Հաղորդություն. փաստեր՝ ծեսի հետևում

ԱՄԲՈՂՋ աշխարհում մարդիկ պարբերաբար կատարում են մի արարողություն։ Ոմանք դա անում են տարվա մեջ մի քանի անգամ, մյուսները՝ ամեն շաբաթ և նույնիսկ ամեն օր։ Այդ արարողությունը կոչվում է հավատի խորհուրդ, և շատերը, ովքեր մասնակցում են դրան, չեն էլ փորձում հասկանալ իմաստը։ Համարվում է, որ այդ ծեսը սուրբ է, և որ նրանում հրաշքի տարր կա։

Այդ արարողությունը կոչվում է հաղորդություն. կաթոլիկական պատարագի ժամանակ քահանան օրհնում է հացն ու գինին և հրավիրում ժողովրդին ընդունելու Քրիստոսին սուրբ հաղորդության միջոցովa։ Հռոմի պապ Բենեդիկտոս XVI–ը ասաց, որ կաթոլիկների համար այս ծիսակատարությունը իրենց «հավատի ուղնուծուծն» է։ Բոլորովին վերջերս եկեղեցին տոնեց «Հաղորդության տարին»՝ նպատակ ունենալով մարդկանց մեջ «արթնացնել և ամրապնդել հավատը Հաղորդության հանդեպ»։

Նույնիսկ այն կաթոլիկները, ովքեր համաձայն չեն իրենց կրոնի բոլոր դրույթներին, ջերմեռանդ են այս ծեսը կատարելու հարցում։ «Թայմ» հանդեսում վերջերս տպագրվեց մի էսսե։ Հեղինակը՝ մի երիտասարդ ջերմեռանդ կաթոլիկ կին, գրում է. «Ինչ խնդիրներ էլ որ ունենանք կաթոլիկ եկեղեցու դոգմաների հետ կապված, այնուամենայնիվ, մի բանով միավորված ենք կաթոլիկական հավատի մեջ. մենք հավատարմորեն կատարում ենք Հաղորդության ծեսը»։

Ի՞նչ է, սակայն, հաղորդությունը։ Արդյոք Քրիստոսի հետևորդներից պահանջվո՞ւմ է կատարել այն։ Նախ՝ քննենք, թե ինչպես է հաղորդության սովորույթն ի հայտ եկել։ Այնուհետև՝ կխոսենք ավելի կարևոր հարցի մասին. հաղորդությունը իրականում ա՞յն է, ինչը Հիսուս Քրիստոսը հաստատեց մոտ 2 000 տարի առաջ։

Հաղորդությունը և քրիստոնեական աշխարհը

Դժվար չէ տեսնել, թե ինչու են կարծում, որ հաղորդության մեջ հրաշքի տարր կա։ Այդ արարողության գլխավոր պահը աղոթքն է։ Համաձայն կաթոլիկ եկեղեցու վարդապետության մասին մի գրքի՝ «այդ պահին Քրիստոսի խոսքերի և գործերի զորության, ինչպես նաև Սուրբ Ոգու զորության միջոցով» իրականանում է Հիսուսի մարմնի ու արյան «սրբազան ներկայությունը» (Catechism of the Catholic Church)։ Քահանան, ճաշակելով հացն ու գինին, հրավիրում է հավատացյալներին հաղորդություն ընդունել. վերջիններս սովորաբար ուտում են միայն հացը՝ նշխարը։

Կաթոլիկ եկեղեցին դավանում է, որ հացը և գինին հրաշքով փոխակերպվում են Քրիստոսի բառացի մարմնի և արյան։ Այս ուսմունքը կոչվում է գոյափոխություն (տրանսսուբստանցիացիա)։ Այն զարգացավ աստիճանաբար. առաջին անգամ այդ բառը սահմանվեց և պաշտոնապես գործածության մեջ մտավ 13–րդ դարում։ Ռեֆորմացիայի ժամանակ կաթոլիկական հաղորդության որոշ երեսակներ հարցականի տակ դրվեցին։ Լյութերը մերժեց գոյափոխության ուսմունքը։ Նա ճիշտ էր համարում համագոյության (կոնսուբստանցիացիայի) ուսմունքը։ Սակայն այս երկու գաղափարների տարբերությունը չնչին է։ Լյութերը ասում էր, որ հացն ու գինին գոյակցում են Հիսուսի մարմնի ու արյան հետ միասին և ոչ թե փոխարինվում դրանցով։

Ժամանակի ընթացքում քրիստոնեական կրոնների միջև այլ տարբերություններ ևս առաջացան հաղորդության իմաստի հարցում։ Բացի այդ, տարակարծություններ կային, թե այն ինչպես պետք է նշվի և որքան հաճախ։ Այնուամենայնիվ, հաղորդությունը մնում է որպես քրիստոնեական կրոնների կարևորագույն ծես։ Բայց հետաքրքիր է. ինչպե՞ս է սկզբում անցկացվել Հիսուսի հաստատած արարողությունը։

Ինչպես հաստատվեց «Տիրոջ ընթրիքը»

Հիսուսն ինքը հաստատեց «Տիրոջ ընթրիքը», կամ՝ իր մահվան Հիշատակի երեկոն (1 Կորնթացիներ 11։20, 24)։ Բայց արդյո՞ք նա հաստատեց ինչ–որ խորհրդավոր ծես, որի ժամանակ իր հետևորդները բառացիորեն ուտելու էին իր մարմինը և խմելու էին իր արյունը։

Հիսուսը նոր էր նշել հրեական Պասեքը, և Հուդա Իսկարիովտացին՝ այն առաքյալը, ով մատնելու էր նրան, արդեն գնացել էր։ Մատթեոսը՝ ներկա 11 առաքյալներից մեկը, գրում է. «Մինչ ուտում էին, Հիսուսը վերցրեց հացը և օրհնելուց հետո կոտրեց այն ու աշակերտներին տալով՝ ասաց. «Վերցրե՛ք, կերե՛ք. սա խորհրդանշում է իմ մարմինը»։ Ապա վերցրեց բաժակը և շնորհակալություն հայտնելուց հետո տվեց նրանց ու ասաց. «Բոլորդ խմե՛ք դրանից, որովհետև սա խորհրդանշում է իմ «արյունը ուխտի», որ թափվելու է շատերի համար՝ նրանց մեղքերի ներման համար»» (Մատթեոս 26։26–28)։

Հիսուսի, ինչպեսև Աստծու բոլոր ծառաների համար կերակուր ուտելուց առաջ օրհնություն խնդրելը միանգամայն բնական բան էր (Բ Օրինաց 8։10; Մատթեոս 6։11; 14։19; 15։36; Մարկոս 6։41; 8։6; Հովհաննես 6։11, 23; Գործեր 27։35; Հռոմեացիներ 14։6)։ Կա՞ որևէ հիմք մտածելու, որ Հիսուսը շնորհակալություն հայտնելու հետ մեկտեղ նաև հրաշք գործեց և իր հետևորդներին առաջարկեց բառացիորեն ուտել իր մարմինը և խմել իր արյունը։

«Սա խորհրդանշում է», թե՞ «այս է»

Աստվածաշնչի որոշ թարգմանություններում Հիսուսի վերոհիշյալ խոսքերը գրված են հետևյալ կերպ՝ «առէ՛ք կերէք, այս է իմ մարմինը» և «խմեցէ՛ք դորանից ամենքդ, որովհետեւ այդ է իմ արիւնը» (Մատթեոս 26։26–28, ԱԹ)։ Ճիշտ է, էստի՛ն բառը, որը հունարեն «լինել» բայի մի ձև է, հիմնականում նշանակում է «է»։ Բայց նույն բայը կարող է ունենալ նաև «խորհրդանշել» իմաստը։ Հետաքրքիր է, որ Աստվածաշնչի շատ թարգմանություններում այս բայը հաճախ թարգմանվել է՝ «նշանակել» կամ «խորհրդանշել»b։ Համատեքստն է որոշում, թե որն է ամենաստույգ թարգմանությունը։ Օրինակ՝ Աստվածաշնչի շատ թարգմանություններում Մատթեոս 12։7–ում էստի՛ն բառը թարգմանվել է «նշանակել». «Եթե իմանայիք՝ ինչ են նշանակում [հունարեն՝ էստի՛ն]՝ «ես ողորմություն եմ ուզում և ոչ թե զոհ» խոսքերը, ապա չէիք դատապարտի անմեղներին» (CEI, Douay Version)։

Բազմաթիվ հարգված աստվածաշնչագետներ համաձայնվում են, որ «է»–ն ճշգրտորեն չի փոխանցում Հիսուսի խոսքերի իմաստը։ Օրինակ՝ Ժակ Դյուպոնը, ուսումնասիրելով այն մշակույթն ու հասարակությունը, որում ապրել է Հիսուսը, եզրակացրեց, որ այս համարի ամենաբնական թարգմանությունը պետք է լինի հետևյալ կերպ՝ «սա խորհրդանշում է իմ մարմինը» կամ «սա ներկայացնում է իմ մարմինը»։

Ինչևէ, Հիսուսը բոլորովին նկատի չուներ, որ իր հետևորդները բառացիորեն ուտեն իր մարմինը և խմեն իր արյունը։ Ինչո՞ւ ենք այդպես ասում։ Նոյի օրերի Ջրհեղեղից հետո, երբ Աստված մարդուն թույլ տվեց կենդանու միս ուտել, նա մարդուն ուղղակիորեն արգելեց արյուն ուտել կամ խմել (Ծննդոց 9։3, 4)։ Այս պատվիրանը կրկնվեց Մովսիսական օրենքում, որին Հիսուսը լիովին հնազանդվեց (Բ Օրինաց 12։23; 1 Պետրոս 2։22)։ Սուրբ ոգու ազդեցությամբ առաքյալները ևս նշեցին, որ հարկավոր է հեռու մնալ արյունից. այդ օրենքին պետք է հետևեին բոլոր քրիստոնյաները (Գործեր 15։20, 29)։ Մի՞թե Հիսուսը կհաստատեր այնպիսի արարողություն, որը կատարելու համար նրա հետևորդները պիտի խախտեին Ամենակարող Աստծու սուրբ պատվիրանը։ Անհնա՛ր է։

Պարզ է, որ Հիսուսը այն ժամանակ հացն ու գինին որպես խորհրդանիշներ օգտագործեց։ Անթթխմոր հացը խորհրդանշում էր նրա անմեղ մարմինը, որը զոհաբերվելու էր։ Կարմիր գինին խորհրդանշում էր նրա արյունը, որը պետք է թափվեր «շատերի համար՝ նրանց մեղքերի ներման համար» (Մատթեոս 26։28)։

Տիրոջ ընթրիքի նպատակը

Հիսուսը, եզրափակելով Տիրոջ ընթրիքի առաջին հավաքույթը, ասաց. «Սա՛ արեք իմ հիշատակի համար» (Ղուկաս 22։19)։ Տիրոջ ընթրիքը նշելով՝ մենք, անշուշտ, հիշում ենք Հիսուսին և այն բոլոր հրաշալի բաները, որ հնարավոր դարձան նրա մահով։ Այն հիշեցնում է մեզ, որ Հիսուսը թիկունք կանգնեց իր Հոր՝ Եհովայի գերիշխանությանը։ Բացի այդ, մենք հիշում ենք, որ նա, լինելով կատարյալ և անմեղ մարդ, տվեց իր կյանքը «որպես փրկանք շատերի փոխարեն»։ Փրկանքը հնարավորություն է տալիս ցանկացած մարդու, ով հավատ կընծայի նրա զոհագործությանը, ազատվելու մեղքից և ունենալու հավիտենական կյանքի հեռանկար (Մատթեոս 20։28)։

Տիրոջ ընթրիքը հիմնականում միասնական ընթրիք է։ Այդ ընթրիքին ներկա են՝ 1) Եհովա Աստված, ով ձեռնարկեց փրկանքը, 2) Հիսուս Քրիստոսը՝ «Աստծու Գառը», ով տվեց փրկանքը, 3) Հիսուսի հոգևոր եղբայրները։ Վերջիններս, օգտվելով հացից ու գինուց, ցույց են տալիս, որ նրանք լիովին միաբան են Հիսուսի հետ (Հովհաննես 1։29; 1 Կորնթացիներ 10։16, 17)։ Նրանք նաև ցույց են տալիս, որ, լինելով Հիսուսի՝ սուրբ ոգով օծված աշակերտներ, մտնում են «նոր ուխտի» մեջ։ Նրանք Քրիստոսի հետ երկնքում իշխելու են որպես թագավորներ ու քահանաներ (Ղուկաս 22։20; Հովհաննես 14։2, 3; Հայտնություն 5։9, 10)։

Իսկ ե՞րբ պետք է նշել Հիսուսի մահը։ Չմոռանանք, թե ինչ օր ընտրեց Հիսուսը այդ արարողության համար։ Դա Պասեքի օրն էր։ Հնում Աստծու ժողովուրդը ամեն տարի տոնում էր Պասեքը հրեական օրացույցի նիսան ամսվա 14–ին։ Ավելի քան 1 500 տարի նրանք այդ օրը նշում էին՝ հիշելով, թե ինչպես Եհովան փրկեց իր ժողովրդին։ Հստակ է, որ Հիսուսն իր հետևորդներին պատվիրեց այդ նույն օրը հիշել մի շատ ավելի մեծ փրկագործություն, որը Աստված հնարավոր դարձրեց Քրիստոսի մահվամբ։ Այսպիսով՝ Հիսուսի ճշմարիտ հետևորդները ամեն տարի նշում են Տիրոջ ընթրիքը այն օրը, որը համապատասխանում է նիսան ամսվա 14–ին։

Արդյո՞ք նրանք Հիսուսի մահը հիշում են այն պատճառով, որ սիրում են ծիսակատարությունները։ Անկեղծ ասած՝ հենց այս պատճառով են շատ մարդիկ մասնակցում հաղորդության արարողությանը։ «Թայմ» հանդեսի վերոհիշյալ հոդվածագիրն ասում է. «Հնագույն ծեսերին մասնակցելը մի յուրօրինակ հանգստություն է պատճառում։ Դրանց մասնակցում են բազմաթիվ մարդիկ»։ Այսօրվա շատ կաթոլիկների պես՝ հոդվածագիրը նախընտրում է, որ այդ ծեսը կատարվի լատիներենով, ինչպես որ անցյալում է եղել։ Ինչո՞ւ։ Նա գրում է. «Ես ցանկանում եմ պատարագը լսել մի լեզվով, որը չեմ հասկանում, քանի որ շատ հաճախ ինձ դուր չի գալիս այն, ինչ լսում եմ անգլերենով»։

Ամբողջ աշխարհում Եհովայի վկաները միլիոնավոր անհատների հետ, ովքեր հետաքրքրված են Աստվածաշնչով, հաճույքով նշում են Տիրոջ ընթրիքը իրենց հասկանալի լեզվով։ Նրանք ուրախ են, որ կարող են ավելի խոր հասկացողություն ձեռք բերել Հիսուսի մահվան իմաստի և արժեքի մասին։ Դրանք այն ճշմարտություններն են, որոնց շուրջ արժե խորհրդածել և որոնք արժե քննարկել ողջ տարվա ընթացքում։ Նրանք համոզված են, որ Տիրոջ ընթրիքը նշելը լավագույն կերպն է հիշելու Եհովա Աստծու և նրա Որդու՝ Հիսուս Քրիստոսի ցուցաբերած անսահման սերը։ Դա օգնում է նրանց շարունակելու «հռչակել Տիրոջ մահը, մինչև որ նա գա» (1 Կորնթացիներ 11։26)։

[ծանոթագրություններ]

[մեջբերում 27–րդ էջի վրա]

Հիսուսի հաստատած արարողությունը սկզբում ինչպե՞ս է անցկացվել

[նկար 28–րդ էջի վրա]

Հիսուսը հաստատեց իր մահվան Հիշատակի երեկոն

[նկար 29–րդ էջի վրա]

Այս մարդիկ նշում են Հիսուս Քրիստոսի մահը