Ang Pagtuo Nagahimo sa Aton nga Mapailubon kag Mapangamuyuon
“Magpailob kamo; palig-una ang inyo mga tagipusuon, bangod ang presensia sang Ginuo malapit na.”—SANTIAGO 5:8.
1. Ngaa dapat naton binagbinagon ang Santiago 5:7, 8?
ANG madugay na ginahulat nga “presensia” ni Jesucristo isa na ka katunayan. (Mateo 24:3-14) Labi pa sangsa nagligad, ang tanan nga nagapangangkon nga may pagtuo sa Dios kag kay Cristo may rason nga binagbinagon ining mga pinamulong ni disipulo Santiago: “Magpailob kamo, . . . mga kauturan, tubtob sa presensia sang Ginuo. Yari karon! Ang mangunguma padayon nga nagahulat sang hamiling bunga sang duta, nga nagapailob tubtob mabaton niya ang una nga ulan kag ang ulihi nga ulan. Magpailob man kamo; palig-una ang inyo mga tagipusuon, bangod ang presensia sang Ginuo malapit na.”—Santiago 5:7, 8.
2. Ano ang pila sang mga problema nga gin-atubang sang mga ginsulatan ni Santiago?
2 Ang mga ginsulatan ni Santiago sang iya inspirado nga sulat dapat magpailob kag maglubad sang nanuhaytuhay nga mga problema. Madamo ang nagapanghikot supak sa kon ano ang ginpaabot sa mga nagapangangkon nga may pagtuo sa Dios. Halimbawa, may dapat himuon tuhoy sa mga kailigbon nga naglambo sa pila ka tagipusuon. Ang kalinong dapat ipasag-uli sa tunga sadtong unang mga Cristiano. Kinahanglan man nila ang laygay tuhoy sa pagkamapailubon kag pagkamapangamuyuon. Samtang ginabinagbinag naton ang ginsiling ni Santiago sa ila, tan-awon naton karon kon paano naton maaplikar ang iya mga pulong sa aton kabuhi.
Ang Malain nga mga Kailigbon Malaglagon
3. Ano ang mga kabangdanan sang pagpinuyas sa kongregasyon, kag ano ang matun-an naton gikan sa sini?
3 Wala sing paghidait sa tunga sang pila ka nagapangangkon nga mga Cristiano, kag ang malain nga mga kailigbon amo ang gamot nga kabangdanan sini nga sitwasyon. (Santiago 4:1-3) Ang huyog sa pagpakigbais nagatuga sing pagbinahinbahin, kag ang iban dimahigugmaon nga nagahukom sang ila mga kauturan. Natabo ini bangod ang mga kaibog sa kalipayan sa sekso padayon nga nagasumpakil sa ila mga bahin sang lawas. Kita mismo ayhan kinahanglan nga mangamuyo sing bulig agod batuan ang undanon nga mga paghandum sing kabantugan, gahom, kag mga pagkabutang agod indi kita makahimo sing butang nga makatublag sa paghidait sang kongregasyon. (Roma 7:21-25; 1 Pedro 2:11) Sa tunga sang pila ka unang-siglo nga mga Cristiano, ang kaibog naglambo tubtob sa punto sang madumtanon, mamalatyon nga espiritu. Sanglit wala ginakahamut-an sang Dios ang ila malain nga mga kailigbon, padayon sila nga nagapakigsumpong agod matigayon ang ila mga tulumuron. Kon may malain man kita nga mga kailigbon, mahimo kita mangabay apang indi makabaton, kay wala ginasabat sang aton balaan nga Dios ina nga mga pangamuyo.—Panalabiton 3:44; 3 Juan 9, 10.
4. Ngaa gintawag ni Santiago ang iban nga “mga makihilahion,” kag paano kita dapat maapektuhan sang iya pinamulong?
4 Ang pagkakalibutanon, kahisa, kag bugal nagluntad sa tunga sang unang mga Cristiano. (Santiago 4:4-6) Ginatawag ni Santiago ang iban nga “mga makihilawason” bangod mga abyan sila sang kalibutan kag busa nakasala sing espirituwal nga panghilahi. (Ezequiel 16:15-19, 25-45) Pat-od gid nga indi naton luyag mangin kalibutanon sa panimuot, hambal, kag mga buhat, kay magahimo ina sa aton nga mga kaaway sang Dios. Ginapakita sa aton sang iya Pulong nga “ang huyog sa pagkahisa” bahin sang malain nga huyog, ukon “espiritu,” sang makasasala nga mga tawo. (Genesis 8:21; Numeros 16:1-3; Salmo 106:16, 17; Manugwali 4:4) Gani kon marealisar naton nga dapat naton awayon ang kahisa, bugal, ukon iban pa nga malain nga huyog, mangayo kita sing bulig sang Dios paagi sa balaan nga espiritu. Ina nga kusog, nga ginaaman paagi sa dibagay nga kaluoy sang Dios, labaw pa sangsa “huyog sa pagkahisa.” Kag samtang ginapamatukan ni Jehova ang bugalon, hatagan man niya kita sing dibagay nga kaluoy kon awayon naton ang makasasala nga mga huyog.
5. Agod maagom ang dibagay nga kaluoy sang Dios, anong mga tulumanon ang dapat naton himuon?
5 Paano naton mabaton ang dibagay nga kaluoy sang Dios? (Santiago 4:7-10) Agod maagom ang dibagay nga kaluoy gikan kay Jehova, dapat naton sia tumanon, batunon ang iya mga aman, kag magpasakop sa bisan ano man nga ginabuot niya. (Roma 8:28) Dapat man naton “sumpungon,” ukon ‘batuan,’ ang Yawa. Sia ‘magapalagyo sa aton’ kon magpabilin kita nga malig-on subong mga manugsuporta sang bug-os uniberso nga pagkasoberano ni Jehova. Ginabuligan kita ni Jesus, nga nagatapna sa malaut nga mga ahensia sang kalibutan agod wala sing makahimo sa aton sing permanente nga halit. Kag indi gid ini pagkalimti: Paagi sa pagpangamuyo, pagtuman, kag pagtuo, nagasuod kita sa Dios, kag malapit sia sa aton.—2 Cronica 15:2.
6. Ngaa gintawag ni Santiago ang iban nga mga Cristiano nga “mga makasasala”?
6 Ngaa gin-aplikar ni Santiago ang termino nga “mga makasasala” sa pila nga nagapangangkon nga may pagtuo sa Dios? Bangod nakasala sila sing “mga inaway” kag mamalatyon nga dumot—mga panimuot nga dikalahamut-an para sa mga Cristiano. (Tito 3:3) Ang ila “mga kamot” puno sing malain nga mga buhat, nga nagakinahanglan sing pagpaninlo. Kinahanglan man nila putlion ang ila “mga tagipusuon,” ang sentro sang motibasyon. (Mateo 15:18, 19) Ang mga “dimapinamat-uron” nagaalang-alang sa ulot sang pagpakig-abyan sa Dios kag sang pagpakig-abyan sa kalibutan. Bangod napaandaman sang ila malain nga halimbawa, maghimo kita sing tayuyon nga pagbantay agod ini nga mga butang indi makaguba sang aton pagtuo.—Roma 7:18-20.
7. Ngaa ginsilingan ni Santiago ang iban nga ‘maglalaw kag magtangis’?
7 Ginsilingan ni Santiago ang iya mga bumalasa nga ‘hatagan sing dalan ang kalisod kag paglalaw kag pagtangis.’ Kon nagpakita gid man sila sing diosnon nga kasubo, mangin pamatuod ini sang paghinulsol. (2 Corinto 7:10, 11) Sa karon, ang pila nga nagasiling nga may pagtuo sila nagatinguha sa pagpakig-abyan sa kalibutan. Kon ang bisan sin-o sa aton nagalakat sa amo sina nga dalan, indi bala kita dapat maglalaw tungod sa aton maluya nga espirituwal nga kahimtangan kag maghimo sing gilayon nga mga tikang agod matadlong ini? Ang paghimo sing kinahanglanon nga mga pagbag-o kag pagbaton sing kapatawaran sang Dios magahatag sing balatyagon sang paghugyaw bangod sang matinlo nga konsiensia kag sang makalilipay nga paglaum nga magkabuhi sa walay katapusan.—Salmo 51:10-17; 1 Juan 2:15-17.
Indi Paghukmi ang Isa kag Isa
8, 9. Ngaa indi kita magpamulong batok ukon maghukom sa isa kag isa?
8 Isa ka sala ang maghambal batok sa masigkatumuluo. (Santiago 4:11, 12) Apang ang iban mamulayon sa mga masigka-Cristiano, ayhan bangod sang ila mismo nagapakamatarong-sa-kaugalingon nga panimuot ukon bangod luyag nila bayawon ang ila kaugalingon paagi sa pagpakanubo sa iban. (Salmo 50:20; Hulubaton 3:29) Ang Griegong termino nga ginbadbad sing ‘maghambal batok sa’ nagapakita sing kaawayon kag nagapanugda sing paghimo sing sobra ukon butig nga panumbungon. Katumbas ini sa paghukom sing dikalahamut-an sa isa ka utod. Paano ini katumbas sa ‘paghambal batok sa kag sa paghukom sa kasuguan sang Dios’? Ti, ang mga escriba kag mga Fariseo ‘maabtik nga nagpahigad sang kasuguan sang Dios’ kag naghukom paagi sa ila kaugalingon nga mga talaksan. (Marcos 7:1-13) Sa kaanggid, kon tagudilian naton ang isa ka utod nga wala ginatagudilian ni Jehova, wala bala kita ‘nagahukom sang kasuguan sang Dios’ kag makasasala nga nagapanugda nga indi ini nagakaigo? Kag paagi sa dimakatarunganon nga pagmulay sa aton utod, wala naton ginatuman ang kasuguan sang gugma.—Roma 13:8-10.
9 Dumdumon naton ini: “Isa lamang ang manughatag sing kasuguan kag hukom”—si Jehova. Ang iya ‘kasuguan himpit,’ indi kulang. (Salmo 19:7; Isaias 33:22) Ang Dios lamang ang may kinamatarong sa pagtalana sing mga talaksan kag mga pagsulundan para sa kaluwasan. (Lucas 12:5) Gani si Santiago namangkot: “Sin-o bala ikaw nga nagahukom sang imo isigkatawo?” Wala kita sing kinamatarong nga hukman kag tagudilian ang iban. (Mateo 7:1-5; Roma 14:4, 10) Ang paghinumdom sa pagkasoberano kag pagkawalaynadampigan sang Dios kag ang aton mismo pagkamakasasala dapat magbulig sa aton nga indi nagapakamatarong-sa-kaugalingon nga hukman ang iban.
Likawi ang Matinaastaason nga Pagsalig sa Kaugalingon
10. Ngaa dapat naton binagbinagon si Jehova sa aton adlaw-adlaw nga pagkabuhi?
10 Dapat naton pirme binagbinagon si Jehova kag ang iya kasuguan. (Santiago 4:13-17) Wala nagasapak sa Dios, ang masinaligon sa kaugalingon nagasiling: ‘Karon nga adlaw ukon buwas makadto kami sa sining siudad, magpabilin didto sing isa ka tuig, magpatikang, kag magganansia.’ Kon ‘magatipon kita sing bahandi para sa aton kaugalingon apang indi manggaranon sa Dios,’ ang aton kabuhi mahimo nga matapos sa buwas kag mahimo nga wala kita sing kahigayunan nga maalagad si Jehova. (Lucas 12:16-21) Subong sang ginasiling ni Santiago, kaangay kita sang usbong sa aga “nga nagapahayag sa diutay nga tion kag nian nagakawala.” (1 Cronica 29:15) Paagi lamang sa pagtuo kay Jehova nga makalaum kita sing dayon nga kalipay kag kabuhi nga walay katapusan.
11. Ano ang kahulugan sang pagsiling, “Kon kabubut-on ni Jehova”?
11 Sa baylo nga matinaastaason nga pasapayanan ang Dios, dapat kita maghimo sini nga panindugan: “Kon kabubut-on ni Jehova, magakabuhi kita kag magahimo man sini ukon sina.” Ang pagsiling sing, “Kon kabubut-on ni Jehova” nagapakita nga nagapaninguha kita sa pagpanghikot nahisuno sa iya kabubut-on. Ayhan kinahanglan ang magnegosyo agod masuportahan ang aton pamilya, ang maglakbay sa hilikuton sang Ginharian, kag iban pa. Apang indi kita magpabugal. “Inang pagpabugal malaut” bangod wala sini ginakilala ang pagsandig sa Dios.—Salmo 37:5; Hulubaton 21:4; Jeremias 9:23, 24.
12. Ano ang kahulugan sang mga pinamulong sang Santiago 4:17?
12 Ayhan sa paghinakop sang iya mga pinamulong tuhoy sa pagsalig sa kaugalingon kag pagkamatinaastaason, si Santiago nagasiling: “Kon makahibalo ang isa kon paano himuon ang husto apang wala ini ginahimo, sala ini para sa iya.” Dapat batunon sing mapainubuson sang tagsa ka Cristiano ang iya pagsandig sa Dios. Kon indi niya ini paghimuon, “sala ini para sa iya.” Siempre pa, naaplikar man ini nga prinsipio sa indi paghimo sang ginapatuman sa aton sang pagtuo sa Dios.—Lucas 12:47, 48.
Paandam Nahanungod sa Manggaranon
13. Ano ang ginsiling ni Santiago tuhoy sa mga nagagamit sing sayop sang ila mga manggad?
13 Bangod ang pila sang unang mga Cristiano nangin materyalistiko ukon nagdayaw sa mga manggaranon, si Santiago nagpamulong sing matigdas nahanungod sa mga manggaranon. (Santiago 5:1-6) Ang kalibutanon nga mga tawo nga naggamit sing sayop sang ila mga manggad ‘nagtangis, nagtiyabaw tungod sang mga kailo nga nag-abot sa ila’ sang nagbalos ang Dios sa ila suno sa ila mga buhat. Sadto anay, ang manggad sang madamo nga tawo nagalakip ilabi na sa mga butang subong sang mga panapton, uyas, kag alak. (Joel 2:19; Mateo 11:8) Ang pila sini mahimo madunot ukon “kaunon sang sipit,” apang ginapadaku ni Santiago ang pagkawalay pulos sang manggad, indi ang pagkadunot sini. Walay sapayan nga ang bulawan kag pilak wala ginatuktok, kon magtipon kita sini, mangin walay balor ini subong sang mga butang nga gintuktok. Ang “tuktok” nagapakita nga ang materyal nga mga manggad wala gingamit sa maayo nga paagi. Busa, dapat naton tanan dumdumon nga “ang butang nga subong sang kalayo” amo ang ‘gintipon sa katapusan nga mga adlaw’ sang mga nagasalig sa ila materyal nga mga pagkabutang kon ang kaakig sang Dios nagaabot sa ila. Sanglit nagakabuhi kita sa “tion sang katapusan,” ining mga pulong may pinasahi nga kahulugan para sa aton.—Daniel 12:4; Roma 2:5.
14. Paano masunson nga nagapanghikot ang mga manggaranon, kag ano ang dapat naton himuon tuhoy sina?
14 Ang mga manggaranon masunson nga nagadaya sang ila mga mangangani, nga ang gindingot nga mga suhol ‘nagasinggit’ sing pagpanimalos. (Ipaanggid ang Genesis 4:9, 10.) Ang kalibutanon nga mga manggaranon ‘nangabuhi sing luho.’ Nagapatuyang sa pagpahalipay sa unod, ginpatambok nila ang matig-a nga mga tagipusuon kag nagahimo gihapon sini sa “adlaw” nga gintalana sa pagpatay sa ila. Ila ‘gintagudilian kag ginpatay ang isa nga matarong.’ Si Santiago namangkot: “Wala bala sia nagasumpong sa inyo?” Apang ang isa pa ka badbad amo, “ang isa nga matarong; wala sia nagasumpong sa inyo.” Bisan diin man sa duha, indi kita dapat mangin mapasulabihon sa manggaranon. Dapat naton pirme unahon ang espirituwal nga mga interes sa kabuhi.—Mateo 6:25-33.
Ang Pagtuo Nagabulig sa Aton sa Pagpailob
15, 16. Ngaa tuman ka importante ang magpailob?
15 Pagkatapos makakomento tuhoy sa mapiguson nga mga manggaranon sang kalibutan, masunod nga ginapalig-on ni Santiago ang ginpigos nga mga Cristiano sa pagpailob. (Santiago 5:7, 8) Kon batason sing mapailubon sang mga tumuluo ang ila mga kabudlayan, padyaan sila tungod sa ila katutom sa tion sang presensia ni Cristo, kon ang paghukom magaabot sa ila mga manugpigos. (Mateo 24:37-41) Yadtong unang mga Cristiano dapat mangin kaangay sang mangunguma nga mapailubon nga nagahulat sa una nga ulan sang tigragas, kon san-o nga sarang sia makatanom, kag sa ulihi nga ulan sang tigpamulak nga nagaresulta sa pagpamunga. (Joel 2:23) Dapat man kita magpailob kag magpalig-on sang aton mga tagipusuon, labi na kay ang “presensia sang Ginuo” nga si Jesucristo yari na!
16 Ngaa dapat kita magpailob? (Santiago 5:9-12) Ang pagpailob nagabulig sa aton nga indi manghakroy ukon manghayhay kon ang mga masigkatumuluo nagapaugtas sa aton. Kon “manghayhay kita batok sa isa kag isa” nga may mahaliton nga panimuot, tagudilian kita sang Hukom nga si Jesucristo. (Juan 5:22) Karon nga nagsugod na ang iya “presensia” kag “nagatindog [sia] sa mga ganhaan,” pauswagon naton ang paghidait paagi sa pagpailob sa aton mga kauturan, nga nagaatubang sing madamong pagtilaw sang pagtuo. Ang aton mismo pagtuo ginapabakod kon dumdumon naton nga ginpadyaan sang Dios si Job bangod mapailubon niya nga ginbatas ang iya mga pagtilaw. (Job 42:10-17) Kon magtuo kag magpailob kita, makita naton nga “si Jehova tuman kalulo sa pagpalangga kag maluluy-on.”—Miqueas 7:18, 19.
17. Ngaa nagsiling si Santiago, “Mag-untat kamo sa pagsumpa”?
17 Kon indi kita mapailubon, mahimo naton gamiton sing sayop ang dila kon ginahul-an. Halimbawa, mahimo kita padasudaso nga magahimo sing mga sumpa. “Mag-untat kamo sa pagsumpa,” siling ni Santiago, nga nagapaandam batok sa dimatinahuron nga pagpanumpa. Ang pirme nga pagpamatuod sang mga pinamulong paagi sa mga sumpa daw salimpapaw man. Gani, dapat lamang naton ipamulong ang kamatuoran, nagahimo sang aton huo nga nagakahulugan sing huo, kag ang aton indi, indi. (Mateo 5:33-37) Sa pagkamatuod, wala nagasiling si Santiago nga sala ang pagpanumpa sa pagsugid sing kamatuoran sa korte.
Ang Pagtuo kag ang Aton mga Pangamuyo
18. Sa idalom sang anong mga kahimtangan dapat kita “magpadayon sa pagpangamuyo” kag “mag-amba sing mga salmo”?
18 Ang pangamuyo dapat nga may daku nga bahin sa aton kabuhi agod mapunggan naton ang aton panghambal, mapakita ang pagpailob, kag mahuptan ang mabakod nga pagtuo sa Dios. (Santiago 5:13-20) Labi na kon ginatilawan nga dapat kita “magpadayon sa pagpangamuyo.” Kon kita masinadyahon, ‘ambahon naton ang mga salmo,’ subong sang ginhimo ni Jesus kag sang iya mga apostoles sang ginsugdan niya ang Memoryal sang iya kamatayon. (Marcos 14:26, footnote) Kon kaisa, mahimo kita mapun-an sini nga pagpasalamat sa Dios sa bagay nga nagaamba kita sing mga pagdayaw bisan sa tagipusuon. (1 Corinto 14:15; Efeso 5:19) Kag daw ano nga kalipay nga bayawon si Jehova sa ambahanon sa Cristianong mga miting!
19. Ano ang dapat naton himuon kon magmasakit kita sa espirituwal, kag ngaa dapat himuon ini nga tikang?
19 Ayhan daw indi naton luyag mag-amba kon nagamasakit kita sa espirituwal, ayhan bangod sang malain nga paggawi ukon sang indi pagkaon sing regular sa latok ni Jehova. Kon yara kita sa sina nga kahimtangan, mapainubuson kita nga magpatawag sing mga gulang agod mahimo sila ‘makapangamuyo tungod sa aton.’ (Hulubaton 15:29) Sila man ‘magahaplas sa aton sing lana sa ngalan ni Jehova.’ Subong sang makapaumpaw nga lana sa pilas, ang ila makalulugpay nga mga pulong kag Makasulatanhon nga laygay magabulig sa pagpakanay sang kapung-aw, duhaduha, kag kahadlok. ‘Ang pangamuyo sang pagtuo magapaayo sa aton’ kon ginasuportahan ini sang aton kaugalingon nga pagtuo. Kon matukiban sang mga gulang nga ang aton espirituwal nga balatian resulta sang malubha nga sala, maluluy-on nila nga isugid sa aton ang aton sala kag tinguhaan nga buligan kita. (Salmo 141:5) Kag kon kita mahinulsulon, makatuo kita nga pamatian sang Dios ang ila mga pangamuyo kag patawaron kita.
20. Ngaa dapat naton itu-ad ang aton mga sala kag magpangamuyuay?
20 ‘Ang hayag nga pagtinuaray sang aton mga sala’ mangin isa ka pagpugong batok sa dugang pa nga pagpakasala. Magapalig-on ini sing kaawa sa isa kag isa, ang kinaiya nga magapahulag sa aton nga “magpangamuyuay.” Makatuo kita nga mangin mabuligon ini bangod ang pangamuyo sang ‘matarong nga tawo’—ang isa nga nagatuo kag ginakabig nga matarong sang Dios—madamo ang mahimo kay Jehova. (1 Pedro 3:12) Si manalagna Elias may mga kaluyahon kaangay naton, apang ang iya mga pangamuyo epektibo. Nangamuyo sia, kag wala mag-ulan sa sulod sang tatlo ka tuig kag tunga. Sang nangamuyo sia liwat, nagtupa ang ulan.—1 Hari 17:1; 18:1, 42-45; Lucas 4:25.
21. Ano ang mahimo naton himuon kon ang isa ka masigka-Cristiano ‘ginapatalang gikan sa kamatuoran’?
21 Kamusta naman kon ang isa ka katapo sang kongregasyon ‘ginpatalang gikan sa kamatuoran,’ naglisa gikan sa husto nga panudlo kag paggawi? Mahimo naton sia mapatalikod sa iya sala paagi sa laygay sang Biblia, sa pangamuyo, kag sa iban pa nga bulig. Kon kita magamadinalag-on, magahupot ini sa iya sa idalom sang gawad ni Cristo kag magaluwas sa iya gikan sa espirituwal nga kamatayon kag katagudilian padulong sa kalaglagan. Paagi sa pagbulig sa isa nga nakasala, ginatabunan naton ang kadam-an niya nga mga sala. Kon ang ginsabdong nga makasasala magabiya sang iya sayop nga dalanon, magahinulsol, kag magapangayo sing kapatawaran, magakalipay kita nga nangabudlay kita ayon sa pagtabon sa iya mga sala.—Salmo 32:1, 2, Judas 22, 23.
Sulat Para sa Aton Tanan
22, 23. Paano kita dapat maapektuhan sang mga pinamulong ni Santiago?
22 Sing maathag, ang sulat ni Santiago nagaunod sing mapuslanon nga mga butang para sa aton tanan. Ginapakita sini kon paano atubangon ang mga pagtilaw, nagalaygay sa aton batok sa paboritismo, kag nagapalig-on sa aton sa paghimo sing matadlong nga mga binuhatan. Si Santiago nagalaygay sa aton nga punggan ang dila, batuan ang kalibutanon nga impluwensia, kag pauswagon ang paghidait. Ang iya mga pulong nagabulig man sa aton nga mapailubon kag mapangamuyuon.
23 Matuod, ang sulat ni Santiago ginpadala anay sa hinaplas nga unang mga Cristiano. Apang, dapat naton tanan tugutan ang laygay sini nga magabulig sa aton nga manguyapot sa aton pagtuo. Ang mga pinamulong ni Santiago mahimo makapabakod sang pagtuo nga magapahulag sa aton sa pag-alagad sa Dios sing mapinamat-uron. Kag ining gin-inspirar sang Dios nga sulat nagapalig-on sing mabakod nga pagtuo nga nagahimo sa aton nga mapailubon, mapangamuyuon nga mga Saksi ni Jehova sa karon, sa tion sang “presensia sang Ginuo” nga si Jesucristo.
Paano Mo Sabton?
◻ Ngaa dapat bag-uhon sang pila sang unang mga Cristiano ang ila panimuot kag paggawi?
◻ Anong paandam ang ginhatag ni Santiago sa mga manggaranon? ◻ Ngaa dapat kita magpailob?
◻ Ngaa dapat kita mangamuyo sing tayuyon?
[Picture Credit Line sa pahina 19]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Kapsion sa pahina 23]
Ang pila anay ka mga Cristiano dapat mangin mas mapailubon sa mga masigkatumuluo
[Kapsion sa pahina 24]
Ang mga Cristiano dapat mangin mapailubon, mahigugmaon, mapangamuyuon