Ang Sangkol nga mga Manuglaygay—Pagpakamaayo sa Ila mga Kauturan

“Iuli ko ang imo mga hukom subong sang sa una, kag ang imo mga manuglaygay subong sang sa kamunoan.”—ISAIAS 1:26.

 1, 2. (a) Paano ginapakita sang Hulubaton 12:15 kag 19:20 ang balor sang laygay? (b) Ano anay ang kinahanglan agod batunon naton ang laygay, kag ano nga eksperiensia ang nagapasundayag sini?

SI Ter­ri anak nga babayi sang Cristianong mga ginikanan. Sa eskwelahan may isa sia ka lamharon nga abyan nga “yara [man] sa kamatuoran.” Apang, natalupangdan ni Ter­ri nga sang makatapos na sila sa elementarya ang iya abyan indi na mapagsik nahanungod sa iya pagtuo subong sang nagligad. Sang maghayskul na sila, ang iya abyan nangin ditayuyon sa Cristianong mga miting kag nagsugod sa pagpangita sing sala sa ­Watch Tow­er So­ci­e­ty kag sa kongregasyon. Apang, nangamuyo sing lakas si Ter­ri nahanungod sa iya abyan, kag pirme naglaygay sa iya nga magpabilin nga malig-on subong isa ka Cristiano. Sang ulihi, ang mga panikasog ni Ter­ri ginpadyaan. Sadtong ika-napulo na ka grado, ang iya abyan nagtambong liwat sing tayuyon sa mga miting kag nagpabawtismo sang ulihi. Daw ano nga pagpakamaayo para sa iya! Kag daw ano nga padya para sa iya matutom nga abyan nga si Ter­ri!

² Bangod sini nga eksperiensia, duhaduhaan bala ni bisan sin-o ang kinahanglanon para sa mga Cristiano nga maglinaygayay sa isa kag isa sing mahigugmaon sa tion kag tion? Ang Biblia nagalaygay sa aton: “Pamatii ang laygay kag batona ang disiplina, agod magmaalam ka sa imo buwas damlag.” (Hulubaton 19:20; 12:15) Ginsunod sang abyan ni Ter­ri ina nga laygay. Apang ano abi kon si Ter­ri wala sing gugma, pagpailob, kag kaisog sa paghatag sa iya sing bulig sa sulod sang mga tinuig? Huo, agod ang bisan sin-o sa aton ‘magpamati sa laygay,’ dapat nga may manuglaygay. Sin-o sia?

Laygay—Ni Sin-o?

 3. Sin-o ang ginaaman ni Jehova sa paghatag sing suno sa panahon nga laygay sa Cristianong kongregasyon?

³ Si Jehova nga Dios nagpanaad sa pag-aman sa iya katawhan sing mga manuglaygay sa aton tion. Nagsiling sia: “Iuli ko . . . ang imo mga manuglaygay subong sang sa kamunoan.” (Isaias 1:26) Ini nga saad natuman labi na sa gintangdo nga mga gulang sa Cristianong kongregasyon. Ang paglaygay isa ka dagway sang pagtudlo, kag ang mga gulang “kalipikado sa pagtudlo.” (1 Timoteo 3:2) Ayhan panguna nga ginahunahuna ni apostol Pablo ang mga gulang sang magsiling sia: “Kon ang isa ka tawo makahimo sing sala sa wala pa sia makamarasmas sini, kamo nga may espirituwal nga kalipikasyon magatinguha sa pagpasag-uli sina nga tawo sa espiritu nga malulo.” (Galacia 6:1) Apang mga gulang lamang bala ang makahatag sing laygay?

 4, 5. (a) Anong pila ka Makasulatanhon nga halimbawa ang nagapakita nga indi lamang mga gulang ang makahatag sing laygay? (b) Ano ang pila ka tipiko nga modernong adlaw nga mga kahimtangan nga ang mga Cristiano luwas sa mga gulang makalaygay?

⁴ Indi. Si Ter­ri indi isa ka gulang, apang ang iya laygay nagdala sang ulihi sing maayo nga resulta. Dumduma man ang pangulo militar sang Siria nga si Naaman. Ginpatihan niya ang matahom nga impormasyon nga naghalin sa Israelinhon nga bata nga babayi kag sang ulihi ang laygay sang iya mga alagad. Si David nasalbar gikan sa pagpatulo sang dugo bangod sang suno sa panahon nga laygay ni Abigail, nga asawa ni Nabal. Kag maalamon nga ginlaygayan sang pamatan-on nga si Eliu si Job kag ang iya tatlo ka “manuglugpay.”—1 Samuel 25:23-35; 2 Hari 5:1-4, 13, 14; Job 32:1-6.

⁵ Sing kaanggid sa karon, ang paglaygay indi kinamatarong sang mga gulang lamang. Ginalaygayan pirme sang mga ginikanan ang ila kabataan. Ang mga pamatan-on kaangay ni Ter­ri masunson nga nagamadinalag-on sa paglaygay sa ila katubotubo. Kag ang Biblia espesipiko nga nagalaygay sa hamtong nga mga utod nga babayi nga mangin “mga manunudlo sa kon ano ang maayo,” labi na sa lamharon nga mga babayi sang kongregasyon. (Tito 2:3-5) Sa katunayan, kita tanan obligado sa pagbuligay sa isa kag isa sa sining paagi. Si apostol Pablo nagsiling: “Maglinaygayay kamo kag maglinig-onay kamo, subong sang ginahimo ninyo.”—1 Tesalonica 5:11.

Ang mga Tulumuron sang Cristianong Laygay

 6. Ano ang pila ka tulumuron sang Cristianong laygay?

⁶ Ano ang pila ka tulumuron sang Cristianong laygay? Ini amo ang pagbulig sa isa nga mag-uswag kag magpadayon sa matarong nga dalanon, paglubad sa mga palaligban, paglandas sa mga kabudlayan, kag ayhan pagtadlong sa sayop nga dalanon. Ginpatuhoyan ni Pablo ang pila ka dagway sang paglaygay sang ginlaygayan niya si Timoteo nga “magsabdong, magbadlong, kag maglaygay, sa bug-os nga pagbatas kag arte sa pagpanudlo.” (2 Timoteo 4:1, 2) Isa gid ka arte ang maglaygay sa isa sa paagi nga indi sia masakitan.

 7, 8. (a) Ano ang pila ka kahimtangan sa diin ang laygay ginapaabot sa Cristianong kongregasyon? (b) Sa anong mga okasyon ang Cristiano mahimo nga wala nagapaabot sing laygay apang nagakinahanglan sini?

⁷ San-o ihatag ang laygay? Madamo sing kahigayunan ang mga ginikanan nga laygayan ang ila kabataan, kag ginapaabot man ini sang mga kabataan. (Hulubaton 6:20; Efeso 6:4) Sa kongregasyon, ginapaabot man sang estudyante ang laygay kon may bahin sia sa Teokratikong Eskwelahan sa Ministeryo. Nagabaton man sang bulig kay laygay ang isa ka bag-o nga manugbantala sang Ginharian samtang nagahamtong sia nga Cristianong ministro. (1 Timoteo 4:15) Kon kaisa nagapalapit sa mga gulang ukon sa iban pa sa kongregasyon ang mga indibiduwal nga nagapangayo sing bulig kag laygay.

⁸ Apang, kon kaisa ang laygay dapat ihatag sa mga wala nagapaabot sini ukon indi maluyag sini. Ayhan ang isa nadulaan na sing kakugi sa pag-alagad kay Jehova, ‘nadaldal palayo’ kasubong anay sang abyan ni Ter­ri. (Hebreo 2:1) Ayhan ang isa ka tawo may yara serioso kag personal nga indi paghangpanay upod sa isa pa sa kongregasyon. (Filipos 4:2) Ukon ayhan ang isa nagakinahanglan sing bulig tuhoy sa nagakaigo nga pumustora ukon panapot, ukon sa pagpili sing mga abyan ukon musika.-1 Corinto 15:33; 1 Timoteo 2:9.

9, 10. (a) Ngaa ang paghatag sing Cristianong laygay nagakinahanglan sing kaisog? (b) Ngaa dapat ang isa ka Cristiano magahatag sing laygay kon kinahanglanon?

⁹ Sang ginlaygayan ni Hanani si Hari Asa sang Juda, si Asa naakig gid katama mo kon ngaa iya “ginsulod sia sa balay nga bilanggoan”! (Cronica 16:7-10) Sadto anay ang isa dapat nga mangin maisog sa paglaygay sa hari. Sa karon, ang mga manuglaygay dapat man nga mangin maisog, sanglit ang paglaygay mahimo nga makatuga sing kaakig. Isa ka eksperiensiado nga Cristiano ang nag-isol sa paglaygay sa mas lamharon nga abyan. Ang rason? Nagpaathag sia: “Maayo kami nga mag-abyan subong, kag luyag ko nga mangin amo sini pirme!” Apang, ang indi pagbulig kon ginakinahanglan indi gid tanda sang isa ka maayo nga abyan.—Hulubaton 27:6; ipaanggid ang Santiago 4:17.

¹⁰ Sa katunayan, ginapakita sang eksperiensia nga kon ang isa ka manuglaygay sangkol, ang malain nga buot masami nga mapadiutay, kag ang tulumuron sang laygay masami nga matigayon. Ano ang kinahanglan agod mangin sangkol nga manuglaygay? Agod masabat ini, binagbinagon naton ang duha ka halimbawa, ang isa maayo kag ang isa malain.

Si Pablo—Isa ka Sangkol nga Manuglaygay

11. Ngaa ginbaton sang kalabanan nga mga taga-Corinto ang laygay ni Pablo bisan pa nga masunson sia naghambal sing prangka?

¹¹ Madamong okasyon nga si apostol Pablo naglaygay, kag kon kaisa mabug-at nga mga butang ang iya ginasiling. (1 Corinto 1:10-13; 3:1-4; Galacia 1:6; 3:1) Apang, ang iya laygay epektibo bangod yadtong ginalaygayan niya nakahibalo nga ginahigugma sila ni Pablo. Subong sang ginsiling niya sa mga taga-Corinto: “Gikan sa madamo nga kapipit-an kag kasakitan sang tagipusuon nagsulat ako sa inyo nga may madamo nga luha, indi nga kamo pagpasuboon kundi nga mahibaloan ninyo ang akon bugana nga gugma sa inyo.” (2 Corinto 2:4) Ginbaton sang kalabanan nga mga taga-Corinto ang laygay ni apostol Pablo bangod nahibal-an nila nga ginhatag ini nga wala sing makagud nga motibo, sanglit “ang gugma . . . wala nagapangita sang iya kaugalingon nga intereses.” Subong man, nagsalig sila nga wala sia maghambal tungod sang personal nga kaugot bangod “ang gugma . . . indi mainakigon. Wala ini nagasapak sang kalautan.”—1 Corinto 13:4, 5.

12. Ano nga kinaiya ang nagpahapos para sa Cristianong manuglaygay nga makatigayon sing maayo nga mga resulta? Iilustrar.

¹² Sa karon, mas mahapos man ang pagbaton bisan sa mabug-at nga laygay kon nahibaloan naton nga ang isa nga nagalaygay sa aton nagahigugma sa aton, wala nagahambal tungod sang personal nga kaugot, kag wala sing makagud nga motibo. Halimbawa, kon ang lamang nga tion nga ang gulang nagapakighambal sa mga tin-edyer sa kongregasyon amo kon mulayon niya sila, ang mga pamatan-on madali magbatyag nga ginapakahuy-an. Apang ano abi kon ang gulang may maayo nga kaangtanan sa mga tin-edyer? Ano abi kon ginaupod niya sila sa pag-alagad sa latagon, ginapalapitan sa Kingdom Hall, kag ginapalig-on sila nga makighambal sa iya nahanungod sa ila mga palaligban, mga paglaum, kag mga duhaduha, ayhan nagaagda pa gani sa ila (nga may pahanugot sang ila mga ginikanan) sa iya puluy-an sa tion kag tion? Nian, kon maglaygay sia, madali ini batunon sang mga tin-edyer, nga nakahibalo nga naghalin ini sa isa ka abyan.

Kalulo kag Pagkamapinaubuson

13. (a) Ang Cristianong laygay dapat ipasad sa ano? (b) Gani, ano ang dapat likawan sadtong nagalaygay sa Cristianong kongregasyon nga himuon?

¹³ May isa pa ka rason kon ngaa ang laygay ni Pablo nagmadinalag-on. Nagsalig sia sa diosnon nga kaalam, indi sa iya kaugalingon nga mga opinyon. Subong sang ginpahanumdum niya sa manuglaygay nga si Timoteo: “Ang bug-os nga Kasulatan inspirado sang Dios kag mapuslanon sa pagpanudlo, sa pagsabdong, sa pagsaway, kag sa paghanas sa pagkamatarong.” (2 Timoteo 3:16; ipaanggid ang 1 Corinto 2:1, 2.) Mapasad man karon sang Cristianong mga manuglaygay ang ila ginasiling sa Kasulatan. Matuod nga, sa pamilya, ang mga ginikanan wala nagakutlo sang Biblia kada tion nga nagalaygay sila sa ila kabataan. Apang, nagalaygay man ang Cristianong mga ginikanan sang pagkamatinumanon, pagkatinlo, pagkabalaka sa iban, pag-abot sing temprano, ukon ano pa man, dapat nga may yara pirme Makasulatanhon nga sadsaran sa kon ano ang ila ginasiling. (Efeso 6:1; 2 Corinto 7:1; Mateo 7:12; Manugwali 3:1-8) Sa sulod sang kongregasyon, dapat kita maghalong nga wala naton ginapilit ang aton kaugalingon nga personal nga pagtamod ukon luyag sa iban. Kag dapat likawan sang mga gulang ang pagpatiku sa Kasulatan agod paguwaon ini nga daw nagasakdag sa pila ka ideya nga nahanungod sini may makusog sia nga balatyagon. (Ipaanggid ang Mateo 4:5, 6.) Dapat pirme nga may matuod nga rason sa Biblia para sa bisan ano nga laygay nga ginahatag nila.—Salmo 119:105.

14, 15. (a) Hingadli ang isa pa ka kinaiya nga labi nga nagapahapos sang pagbaton sing laygay. (b) Ngaa importante gid para sa isa ka manuglaygay nga palambuon ini nga kinaiya?

¹⁴ Ang laygay labi man ka epektibo kon ginahatag ini sa espiritu nga malulo. Nahibal-an ini ni Pablo. Amo sina kon ngaa, sang nagahambal tuhoy sa isa nga nakahimo sing sayop nga tikang sa wala pa sia makamarasmas, ginlaygayan ni Pablo ang mga kalipikado nga “magtinguha sa pagpasag-uli sa iya sa espiritu nga malulo.” (Galacia 6:1) Ginlaygayan man niya si Tito nga pahanumdumon ang iban nga “dili maghambal sing malaut nahanungod kay bisan sin-o, nga maglikaw sa pagkamapinuyason, nga magmalulo, kag magpakita sang himpit nga pagtahod ayon sa tanan nga tawo.”—Tito 3:1, 2; 1 Timoteo 6:1.

¹⁵ Ngaa kinahanglan ang kalulo? Bangod ang dikontrolado nga emosyon makalalaton. Ang akig nga pulong nagapukaw sang akig nga pulong, kag mabudlay mangatarungan kon nagasingkal sa kaakig. Bisan pa kon kaakig ang reaksion sang ginalaygayan, wala sing rason para sa manuglaygay nga magkaakig man. Sa baylo, ang malulo nga panimuot sang manuglaygay mahimo nga magabulig sa pagpakalma sang mga butang. “Ang mahumok nga panalabton nagapalugpay sang kasingkal.” (Hulubaton 15:1) Matuod ini kon ang manuglaygay isa man ka ginikanan, gulang, ukon bisan sin-o pa.

16. Ngaa ang isa dapat pirme mangin matinahuron kon nagalaygay?

¹⁶ Sa katapusan, binagbinaga kon ano ang ginsiling ni Pablo sa mas bata nga gulang nga si Timoteo: “Dili pagsabdonga ang magulang pa sa imo nga tawo. Kundi laygayi sia subong nga amay, kabiga ang manghud pa sa imo nga mga lalaki subong nga mga utod, ang magulang pa sa imo nga mga babayi subong nga mga iloy, ang manghud pa sa imo nga mga babayi subong nga mga utod sa bug-os nga kaputli.” (1 Timoteo 5:1, 2) Daw ano kaayo nga laygay! Handurawa kon ano ang batyagon sang magulang nga babayi kon ang manghud pa nga gulang, ayhan tuman pa ka bata nga mangin iya anak, maglaygay sa iya sa mamulayon kag dinamatinahuron nga paagi. Mas maayo kon ang manuglaygay magdulog anay sa makadali sa paghunahuna: ‘Nagabinagbinag sa personalidad kag edad sini nga tawo, ano ang labing mahigugmaon kag epektibo nga paagi sa paghatag sini nga punto sang laygay? Kon yara ako sa iya lugar, paano ko luyag palapitan?’—Lucas 6:31; Colosas 4:6.

Ang Laygay sang mga Fariseo

17, 18. Ano ang isa ka rason kon ngaa ang laygay nga ginhatag sang mga Fariseo indi mabinuligon?

¹⁷ Bayaan naton ang maayo nga halimbawa ni Pablo kag binagbinagon ang malain nga halimbawa—ang iya sang Judiyong relihiosong mga lider sang adlaw ni Jesus. Naghatag sila sing madamong laygay, apang sing masami ang pungsod wala nakabenepisyo sa sini. Ngaa?

¹⁸ Madamo sing rason. Una, binagbinaga ang tion sang ginsabdong sang mga Fariseo si Jesus bangod ang iya mga disipulo wala maghugas sang ila mga kamut sa wala pa magkaon. Sa pagkamatuod, ang kalabanan nga mga iloy nagalaygay sa ila kabataan nga hugasan ang ila mga kamut sa wala pa magkaon, kag subong batasan sa ikaayong lawas, maayo ini nga irekomendar. Apang ang mga Fariseo wala lamang mabalaka sa ikaayong lawas. Para sa ila, ang paghugas sang kamut isa ka tradisyon, kag naakig sila nga ang mga disipulo ni Jesus wala magsunod sa sini nga tradisyon. Apang, subong sang padayon nga ginpakita sa ila ni Jesus, mas dalagku pa nga palaligban sa Israel ang dapat nila talupangdon. Halimbawa, gingamit sang iban ang tradisyon sang Fariseo subong paagi sa paglikaw nga tumanon ang ika-lima sang Napulo ka Sugo: “Tahora ang inyo amay kag ang inyo iloy.” (Exodo 20:12; Mateo 15:1-11) Sing masubo, ang mga escriba kag mga Fariseo nabalaka kaayo sa mga detalye sa bagay nga “ginbayaan nila ang mga Kasugoan nga mas dalagku pa, ang katarungan kag ang kaluoy kag ang pagtuo.”—Mateo 23:23.

19. Paano malikawan sang modernong-adlaw nga mga Cristiano nga mahulog sa siod sa paghimo sang ila makagud nga motibo?

¹⁹ Ang mga manuglaygay sa karon dapat maghalong nga indi maghimo sing amo man nga sayop. Dapat nila likawan ang ila kaugalingon nga makagud nga motibo nga madalahig sa mga detalye sa bagay nga malipatan nila “ang mas dalagku pa.” Sa magagmay nga mga butang, ginalaygayan kita nga “magpinaumuray” sa gugma. (Colosas 3:12, 13) Ang ikasarang sa paghangop kon san-o likawan nga himuon nga isyu ang pila ka butang kag kon san-o gid kinahanglan ang laygay isa ka butang nga nagaamot sa pagtigayon sang isa sang “espirituwal nga kalipikasyon.”—Galacia 6:1.

20. Ngaa ang personal nga halimbawa tuman ka importante kon tuhoy sa paghatag sing laygay?

²⁰ May butang pa nga nagahimo sadtong nahaunang-siglo nga relihiosong mga manuglaygay nga indi epektibo. Ginhimo nila ang “himoa ang akon ginasiling, indi ang akon ginahimo” nga pagsulondan. Si Jesus nagsiling tuhoy sa ila: “Kailo kamo nga mangin-alamon sa Kasugoan man, kay ginapapas-an ninyo ang mga tawo sing mga lulan nga maiwat dalhon, kag kamo inyo wala nagatandog sang mga lulan sang isa sang inyo mga tudlo!” (Lucas 11:46) Daw ano ka dimahigugmaon! Sa karon, ang mga ginikanan, mga gulang, ukon ang iban pa nga nagalaygay dapat magapat-od gid nga sila mismo nagahimo sang ginasiling nila sa iban nga himuon. Paano naton mapalig-on ang iban nga magmasaku sa pag-alagad sa latagon kon wala kita nagapahamtang sing nagakaigo nga halimbawa? Ukon paano kita makapaandam batok sa materyalismo kon ang materyal nga mga butang nagapangibabaw sa aton mismo kabuhi?—Roma 2:21, 22; Hebreo 13:7.

21. (a) Paano ginpakamalaut sang mga Fariseo ang mga tawo? (b) Paano ang mga taktika sang Fariseo makaalagad subong paandam sa Cristianong mga manuglaygay?

²¹ Ang Judiyong mga manuglaygay napaslawan man subong mga manuglaygay bangod naggamit sila sing mapiguson nga mga taktika. Sang isa ka okasyon, nagpadala sila sing tinawo sa pagdakop kay Jesus. Sang ining mga tawo, nga nahamuot gid sing daku sa panudlo ni Jesus, nagbalik nga indi sia dala, ginsabdong sila sang mga Fariseo, nga nagasiling: “Ginpatalang man bala kamo? May yara bala sang mga manugdumala ukon sang mga Fariseo nga nagtuo sa iya? Apang ining kadam-an nga wala makahibalo sang kasugoan, pinakamalaut.” (Juan 7:45-49) Nagakaigo bala ini nga sadsaran sa pagsabdong—pagkadimakatarunganon sing awtoridad kag pagpakamalaut? Kabay nga ang Cristianong mga manuglaygay indi gid makahimo sina nga paglaygay! Dapat gid nila likawan ang pagpahog sa iban ukon ang pagpaliton sing impresyon: ‘Dapat mo ako pamatian bangod isa ako ka gulang!’ Ukon kon nagapakighambal sa isa ka utod nga babayi, indi sila dapat magsaligbat: ‘Dapat mo ako pamatian bangod lalaki ako.’

22. (a) Paano kag ngaa ang mga Cristiano dapat maglaygay? (b) Anong dugang nga pamangkot ang dapat hambalan?

²² Huo, ang paglaygay isa ka buhat sang gugma nga aton tanan—labi na ang gintangdo nga mga gulang—nautang sa masigka Cristiano sa tion kag tion. Ang laygay indi dapat ihatag nga daw nagapangayo sing pasaylo. Kundi kon kinahanglanon, dapat ini ihatag sing maisugon. Dugang pa, mas mahapos ang pagbaton sing laygay gikan sa isa nga nagahigugma sa aton. Apang, kon kaisa, mabudlay mahibaloan kon ano ang isiling kon nagalaygay. Gani paano kita makalaygay sing epektibo? Binagbinagon ini sa masunod nga artikulo.

Mapaathag Mo Bala?

◻ Sin-o ang may pribilehiyo kag responsabilidad sa paghatag sing Cristianong laygay?

◻ Ngaa kinahanglan ang kaisog sa paglaygay?

◻ Ngaa ang katunayan nga ginahigugma ni Pablo ang mga Cristiano sa Corinto nagpahapos para sa ila nga batunon ang iya laygay?

◻ Ngaa ang Cristianong manuglaygay dapat mangin malulo kag mapinaubuson?

◻ Paano malikawan sang isa ka Cristiano ang iya laygay nga daw mapiguson?

[Laragway sa pahina 13]

Ginlaygayan ni Pablo si Tito nga pahanumdumon ang iban nga “magmangin makatarunganon, nagapakita sing kalulo sa tanan nga tawo”