Ang mga Manugkabayo sang Apokalipsis—Kon Paano Ka Maapektohan sang Ila Pagsakay

ANG Lunes, Abril, 1, 1985, indi kaangay sang iban pa nga mga adlaw para sa madamo nga nagabiyahe sa Toronto, Canada. Namahog ang mga magabomba kuntani nga palupkon ang riles sang tren sa siudad. Ngaa? Agod ipatalupangod ang ginasiling nila nga paninguha sang nagligad nga tinuig nga papason ang mga Armenianhon sa Turkey, bagay nga ginpanghiwala sing sulitsulit sang pangulohan sang Turkey.

Walay duhaduha, ang kalabanan sadtong nagbiyalahe wala sing hinalung-ong tuhoy sa sina nga bagay sang nagligad nga tinuig. Apang nag-antos sila sing pila ka kabudlayan kag kabalaka. Sing masami naapektohan kita sa mga bagay nga halos wala kita sing hinalung-ong.

Sadtong ikaduha nga dekada sang ika-20 nga siglo, nagsugod nga natabo ang talalupangdon nga mga hitabo bilang katumanan sang pinasahi nga tagna sang Biblia nga makita sa Bugna (ukon Apokalipsis) 6:1-8. Subong ginpahayag sang Cristianong apostol nga si Juan, ang mga manugkabayo magasakay sa katapusan nga mga adlaw. Kag bisan pa wala mahibaloi sang minilyon ang nahanungod sa sini, ang tanantanan sa duta naapektohan bangod sang pagsakay sadtong mga manugkabayo sang Apokalipsis. Ikaw man naapektohan. Apang paano? Mahibaloan naton samtang ginahinun-anonan naton ang tagsa ka manugkabayo.

Ang Kabayo nga Pula nga Luto

Ang isa sang mga nagasakay nga nakita ni Juan amo ang “kabayo nga pula nga luto; kag ang nagasakay sa iya gintugotan sa pagkuha sang paghidait sang duta agod nga ang mga tawo magpatyanay; kag ginhatagan sia sing daku nga espada.”—Bugna 6:4.

Ang “dakung espada” sining manugkabayo nagasimbulo sa inaway. Sing nahisuno, kutob sang 1914 mga 69 milyon ka tawo ang napatay sa duha ka kalibutanon nga inaway. Madamo gid ang napatay! Sa pagkamatuod, madamong mga balo kag mga ilo ang nagapamatuod nga ang nagasakay sa kabayo nga pula nga luto, nga nagakahulugan sing internasyonal nga inaway, talangkod nga nag-apektar sang ila kabuhi.

Dugang pa, ang mas batabata nga kaliwatan ginapabug-atan sang dalayon nga mga inaway kag mga pamahog sang inaway. Sa mga kadutaan diin nagadabdab ang mabaskog nga inaway, mga tin-edyer ang kalabanan nga nagapakig-away. Ang epekto sang inaway sa sining mga pamatan-on natingob sa sining pamangkot nga ginpakiana sang tsirman sang isa ka ahensia sang mga kinamatarong sang tawo: “Paano sila magatubo nga mga responsable kag timbang nga mga adulto?”

Naton-an sang mga pamatan-on sang nanuhaytuhay nga mga pungsod nga talangkod nga naapektohan sang inaway nga isipon ang panahon sing inoras kag inadlaw sa baylo nga sing binulan kag tinuig. Namangkot sila: “Sa ulihi, sin-o ang nabalaka sa masunod? Magarantiyahan mo bala nga indi magalusot sa akon hulot ang isa ka bala karon nga gab-i kon ako magatulog?”

Kamusta ang mga kabataan nga nagapuyo sa mahidaiton nga mga duta? Nabatyagan bala nila ang mga epekto sang manugkabayo nga inaway? Huo, ang masubo nga pamahog sang nuklear nga inaway may daku nga sikolohiko nga mga resulta para sa ila. Nahanungod sa kasubo nga ginpabutyag sang iya mga estudyante, ang isa ka manunudlo nagkomento: “Sa liwat kag liwat nga mabatian ko ining mga komento nagakadala ako sa pagbatyag sing pangduhaduha. Ining mga kabataan nagabatyag sing daku nga kasubo nga indi ko luyag mabatyagan.” Si Dr. Richard Logan sang Quebec, Canada, nagdugang: “Ang pagkawala sing mahimo kag pagkawala sing kusog amo ang sikolohiko nga kahulugan sang kapung-aw. Amo ina ang makita naton sa madamo kaayo nga mga pamatan-on.”

Apang kamusta kon wala ka nagapuyo sa nagainaway nga pungsod ukon wala nagabatyag nga naapektohan ka sa emosyon sang problema? Sa gihapon naapektohan ang imo kabuhi sang nagasakay nga kabayo nga pula nga luto. Kada minuto $1.3 ka milyon ang ginagasto para sa direkta nga katuyoan sang militar—mga $660 ka libo ka milyon kada tuig sa bug-os nga kalibutan. Sin-o ang nagabayad sini tanan? Ikaw. Bisan diin ka man nagapuyo, naapektohan ikaw sang nagasakay sa kabayo nga pula nga luto.

Ang Kabayo nga Maitom

Ang isa pa ka kabayo sa palanan-awon ginlaragway ni Juan sa sining pinamulong: “Kag nakita ko, kag, yari karon! ang kabayo nga maitom; kag ang nagasakay sa sini may timbangan sa iya kamut. Kag nabatian ko ang daw tingog sa tunga sang apat ka sapat nga buhi nga nagasiling: ‘Isa ka sukub sang trigo tungod sa isa ka denario; apang ang lana kag alak dili mo pagtistisan.’”—Bugna 6:5, 6.

Gutom ka bala? Madamo ang gutom. Talangkod sila nga naapektohan sang nagasakay sa kabayo nga maitom, nga nagakahulugan sang gutom. Kada minuto 30 ka kabataan ang nagakapatay bangod sang kakulang sing sampat nga pagkaon ukon medisina—kapin sa 15 ka milyon kada tuig! Ginatos ka minilyon sang iban pa nga mga tawo ang nagakabuhi sing puraot. Suno sa Presidente anay sang World Bank nga si Robert McNamara, sila “ginaupangan sang indi pagkahibalo magbasa kag magsulat, malnutrisyon, balatian, madamo nga pagkapatay sang lapsag kag malip-ot nga kalawigon sang kabuhi nga sa amo nadingot sa ila ang daku nga posibilidad sang ila genes.”

Sining ulihi nga binulan, kinaandan nga makita ang mga laragway sang gutom nga mga lalaki, mga babayi, kag mga kabataan sa Aprika. Maid-id nga nagalaragway sa kasangkaron sina nga pag-antos, ang sekretaryo-heneral sang NU nga si Javier Pérez de Cuéllar nagpaandam: “Madamong mga tawo ang mahimo nga mapatay sa sub-Saharan nga Aprika sang sa sadtong bug-os nga Ikaduhang Kalibutanon nga Inaway. Bisan yadtong makalampuwas mahimo nga mahalitan sa nabilin sang ila kabuhi, ayhan sa pisikal ukon sa mental.” Ining mga biktima talangkod nga naapektohan sang pagsakay sang kabayo nga maitom.

Ayhan indi ka gutom, apang sa pagkamatuod naapektohan ka sang masubo nga mga laragway sang mga nagutman. Suno sa isa ka editoryal sang New York Times sadtong Mayo 20, 1985, kapin sa isa ka bilyon ka dolyar ang naamot na agod hatagan sing bulig ang mga gutom. Samtang ayhan wala ka makaamot sing direkta, ang iban nga mga pangulohan nakaamot sing daku nga ginagamit ang kuarta sa buhis. Huo, ang pagsakay sang kabayo nga maitom may direkta kag indi direkta nga epekto sa bug-os nga populasyon.

Ang Kabayo nga Maluspad

Ang nakita ni Juan nga palanan-awon nagapadayon paagi sa paglaragway sa isa pa ka kabayo kag sa nagasakay sa sini: “Nakita ko, kag, yari karon! ang kabayo nga maluspad; kag ang nagasakay sa sini ginahingalanan Kamatayon. Kag ang Hades nagasunod sa iya. Kag ginhatagan sila sing pagbulut-an sa ikap-at nga bahin sang duta, sa pagpamatay sa espada kag sa tiggulutom kag sa kamatay kag paagi sa mga sapat nga mapintas sang duta.”—Bugna 6:8.

Kamatayon ang nagasakay sa kabayo nga maluspad, kag ang “kamatay” isa lamang sang nanuhaytuhay nga paagi nga ang kabuhi ginkuha sang magsakay ining manugkabayo. Walay sapayan sang modernong mga pag-uswag sa medikal nga siensia, ang kalibutan ginaatubang gihapon sing balatian sa tanan nga bahin. Bisan pa nga wala kita karon ginaatubang sang epidemia nga may kasangkaron sang ginatawag nga trangkaso Espanyol nga nagsunod sadtong Inaway Kalibutanon I, sa gihapon ang kadamuon sang napatay bangod sang kanser, mga balatian sa tagipusuon, kag madamo iban pa nga mga balatian makakilibot. Halimbawa, ang World Health Organization nagabantabanta nga 5.9 milyon ka bag-o nga mga kaso sang kanser ang nagaguwa sa bug-os nga kalibutan kada tuig. Ang river blindness, malaria, snail fever, kolera, kag madamo pa nga mga balatian nagadugang sa karon nga mga kasisit-an nga ginaantos pa.

Walay sapayan, ayhan mangatarungan ka, ‘Wala ako sini nga mga balatian.’ Matuod, apang naapektohan ka sa pagsakay sang kabayo nga maluspad. Ang bili sang ospital kag bulong mataas. Nagadul-ong ini sa pagtigayon sang mga indibiduwal sang pila ka dagway sang paneguro sa kapagros. Madamo nga mga pungsod ang nagaaman sang sosyal nga mga medisina nga ginabayaran paagi sa buhis. Kag hunahunaa ang daku nga gasto nga nawasi sa inoras nga pagtrabaho nga sa ulihi maliton sa imo paagi sa nagsaka nga mga bili. Huo, naapektohan ka sang kabayo nga maluspad.

Kon Ano ang Ginadala sang Kabayo nga Maputi

Sa tapos mabinagbinag ang mahaliton nga mga epekto samtang nagasakay ang iban nga mga manugpangabayo, makalilipay mahibaloan ang kon ano ang ginsiling ni Juan nahanungod sa kabayo nga maputi kag sa nagasakay sa sini, nga nagauna sa iban pa. Ang apostol nagsiling: “Nakita ko, kag, yari karon! ang kabayo nga maputi; kag ang nagasakay sa iya may pana; kag ginhatagan sia sing purongpurong, kag naglakat sia nga nagapangdaug kag sa pagdaug.”—Bugna 6:2.

Si Jesucristo ang nagasakay sa kabayo nga maputi. (Bugna 19:11) Ang iya langitnon nga paggahom ginsugdan sang 1914 sing makakulunyag nga mga hitabo. Ang inaway sa langit nagresulta sa pagkatagbong sang Yawa kag sang iya mga manugtonda sa duta. Pagkatapos sadto, ang isa ka tingog gikan sa langit nagsiling: “Kailo sa duta kag sa dagat, kay ang Yawa nagpanaug sa inyo sa dakung kasingkal, bangod nga nakahibalo sia nga may malip-ot lamang sia nga tion.” Ini ang nagtanda sang ginsugoran sang pagsakay sang manugkabayo.—Bugna 12:7-12.

Apang paano ka naapektohan sang pagsakay ni Jesucristo? May kahilabtanan sa iya paggahom, si Jesus nagtagna: “Ining maayong balita sang ginharian ibantala sa bug-os napuy-an nga duta nga panaksi sa tanan nga kapungsoran; kag ugaling magaabot ang katapusan.” (Mateo 24:14) Karon, sa kapin sa 200 ka kadutaan kag kapuloan sang dagat, ang mga Saksi ni Jehova nagabantala sang natukod na nga Ginharian ni Cristo. Nakaduaw na bala sila sa imo puluy-an? Nian naapektohan ka sang pagsakay sining manugkabayo.

Sa pagtagna sing dugang kon paano maapektohan ang mga tawo sang iya paggahom, si Jesus nagtagna: “Kon magkari ang Anak sang tawo sa iya himaya, kag ang tanan nga mga anghel kaupod niya, nian magalingkod sia sa iya mahimayaon nga trono. Kag tipunon sa atubangan niya ang tanan nga pungsod, kag painpainon niya sila, subong sang manugpahalab nga nagapain sang mga karnero sa mga kanding. Kag ipahamtang niya ang mga karnero sa iya tuo, apang ang mga kanding sa wala.”—Mateo 25:31-33.

Subong resulta sining hilikuton sa pagpainpain nga ginhimo sadtong magsakay si Jesus sa kabayo nga maputi, ang tanan nga katawhan ginkilala subong ayhan “karnero” ukon “kanding.” Talupangda ang resulta. Ang mga “kanding” “magakadto sa silot nga walay katapusan, apang ang mga matarong [mga “karnero”] sa kabuhi nga walay katapusan.” (Mateo 25:46) Busa kon paano ka nagahulag sa pagbantala sang mensahe sang Ginharian magakahulugan sing ayhan kabuhi ukon kamatayon para sa imo.

Bisan pa nga wala mo mabinagbinag anay kon paano ka naapektohan sang mga manugkabayo sang Apokalipsis, ginapalig-on namon ikaw nga maghulag sa maayong balita nga sa ulihi ang ila pagsakay matapos. Pagkatapos sadto, ang duta magaagom sing madamo nga mga pagpakamaayo sa idalom sang paggahom ni Jesus, ang nagasakay sa kabayo nga maputi. Matagnaon nga ginlaragway sang Biblia ang iban sini sa sining paagi: “Sa iya mga adlaw magalambo ang matarong, kag [paagi sa pagdula sa nagasakay sa kabayo nga pula nga luto] ang bugana nga paghidait tubtob nga wala na ang bulan. [Bangod wala na ang nagasakay sa kabayo nga maitom] may bugana nga uyas sa duta; sa putokputokan sang kabukiran magahapayhapay ini.”—Salmo 72:7, 16.

Sang si Jesus yari pa sa duta, ginpakita niya ang hatag-Dios nga gahom sa ibabaw sang mga butang kaangay sang makangilil-ad nga balatian kag bisan sa kamatayon. Ipasundayag niya ina nga gahom sa mas masangkad nga kasangkaron sa iya paggahom subong Hari kag pagadulaon niya sa duta ang tanan nga kasisit-an, mga gutom, kag mga inaway. Sa amo, ang nagasakay sa kabayo nga maputi magatapos sa malaglagon nga pagsakay sang iban pa nga mga manugkabayo sang Apokalipsis.

[Kahon sa pahina 3]

GINPAKILALA ANG MGA MANUGKABAYO

Ginpakita sang Enero 1 nga guwa sang Ang Lalantawan kon paano nagsugod nga matuman ang pagsakay sang mga manugkabayo.

KABAYO NGA MAPUTI: Si Jesucristo ang nagasakay sa sini nga kabayo subong ang bag-o lang mapurongpurongan nga Hari sa langit. Ginlaragway sia nga nagasakay subong matarong nga nagapangdaug kutob sang maglingkod sia sa trono sang 1914.

KABAYO NGA PULA NGA LUTO: Ang nagasakay sa sini nga kabayo nagakahulugan sing inaway. Ang paghidait ginkuha gikan sa duta, kag gintandaan ang pagdabdab sang inaway kalibutanon.

KABAYO NGA MAITOM: Ang nagasakay sa sini nga kabayo nagakahulugan sing kakulang sing pagkaon kag gutom. Samtang minilyon ang gutom, ang iban makabakal pa gihapon sang luhuso nga mga pagkaon.

KABAYO NGA MALUSPAD: Kamatayon ang nagasakay sa kabayo nga maluspad. Ang wala sa tion nga kamatayon ginapakita. Nagaresulta ini gikan sa kamatay kag iban pa nga mga rason.