabulig, subong timbang niya.”​—⁠Genesis 2:18.

5. (a) Paano ginhimu ang babayi nga “katimbang” sang lalaki? (b) Sa diin natabo ang nahaunang kasal? (c) Ngaa ang pag-asawahay mahimu mangin isa ka makalilipay nga kahimusan?

⁵ Ang katimbang isa ka butang nga nagabagay ukon nagasibu upod sa lain nga butang, nagahimu sini nga kompleto. Ginhimu sang Dios ang babayi subong isa ka makaalayaw nga kabagay para sa lalaki agod buligan sia sa pagtuman sang hinatag sang Dios nga mga instruksion kag tugbon kag atipanon ang duta. Gani sa tapos matuga ang babayi gikan sa isa ka bahin sang lalaki, ginhimu sang Dios ang una nga kasal didto sa katamnan sang Eden paagi sa ‘pagdala sa iya sa lalaki.’ (Genesis 2:​22; 1 Corinto 11:​8, 9) Ang pag-asawahay isa ka makalilipay nga kahimusan bangod ang lalaki kag babayi ginhimu nga may kinahanglanon nga mahatag sang isa kag isa sa ila. Ang ila magkatuhay nga mga kinaiya nagabalanse sa isa kag isa. Kon ang bana kag asawa nagahangpanay kag nagaapresyahanay kag nagabuligay suno sa ila mga katungdanan, lunsay sila nagahimu sang ila bahin sa pagtukod sing isa ka malipayon nga puluy-an.

ANG KATUNGDANAN SANG BANA

6. (a) Sin-o ang ginhimu nga ulo sang pamilya? (b) Ngaa nagakaigo ini kag praktikal?

⁶ Ang pag-asawahay ukon pamilya nagakinahanglan sing lider. Gintuga ang lalaki nga may labaw nga mga kinaiya kag kusog nga kinahanglan sa pagkalider. Bangod sini ang Biblia nagasiling: “Ang bana amo ang ulo sang asawa subong nga si Cristo man amo ang ulo sang kongregasyon.” (Efeso 5:​23) Praktikal ini, kay kon wala sing lider may yara kagamu kag kagumon. Ang pamilya nga wala sing ulo daw subong sang pagpadalagan sa awto nga wala sing manibela. Ukon, kon tinguhaan sang babayi nga agawon ina nga pagkaulo, daw subong ini sang isa ka awto nga duha sing tsuper, ang kada isa may manibela nga nagakontrol sa magkatuhay nga ruyda sa una.

7. (a) Ngaa indi ugyon ang iban nga mga babayi sa ideya sang pagkaulo sang lalaki? (b) May pangulo bala ang tanan, kag ngaa maalamon ang kahimusan sang Dios tuhoy sa pagkaulo?

⁷ Apang, madamu nga babayi ang indi ugyon sa ideya nga ang lalaki dapat mangin ulo sang pamilya. Ang isa ka daku nga rason sa sini amo nga madamung bana ang wala magsunod sa instruksion sang Dios kon paano ipakita ang nagakaigo nga pagkaulo. Apang, ginabaton ang kamatuoran nga agod ang isa ka organisasyon magpanghikot sing maayo kinahanglan nga may isa nga magahatag sing pagtuytoy kag maghimu sing katapusan nga mga desisyon. Sa amo ang Biblia maalamon nga nagasiling: “Ang ulo sang tagsa ka lalaki amo si Cristo; ang ulo sang babayi amo ang lalaki; ang ulo ni Cristo amo ang Dios.” (1 Corinto 11:3) Sa kahimusan sang Dios, ang Dios lamang ang wala sing pangulo. Ang tanan nga iban, lakip si Jesucristo, subong man ang mga bana kag mga asawa, dapat magbaton sing tuytoy kag magpasakop sa mga desisyon sang iban.

8. (a) Kay sin-o halimbawa ang dapat sundon sang mga bana sa pagpakita sing pagkaulo? (b) Anong mga leksion ang dapat ton-an sang mga bana gikan sa sina nga halimbawa?

⁸ Nagakahulugan ini nga agod matuman ang ila katungdanan subong mga bana, dapat batunon sang mga lalaki ang pagkaulo ni Cristo. Subong man, dapat nila sundon ang iya halimbawa paagi sa pagpakita sing pagkaulo sa ila asawa subong sang ginahimu niya sa iya kongregasyon. Paano si Cristo nagpakig-angot sa iya dutan-on nga mga sumulunod? Sa malolo kag mapatugsilingon pirme nga paagi. Bisan san-o indi sia nangin matigdas ukon madali maakig, bisan pa kon mahinay sila magbaton sa iya tuytoy. (Marcos 9:​33-37; 10:​35-45; Lucas 22:​24-27; Juan 13:​4-15) Sa kamatuoran, kinabubut-on nga ginhatag niya ang iya kabuhi para sa ila. (1 Juan 3:​16) Dapat ton-an sing maayo sang isa ka Cristianong bana ang halimbawa ni Cristo, kag himuon ang iya labing masarangan sa pagsunod sini kon nagapakig-angot sa iya pamilya. Subong resulta, indi sia mangin dominante, makagud ukon wala sing patugsiling nga ulo sang pamilya.

9. (a) Ano ang ginareklamo sang madamu nga asawa? (b) Ano ang maalamon nga tandaan sang mga bana samtang ginapakita ang pagkaulo?

⁹ Apang, sa pihak nga bahin dapat binagbinagon ini sang mga bana: Nagareklamo bala ang imo asawa nga wala ikaw nagahikot subong ulo sang pamilya? Nagasiling bala sia nga wala ka nagapanguna sa pamilya, nagaplano sang mga hilikuton para sa pamilya kag nagaabaga sang salabton sa paghimu sing katapusan nga mga desisyon? Apang subong isa ka bana amo ini ang ginapatuman sang Dios sa imo. Sa pagkamatuod, maalamon nga pamatian mo ang mga panugda kag mga luyag sang iban nga mga katapo sang pamilya kag binagbinagon ini samtang ginapakita mo ang imo pagkaulo. Subong bana, maathag nga mas mabudlay ang imo katungdanan sa pamilya. Apang kon sinsero nga manikasog ka sa pagtuman sini, pat-od nga ang imo asawa magabulig kag magasakdag sa imo.​—⁠Hulubaton 13:​10; 15:22.

PAGTUMAN SA KATUNGDANAN SANG ASAWA

10. (a) Anong dalanon ang ginalaygay sang Biblia para sa mga asawa? (b) Ano ang matabo kon indi pagsundon sang mga asawa ang laygay sang Biblia?

¹⁰ Subong ginasiling sang Biblia, ginhimu ang babayi subong kabulig sa iya bana. (Genesis 2:​18) Nahisanto sa sina nga katungdanan, ang Biblia nagalaygay: “Magpasakop ang mga asawa sa ila mga bana.” (Efeso 5:​22) Kinaandan na karon ang pagkasupog sang mga babayi kag pagpakig-indis sa mga lalaki. Apang kon mangin makahas ang mga asawa, kag magtinguha nga agawon ang pagkaulo, pat-od nga ang ila buhat magatuga sing kagamu. Gani, madamu nga bana ang nagasiling: ‘Kon luyag niya nga magdumala sa panimalay, pabay-i sia.’

11. (a) Paano mabuligan sang asawa ang iya bana sa pagpanguna? (b) Kon ginatuman sang asawa ang katungdanan nga ginhatag sa iya sang Dios, ano ang mahimu mangin epekto sini sa iya bana?

¹¹ Apang, mahimu mabatyagan mo nga ginapilit ikaw sa pagpanguna, bangod wala ini ginahimu sang imo bana. Apang may mahimu pa bala ikaw agod buligan sia nga tumanon ang iya mga salabton subong ulo sang pamilya? Ginapakita mo bala nga nagasandig ka sa iya pagpanguna? Nagapangayo ka bala sa iya sing mga panugda kag tuytoy? Ginalikawan mo gid bala nga pakanubuon ang iya ginahimu? Kon ginapangabudlayan mo gid ang pagtuman sa imo hinatag-sang-Dios nga katungdanan sa pamilya, wala sing duhaduha nga ang imo bana magasugod sa pag-abaga sang para sa iya.​—⁠Colosas 3:​18, 19.

12. Ano ang nagapakita nga ang mga asawa nagakaigo nga makapabutyag sang ila opinyon, bisan pa kon wala ini ginaugyonan sang iya bana?

¹² Indi buot silingon nga indi na dapat magpabutyag ang asawa sang iya opinyon kon tuhay ini sa opinyon sang iya bana. Mahimu nga husto ang pagtamod sang asawa, kag makabenepisyo ang pamilya kon pamatian sia sang bana. Ang asawa ni Abraham ginahatag subong halimbawa para sa Cristianong mga asawa bangod sang iya pagpasakop sa iya bana. (1 Pedro 3:​1, 5, 6) Apang nagrekomendar sia sing solusyon sa isa ka palaligban sa panimalay, kag sang wala mag-ugyon sa iya si Abraham, ang Dios nagsiling sa iya: “Pamatii sia.” (Genesis 21:​9-12) Sa pagkamatuod, kon ang bana maghimu sing katapusan nga desisyon sa isa ka butang, dapat ini sakdagon sang asawa kon ang paghimu sini indi paglapas sa sugo sang Dios.​—⁠Binuhatan 5:29.

13. Ano ang himuon sang maayong asawa, kag ano ang mangin epekto sini sa iya pamilya?

¹³ Sa pagtuman sa iya katungdanan sing nagakaigo, daku ang mahimu sang asawa sa pag-atipan sa pamilya. Halimbawa, makaluto sia sing masustansya nga pagkaon, huptan nga matinlo kag mahipid ang balay kag makapakigbahin sa pagtudlo sa kabataan. Ang Biblia nagalaygay sa mga asawa nga “higugmaon ang ila mga bana kag mga anak, nga magbut-anan, putli, matinatapon sa balay, maayo, mapinasakupon sa ila mga bana, agod nga indi mapasipalahan ang pulong sang Dios.” (Tito 2:​4, 5) Ang asawa kag iloy nga nagatuman sining mga katungdanan dayon nga higugmaon kag tahuron sang iya pamilya.​—⁠Hulubaton 31:​10, 11, 26-28.

ANG BAHIN SANG MGA ANAK SA PAMILYA

14. (a) Ano ang nagakaigo nga bahin sang mga anak sa pamilya? (b) Ano ang maton-an sang mga anak gikan sa halimbawa ni Jesus?

¹⁴ Ginsugo ni Jehova ang nahaunang mag-asawa: “Magmabungahon kag magbuad.” (Genesis 1:​28) Huo, ginsilingan sila sang Dios nga manganak. Ang mga anak gintuyo nga mangin pagpakamaayo sa pamilya. (Salmo 127:​3-5) Sanglit yara sila sa idalom sang sugo kag mando sang ila mga ginikanan, ginapaanggid sang Biblia ang kahimtangan sang isa ka bata sa iya sang ulipon. (Hulubaton 1:​8; 6:​20-23; Galacia 4:1) Bisan si Jesus nagpasakop sa iya mga ginikanan sang bata pa sia. (Lucas 2:​51) Nagakahulugan ini nga gintuman niya sila, ginhimu ang ila gintudlo. Kon amo man ang himuon sang tanan nga mga anak, matuod gid nga mangin malipayon ang pamilya.

15. Ngaa masami nga nangin kalisod ang mga anak sa ila mga ginikanan?

¹⁵ Apang, sa baylo nga mangin pagpakamaayo sa pamilya, ang mga anak karon nangin kalisod sa mga ginikanan. Ngaa? Bangod ini sang kapaslawan sang mga anak, subong man sang mga ginikanan, sa pag-aplikar sa ila kabuhi sang mga instruksion sang Biblia tuhoy sa kabuhi sang pamilya. Ano ang pila sining kasugoan kag mga prinsipio sang Dios? Usisaon naton ang pila sini sa masunod nga mga pahina. Samtang ginahimu naton ini, tan-awa kon wala ka nagaugyon nga, paagi sa pag-aplikar sini, makaamot ka sa kalipay sang inyo pamilya.

Higugmaa kag Tahora ang Imo Asawa

16. Ano ang ginasugo sa mga bana nga himuon nila, kag paano ining mga sugo nagakaigo nga ginatuman?

¹⁶ Upod ang langitnon nga kaalam, ang Biblia nagasiling: “Dapat higugmaon sang mga bana ang ila mga asawa subong sang ila kaugalingon nga lawas.” (Efeso 5:​28-30) Sa liwat kag liwat, ang eksperiensia nagapamatuod nga agod magmalipayon ang mga asawa dapat nila mabatyagan nga ginahigugma sila. Nagakahulugan ini nga ang bana dapat maghatag sa iya asawa sing pinasahi nga igtalupangod, lakip ang pagpalangga, paghangop kag pagpasalig. Dapat niya ‘padunggan sia,’ subong ginasiling sang Biblia. Ginahimu niya ini paagi sa pagbinagbinag sa iya sa tanan niya nga ginahimu. Sa sining paagi tahuron sia sang iya asawa.​—⁠1 Pedro 3:7.

Tahora ang Imo Bana

17. Ano ang ginasugo sa mga asawa nga himuon nila, kag paano nila ginahimu ini?

¹⁷ Kag kamusta ang mga asawa? “Dapat tahuron sing hanuot sang asawa ang iya bana,” siling sang Biblia. (Efeso 5:​33) Ang kapaslawan sa pagsunod sa sini nga laygay isa ka daku nga rason kon ngaa nagahinakit ang iban nga bana sa ila asawa. Ang asawa nagapakita sing pagtahod paagi sa pagsakdag sa mga desisyon sang iya bana, kag paagi sa bug-os-kalag nga pagkooperar sa iya sa paglab-ot sa mga tulumuron sang pamilya. Paagi sa pagtuman sang iya hinatag-sang-Biblia nga katungdanan subong ‘kabulig kag katimbang’ sang iya bana, ginapahapos niya ang paghigugma sa iya sang iya bana.​—⁠Genesis 2:18.

Magmatutom sa Isa kag Isa

18. Ngaa dapat magmatutom sa isa kag isa ang mag-asawa?

¹⁸ Ang Biblia nagasiling: “Ang mag-asawa dapat magmatutom sa isa kag isa.” Sa bana nagasiling ini: “Malipay ka sa imo asawa kag kabay nga makasapo ka sing kalipay sa dalaga nga imo ginpakaslan . . . ngaa ihatag mo ang imo gugma sa iban nga babayi? Ngaa pasulabihon mo ang kaalikaya sang asawa sang iban nga lalaki?” (Hebreo 13:​4; Hulubaton 5:​18-20, To­day’s En­glish Ver­sion) Huo, ang pagpanglahi batok sa sugo sang Dios; magadul-ong ini sa kagamu sang mag-asawa. “Madamu ang nagadumdom nga ang pagpanglahi pangpagana sa pag-asawahay,” siling sang isa ka mananalawsaw sa pag-asawahay, apang nagdugang sia nga ang pagluib pirme nagadul-ong sa “matuod nga mga palaligban.”​—⁠Hulubaton 6:​27-29, 32.

Tinguhaa ang Igakalipay sang Imo Tiayon

19. Paano ang mag-asawa makatigayon sing daku nga kalipay gikan sa seksuwal nga relasyon?

¹⁹ Ang kalipay indi magaabot kon tinguhaan sang isa ang iya lamang kalipay sa sekso. Sa baylo, matigayon ini paagi man sa pagtinguha nga mapahamut-an ang tiayon. Ang Biblia nagasiling: “Ihatag sang bana sa iya asawa ang nagakaigo kag subong man sang asawa sa bana.” (1 Corinto 7:3) Ang ginapadaku amo ang paghatag. Kag paagi sa paghatag, ang nagahatag nagabaton man sing matuod nga kalipay. Subong ini sang ginsiling ni Jesucristo: “May labi nga kalipay ang paghatag sang sa pagbaton.”​—⁠Binuhatan 20:35.

Ihatag ang Inyo Kaugalingon sa Inyo mga Anak

20. Ngaa importante ang paghimu sing mga butang upod sa mga anak?

²⁰ Ang isa ka bata nga mga otso anyos nagsiling: “Pirme lang nagatrabaho si tatay. Pirme lang sia wala sa balay. Ginahatagan niya ako sing kuarta kag madamu nga hampanganan, apang malaka ko lang sia makita. Palangga ko sia kag kuntani indi sia pirme magtrabaho agod nga pirme ko sia makita.” Mas maayo ang kabuhi sa puluy-an kon sundon sang mga ginikanan ang sugo sang Biblia nga tudloan ang ila mga anak ‘kon nagalingkod sila sa ila balay kag kon nagalakat sila sa dalanon kag kon nagahigda sila kag kon nagabangon sila’! Ang paghatag sang inyo kaugalingon sa inyo mga anak, paghinguyang sing tion upod sa ila, pat-od nga magaamot sa kalipay sang pamilya.​—⁠Deuteronomio 11:​19; Hulubaton 22:6.

Ihatag ang Ginakinahanglan nga Disiplina

21. Ano ang ginasiling sang Biblia tuhoy sa pagdisiplina sa mga anak?

²¹ Ang aton langitnon nga Amay nagapahamtang sa mga ginikanan sing nagakaigo nga halimbawa sa paghatag sa iya katawhan sing nagatadlong nga instruksion, ukon disiplina. Kinahanglan sang mga anak ang disiplina. (Hebreo 12:​6; Hulubaton 29:​15) Ginabaton ini, ang Biblia nagalaygay: “Mga amay, . . . sagura [ang inyo mga anak] sa disiplina kag sa pagtuytoy ni Jehova sa hunahuna.” Ang pagdisiplina, bisan pa mahimu maglakip sing pagbunal ukon pagdingot sing mga pribilehiyo, isa ka pamatuod nga ginahigugma sang mga ginikanan ang ila mga anak. Ang Biblia nagasiling: “Ang nagahigugma [sa iya anak] amo sia nga nagadisiplina sa iya.”​—⁠Efeso 6:​4; Hulubaton 13:​24; 23:​13, 14.

Mga Pamatan-on​—⁠Pamatoki ang Kalibutanon nga Dalanon

22. Ano ang katungdanan sang mga pamatan-on, kag ano ang nadalahig sa pagtuman sini?

²² Nagapanikasog ang kalibutan nga hayluhon ang mga pamatan-on sa paglapas sa kasugoan sang Dios. Subong man, suno sa ginasiling sang Biblia, “ang kabuangan naputos sa tagipusuon sang bata.” (Hulubaton 22:​15) Gani isa ini ka pagpakig-away sa paghimu sing matarong. Apang ang Biblia nagasiling: “Mga anak Cristianong katungdanan ninyo nga tumanon ang inyo mga ginikanan, kay amo ini ang matarong nga butang nga himuon.” Magadala ini sing bugana nga mga padya. Gani, mga anak, mangin maalamon. Pamatii ang laygay: “Dumduma ang inyo Manunuga samtang bata pa kamo.” Pamatoki ang mga pagsulay nga maggamit sing droga, magpahubog, magpakighilawas kag ang iban pa nga butang nga batok sa kasugoan sang Dios.​—⁠Efeso 6:​1-4; Manugwali 12:​1; Hulubaton 1:​10-19, To­day’s En­glish Ver­sion.

Ton-i ang Biblia sing Tingob

23. Anong mga benepisyo ang matigayon sang mga pamilya kon ton-an nila ang Biblia sing tingob?

²³ Kon ang isa ka katapo sang pamilya nagatuon kag nagaaplikar sang mga panudlo sang Biblia, magaamot ini sa kalipay sang pamilya. Apang kon ang tanan maghimu sini​—⁠ang bana, asawa kag mga anak​—⁠daw ano ka ginpakamaayo nga pamilya mangin amo ina! Magaluntad ang mainit, suod nga kaangtanan upod ang bukas nga komunikasyon samtang ang tagsa ka katapo sang pamilya nagatinguha sa pagbulig sa iban nga mag-alagad kay Jehova nga Dios. Gani himua nga batasan ang magtuon sa Biblia sing tingob!​—⁠Deuteronomio 6:​4-9; Juan 17:3.

MADINALAG-ON NGA PAG-ATUBANG SA MGA PALALIGBAN SANG PAMILYA

24. Ngaa dapat magpasaylo ang mag-asawa sa sayop sang isa kag isa sa ila?

²⁴ Bisan sa mga pamilya nga kinaandan na nga malipayon, ang mga palaligban nagautwas man kon kaisa. Amo sini bangod kita tanan dihimpit kag nagahimu sing sala. “Masami kita nagakasandad,” siling sang Biblia. (Santiago 3:2) Gani indi dapat magpaabot ang mag-asawa sing kahimpitan gikan sa isa kag isa sa ila. Sa baylo, dapat nila pasayluhon ang sayop sang kada isa sa ila. Busa, indi sila dapat magpaabot sing himpit malipayon nga pag-asawahay, bangod indi ini mahimu matigayon sang dihimpit nga mga tawo.

25. Paano dapat lubaron ang mga palaligban sang pag-asawahay paagi sa gugma?

²⁵ Sa pagkamatuod, tinguhaan sang bana kag asawa nga likawan ang makapaakig sa isa kag isa sa ila. Apang bisan ano pa ang ila himuon, may mahimu sila kon kaisa nga magapaakig sa isa sa ila. Paano, nian, dapat atubangon ang mga palaligban? Ang laygay sang Biblia amo: “Ang gugma nagatabon sang kadam-an nga mga sala.” (1 Pedro 4:8) Nagakahulugan ini nga kon nagahigugmaanay ang mag-asawa indi nila pag-ungkaton ang mga sayop nga nahimu sang isa sa ila. Ang gugma daw nagasiling, ‘Huo, nagsayop ikaw. Apang amo man ako kon kaisa. Gani ginapasaylo ko ikaw, kag kuntani amo man sina ang himuon mo sa akon.’​—⁠Hulubaton 10:​12; 19:11.

26. Kon mag-utwas ang palaligban, ano ang magabulig sa paghusay sini?

²⁶ Kon ang mag-asawa handa sa pagbaton sing sayop kag magtinguha sa pagtadlong sini, madamu nga baisay kag kalisod ang malikawan. Ang ila tulumuron dapat nga amo ang paglubad sa mga palaligban, indi ang pagdaug sa baisay. Bisan pa kon ang imo tiayon ang sayop, pahaposa ang paglubad sini paagi sa pagkamaluluy-on. Kon ikaw ang nagsayop, mapainubuson nga mangayo sing pasaylo. Dili ini pagpaligara; atubanga ang palaligban sa gilayon. “Dili pagpatunuri sing adlaw ang inyo kaakig.”​—⁠Efeso 4:26.

27. Ang pagsunod sa anong laygay sang Biblia ang magabulig sa mag-asawa sa paglubad sang ila mga palaligban?

²⁷ Labi na kon ikaw minyo nga tawo, dapat mo sundon ang pagsulundan nga ‘tamdon, indi ang imo kaugalingon lamang nga mga butang kundi ang iya man sang iban.’ (Filipos 2:4) Dapat mo tumanon ang sugo sang Biblia: “Isul-ub ninyo ang tagipusuon sang pagkaawa, pagkalolo, pagkakubos, pagkamapinailubon kag pagkamabinatason. Magpinaumuray kamo kag magpinatawaray kon ang isa may inugsumbong batok sa iya. Subong nga si Jehova nagpatawad sa inyo, amo man ang himuon ninyo. Apang, luwas sa sining tanan, isul-ub ninyo ang gugma, kay amo ini ang himpit nga higot sang paghiusa.”​—⁠Colosas 3:​12-14.

28. (a) Diborsio bala ang paagi sa paghusay sa mga palaligban sang pag-asawahay? (b) Ano ang ginasiling sang Biblia subong amo lamang ang rason sa pagdiborsio nga nagahilway sa isa sa pagminyo liwat?

²⁸ Madamu sa karon ang wala nagapabulig sa laygay sang Pulong sang Dios sa paglubad sang ila mga palaligban, kag nagadiborsio sila. Ginakahamut-an bala sang Dios ang diborsio subong paagi sa paglubad sa mga palaligban? Wala, wala sia nahamuot sa sini. (Malaquias 2:​15, 16) Gintuyo niya ang pag-asawahay nga mangin isa ka bug-os kabuhi nga kahimusan. (Roma 7:2) Isa lamang ka rason ang ginatugot sang Biblia sa pagdiborsio nga nagahilway sa isa sa pagminyo liwat, kag amo ina ang pagpanglahi. Kon nahimu ang pagpanglahi, nian mahimu mamat-od ang wala nakasala nga tiayon kon bala makigdiborsio sia ukon indi.​—⁠Mateo 5:32.

29. (a) Kon ang imo tiayon wala nagabuylog sa imo sa Cristianong pagsimba, ano ang dapat mo himuon? (b) Ano ang mahimu nga mangin resulta?

²⁹ Ano kon ang imo tiayon wala nagatuon sang Pulong sang Dios upod sa imo, ukon nagapamatok pa gani sa imo Cristianong hilikuton? Ginapalig-on gihapon ikaw sang Biblia nga mag-unong sa imo tiayon kag indi pagtamdon ang pagbulagay subong amo ang mahapos nga lubad sa imo mga palaligban. Himua ang tanan nga masarangan mo sa pagpauswag sang kahimtangan sa inyo puluy-an paagi sa pag-aplikar sang ginasiling sang Biblia tuhoy sa imo paggawi. Sa ulihi, bangod sang imo Cristianong paggawi, mahimu nga madaug mo ang imo tiayon. (1 Corinto 7:​10-16; 1 Pedro 3:​1, 2) Kag daw ano nga pagpakamaayo ang matigayon mo kon ang imo mahigugmaon nga pagpailob ginpadyaan sa sining paagi!

30. Ngaa importante gid nga magpakita ang mga ginikanan sing maayong halimbawa para sa ila mga anak?

³⁰ Madamu nga palaligban sang pamilya karon ang may kahilabtanan sa mga anak. Ano ang mahimu kon amo sini ang palaligban sa inyo pamilya? Una sa tanan, subong mga ginikanan dapat kamo magpakita sing maayong halimbawa. Amo sini bangod ang mga anak kapin nga nahuyog sa pagsunod sa inyo ginahimu sang sa inyo ginasiling. Kag kon ang inyo ginahimu baliskad sa inyo ginahambal, maabtik ang mga anak sa pagmutik sini. Gani, kon luyag ninyo nga ang inyo mga anak makatigayon sing maayo, Cristianong pagkabuhi, dapat kamo magpakita sing halimbawa.​—⁠Roma 2:​21, 22.

31. (a) Anong labi ka importante nga rason ang kinahanglan sang mga anak sa pagtuman sa laygay sang ila mga ginikanan? (b) Paano ninyo mapakita sa inyo anak ang kaalam sang pagtuman sa sugo sang Dios nga nagadumili sang pagpakighilawas?

³¹ Subong man, dapat kamo mangatarungan upod sa mga anak. Indi tuman na nga silingan lamang ang mga anak: ‘Indi namon luyag nga makahimu kamo sing pagpakighilawas, bangod malain ini.’ Dapat ipakita sa ila nga ang ila Manunuga, nga si Jehova nga Dios, amo ang nagasiling nga ang mga butang subong sang pagpakighilawas malain. (Efeso 5:​3-5; 1 Tesalonica 4:​3-7) Apang kulang pa ini gihapon. Dapat man buligan ang mga anak sa paghangop kon ngaa dapat nila tumanon ang kasugoan sang Dios, kag kon paano ini makahatag sa ila sing kaayohan. Halimbawa, mahimu ninyo ipatalupangod sa inyo anak ang makatilingala nga paagi nga ginaporma ang bata paagi sa paghiusa sang similya sang lalaki kag sang binhi sang babayi, kag mamangkot: ‘Sa banta mo ayhan indi bala nga ang Isa nga naghimu sining milagro sang pagpanganak amo ang labi nga nakahibalo kon paano dapat gamiton sang tawo ang ginhatag sang Dios nga gahom sa pagpanganak?’ (Salmo 139:​13-17) Ukon mahimu mamangkot kamo: ‘Sa banta mo ayhan magahimu ang aton Daku nga Manunuga sing sugo nga magadingot sa aton sing kalipay sa kabuhi? Sa baylo, indi bala dapat mas malipayon kita kon ginatuman naton ang iya mga sugo?’

32. (a) Ano dapat ang mangin panimuot ninyo kon ang pagtamod sang inyo anak indi nahisanto sa pagtamod sang Dios? (b) Paano mabuligan ang inyo anak sa paghangop sa kaalam sang ginasiling sang Biblia?

³² Ini nga mga pamangkot magabulig sa inyo anak sa pagpangatarungan sa sugo sang Dios tuhoy sa paggamit sa mga organo sa pagpanganak. Pamatii ang iya mga pagtamod. Kon indi ini ang luyag ninyo, indi magpangakig. Hangpa nga ang kaliwatan sang inyo anak nagpalayo sing daku gikan sa matarong nga mga panudlo sang Biblia kag dayon ipakita sa iya kon ngaa indi maalamon ang imoral nga mga buhat sang iya kaliwatan. Ayhan ipatalupangod ninyo sa inyo anak ang espesipiko nga mga halimbawa nga sa diin ang seksuwal nga imoralidad nagdul-ong sa bastardo nga mga anak, mga balatian sa kinatawo ukon iban pa nga palaligban. Sa sining paagi mabuligan sia sa paghangop sa pagkarasonable kag pagkatadlong sang ginasiling sang Biblia.

33. Ngaa ang napasad sa Biblia nga paglaum nga mabuhi sing dayon sa Paraiso sa duta makabulig sa aton sa paghimu sing madinalag-on nga kabuhi sang pamilya?

³³ Ang napasad sa Biblia nga paglaum nga mabuhi sing dayon sa Paraiso sa duta labi na nga makabulig sa aton agod magmadinalag-on ang kabuhi sang pamilya. Ngaa? Bangod kon luyag gid naton mabuhi sa bag-ong sistema sang Dios, tinguhaon naton ang pagkabuhi karon suno sa ginalauman naton nga pagkabuhi didto. Nagakahulugan ini nga sundon gid naton ang mga sugo kag tuytoy ni Jehova nga Dios. Subong resulta, koronahan sang Dios ang aton karon kalipay sing kabuhi nga walay katapusan kag dagaya nga kabuhi tubtob sa walay katubtuban nga yara sa aton palaabuton.​—⁠Hulubaton 3:​11-18.