Bantayi ang Imo Baba!
MANGIN subong ini katalom kag malaglagon sa hinganiban sa inaway. Apang mangin subong man ini katam-is sa dugos kag makapaumpaw subong sa balmo. Makapahanabo ini sing kabuhi, kag makapahanabo ini sing kamatayon. Amo sina ang paglaragway sang Biblia sa ikasarang sa paghambal sang tawo.—Hulubaton 12:18; 16:24; 18:21.
Nian, indi katingalahan nga si Solomon nagsiling: “Ang nagabantay sang iya baba nagatipig sang iya kalag. Ang nagabuka sing malapad sang iya mga bibig—may kalaglagan.” (Hulubaton 13:3) Ang nahalitan nga reputasyon, nasaklaw nga buot, nahalitan nga kaangtanan, kag bisan ang pisikal nga halit—ini tanan amo ang posible nga resulta sang binuang nga hambal. Apang, sing walay duhaduha, isa ikaw sa maluyag sa ‘pagtipig sang iya kalag.’ Paano mo maton-an ang pagbantay sa imo baba kag paglikaw sa mahimo nga halit?
“Ang Kadam-an sang mga Pulong . . . ”
Ang isa ka simple nga paagi amo ang indi paghambal sing sobra! Ayhan nakaupod mo na ang isa ka lalaki ukon babayi nga daw pirme nga may inughambal sa tanan nga bagay. Makaulugot gid ina nga tawo! “Ang baba sang mga buangbuang nagaula sing kabuangan,” kag “ang buangbuang nagahambal sing tuman kadamo nga pulong,” siling sang Biblia. (Hulubaton 15:2; Manugwali 10:14) Sa pagkamatuod, wala ini nagakahulugan nga ang tagsa ka palahambal nga tawo buangbuang ukon nga ang tanan nga nagahambal sing diutay maalam. Apang makatalagam ang maghambal sing walay untat. Amo sini ang ginasiling sang Hulubaton 10:19: “Ang kadam-an sang mga pulong wala ginakulangi sing paglapas, apang ang nagapugong sang iya mga bibig nagahimo sing maalamon.”
Pagpamalandong sa Wala Pa Magsabat
Ang isa ka paagi sa pagbantay sa imo baba amo ang paghunahuna anay sa wala pa ikaw maghambal. Kon wala anay ginahunahuna kon ano ang ginasiling, ang nagahambal kag ang nagapamati sa iya mahalitan. Ang inspirado nga manunulat nagasiling: “May dira nga nagapamulong sing madalas kaangay sang mga pagsuntok sang espada.”—Hulubaton 12:18.
Nagapakita kon daw ano kalain ang pataka nga paghambal, ang tolon-an ni Santiago sa Biblia nagasiling: “Daw ano kadaku nga kagulangan ang ginasunog sang diutay nga kalayo! Kag ang dila kalayo. Ang dila amo ang kalibutan sang kalautan sa tunga sang aton mga bahin, nga nagadagta sang bug-os nga lawas, kag nagasunog sang paglakat sang pangabuhi, kag ginasunog sang Gehena.”—Santiago 3:5, 6.
Ang Gehena nagkuha sang iya ngalan gikan sa Nalupyakan sang Hinnom nga nahamtang sa bagatnan kag bagatnan-katundan sang Jerusalem. Sa panahon sang maragtas sang Israel, ang kalayo dalayon nga nagadabdab didto agod sunugon ang sagbot sang siudad, nagahimo sa Gehena nga nagakaigo nga simbulo sang bug-os nga kalaglagan. Apang, paano ang wala ginapunggan nga dila “ginasunog sang Gehena”? Ang tawo nga nagahambal sing binutig, nagapadaku sa wala nagapadungog sa Dios nga mga doktrina, ukon indi gani nagagamit sing sayop sa dila nagatuga sing pagkadula sang kahamuot sang Dios sa iya kaugalingon kag sa iban. Ang resulta? Dayon nga kalaglagan! Halimbawa, ginsilingan ni Jesucristo ang mga Fariseo: “Kailo kamo, mga escriba kag mga Fariseo, mga salimpapaw! kay nagalibot kamo sa kadagatan kag sa kadutaan sa paghimo sing isa ka proselita, kag kon proselita na sia, ginahimo ninyo sia sing makaduha pa nga anak sang Gehena subong sa inyo.”—Mateo 23:15.
Busa ang Biblia nagahatag sa aton sining praktikal nga laygay: “Ang tagipusuon sang matarong nagapamalandong agod makasabat.” (Hulubaton 15:28) Mas maayo pa nga hunahunaon kon ano ang ihambal mo, sang sa magpautwas sang pila ka butang nga magasaklaw!
“Ang Pulong sa Nagakaigo nga Dag-on”
Ang paghambal sa nagakaigo nga dag-on amo ang isa pa ka paagi sa pagbantay sa aton baba. Si Solomon nagsiling: “Kay ang tagsa ka butang may gintalana nga tion . . . tion sa paghipos kag tion sa pagpamulong.” (Manugwali 3:1, 7) Kon ang imo tiayon daw ginakapoy gikan sa bilog nga adlaw nga pagpamugon ukon pagtrabaho sa balay, nagakaigo bala ina nga tion sa pagpalulan sa iya sing diutay nga mga problema ukon mga kinahanglanon? Ayhan amo ini ang “tion sa paghipos.”
Sa pihak nga bahin, may “tion sa pagpamulong.” Aton mabasa sa Hulubaton 15:23: “Ang pulong sa nagakaigo nga dag-on, O daw ano kaayo!” May kilala ka bala nga nabug-atan sing mga problema kag mga kabudlayan? Ayhan indi bala nga ang suno sa panahon nga pulong sang pagpalig-on amo lamang ang ginakinahanglan niya?
Si Jesucristo wala gid mapaslawi sa paghimulos sa kahigayunan nga palig-unon ang iban. Ginsilingan niya anay ang iya mga disipulo: “Kari kamo sing pahain sa duog nga baw-ing kag magpahuway sing diutay.” Ang kasaysayan nagadugang: “Kag naghalin sila nga nagasakay sa sakayan pakadto sa duog nga baw-ing. Karon ang katawhan nakakita sa ila nga nagapakadto kag madamo ang nakakilala sa ila, kag nagdalagan sila didto sing tingob gikan sa tanan nga siudad kag nag-una sa ila.” Gikan sa pagtamod sang kadam-an, amo gid ini ang nagakaigo nga tion para sa mga pulong sang paumpaw! Apang, gikan sa pagtamod ni Jesus kag sang iya mga disipulo, ang tion daw indi maayo. “Sang nagtakas sia [sa sakayan], nakita niya ang daku nga kadam-an, kag naluoy sia sa ila, kay subong sila ang mga karnero nga walay manugpahalab. Kag nagsugod sia sa pagpanudlo sa ila sing madamo nga butang.” (Marcos 6:31-34) Huo, ginbantayan ni Jesus ang iya baba. Nahibal-an niya kon san-o maghambal kag kon san-o maghipos.—Ipaanggid ang Mateo 26:63; 27:12-14.
Makatuon man ikaw sa pagbantay sa imo baba. Tinguhai sing personal nga indi maghambal sing sobra. Likawi ang pataka nga hambal nga makahalit sa imo reputasyon kag sa iya sang iban. Kag bantayi ang mga kahigayunan sa pagpaambit sa iban sing mapuslanon nga “pulong sa nagakaigo nga dag-on.” Makabulig ini sa imo sa ‘pag-amlig sang imo kalag.’—Hulubaton 13:3.
[Laragway sa pahina 23]
Nagasal-ot ka bala samtang nagahambal ang iban ukon nagahambal ka bala sa tanan nga bagay?