Èske w bay lavi enpòtans menm jan ak Bondye?

1, 2. Ki kado Bondye ban nou ki gen anpil valè sitou jodi a, e poukisa li gen tout valè sa a?

PAPA nou ki nan syèl la ban nou yon kado ki pa gen pri. Kado sa a se lavi nou genyen antanke kreyati entèlijan ki gen kapasite pou nou demontre menm kalite Bondye genyen yo (Jenèz 1:27). Grasa kado sa a ki gen anpil valè, nou gen kapasite pou nou rezone sou baz prensip biblik yo. Lè nou aplike prensip sa yo, sa ap fè nou vin kretyen ki gen matirite, ki renmen Jewova e ki ‘rive fè diferans ant sa ki byen ak sa ki mal paske nou antrene kapasite nou genyen pou nou konprann nan afòs nou sèvi avè l’. — Ebre 5:14.

² Li enpòtan pou nou aprann rezone sou baz prensip biblik yo sitou jodi a, paske, lefètke monn nan vin konplike anpil, kèlkeswa kantite lwa ki ta genyen, yo pa t ap ase pou nou ta jwenn yon lwa pou chak sitiyasyon nou ta ka rankontre nan lavi a. Nan kesyon pran swen sante, nou ka wè jan li enpòtan pou nou aprann rezone sou baz prensip ki nan Bib la, sitou lè nou konsidere kèk pwodui ak kèk tretman kote yo itilize san. Sijè sa a enpòtan anpil, e li konsène tout moun ki vle obeyi Jewova. Si nou konprann prensip biblik nou dwe aplike nan domèn sa a, n ap kapab pran desizyon ki pap twouble konsyans nou e k ap pèmèt nou rete nan lanmou Bondye (Pwovèb 2:6-11). Annou egzamine kèk nan prensip sa yo.

3, 4. Ki premye fwa Labib pale de san kòm yon bagay ki sakre, e ki prensip ki montre san se yon bagay ki sakre?

³ Premye fwa Jewova te montre rapò dirèk ki gen ant lavi ak san e li te montre bagay sa yo sakre, se yon tikras tan apre Kayen te fin touye Abèl. Men sa Bondye te di Kayen: “Koute! Men san frè w la atè a ap rele m.” ​(Jenèz 4:10). Nan je Jewova, san Abèl te reprezante lavi Abèl, e Kayen te detwi vi sa a yon fason ki vyolan. Kidonk, nan yon sans, san Abèl t ap rele Bondye e li t ap mande l pou l fè vanjans. — Ebre 12:24.

⁴ Apre delij la, ki te fèt nan epòk Noye a, Bondye te bay lèzòm pèmisyon pou yo manje vyann bèt, men li pa t ba yo pèmisyon pou yo manje san. Men sa Bondye te di: “Sèlman, nou pa dwe manje bèt ki ak tout san l nan li, paske san se lavi. Mete sou sa, si yon moun fè san nou, ki se lavi nou, koule, m ap mande l regleman.” ​(Jenèz 9:4, 5). Tout desandan Noye yo, san wete nou menm jodi a, dwe suiv lòd sa a. Kòmandman sa a fè nou konprann sa Bondye te vle di Kayen. Li te vle di l se san ki nan yon kreyati ki reprezante lavi l, oswa nanm li. Anplis de sa, kòmandman sa a fè nou konprann Jewova, Sous lavi a, ap mande tout moun kont, si yo pa gen respè pou lavi ak san. — Sòm 36:9.

5, 6. Ki jan Lwa Moyiz la te montre san se yon bagay ki gen anpil valè e ki sakre? (Gade kare ki gen tit: “Se pou nou respekte lavi bèt yo” tou.)

⁵ Nou jwenn toule de verite enpòtan sa yo nan lwa Moyiz la. Men sa nou li nan Levitik 17:10, 11: “Si yon Izrayelit [...] manje san, kèlkeswa san an, m ap vire do bay moun ki manje san an, e m ap retire l nan mitan pèp la. Paske lavi se nan san an li ye, e mwen ban nou l pou nou ka jwenn padon sou lotèl la pou tèt nou, paske se san an k ap fè nou jwenn padon grasa lavi ki ladan l lana.” — Gade kare ki gen tit: “Pouvwa san genyen pou l pirifye moun anba peche.”

⁶ Lè yo te touye yon bèt, si yo pa t itilize san l sou lotèl la, yo te dwe vide san an atè. Nan yon sans, se kòmsi lavi a te retounen al jwenn Sila a ki se Sous lavi a (Detewonòm 12:16; Ezekyèl 18:4). Sepandan, li bon pou nou remake Izrayelit yo pa t oblije chèche retire tout ti kras san ki te nan vyann bèt la. Depi yo te touye l e yo te senyen l jan yo te dwe fè sa, yo t ap montre yo gen respè pou Sila a ki bay lavi a, e konsa yo t ap ka manje l ak yon konsyans ki klè.

 7. Ki jan David te montre li respekte san e li te konsidere l kòm yon bagay ki sakre?

⁷ David, ki te “yon moun ki fè [Bondye] plezi”, te konprann prensip ki dèyè lwa Bondye te bay konsènan san an (Travay 13:22). Gen yon lè li te swaf anpil, lè sa a twa nan mesye ki te avè l yo te pase ak fòs nan mitan kan ènmi yo e yo te pran dlo nan yon sitèn pote bay David. Ki jan David te reyaji? Li te di: “Èske m te ka bwè san mesye sa yo ki t al riske lavi yo?” Pou David, se kòmsi dlo a se te san mesye sa yo. Se sa k fè, malgre li te swaf, li te “vide l atè pou Jewova”. — 2 Samyèl 23:15-17.

8, 9. Èske fason Bondye wè kesyon san an te vin chanje lè kongregasyon kretyen an te vin egziste nan premye syèk la? Esplike.

⁸ Anviwon 2 400 ane apre Jewova te fin bay Noye kòmandman sou san an, e anviwon 1 500 ane apre alyans Lalwa a te fin fèt, Jewova te pouse kolèj santral kongregasyon kretyen nan premye syèk la ekri pawòl sa yo: “Lespri sen ansanm ak nou menm twouve li bon pou nou pa mete lòt chay sou do nou, eksepte bagay sa yo ki nesesè: kontinye evite ni bagay yo sakrifye bay zidòl, ni san, ni bèt ki mouri toufe, ni imoralite seksyèl.” — Travay 15:28, 29.

⁹ Li klè, kolèj santral nan premye syèk la te rann li kont san se yon bagay ki sakre. Mete sou sa, li te konprann yon moun ki mal sèvi avè l fè yon peche ki grav menm jan ak imoralite seksyèl oswa idolatri. Jodi a tou, vrè kretyen yo wè bagay yo menm jan an. Anplis de sa, lefètke yo kite prensip ki nan Bib la gide yo, yo fè Jewova plezi lè y ap pran desizyon ki gen rapò ak san.

10, 11. a) Ki sa Temwen Jewova yo panse anrapò ak kesyon pran san an okonplè e anrapò ak kesyon pran eleman prensipal ki konpoze san an? b) Nan kesyon san an, ki lè kretyen yo gendwa pa gen menm opinyon?

¹⁰ Temwen Jewova yo rekonèt, pou yo “evite [...] san”, sa mande pou yo pa ni pran san, ni bay san, ni stoke pwòp san pa yo pou yo repran l apre. Piske yo respekte lwa Bondye bay la, yo pa aksepte pran kat eleman prensipal ki konpoze san an, anpalan de globil wouj, globil blan, plakèt ak plasma.

¹¹ Jodi a, lamedsin itilize yon seri teknik pou yo divize chak eleman sa yo an fraksyon ki pi piti, e yo sèvi ak fraksyon sa yo divès fason. Èske kretyen yo ka aksepte fraksyon sa yo? Èske yo dwe konsidere yo kòm “san” toujou? Se chak kretyen ki pou deside pèsonèlman sou kesyon sa yo. Se menm bagay la pou kèk teknik yo itilize nan domèn medikal, tankou dyaliz, emodilisyon, oswa rekiperasyon san k ap koule, yon seri teknik kote yo itilize san moun nan san yo pa stoke l. — Gade nan Apendis la, nan atik ki gen tit: “Fraksyon san ak kèk teknik yo konn itilize lè y ap fè operasyon.”

12. Ki jan nou ta dwe konsidere kesyon kote chak moun kapab pran desizyon pa l selon konsyans li, e ki sa nou dwe fè devan sitiyasyon konsa?

¹² Lè chak moun kapab pran desizyon pa l sou yon kesyon, èske desizyon sa a pa gen anpil enpòtans pou Jewova? Kèlkeswa sitiyasyon an, desizyon nou pran toujou gen enpòtans pou Jewova. Paske, li enterese anpil nan fason nou panse ak nan rezon ki fè nou aji. (Li Pwovèb 17:3; 24:12.) Kidonk, apre yon kretyen fin priye pou Jewova ede l e li fè rechèch sou yon pwodui oswa yon teknik, li ta dwe koute konsyans li ki fòme grasa Labib (Women 14:2, 22, 23). Nòmalman, lòt moun pa gen dwa deside pou nou, ni yo pa gen dwa fòse nou aji jan yo menm yo t ap aji, men, nou menm tou, nou pa ta dwe mande yo: “Si w te nan plas mwen, ki sa w t ap fè?” Nan domèn sa a, se chak kretyen k ap “pote pwòp chay pa l”b. — Galat 6:5; Women 14:12; gade kare ki gen tit: “Èske mwen konsidere san kòm yon bagay ki sakre?”

13. Ki sa prensip Jewova yo ak lwa l yo aprann nou sou li? Bay yon egzanp.

¹³ Lwa Jewova yo ak prensip li yo nou jwenn nan Bib la montre nou nonsèlman Jewova konn fè lwa e li gen anpil sajès, men tou li se yon Papa ki pran swen pitit li e ki vle byen pou yo (Sòm 19:7-11). Byenke rezon ki fè li te bay kòmandman ki di pou nou “evite [...] san” an pa gen rapò ak kesyon sante, kòmandman sa a pwoteje nou kont yon seri konplikasyon ki genyen nan zafè transfizyon san (Travay 15:20). Anfèt, anpil moun ki travay nan domèn medikal konsidere operasyon san transfizyon kòm “pi bon metòd” pou moun fè operasyon nan epòk modèn nan. Pou vrè kretyen yo, sa vrèman montre jan Jewova, Papa nou an, gen yon sajès ki san limit e li renmen nou. — Li Ezayi 55:9; Jan 14:21, 23.

14, 15. a) Ki lwa ki montre lanmou Bondye te gen pou pèp li a? b) Ki jan nou ka aplike prensip ki dèyè lwa sa yo Jewova te bay pou l pwoteje pèp li a?

¹⁴ Anpil nan lwa Bondye te bay Izrayèl tan lontan an montre byen klè li te vle byen pou pèp li a. Pa egzanp, li te mande Izrayelit yo pou yo fè yon balistrad sou tèt kay yo, yon fason pou yo evite aksidan, piske yo te konn fè anpil aktivite sou tèt kay yo (Detewonòm 22:8; 1 Samyèl 9:25, 26; Neyemi 8:16; Travay 10:9). Bondye te ba yo lòd tou pou yo siveye bèf yo te genyen ki mechan (Egzòd 21:28, 29). Si yon Izrayelit pa ta obeyi lwa sa yo, li t ap montre pwoteje lavi lòt moun pa enpòtan pou li, sa ki te ka lakòz li responsab san lòt moun.

¹⁵ Ki jan nou ka aplike prensip ki dèyè lwa sa yo? Nou ka aplike l pou machin nou, pou fason nou kondui, pou bèt nou, pou kay nou, pou kote n ap travay e pou detant n ap chwazi. Nan kèk peyi, pifò jèn ki mouri yo se aksidan ki rive yo. Souvan, se paske yo met lavi yo an danje san nesesite. Sepandan, jèn ki vle rete nan lanmou Bondye yo bay lavi enpòtans. Yo pa chèche plezi nan aktivite ki met lavi yo an danje. Yo pa reflechi tankou moun fou, kòmkwa lè yon moun jèn malè pa ka rive l. Konsa, yo pwofite jenès yo paske gen yon seri malè ki pa rive yo. — Eklezyas 11:9, 10.

16. Ki prensip nou kapab aplike pou kesyon jete pitit la? (Gade nòt anba paj la tou.)

¹⁶ Menm lavi yon tibebe ki nan vant gen valè nan je Bondye. Nan Izrayèl tan lontan an, si yon moun te frape yon fi ki ansent, e sa te lakòz fi a oswa tibebe a mouri, Bondye te konsidere moun ki koupab la kòm yon asasen, e moun sa a te dwe bay “vi pou vi”c. (Li Egzòd 21:22, 23.) Kidonk, imajine jan Jewova santi l lè l wè yon pakèt tibebe nou pa menm ka konte yo fè espre yo touye nan jete pitit chak ane. Tout tibebe sa yo mouri akoz moun yo se tèt yo sèlman yo wè, e paske yo lage kò yo nan imoralite seksyèl.

17. Ki sa w ka di pou w rekonfòte yon fi ki te jete pitit anvan l te vin konnen prensip Bondye yo?

¹⁷ Men, e si yon fi te jete pitit anvan li te aprann laverite? Èske Bondye pap padone l? Wi, l ap padone l. Anfèt, yon moun ki repanti toutbonvre mèt sèten Jewova ap padone l sou baz san Jezi (Sòm 103:8-14; Efezyen 1:7). Annefè, men sa Kris li menm te di: “Mwen pa vin rele moun ki jis pou yo repanti, men se moun k ap pratike peche mwen vin rele pou yo repanti.” — Lik 5:32.

18. Ki jan Bib la idantifye prensipal rezon ki fè moun touye moun?

¹⁸ Jewova pa vle nou fè lòt moun ditò. Mete sou sa, li vle pou nou derasinen lahèn nan kè nou, paske se sa ki fè vyolans egziste. Men sa apot Jan te ekri: “Yon moun ki rayi frè l se yon asasen.” ​(1 Jan 3:15). Yon moun konsa, se pa sèlman renmen li pa renmen frè l, men li vle pou frè l la mouri. Lahèn li gen pou frè l la ka parèt nan move bagay li di sou li, oswa nan fo akizasyon li lage sou do l, akizasyon ki ta merite pou Jewova kondane frè l la si akizasyon sa yo ta laverite (Levitik 19:16; Detewonòm 19:18-21; Matye 5:22). Kidonk, se pa ti enpòtan sa enpòtan pou nou elimine tout tras mechanste ki ta vle pran rasin nan kè nou! — Jak 1:14, 15; 4:1-3.

19. Ki jan yon moun ki kite prensip Bib la gide l konsidere vèsè tankou Sòm 11:5 ak Filipyen 4:8, 9?

¹⁹ Moun ki bay lavi anpil enpòtans menm jan ak Jewova e ki vle rete nan lanmou Bondye evite vyolans sou tout fòm. Men sa Sòm 11:5 di: “Li rayi nenpòt moun ki renmen vyolans.” Pawòl ki nan vèsè sa a se pa senpleman yon enfòmasyon sou pèsonalite Bondye, men se yon prensip nou dwe kite dirije lavi nou. Li fè moun ki renmen Bondye yo evite tout kalite divètisman ki ankouraje vyolans. Menm jan an tou, deklarasyon ki di Jewova se “Bondye lapè a” fè nou konprann sèvitè Jewova yo dwe ranpli lespri yo ak kè yo ak bagay ki merite pou moun renmen yo, bagay ki se bèl kalite e ki merite louwanj, bagay k ap favorize lapè. — Li Filipyen 4:8, 9.

20-22. Ki pozisyon kretyen yo pran parapò ak monn nan, e poukisa?

²⁰ Nan je Bondye, tout monn Satan an responsab san anpil moun. Bib la prezante sistèm politik ki nan monn Satan an tankou bèt sovaj. Gouvènman sa yo touye yon pakèt moun nou pa ka menm konte, san wete yon pakèt sèvitè Jewova (Dànyèl 8:3, 4, 20-22; Revelasyon 13:1, 2, 7, 8). Sistèm komèsyal la ak lasyans travay men nan men ak bèt senbolik sa yo pou yo fè zam ki pi danjere yon moun ta ka imajine, e yo fè gwo pwofi nan komès sa a. Vrèmanvre, “lemonnantye anba pouvwa Mechan an”! — 1 Jan 5:19.

²¹ Lefètke disip Jezi yo “pa fè pati monn nan”, yo pa mele nan zafè politik e yo pa patisipe nan lagè, yo pa responsab san pèsonnd (Jan 15:19; 17:16). Menm jan ak Jezi, yo pa fè vyolans lè lòt moun ap pèsekite yo. Olye de sa, yo renmen ènmi yo e yo menm priye pou yo. — Matye 5:44; Women 12:17-21.

²² Anplis de sa, vrè kretyen yo evite mele ak “Gran Babilòn nan”, ki reprezante tout fo relijyon ki gen nan monn nan, e ki responsab san anpil moun. Selon Pawòl Bondye a, “yo jwenn san pwofèt yo lakay li, ak san moun ki sen yo, ak san tout moun yo touye sou tè a”. Se sa k fè Bondye di nou: “Sot ladan l pèp mwen.” — Revelasyon 17:6; 18:2, 4, 24.

23. Ki sa sa mande pou yon moun kite Gran Babilòn nan?

²³ Pou yon moun kite Gran Babilòn nan, sa mande plis pase annik fè retire non l nan lis non moun ki fè pati yon legliz. Sa mande pou l rayi tout vye bagay fo relijyon an aksepte oubyen li ankouraje moun fè, tankou imoralite, mele nan zafè politik, kouri dèyè richès avèk avidite (Li Sòm 97:10; Revelasyon 18:7, 9, 11-17). Byen souvan, bagay sa yo lakòz moun pèdi lavi yo.

24, 25. a) Sou ki baz Bondye kapab fè moun ki responsab san moun e ki repanti yo mizèrikòd? b) E ki aranjman yo pale de li nan Bib la sa fè nou sonje?

²⁴ Anvan nou t ap pratike vrè adorasyon an, nou tout te konn soutni sistèm Satan an yon fason oswa yon lòt, e konsa, nou menm tou nou te responsab san moun. Sepandan, lefètke nou chanje konduit, nou vin gen lafwa nan sakrifis Kris te bay kòm ranson an e nou vwe lavi nou bay Bondye, nou benefisye mizèrikòd li e nou jwenn pwoteksyon l kont bagay ki ka nui relasyon nou avè l (Travay 3:19). Pwoteksyon sa a fè nou sonje vil refij Bib la fè konnen ki te gen ann Izrayèl yo. — Nonb 35:11-15; Detewonòm 21:1-9.

²⁵ Ki jan aranjman sa a te fonksyone? Ebyen, si yon Izrayelit te touye yon moun san l pa t fè espre, li te dwe kouri al nan yon vil refij. Apre kèk jij ki kalifye te fin pran yon desizyon sou kesyon an, moun nan te dwe rete nan vil refij sa a jiskaske gran prèt la mouri. Apre sa, li te ka al viv yon lòt kote. Èske sa pa montre mizèrikòd Bondye genyen ak tout enpòtans li bay lavi moun? Jodi a, Jewova pran dispozisyon grasa sakrifis Kris te bay kòm ranson an pou nou pa pèdi lavi nou akoz nou ta vyole kòmandman li bay anrapò ak lavi ak san san nou pa fè espre, e dispozisyon sa a sanble ak dispozisyon li te pran pou l sove lavi moun grasa vil refij yo. Èske w apresye dispozisyon sa a? Ki jan w ka montre ou apresye l? Ou ka montre sa lè w envite lòt moun aksepte dispozisyon Bondye pran pou l pwoteje yo a, vin jwenn “gwo tribilasyon” an ap pwoche ak tout boulin. — Matye 24:21; 2 Korentyen 6:1, 2.

26-28. Nan ki sans sitiyasyon nou sanble ak sitiyasyon pwofèt Ezekyèl, e ki jan nou ka rete nan lanmou Bondye?

²⁶ Sitiyasyon pèp Bondye a nan epòk nou an fè nou sonje sitiyasyon pwofèt Ezekyèl, yon pwofèt Jewova te bay misyon pou l bay pèp Izrayèl la avètisman Bondye bay yo. Men sa Bondye te di l: “Lè m di w yon bagay, se pou w avèti yo pou mwen.” Si Ezekyèl ta neglije misyon sa a, se li menm pèsonèlman Jewova t ap rann responsab san tout moun ki t ap mouri Jerizalèm yo (Ezekyèl 33:7-9). Men, Ezekyèl te obeyisan, e sa te fè l pa responsab san pèsonn.

²⁷ Jodi a, nou rive nan fen monn Satan an. Se sa k fè, pou Temwen Jewova yo, pwoklame “jou vanjans” Bondye a ak mesaj Wayòm nan se yon obligasyon e se yon privilèj (Ezayi 61:2; Matye 24:14). Èske w patisipe afon nan travay enpòtan sa a? Apot Pòl te pran misyon li te resevwa pou l preche a oserye. Se sa k fè li te ka di: “Mwen pa responsab san pèsonn, paske mwen pa t ezite fè nou konnen tout sa Bondye deside.” ​(Travay 20:26, 27). Ala yon bèl egzanp pou nou!

²⁸ Natirèlman, pou nou rete nan lanmou Jewova, Papa nou an ki renmen nou, sa pa sifi pou nou konsidere lavi ak san menm jan ak li. Nou dwe rete pwòp, oswa sen, nan je l, jan nou pral wè sa nan chapit ki vin apre a.