Tito—“Masigkamanugpangabudlay Para sa Inyo Kaayuhan”

MAY mga problema kon kaisa nga nag-utwas sa unang siglo nga Cristianong kongregasyon. Dapat ini lubaron, kag nagakinahanglan ini sing kaisog kag pagkamatinumanon. Ang isa ka tawo nga nagmadinalag-on sa pag-atubang sing indi lang makaisa sina nga hangkat amo si Tito. Subong kaupod ni apostol Pablo sa hilikuton, ginpanikasugan gid niya nga buligan ang iban sa paghimo sing mga butang suno sa dalanon ni Jehova. Busa ginsilingan ni Pablo ang mga Cristiano sa Corinto nga si Tito ‘isa ka masigkamanugpangabudlay para sa ila kaayuhan.’​—⁠2 Corinto 8:⁠23.

Sin-o si Tito? Ano ang iya nabulig sa paglubad sing mga problema? Kag paano kita makabenepisyo gikan sa pagbinagbinag sang iya paggawi?

Ang Hulusayon Tuhoy sa Pagtuli

Si Tito isa ka di-tuli nga Griego. (Galacia 2:⁠3)a Sanglit gintawag sia ni Pablo nga “isa ka matuod nga anak suno sa pagtuo nga ginahuptan sang tanan,” si Tito mahimo nga isa sang espirituwal nga mga anak sang apostol. (Tito 1:4; ipaanggid ang 1 Timoteo 1:⁠2.) Si Tito kaupod nanday Pablo, Bernabe, kag sang iban pa gikan sa Antioquia, Siria, sang magkadto sila sa Jerusalem sang mga 49 C.E. agod hambalan ang problema tuhoy sa pagpatuli.​—⁠Binuhatan 15:​1, 2; Galacia 2:⁠1.

Ginsiling nga bangod ang pagkumbertir sa di-tuli nga mga Gentil ginabaisan sa Jerusalem, gindala si Tito agod ipakita nga ang mga Judiyo kag di-Judiyo sarang makatigayon sing kahamuot sang Dios bisan natuli man sila ukon indi. Ang pila ka miembro sang kongregasyon sa Jerusalem nga mga Fariseo anay antes nangin Cristiano nagpangatarungan nga ang mga ginkumbertir nga mga Gentil obligado nga magpatuli kag magtuman sa Kasuguan, apang ginpamatukan ini nga argumento. Ang pagpilit kay Tito kag sa iban nga mga Gentil nga magpatuli nagapanghiwala nga ang kaluwasan nasandig sa dibagay nga kaayo ni Jehova kag sa pagtuo kay Jesucristo sa baylo nga sa mga buhat sang Kasuguan. Pagsikway man ini sang pamatuod nga ang mga Gentil, ukon ang katawhan sang mga pungsod, nakabaton sing balaan nga espiritu sang Dios.​—⁠Binuhatan 15:​5-12.

Ginpadala sa Corinto

Sang nahusay ang hulusayon sa pagpatuli, ginhatagan sing bug-os nga awtoridad si Pablo kag si Bernabe sa pagbantala sa mga pungsod. Sa amo man nga tion, gintinguhaan man nila nga dumdumon ang mga imol. (Galacia 2:​9, 10) Sa pagkamatuod, sang ginsambit liwat si Tito sa inspirado nga kasaysayan mga anom ka tuig sang ulihi, didto sia sa Corinto subong mensahero ni Pablo sa pag-organisar sang pagpangolekta para sa mga balaan. Apang, samtang ginahimo ni Tito ini nga hilikuton, nasapwan niya ang iya kaugalingon sa tuhay nga kahimtangan nga puno sing kahuol.

Ginpakita sang sulat ni Pablo sa mga taga-Corinto nga ginsulatan anay niya sila nga mag-untat sa “pagpakig-upod sa mga makihilawason.” Ginhambalan niya sila nga kuhaon sa tunga nila ang dimahinulsulon nga makihilawason. Huo, ginsulatan sila ni Pablo sing isa ka mabaskog nga sulat, nagahimo sini “upod ang madamo nga luha.” (1 Corinto 5:​9-13; 2 Corinto 2:⁠4) Sa amo man nga tion, ginpadala si Tito sa Corinto sa pagbulig sa pagpangolekta nga ginahimo didto para sa imol nga mga Cristiano sa Judea. Posible man nga ginpadala sia agod tan-awon ang reaksion sang mga taga-Corinto sa sulat ni Pablo.​—⁠2 Corinto 8:​1-6.

Ano ang reaksion sang mga taga-Corinto sa laygay ni Pablo? Bangod luyag gid makahibalo, mahimo nga ginpadala ni Pablo si Tito gikan sa Efeso patabok sa Aegean Sea padulong sa Corinto, kag ginsilingan nga magbalik dayon kon posible. Kon ina nga misyon natapos antes mag-untat ang pagpanakayon sa tion sang tigtulugnaw (sa mga tunga-tunga sang Nobiembre), makakadto si Tito sa Troas paagi sa sakayan ukon makalakbay sing malawig paagi sa duta nga nagaagi sa Hellespont. Mahimo nga nakaabot sing temprano si Pablo sa ginkasugtan nga duog sa Troas, sanglit naghalin dayon sia sa Efeso sing mas maaga sangsa ginplano bangod sang kinagula nga ginhimo sang mga manugsalsal sang pilak. Pagkatapos sang malangkagon nga paghulat sa Troas, narealisar ni Pablo nga indi mag-agi si Tito sa dagat. Busa, naglakbay si Pablo sa paglaum nga magsugat-anay sila sa dalan. Sang nakaabot na sia sa Europa, naglakbay si Pablo sa Via Egnatia, kag nagkit-anay sila sang ulihi ni Tito sa Macedonia. Bangod sang maayo nga balita gikan sa Corinto, naumpawan gid kag nalipay si Pablo. Ginsunod sang kongregasyon ang laygay sang apostol.​—⁠2 Corinto 2:​12, 13; 7:​5-7.

Bisan pa ginkabalak-an ni Pablo kon paano batunon ang iya mensahero, ginbuligan sang Dios si Tito sa pagtuman sang iya komisyon. Ginbaton si Tito upod ang “kahadlok kag pagkurog.” (2 Corinto 7:​8-15) Sa paggamit sang mga pinamulong sang isa ka eksperto sa mga tinaga nga si W. D. Thomas: “Mahaumhaum naton nga samtang wala ginapahuyang ang pagmulay ni Pablo, malantipon kag mataktikanhon nga nagpakiluoy si [Tito] sa mga taga-Corinto; nagpasalig sa ila nga si Pablo, sa paghambal sing subong niya, nagahunahuna lamang sang ila kaayuhan.” Sa amo, ginpalangga man ni Tito ang mga Cristiano sa Corinto bangod sang ila matinumanon nga espiritu kag positibo nga mga pagbag-o. Ang ila dalayawon nga panimuot nangin tuburan sang pagpalig-on sa iya.

Kamusta naman ang iban nga bahin sang misyon ni Tito sa Corinto​—⁠ang pag​-organisar sang pagpangolekta para sa mga balaan sa Judea? Nahimo man sing maayo ni Tito ini, subong ginpakita sang impormasyon sa 2 Corinto. Ina nga sulat posible nga ginsulat sa Macedonia sa tion sang tigragas sang 55 C.E., pagkatapos nga si Tito kag si Pablo nagkitaay. Ginsulat ni Pablo nga si Tito, nga nagsugod sa pagpangolekta, ginpabalik karon upod sa duha ka wala mahingadlan nga kabulig agod tapuson ini. Bangod interesado gid sa mga taga-Corinto, luyag gid ni Tito nga makabalik. Samtang nagalakbay si Tito pabalik sa Corinto, mahimo nga dala niya ang ikaduha nga inspirado nga sulat ni Pablo sa mga taga-Corinto.​—⁠2 Corinto 8:​6, 17, 18, 22.

Indi lamang maayo mag-organisar si Tito kundi sarang man sia matugyanan sing sensitibo nga mga komisyon sa mabudlay nga mga kahimtangan. Maisog sia, hamtong kag malig-on. Pat-od gid nga ginkabig ni Pablo si Tito nga makasarang sa pag-atubang sa mga problema nga ginpautwas sang “lutaw nga mga apostoles” sa Corinto. (2 Corinto 11:⁠5) Ini nga pagkilala kay Tito ginpalig-on sang pagsambit liwat sa iya sa Kasulatan, sa isa pa ka mabudlay nga hilikuton.

Sa Isla sang Creta

Posible nga sa tungatunga sang 61 kag 64 C. E., si Pablo nagsulat kay Tito, nga nagaalagad na sadto sa isla sang Creta sa Mediteraneo. Ginbilin sia didto ni Pablo agod “tadlungon ang mga butang nga may depekto” kag “magtangdo sing gulang nga mga lalaki sa mga siudad.” Sa kabilugan, ang mga taga-Creta nakilala subong “mga butigon, mapintas nga mga sapat, mga hakugan nga wala sing palamugnan.” Busa sa Creta, kinahanglan nga maghulag liwat si Tito sing maisugon kag malig-on. (Tito 1:​5, 10-12) Daku gid ini nga responsabilidad, kay mangin sadsaran ini sang Cristianismo sa isla. Sa idalom sang pag-inspirar, ginbuligan ni Pablo si Tito paagi sa pagpaathag sing espesipiko kon ano nga mga butang ang dapat paabuton sa posible nga mga manugtatap. Ini nga mga kalipikasyon ginabinagbinag gihapon sa pagtangdo sing Cristianong mga gulang.

Wala ginsambit sa Kasulatan kon san-o naghalin si Tito sa Creta. Mahimo nga madugaydugay sia didto kay ginpangabay pa sia ni Pablo nga amanan sang ila mga kinahanglanon sanday Zenas kag Apolos, nga nag-agi didto sa ila pagpanglakatan sa wala mahibaluan nga tion. Apang wala gid magdugay si Tito sa isla. Nagplano si Pablo nga ipadala si Artemis ukon si Tiquico didto, kag nian si Tito makigkita sa apostol sa Nicopolis, nga mahimo isa ka prominente nga siudad sa aminhan-katundan sang Gresya.​—⁠Tito 3:​12, 13.

Sa katapusan apang malip-ot nga pagpatuhoy sang Biblia kay Tito, nahibaluan naton nga posible ginpadala sia liwat ni Pablo sa isa pa ka asaynment sang mga 65 C.E. Nakaabot sia sa Dalmacia, isa ka rehiyon sa sidlangan sang Dagat Adriatiko sa modernong-adlaw nga Croatia. (2 Timoteo 4:10) Wala kita ginasugiran kon ano ang ginhimo ni Tito didto, apang ginpahangop nga ginpadala sia didto agod mag-organisar sang mga hilikuton sa kongregasyon kag sa pagpakigbahin sa misyonero nga hilikuton. Kon amo, magapanghikot didto si Tito sa kaanggid nga katungdanan sang sia nagaalagad sa Creta.

Mapinasalamaton gid kita sa hamtong nga Cristianong mga manugtatap kaangay ni Tito! Ang ila maathag nga paghangop sa Makasulatanhon nga mga prinsipio kag ang ila maisog nga pag-aplikar sini nagabulig sa pag-amlig sa espirituwalidad sang kongregasyon. Ilugon naton ang ila pagtuo kag mangin kaangay kay Tito paagi sa pagpasanyog sang espirituwal nga intereses sang aton mga masigkatumuluo.​—⁠Hebreo 13:⁠7.

[Footnote]

[Retrato sa pahina 31]

Si Tito isa ka maisog nga masigkamanugpangabudlay para sa kaayuhan sang mga Cristiano sa Corinto kag sa bisan diin