Kapitulo 18

Mga Linog sa Adlaw Sang Ginuo

1, 2. (a) Ano ang mabatyagan sang isa nga nakaeksperiensia sing mabaskog nga linog? (b) Ano ang ginlaragway ni Juan sang ginhukas ang ikan-om nga pat-in?

NAKAEKSPERIENSIA ka na bala sing mabaskog nga linog? Makakululba ini. Ang isa ka mabaskog nga linog mahimo magsugod paagi sa makalilingin nga pag-uyog kag dinaguldol. Mahimo nga magabaskog pa ang pag-uyog-uyog samtang nagakuyampad ka agod mangita sing dalangpan—ayhan sa idalom-lamesa. Ukon mahimo nga mangin isa ini ka hinali kag makahaladlok nga pagtay-ug nga ginasundan sang pagkalahulog kag pagkalabuka sang mga pinggan, mga kasangkapan, kag pagkarumpag pa gani sang mga bilding. Mahimo nga daku gid nga kahalitan ang matuga sini, nga ginasundan pa sang masunson nga mga pag-uyog-uyog nga nagatuga sing dugang pa nga kahalitan kag kabudlayan.

² Ginahunahuna ini, binagbinaga ang ginlaragway ni Juan sang ginhukas ang ikan-om nga pat-in: “Kag nakita ko sang ginhukas niya ang ikan-om nga pat-in, kag natabo ang isa ka mabaskog nga linog.” (Bugna 6:12a) Mahimo gid nga natabo ini sa amo man nga hut-ong sang tion sang ginhukas ang iban nga mga pat-in. San-o gid sa adlaw sang Ginuo matabo ini nga linog, kag ano nga sahi sang linog ini?—Bugna 1:10.

 3. (a) Ano nga mga butang ang gintagna ni Jesus nga mahanabo sa tagna tuhoy sa tanda sang iya presensia? (b) Ano ang kaangtanan sang literal nga mga linog sa simbuliko nga mabaskog nga linog nga ginasambit sa Bugna 6:12?

³ Ang literal kag malaragwayon nga mga linog sa duta makapila nga ginasambit sa Biblia. Sa iya daku nga tagna tuhoy sa tanda sang iya presensia nga may gahom sa Ginharian, gintagna ni Jesus ang “mga linog sa lainlain nga duog.” Mangin bahin ini sang ‘pamuno sang mga kasakit.’ Halin sang 1914, sang magdamo ang pumuluyo sa duta sing linibo ka milyon, labi pa nga mga kasakit sa aton panahon ang natuga sang literal nga mga linog. (Mateo 24:3, 7, 8) Apang, bisan pa katumanan ini sang tagna, ini nga mga linog kinaugali kag pisikal nga mga kalamidad. Pauna lamang ini sa simbuliko nga mabaskog nga linog nga ginasambit sa Bugna 6:12. Sa pagkamatuod, magaabot ini subong isa ka makahalapay nga talipuspusan sa paagisod nga mga pagtay-ug nga magauyog sa dutan-on nga sistema sang mga butang ni Satanas tubtob sa mga pundasyon sini.a

Mga Pagtay-ug sa Katilingban Sang Tawo

 4. (a) Sang san-o pa ginapaabot sang katawhan ni Jehova ang makahalalit nga mga hitabo nga nagsugod sang 1914? (b) Ang 1914 mangin tanda sang katapusan sang ano nga panag-on?

⁴ Halin sang tungatunga sang katuigan 1870, ginapaabot na sang katawhan ni Jehova nga ang makahalalit nga mga hitabo magasugod sa 1914 kag magatanda sang katapusan sang Panag-on sang mga Gentil. Amo ini ang “pito ka panahon” (2,520 ka tuig) kutob sang mapukan ang Davidiko nga ginharian sa Jerusalem sang 607 B.C.E. tubtob sang maglingkod si Jesus sa trono sa langitnon nga Jerusalem sang 1914 C.E.—Daniel 4:24, 25; Lucas 21:24, King James Version.b

 5. (a) Ano ang ginpahibalo ni C. T. Russell sang Oktubre 2, 1914? (b) Ano nga politikal nga mga kagamo ang natabo halin sang 1914?

⁵ Sa amo, sa pang-aga nga pagsimba sang pamilya Bethel sa Brooklyn, New York, sang Oktubre 2, 1914, isa ka makatalandog nga balita ang ginpahibalo ni C. T. Russell: “Natapos na ang Panag-on sang mga Gentil; natapos na ang adlaw sang ila mga hari.” Sa pagkamatuod, daku gid ang nangin epekto sang bug-os kalibutan nga kagamo nga nagsugod sang 1914 amo nga nadula ang madamo sang madugay na nga mga monarkiya. Ang pagkapukan sang ginharian sang mga czar sa Bolshevik revolution sang 1917 nagdul-ong sa malawig nga pagbangigay sa ulot sang Marxismo kag kapitalismo. Ang katilingban sang tawo sa bug-os nga kalibutan padayon nga ginatay-ug sang politikal nga mga kagamo. Sa karon, madamo nga panguluhan ang nagakapukan sa sulod lamang sang kapin sa isa ukon duha ka tuig. Ang kakulang sing kalig-unan sa politika makita sa natabo sa Italya, diin 47 ka panguluhan ang nagbuslanay sa sulod lamang sang 42 ka tuig pagkatapos sang Bug-os Kalibutan nga Inaway II. Apang ini nga mga pagtay-ug pauna lamang sa isa ka daku gid nga pagbag-o sa panguluhan. Ang resulta? Ang Ginharian sang Dios magabulos subong amo lamang ang panguluhan sa bug-os nga duta.—Isaias 9:6, 7.

 6. (a) Paano ginlaragway ni H. G. Wells ang bag-o kag talalupangdon nga dag-on? (b) Ano ang ginsulat sang isa ka pilosopo kag manghimanwa tuhoy sa dag-on sugod sang 1914?

⁶ Ginatudlo sang mga istoryador, mga pilosopo kag politikal nga mga lider ang 1914 subong amo ang pamuno sang isa ka bag-o kag talalupangdon nga dag-on. Pagligad sang napulog-pito ka tuig sa sini nga dag-on, ang istoryador nga si H. G. Wells nagkomento: “Malipay kuntani ang manalagna sa pagtagna sing maayo nga mga butang. Apang katungdanan niya nga isugid kon ano ang iya nakita. Nakita niya ang kalibutan nga kontrolado gihapon sang mga soldado, sang mga patriotiko, sang mga daku magpasaka sing kuarta, kag sang makagod nga mga negosyante; isa ka kalibutan nga puno sing suspetsa kag dumot, amo nga madasig nadula ang bisan anong nabilin nga kahilwayan sang mga indibiduwal, nagabangigay ang nagakontrahanay nga mga bahin, kag nagahanda para sa bag-o naman nga mga pag-inaway.” Sang 1953 ang pilosopo nga si Bertrand Russell nagsulat: “Sugod pa sang 1914, ang tanan nga nakahibalo sang lakat sang kalibutan nabalaka gid sa daw isa ka nadesisyunan na kag natalana na nga pagmartsa padulong sa daku pa nga kalamidad. . . . Nakita nila ang kaliwatan sang tawo, kaangay sang baganihan sa isa ka trahedya sang mga Griego, nga ginakontrol sang maakigon nga mga dios amo nga indi na sia ang nagabuot sang iya kapalaran.” Sang 1980 ang manghimanwa nga si Harold Macmillan, sa pagbinagbinag sang mahidaiton nga pamuno sang ika-20 nga siglo, nagsiling: “Ang tanan magaayo kag magaayo pa. Amo ini ang kalibutan nga namat-an ko. . . . Sa hinali lang, nga wala ginapaabot, isa ka aga sang 1914 ang bug-os nga butang natapos.”

7-9. (a) Ano nga mga kagamo ang nagtay-ug sa katilingban sang tawo sugod sang 1914? (b) Ang mga kagamo sa katilingban sang tawo sa panahon sang presensia ni Jesus magalakip sa ulihi sang ano nga kahimtangan sa tunga sang katawhan?

⁷ Ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II nagdul-ong sa mga kagamo. Kag padayon gihapon nga ginatay-ug ang duta sang diutay nga mga inaway kag sang terorismo sa lainlain nga pungsod. Madamo ang nagapalibog kon bala matabo ang ginakahadlukan nga paggamit sang mga terorista ukon mga estado sing makusog nga mga armas nga sarang makapapas sa madamo gid nga mga tawo.

⁸ Apang, luwas sa mga inaway, may iban pa nga mga butang nga nagtay-ug sa katilingban sang tawo tubtob sa mga pundasyon sini sugod sang 1914. Ang ginbangdan sang pinakamasakit nga pagtay-ug amo ang pagkalusod sang stock market sa Estados Unidos sang Oktubre 29, 1929. Nagresulta ini sa Great Depression, nga nag-apektar sa tanan nga kapitalista nga mga pungsod. Yadto nga pagkalusod sang ekonomiya nakabawibawi sa ulot sang 1932 kag 1934, apang mabatyagan gihapon naton ang mga epekto sini. Halin sang 1929 ang problema sang kalibutan sa ekonomiya ginakapankapan lamang sang temporaryo nga mga programa. Ang mga panguluhan nagapagusa gihapon sa paggasto sang inutangan lamang nga kuarta. Dugang pa nga naghungahunga ang pundasyon sang emperyo sang panguarta sang matabo ang krisis sa langis sang 1973 kag malusod ang stock market sang 1987. Samtang, minilyon ka tawo ang nagapamakal paagi sa utang. Indi maisip ang ginabiktima sang pinansial nga mga pahito, mga pyramid scheme, kag mga loterya kag iban pa nga tuso nga mga pamaagi sang pagsugal, nga ang madamo sini ginasakdag sang mga panguluhan nga amo kuntani ang dapat mag-amlig sa mga tawo. Bisan gani ang mga ebanghelisador sa telebisyon sang Cristiandad nagahandum man nga matigayon ang ila minilyon ka dolyar nga parte!—Ipaanggid ang Jeremias 5:26-31.

⁹ Nauna sa sini, ang mga problema sa ekonomiya nagbukas sang kahigayunan agod si Mussolini kag si Hitler makaagaw sing gahom. Ang Babilonia nga Daku maabtik nga naghulag agod makuha ang ila pabor, kag ang Batikano naghimo sing kasugtanan upod sa Italya sang 1929 kag sa Alemanya sang 1933. (Bugna 17:5) Ang madulom nga mga adlaw nga nagsunod isa gid ka bahin sang katumanan sang tagna ni Jesus tuhoy sa iya presensia, nga magalakip sang “kalisang sang mga pungsod, nga indi mahibaluan ang himuon . . . samtang ang mga tawo nagakapunaw bangod sa kahadlok kag sa pagpaabot sa mga butang nga mahanabo sa napuy-an nga duta.” (Lucas 21:7-9, 25-31)c Huo, ang mga linog nga nagsugod sa pagtay-ug sa katilingban sang tawo sang 1914 nagapadayon, nga may dugang pa nga mabaskog nga mga pag-uyog.

Si Jehova Nagahimo Sing Pila ka Pagtay-ug

10. (a) Ngaa kadamo gid sing mga pagtay-ug nga nagakatabo sa pagkabuhi sang tawo? (b) Ano ang ginahimo ni Jehova, bilang paghanda para sa ano?

¹⁰ Ini nga mga pagtay-ug nga nagakatabo sa pagkabuhi sang tawo amo ang resulta sang kakulang sing ikasarang sang tawo sa pagtuytoy sang iya kaugalingon nga tikang. (Jeremias 10:23) Dugang pa, ang dumaan nga man-ug, si Satanas, “nga nagapatalang sa bug-os napuy-an nga duta,” nagapahanabo sing mga kailo subong iya katapusan desperado na nga panikasog nga italikod ang tanan nga katawhan gikan sa pagsimba kay Jehova. Bangod sang binag-o nga teknolohiya, naggamay ang duta nga daw isa na lang ini ka komunidad, diin ang pagdumtanay sang mga pungsod kag mga kaliwatan nagatay-ug sang katilingban sang tawo tubtob sa mga pundasyon sini, kag ang ginatawag nga Nasyones Unidas indi makasapo sing epektibo nga solusyon. Subong wala pa gid matabo sang una, ginagamhan sang tawo ang iya isigkatawo sa iya kasamaran. (Bugna 12:9, 12; Manugwali 8:9) Apang, ang Soberano nga Ginuong Jehova, ang Magbubuhat sang langit kag duta, nagahimo man sang iya kaugalingon nga sahi sang pag-uyog sa sulod sang halos 90 ka tuig, bilang paghanda agod malubad sing dayon ang mga problema sang duta. Paano?

11. (a) Ano nga pag-uyog ang ginalaragway sa Hageo 2:6, 7? (b) Paano nagakatuman ang tagna ni Hageo?

¹¹ Ang Hageo 2:6, 7 nagasiling: “Kay amo ini ang ginsiling ni Jehova sang mga kasuldadusan, ‘Sa makaisa pa—diutay na lamang nga tion—kag uyugon ko ang mga langit kag ang duta kag ang dagat kag ang mamala nga duta. Kag uyugon ko ang tanan nga pungsod, kag magasulod ang kalahamut-an nga mga butang sang tanan nga pungsod; kag pun-on ko sing himaya ini nga balay,’ siling ni Jehova sang mga kasuldadusan.” Ilabi na halin sang 1919, ginpahulag ni Jehova ang iya mga saksi nga ibantala ang iya mga paghukom sa tanan nga katapo sang katilingban sang tawo sa duta. Paagi sa sini nga bug-os kalibutan nga paandam, nahatagan sing pahibalo ang bug-os kalibutan nga sistema ni Satanas.d Samtang nagabaskog ang paandam, napahulag ang mahinadlukon sa Dios nga mga tawo, “ang kalahamut-an nga mga butang,” nga magpain gikan sa mga pungsod. Indi buot silingon nga naggua sila bangod sang pag-uyog nga nagakatabo sa sulod sang organisasyon ni Satanas. Kundi bangod nahangpan na nila ang kahimtangan, kinabubut-on nga nagdesisyon sila nga magbuylog sa hinaplas nga Juan nga klase agod pun-on sing himaya ang balay sang pagsimba ni Jehova. Paano ini ginahimo? Paagi sa makugi nga pagbantala sing maayong balita tuhoy sa natukod na nga Ginharian sang Dios. (Mateo 24:14) Ini nga Ginharian, nga ginatapuan ni Jesus kag sang iya hinaplas nga mga sumulunod, magapabilin sing dayon sa himaya ni Jehova subong “isa ka ginharian nga indi matay-ug.”—Hebreo 12:26-29.

12. Kon nasugdan mo na nga batunon ang pagbantala nga gintagna sa Mateo 24:14, ano ang dapat mo himuon sa wala pa ang mabaskog nga linog nga ginasambit sa Bugna 6:12?

¹² Nagapamati ka bala sa sina nga pagbantala? Isa ka bala sa minilyon nga sining karon nga tinuig nagtambong sa pagsaulog sang Memoryal sang kamatayon ni Jesus? Kon amo, padayuna ang pag-uswag sa imo pagtuon sang kamatuoran sang Biblia. (2 Timoteo 2:15; 3:16, 17) Isikway sing bug-os ang malaut nga pagkabuhi sang napamatbatan na nga katilingban ni Satanas sa duta! Magsulod ka sa Cristiano nga bag-o nga kalibutan nga katilingban kag magpakigbahin sing bug-os sa hilikuton sini antes dugmukon sang katapusan nga malaglagon nga “linog” ang bug-os nga kalibutan ni Satanas. Apang ano ining mabaskog nga linog? Tan-awon naton karon.

Ang Mabaskog nga Linog!

13. Sa ano nga paagi nga ang mabaskog nga linog nga ginasambit sa Bugna 6:12 wala pa maeksperiensiahan sang tawo?

¹³ Huo, ining makahalanguyos nga katapusan nga mga adlaw nangin panahon sang mga linog—literal kag malaragwayon. (2 Timoteo 3:1) Apang wala sa sini nga mga linog ang katapusan nga mabaskog nga pagtay-ug nga nakita ni Juan sang ginhukas ang ikan-om nga pat-in. Ang tion para sa pauna nga mga pagtay-ug matapos. Nian, magaabot ang mabaskog nga linog nga wala pa maeksperiensiahan sang tawo. Tuman gid kabaskog ini nga linog sa bagay nga ang mga pagtay-ug kag mga pag-uyog sini indi matakus sang Richter scale ukon sang bisan ano nga talaksan nga ginagamit sang tawo. Ini nga pagtay-ug indi mahanabo sa isa ka lugar lamang kundi isa ka malaglagon nga pagtay-ug nga magahapay sang bug-os nga “duta,” buot silingon, sang bug-os malaut nga katilingban sang tawo.

14. (a) Ano nga tagna ang nagatagna sang mabaskog nga linog kag sang mga resulta sini? (b) Ano gid ang ginapatuhuyan sang tagna ni Joel kag sang Bugna 6:12, 13?

¹⁴ Gintagna sang iban nga mga manalagna ni Jehova ini nga linog kag ang malaglagon nga mga resulta sini. Halimbawa, sang mga 820 B.C.E., naghambal si Joel tuhoy sa ‘pag-abot sang daku kag makakulugmat nga adlaw ni Jehova,’ nga nagasiling nga sa amo nga tion ‘ang adlaw mangin kadudulman, kag ang bulan mangin dugo.’ Sang ulihi, gindugang niya ini nga mga pulong: “Mga kadam-an, mga kadam-an ang yara sa manubo nga kapatagan sang desisyon, kay malapit na ang adlaw ni Jehova sa manubo nga kapatagan sang desisyon. Ang adlaw kag ang bulan pat-od nga magadulom, kag ang kabituunan magadingot sang kasanag sini. Kag gikan sa Sion magangurob si Jehova, kag gikan sa Jerusalem pabaskugon niya ang iya tingog. Kag pat-od nga magatay-ug ang langit kag ang duta; apang si Jehova mangin dalangpan sa iya katawhan, kag pamakod para sa mga anak sang Israel.” (Joel 2:31; 3:14-16) Ini nga pagtay-ug mapatuhoy lamang sa paghukom nga himuon ni Jehova sa tion sang dakung kapipit-an. (Mateo 24:21) Gani makatarunganon lamang nga amo man ang ginapatuhuyan sang kaanggid nga rekord sa Bugna 6:12, 13.—Tan-awa man ang Jeremias 10:10; Sofonias 1:14, 15.

15. Ano nga mabaskog nga pagtay-ug ang gintagna ni manalagna Habacuc?

¹⁵ Mga 200 ka tuig halin kay Joel, nangamuyo si manalagna Habacuc sa iya Dios: “O Jehova, nabatian ko ang sugid nahanungod sa imo. Hinadlukan ako, O Jehova, sa imo buluhaton. Sa tunga sang katuigan O kabay nga buhion mo ini! Sa tunga sang katuigan kabay nga ipahibalo mo ini. Sa tion sang kagamo, kabay nga madumduman mo ang pagpakita sing kaluoy.” Ano ini nga “kagamo”? Nagpadayon si Habacuc sa paghatag sing maathag nga paglaragway sang dakung kapipit-an, nga nagasiling tuhoy kay Jehova: “Nagtindog sia, agod matay-ug niya ang duta. Nagtulok sia, kag naglukso ang mga pungsod. . . . Naglatas ka sa duta nga may pagpakamalaut. Ginlinas mo ang mga pungsod sa kaakig. Apang, tuhoy sa akon, magakasadya ako kay Jehova; magakalipay ako sa Dios sang akon kaluwasan.” (Habacuc 3:1, 2, 6, 12, 18) Mabaskog gid nga magatay-ug ang bug-os nga duta kon linason na ni Jehova ang mga pungsod!

16. (a) Ano ang gintagna ni manalagna Ezequiel kon himuon na ni Satanas ang iya hingapusan nga pagsalakay sa katawhan sang Dios? (b) Ano ang mangin resulta sang mabaskog nga linog nga ginasambit sa Bugna 6:12?

¹⁶ Gintagna man ni Ezequiel nga kon himuon na ni Gog sang Magog (ang ginpakamalaut nga si Satanas) ang iya hingapusan nga pagsalakay batok sa katawhan sang Dios, pahanabuon ni Jehova ang ‘mabaskog nga pagtay-ug sa duta sang Israel.’ (Ezequiel 38:18, 19) Bisan pa mahimo may literal nga mga linog nga matabo, dapat naton dumdumon nga ang Bugna ginhatag paagi sa mga tanda. Ini nga tagna kag ang iban pa nga mga tagna nga ginsambit simbuliko gid. Busa, daw ginasugid sang paghukas sa ikan-om nga pat-in kon ano ang madangatan sang tanan nga pagtay-ug sa sining dutan-on nga sistema sang mga butang—isa ka mabaskog nga linog ang magalaglag sa tanan nga tawo nga nagapamatok sa pagkasoberano ni Jehova nga Dios.

Isa ka Tion Sang Kadulom

17. Ano ang mangin epekto sang mabaskog nga linog sa adlaw, sa bulan, kag sa kabituunan?

¹⁷ Subong sang padayon nga ginpakita ni Juan, ang mabaskog nga linog ginaupdan sang makahaladlok nga mga hitabo nga nagadalahig bisan sa mga langit. Nagsiling sia: “Kag ang adlaw nag-itom subong sang itom nga sako nga panapton, kag ang bilog nga bulan nangin subong sang dugo, kag ang mga bituon sa langit nahulog sa duta, subong sang nagakataktak nga hilaw nga mga igos sang higuera kon ginauyog sang mabaskog nga hangin.” (Bugna 6:12b, 13) Makatilingala gid ini! Mahanduraw mo bala ang makahaladlok nga kadulom nga matabo kon literal nga matuman ina nga tagna? Wala na ang mainit-init kag makapapagsik nga silak sang adlaw! Wala na ang mapuslanon kag daw pilak nga kapawa sang bulan sa gab-i! Kag indi na makita ang linaksalaksa nga mga bituon nga nagaigpat-igpat sa daw-pelos nga telon sang langit. Sa baylo, magaluntad ang matugnaw kag mangitungito nga kadudulman.—Ipaanggid ang Mateo 24:29.

18. Sa ano nga paagi ‘nag-itom ang kalangitan’ sa Jerusalem sang 607 B.C.E.?

¹⁸ Sa espirituwal nga kahulugan, ini nga kadulom gintagna anay nga matabo sa dumaan nga Israel. Nagpaandam si Jeremias: “Mahapay ang bug-os nga duta, kag indi bala nga himuon ko ang bug-os nga paglaglag? Bangod sini magakalisod ang duta, kag pat-od nga magaitom ang kalangitan sa hitaas.” (Jeremias 4:27, 28) Sang 607 B.C.E. sang matuman ina nga tagna, ang mga butang nangin madulom gid para sa katawhan ni Jehova. Ang ila kapital nga siudad, ang Jerusalem, naagaw sang mga Babilonianhon. Ang ila templo ginlaglag, kag ang ila duta ginbiyaan. Para sa ila, wala sing makapapagsik nga kapawa gikan sa langit. Sa baylo, ang kahimtangan nangin subong sang masubo nga ginsiling ni Jeremias kay Jehova: “Nagpatay ka; wala ka maluoy. Ginlambayan mo sing panganod ang nagapalapit sa imo, agod indi makaagi ang pangamuyo.” (Panalabiton 3:43, 44) Para sa Jerusalem, yadto nga kadulom sang langit nagkahulugan sing kamatayon kag kalaglagan.

19. (a) Paano ginlaragway sang manalagna sang Dios nga si Isaias ang kadulom sa kalangitan may kaangtanan sa dumaan nga Babilonia? (b) San-o kag paano natuman ang tagna ni Isaias?

¹⁹ Sang ulihi, ang kaanggid nga kadulom sa kalangitan nagkahulugan sing kalamidad para sa dumaan nga Babilonia. Tuhoy sini, gin-inspirar ang manalagna sang Dios sa pagsulat: “Yari karon! Ang adlaw ni Jehova nagaabot, mapintas nga may mabangis kag nagabalingaso nga kaakig, agod himuon ang duta nga isa ka butang nga kalatingalahan, kag agod laglagon ang mga makasasala sang duta gikan sa sini. Kay ang kabituunan mismo sang langit kag ang ila mga konstelasyon nga Kesil indi magpasiga sang ila kapawa; ang adlaw magadulom gid sa pagbutlak sini, kag ang bulan indi magpasilak sang iya kapawa. Kag silutan ko ang mapatubason nga duta tungod sang kalautan sini, kag ang mga malauton tungod sang ila kasaypanan.” (Isaias 13:9-11) Natuman ini nga tagna sang 539 B.C.E. sang malutos sang mga Medianhon kag mga Persianhon ang Babilonia. Sibu nga ginalaragway sini ang pagkaitom, ang pagkawalay paglaum, ang kakulang sing bisan anong makapapagsik nga kapawa para sa Babilonia sang mapukan ini gikan sa iya kahimtangan subong nagapanguna nga kagamhanan sa kalibutan.

20. Ano ang makahaladlok nga madangatan sang sistema sang mga butang karon kon matabo ang mabaskog nga linog?

²⁰ Sa kaanggid man sini nga paagi, kon matabo ang mabaskog nga linog, ang bug-os nga sistema sang kalibutan karon mangin madulom gid nga walay paglaum. Ang tulad-kapawa nga dutan-on nga sistema ni Satanas indi na magahatag sing masanag nga paglaum. Nabalahuba na ang malaut, butigon, kag imoral nga pagkabuhi sang politikal nga mga lider sa duta karon, ilabi na sa Cristiandad. (Isaias 28:14-19) Indi na sila masaligan. Ang ila nagakipawkipaw nga kapawa magadulom sing bug-os kon maghukom na si Jehova. Ang ila tulad-bulan nga impluwensia sa mga nagakatabo sa duta mabuyagyag subong maduguon kag makamamatay. Ang ila kalibutanon nga mga superstar magataliwan kaangay sang nagakahulog nga mga bulalakaw kag magalapta kaangay sang hilaw nga mga igos sa tion sang nagahuni nga bagyo. Ang aton bug-os nga kalibutan magatay-ug sa tion sang “dakung kapipit-an, nga ang subong sini wala pa mahanabo kutob sa ginsuguran sang kalibutan tubtob karon, wala, kag indi na gid mahanabo.” (Mateo 24:21) Daw ano ka makahaladlok nga palaabuton!

Magataliwan “ang Langit”

21. Sa iya palanan-awon, ano ang nakita ni Juan tuhoy sa ‘langit’ kag sa ‘tagsa ka bukid kag tagsa ka isla’?

²¹ Nagpadayon ang palanan-awon ni Juan: “Kag ang langit nagtaliwan subong sang paglukot sa linukot, kag ang tagsa ka bukid kag ang tagsa ka isla ginkuha gikan sa nahamtangan sini.” (Bugna 6:14) Maathag nga indi ini literal nga mga langit ukon literal nga mga bukid kag mga isla. Apang ano ang ginasimbulo sini?

22. Sa Edom, ano nga sahi sang “mga langit” ang ‘ginlukot, subong sang linukot nga tulun-an’?

²² Tuhoy sa “langit,” mahangpan naton ini sa bulig sang kaanggid nga tagna nga nagasugid tuhoy sa kaakig ni Jehova batok sa tanan nga pungsod: “Ang bug-os nga kasuldadusan sang langit madunot. Kag ang mga langit lukuton, subong sang linukot nga tulun-an.” (Isaias 34:4) Ang Edom ilabi na nga dapat mag-antos. Paano? Ginbihag ini sang mga Babilonianhon wala magdugay sa tapos malaglag ang Jerusalem sang 607 B.C.E. Sadto nga tion, wala sing rekord nga may talalupangdon nga mga butang nga natabo sa literal nga mga langit. Apang may kalaglagan nga natabo sa “mga langit” sang Edom.e Ang nagagahom nga mga pinuno sini ginpapanaug gikan sa ila mataas, tulad-langit nga kahimtangan. (Isaias 34:5) ‘Ginlukot’ sila kag ginhal-id, kon sa aton pa, kaangay sang daan na nga linukot nga wala na sing pulos.

23. Ano “ang langit” nga ‘magataliwan subong sang linukot,’ kag paano ginaugyunan sang mga pulong ni Pedro ini nga paghangop?

²³ Sa amo, “ang langit” nga ‘magataliwan subong sang linukot’ nagapatuhoy sa batok-Dios nga mga panguluhan nga nagagahom sa duta karon. Dulaon sila sang madaugon nga Nagasakay sa puti nga kabayo. (Bugna 19:11-16, 19-21) Ginaugyunan ini sang ginsiling ni apostol Pedro sang ginpaabot niya ang mga hitabo nga ginasimbulo sang paghukas sa ikan-om nga pat-in: “Ang mga langit kag ang duta nga amo karon ginatigana sa kalayo kag ginatipigan para sa adlaw sang paghukom kag kalaglagan sang di-diosnon nga mga tawo.” (2 Pedro 3:7) Apang ano ang buot silingon sang ekspresyon nga, “ang tagsa ka bukid kag ang tagsa ka isla ginkuha gikan sa nahamtangan sini”?

24. (a) San-o, sa tagna sang Biblia, ang mga bukid kag mga isla ginasiling nga nagauyog ukon wala sing kalig-unan? (b) Paano “nagtay-ug ang mga bukid” sang mapukan ang Ninive?

²⁴ Sa tagna sang Biblia, ang mga bukid kag mga isla ginasiling nga nagauyog ukon wala sing kalig-unan kon may matabo nga daku nga politikal nga kagamo. Halimbawa, sang gintagna ang mga paghukom ni Jehova batok sa Ninive, nagsulat si manalagna Nahum: “Nagtay-ug ang mga bukid bangod sa iya, kag natunaw ang kabakuluran. Kag nagkurog ang duta bangod sa iya nawong.” (Nahum 1:5) Wala sing rekord nga natiphag ang literal nga mga bukid sang mapukan ang Ninive sang 632 B.C.E. Apang ang isa ka kagamhanan sadto nga nagagahom sa bug-os nga kalibutan nga sang una may kusog subong sang isa ka bukid hinali nga napukan.—Ipaanggid ang Jeremias 4:24.

25. Sa nagapakari nga katapusan sang sistema sang mga butang karon, paano “ang tagsa ka bukid kag ang tagsa ka isla” kuhaon gikan sa nahamtangan sini?

²⁵ Gani, makatarunganon nga “ang tagsa ka bukid kag ang tagsa ka isla” nga ginapatuhuyan sang ginhukas ang ikan-om nga pat-in amo ang politikal nga mga panguluhan kag ang may kaangtanan sa sini nga mga organisasyon sang kalibutan karon nga daw malig-on gid sa itululok sang madamo nga tawo. Uyugon sila kag magaalyak gikan sa ila nahamtangan, nga magapakibot kag magapahadlok sa mga nagasalig sa ila anay. Subong sang padayon nga ginasugid sang tagna, indi maduhaduhaan nga ang daku nga adlaw sang kasingkal ni Jehova kag sang iya Anak—ang katapusan nga linog nga magadula sang bug-os nga organisasyon ni Satanas—nag-abot nga may pagtimalos!

“Tiphagi Kami kag Tagua Kami”

26. Bangod sa kahadlok, ano ang himuon sang mga tawo nga nagapamatok sa pagkasoberano sang Dios, kag ano ang isiling nila?

²⁶ Nagpadayon ang mga pulong ni Juan: “Kag ang mga hari sang duta kag ang mataas sing ranggo nga mga tawo kag ang mga kumander sang militar kag ang mga manggaranon kag ang mga makusog, kag ang tagsa ka ulipon kag tagsa ka hilway nga tawo nagpanago sa mga kueba kag sa mga igang sang kabukiran. Kag padayon sila nga nagasiling sa mga bukid kag sa mga igang: ‘Tiphagi kami kag tagua kami gikan sa nawong sang Isa nga nagalingkod sa trono kag gikan sa kasingkal sang Kordero, bangod nag-abot na ang daku nga adlaw sang ila kasingkal, kag sin-o ang sarang makatindog?’”—Bugna 6:15-17.

27. Ano ang gintuaw sang di-matutom nga mga Israelinhon sa Samaria, kag paano natuman yadto nga mga pulong?

²⁷ Sang ginapahibalo ni Oseas ang paghukom ni Jehova sa Samaria, ang kapital sang naaminhan nga ginharian sang Israel, nagsiling sia: “Ang mataas nga mga duog sang Bet-aven, ang sala sang Israel, pagarumpagon. Magatubo sa ibabaw sang iya mga halaran ang mga talungon kag mga ragiwriw. Kag masiling ang mga tawo sa mga bukid, ‘Lipni kami!’ kag sa kabakuluran, ‘Tiphagi kami!’” (Oseas 10:8) Paano natuman ini nga mga pulong? Sang mapukan ang Samaria sa mapintas nga mga Asirianhon sang 740 B.C.E., wala sing madalaganan ang mga Israelinhon. Ang mga pulong ni Oseas nagpabutyag sing pagkawalay paglaum, daku nga kahadlok, kag pagkabiniyaan nga nabatyagan sang nabihag nga katawhan. Ang literal nga kabakuluran ukon ang tulad-bukid nga mga institusyon sang Samaria wala makaamlig sa ila, bisan pa daw tuman kalig-on sini sang una.

28. (a) Ano nga paandam ang ginhatag ni Jesus sa mga babayi sa Jerusalem? (b) Paano natuman ang paandam ni Jesus?

²⁸ Sing kaanggid man, sang si Jesus ginadala sang Romano nga mga soldado agod patyon, naghambal sia sa mga babayi sang Jerusalem kag nagsiling: “Magaabot ang mga adlaw nga ang mga tawo magasiling, ‘Malipayon ang mga babayi nga baw-as, kag ang mga taguangkan nga wala makabun-ag kag ang mga suso nga wala makapasuso!’ Nian magasiling sila sa kabukiran, ‘Tiphagi kami!’ kag sa kabakuluran, ‘Tabuni kami!’” (Lucas 23:29, 30) Narekord sa maragtas ang paglaglag sang mga Romano sa Jerusalem sang 70 C.E., kag maathag nga ang kahulugan sang mga pulong ni Jesus pareho sa ginsiling ni Oseas. Wala sing mapanaguan sadto ang mga Judiyo nga nagpabilin sa Judea. Bisan diin man sila manago sa Jerusalem, ukon bisan kon nalagyo man sila sa kuta sang Masada sa putukputukan sang bukid, wala sila makalikaw sa masingki nga paghukom ni Jehova.

29. (a) Kon mag-abot ang adlaw sang kasingkal ni Jehova, ano ang matabo sa mga nagasalig kag nagasakdag sa sistema sang mga butang karon? (b) Ano nga tagna ni Jesus ang matuman kon ipabutyag ni Jehova ang Iya kaakig?

²⁹ Ginapakita karon sang paghukas sa ikan-om nga pat-in nga ang kaanggid nga butang matabo man sa nagapakari nga adlaw sang kasingkal ni Jehova. Sa katapusan nga pagtay-ug sa dutan-on nga sistema sang mga butang karon, ang mga nagasalig kag nagasakdag sa sini mangita sing palanaguan, apang wala sila sing makita. Ginpaslaw na sila sang butig nga relihion, ang Babilonia nga Daku. Ang mga kueba sa literal nga mga bukid ukon ang simbuliko nga tulad-bukid nga politikal kag komersial nga mga organisasyon indi makahatag sing pinansial nga kalig-unan ukon sang bisan ano nga sahi sang bulig. Wala sing bisan ano nga makalipod sa ila gikan sa kaakig ni Jehova. Ang ila kahadlok sibu nga ginalaragway ni Jesus: “Kag nian makita sa langit ang tanda sang Anak sang tawo, kag nian ang tanan nga tribo sa duta magapukpok sang ila kaugalingon sa kalisod, kag makita nila ang Anak sang tawo nga nagakari sa mga panganod sa langit nga may gahom kag daku nga himaya.”—Mateo 24:30.

30. (a) Ano ang ginapahangop sang pamangkot: “Sin-o ang sarang makatindog?” (b) May makatindog bala sa tion sang paghukom ni Jehova?

³⁰ Huo, ang mga nagapangindi sa pagkilala sang awtoridad sang madaugon nga Nagasakay sa puti nga kabayo mapilitan sa pagbaton sang ila sayop. Ang mga tawo nga kinabubut-on nga nangin bahin sang binhi sang man-ug pagalaglagon kon magtaliwan na ang kalibutan ni Satanas. (Genesis 3:15; 1 Juan 2:17) Mangin makahaladlok gid ang kahimtangan sa sina nga tion amo nga madamo ang mamangkot: “Sin-o ang sarang makatindog?” Mahimo hunahunaon nila nga wala gid sing makatindog nga nahamut-an sa atubangan ni Jehova sa sina nga adlaw sang iya paghukom. Apang mangin sayop sila, subong sang padayon nga ginapakita sang tulun-an sang Bugna.

[Mga nota]

[Kahon/Retrato sa pahina 105]

Ginpaabot Na ang Natabo Sang 1914

“Sang B.C. 606, ang ginharian sang Dios natapos, ang korona ginkuha, kag ang bug-os nga duta ginhatag sa mga Gentil. Ang 2520 ka tuig kutob sang B.C. 606, matapos sa A.D. 1914.”f—The Three Worlds, ginbalhag sang 1877, pahina 83.

“Ang ebidensia sang Biblia maathag kag malig-on nga ang ‘Panag-on sang mga Gentil’ isa ka panahon sang 2520 ka tuig, kutob sang tuig B.C. 606 tubtob kag lakip ang A.D. 1914.”—Studies in the Scriptures, Tomo 2, ginsulat ni C. T. Russell kag ginbalhag sang 1889, pahina 79.

Si Charles Taze Russell kag ang iya mga masigkaestudyante sang Biblia nakahangop mga dekada sa wala pa nga ang 1914 magatanda sang katapusan sang Panag-on sang mga Gentil, ukon sang gintalana nga panag-on sang mga pungsod. (Lucas 21:24) Bisan pa wala pa nila sadto mahangpi sing bug-os kon ano ang mangin kahulugan sini, nakumbinsi sila nga ang 1914 mangin petsa sang pagbag-o sa maragtas sang kalibutan, kag husto sila. Talupangda ang masunod nga binalikwat gikan sa pamantalaan:

“Ang makangilidlis nga inaway nga nagdabdab sa Europa katumanan sang isa ka tumalagsahon nga tagna. Sa nagligad nga duha ka pulog-lima ka tuig, paagi sa mga manugbantala kag inimprinta nga mga publikasyon, ang ‘International Bible Students,’ nga kilala gid subong ‘Millennial Dawners,’ nagawali sa kalibutan nga ang Adlaw sang Kasingkal nga gintagna sa Biblia magapamanagbanag sa 1914. ‘Bantayi ang 1914!’ amo ang ginbantala sang ginatos ka nagalakbay nga mga ebanghelisador.”—The World, pamantalaan sa New York, Agosto 30, 1914.

[Nota]

[Kahon sa pahina 106]

1914—Tion Sang Pagbag-o

Ang libro nga Politikens Verdenshistorie—Historiens Magt og Mening (Bug-os Kalibutan nga Maragtas Sang Politiken—Ang Gahom kag Kahulugan Sang Maragtas), nga ginbalhag sang 1987 sa Copenhagen, nagpresentar sini nga obserbasyon sa pahina 40:

“Ang pagpati sang ika-19 nga siglo sa pag-uswag napaslawan gid sang 1914. Sang tuig antes natabo ang inaway, ang taga-Denmark nga istoryador kag politiko nga si Peter Munch malaumon nga nagsulat: ‘Ang tanan nga ebidensia nagapamatuod nga indi matabo ang ginapanagupnop nga inaway sa ulot sang dalagku nga mga kagamhanan sa Europa. “Ang katalagman sa inaway” madula man sa palaabuton, subong sang makapila na natabo halin sang 1871.’

“Sa baylo sini, amo sini ang mabasa naton sa sugilanon sang iya kabuhi: ‘Ang pagdabdab sang inaway sang 1914 amo ang daku nga tion sang pagbag-o sa maragtas sang tawo. Gikan sa isa ka masanag nga dag-on sang pag-uswag, diin ang mga handum sarang malab-ot nga may kalig-unan, nagsulod kita sa isa ka dag-on sang kalamidad, kakugmat, kag pagdumtanay, nga wala sing kalig-unan bisan diin. Wala sing nakasiling, kag bisan karon wala sing makasiling, kon bala ang kadulom nga nagluntad sadto sa aton magakahulugan nga madula na tanan ang hinimuan sang tawo para sa iya kaugalingon sa sulod sang mga milenyo.’”

[Retrato sa pahina 110]

‘Ang tagsa ka bukid ginkuha gikan sa nahamtangan sini’

[Retrato sa pahina 111]

Nanago sila sa mga kueba