Հարության նկատմամբ ձեր հավատը որքանո՞վ է ամուր
«Ես եմ յարութիւնը եւ կեանքը. ինձ հավատացողը թէեւ մեռնի էլ, կ’ապրի» (Յովհաննէս 11։25, ԱԹ)։
1, 2. Ինչո՞ւ է անհրաժեշտ, որ Եհովայի երկրպագուն վստահի հարությանը։
ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ նկատմամբ ունեցած ձեր հույսը որքանո՞վ է ամուր։ Այն զորացնո՞ւմ է ձեզ մահվան վախի դեմ և մխիթարո՞ւմ է, երբ կորցնում եք ձեր սիրելիներին (Մատթէոս 10։28; Ա Թեսաղոնիկեցիս 4։12)։ Արդյոք նմանվո՞ւմ եք Աստծու նախկին ծառաներին, ովքեր թեև տանջանքներ կրեցին, չարչարանքների ենթարկվեցին, տառապեցին ու բանտարկվեցին, բայց զորացան հարության նկատմամբ ունեցած հավատով (Եբրայեցիս 11։35—38)։
2 Այո՛, Եհովայի անկեղծ երկրպագուն չպիտի կասկածի այն բանի վրա, որ հարություն է լինելու, և այդ վստահության ազդեցությունը պիտի զգա իր ապրելակերպի վրա։ Ի՜նչ հոյակապ է խորհել այն իրողության շուրջ, որ Աստծու որոշած ժամանակին ծովը, մահը և դժոխքը դուրս են հանելու իրենց մեջ եղած մահացածներին, և հարություն ստացած այս անհատները երկրային դրախտում հավիտյան ապրելու հնարավորությունն են ունենալու (Յայտնութիւն 20։13; 21։4, 5)։
Կասկածներ ապագա կյանքի վերաբերյալ
3, 4. Շատերը մինչև օրս մահից հետո եղած կյանքի մասին ի՞նչ տեսակետ ունեն։
3 Քրիստոնեական աշխարհը երկար տարիներ ի վեր սովորեցրել է, որ մահից հետո կյանք գոյություն ունի։ Մի ամսագրի հոդվածներից մեկում ասվում էր. «Դարերի ընթացքում քրիստոնյաները փորձել են հաղթահարել այս կյանքի հիասթափություններն ու տառապանքները՝ ակնկալություն ունենալով մի ուրիշ կյանքի՝ խաղաղ ու գոհացուցիչ, երջանիկ ու բովանդակալից» («U.S. Catholic»)։ Թեև քրիստոնեական մի շարք երկրներում մարդիկ աշխարհիկ են դարձել ու ցինիկաբար են վերաբերվում կրոնին, այնուամենայնիվ, շատերը մինչև այժմ էլ կարծում են, թե մահից հետո պետք է ինչ–որ բան լինի։
4 «Թայմ» ամսագրի մի հոդվածում գրվեց. «Մարդիկ դեռ հավատում են [հանդերձյալ] կյանքին, որի մասին նրանց ունեցած պատկերացումը մշուշոտ է դարձել, և այդ մասին գնալով ավելի հազվադեպ են լսում իրենց քահանաներից»։ Ինչո՞ւ են հոգևորականները հիմա ավելի քիչ խոսում հանդերձյալ կյանքից, քան երբևէ։ Կրոնագետ Ջեֆրի Բըրթն Ռասելն ասում է. «Կարծում եմ, որ հոգևորականներն ուզում են ձեռք քաշել այդ գաղափարից, որովհետև նրանք մտադիր են հաղթահարել ժողովրդական սկեպտիցիզմի խոչընդոտը»։
5. Կրակոտ դժոխքի վերաբերյալ այսօր ի՞նչ տեսակետ գոյություն ունի։
5 Շատ եկեղեցիներում հանդերձյալ կյանքի գաղափարն իր մեջ բովանդակում է երկինքն ու կրակոտ դժոխքը։ Եթե հոգևորականները դժկամորեն են խոսում երկնքի մասին, ապա որքան դժվարությամբ կխոսեն առավել ևս դժոխքի մասին։ Մի լրագրի հոդվածներից մեկում գրվեց. «Մեր օրերում նույնիսկ այն եկեղեցիները, որոնք հավատում են դժոխքի կրակներում հավիտյան տանջվելու գաղափարին, այնքան էլ մեծ նշանակություն չեն տալիս այդ ուսմունքին։ Ժամանակակից աստվածաբանների մեծ մասը իրականում այլևս չի հավատում, որ դժոխքը չարչարանքի բառացի մի վայր է, ինչպես սովորեցնում էին միջին դարերում։ Նրանք ավելի հավանություն են տալիս դժոխքի մասին գոյություն ունեցող «մարդասիրական» հասկացողությանը։ Ըստ ժամանակակիցների բացատրության՝ մեղավոր մարդիկ դժոխքում բառացիորեն չեն տանջվում, բայց տառապում են, քանի որ «հոգեպես հեռացած են Աստծուց»։
6. Շատերը ողբերգության պատահելիս ինչպե՞ս են հայտնաբերում, որ իրենց հավատն ամուր չէ։
6 Ժամանակակիցների զգացումները չվիրավորելու համար եկեղեցու ուսմունքների մեղմացումը կարող է ոմանց օգնել հակակրանքից խուսափելու հարցում։ Սակայն նման վերաբերմունքը եկեղեցի հաճախող միլիոնավոր անկեղծ անհատների անորոշ վիճակի մեջ է դնում։ Նրանք չգիտեն, թե ինչին հավատան։ Հետևաբար, երբ նման մարդիկ մահվան առաջ են կանգնում, հաճախ պարզվում է, որ իրենց հավատն այնքան էլ ամուր չէ։ Նրանց դրությունը նմանվում է այն կնոջ վիճակին, որը ողբերգական մի դեպքի ժամանակ կորցրեց իր ընտանիքի մի քանի անդամներին։ Երբ հարցրին նրան, թե Աստծո նկատմամբ ունեցած հավատն արդյո՞ք սփոփում է իրեն, նա վարանելով ասաց. «Դժվարանում եմ պատասխանել»։ Բայց եթե նույնիսկ նա վստահորեն պատասխանած լիներ, որ հավատն Աստծո նկատմամբ օգնել էր իրեն, ինչպե՞ս կարող էր մնայուն օգուտներ քաղել իր հավատից, եթե իր համոզմունքները հիմնավորված չէին։ Սա էական նշանակություն ունեցող հարց է, որովհետև այն, ինչ որ եկեղեցիները սովորեցնում են ապագա կյանքի մասին, իրականում տարբերվում է Աստվածաշնչի սովորեցրածից։
Քրիստոնյա աշխարհի տեսակետը հանդերձյալ կյանքի վերաբերյալ
7. ա) Շատ եկեղեցիներ միասնաբար ի՞նչ գաղափար են դավանում։ բ) Մի աստվածաբան ինչպե՞ս նկարագրեց հոգու անմահության մասին ուսմունքը։
7 Քրիստոնյա աշխարհի գրեթե բոլոր դավանանքները, չնայած իրենց ունեցած տարբերություններին, համաձայն են այն գաղափարի հետ, որ մարդիկ անմահ հոգի ունեն, և որ այդ հոգին շարունակում է ապրել մահից հետո։ Մեծամասնությունը հավատում է, որ մահից հետո մարդու հոգին երկինք է գնում։ Ոմանք վախենում են իրենց հոգու կրակոտ դժոխք կամ քավարան ընկնելուց։ Հոգու անմահության գաղափարը կարեվորագույն տեղ է գրավում ապագա կյանքի մասին նրանց ունեցած տեսակետի մեջ։ Աստվածաբան Օսկար Կուլմանը «Անմահություն և հարություն» գրքի մեջ հրատարակված ակնարկում հետևյալ մեկնաբանությունը տվեց. «Եթե հարցնելու լինենք այսօրվա քրիստոնյա մարդուն, .... թե, Նոր կտակարանի համաձայն, ի՞նչ է սպասվում մահից հետո, չնայած որոշ բացառություններին, համարյա թե միևնույն պատասխանը կստանանք՝ հոգու անմահություն»։ Սակայն նա ավելացրեց. «Լայնորեն տարածում գտած այս գաղափարը քրիստոնեության ամենամեծ թյուրիմացությունն է» («Immortality and Resurrection»)։ Կուլմանը նշեց, որ առաջին անգամ արտասանված այս բառերն ընդհանուր վրդովմունք առաջացրին։ Այնուամենայնիվ, նա ճիշտ էր ասում։
8. Եհովան ի՞նչ հույս տվեց առաջին մարդկային զույգին։
8 Եհովա Աստված մարդկային առաջին զույգին չստեղծեց այն նպատակով, որ մահից հետո երկինք գնային։ Նրա սկզբնական նպատակը դա չէր. մարդիկ երբեք չպիտի մահանային։ Ադամն ու Եվան կատարյալ էին ստեղծված և հնարավորություն ունեին երկիրը լցնելու արդար ժառանգներով (Ծննդոց 1։28; Բ Օրինաց 32։4)։ Աստված զգուշացրել էր մեր առաջին ծնողներին, որ նրանք կմահանային միայն անհնազանդության դեպքում (Ծննդոց 2։17)։ Նրանք շարունակելու էին հավիտյան ապրել երկրի վրա, եթե հնազանդ մնային իրենց երկնային Հորը։
9. ա) Իրականում ի՞նչ է մարդկային հոգին։ բ) Մահվան պահին ի՞նչ է կատարվում հոգու հետ։
9 Ցավոք, Ադամի և Եվայի՝ Աստծուն հնազանդվելու փորձը ձախողվեց (Ծննդոց 3։6, 7)։ Այդ անհնազանդության ողբերգական հետեվանքների մասին Պողոս առաքյալը հետևյալ բացատրությունը տվեց. «Մէկ մարդով մեղքը աշխարհ մտաւ, եւ մեղքով էլ՝ մահը, այնպէս էլ բոլոր մարդկանց մէջ տարածուեց մահը, որովհետեւ բոլորն էլ մեղանչեցին» (Հռովմայեցիս 5։12)։ Երկրի վրա հավիտյան ապրելու փոխարեն՝ Ադամն ու Եվան մահացան։ Իսկ ի՞նչ տեղի ունեցավ հետո։ Նրանք ունեի՞ն անմահ հոգիներ, որոնք դժոխք պիտի գնային իրենց կատարած մեղքի համար։ Ո՛չ, ընդհակառակը, Աստվածաշունչը հայտնում է, որ սկզբում, երբ Ադամը ստեղծվեց, «կենդանի հոգի եղաւ» (Ծննդոց 2։7)։ Մարդուն հոգի չտրվեց. նա դարձավ հոգի՝ կենդանի մարդ (Ա Կորնթացիս 15։45)։ Չէ՞ որ միայն Ադամը չէր, որ «կենդանի հոգի» էր, այլ, ինչպես ցույց է տրվում եբրայերեն լեզվում, որով գրվել է Ծննդոց գիրքը, ցածրակարգ կենդանիները նույնպես «կենդանի հոգիներ» էին (Ծննդոց 1։24, ՆԱ)։ Երբ Ադամն ու Եվան մահացան, նրանք դարձան մեռած հոգիներ։ Վերջիվերջո, նրանց հետ պատահեց այն, ինչ որ Եհովան զգուշացրել էր Ադամին. «Երեսիդ քրտինքովը հաց ուտես, մինչեւ որ ետ դառնաս դէպի երկիրը, որովհետեւ նորանից առնուեցար. նորա համար որ հող էիր դու, եւ դէպի հողը դառնաս» (Ծննդոց 3։19)։
10, 11. «Նոր կաթոլիկական հանրագիտարանը» ի՞նչ է ընդունում հոգուն վերաբերող Աստվածաշնչի ուսմունքի մասին, և ինչպե՞ս է դա համապատասխանում Աստվածաշնչի հայտնած տեղեկությանը։
10 «Նոր կաթոլիկական հանրագիտարանը», ըստ էության, համաձայն է այս տեսակետի հետ։ Այդ հանրագիտարանի «Հոգին (Աստվածաշնչում)» հոդվածում կարդում ենք. «ՀԿ–ում [Հին կտակարանում կամ Եբրայերեն գրություններում] գոյություն չունի հոգու և մարմնի ոչ մի երկճյուղավորում [երկու մասերի բաժանում]»։ Նաև ավելացվում է, որ Աստվածաշնչում «հոգի» բառը «երբեք չի նշանակում, որ այն մարմնից անջատ է կամ առանձին անձնավորություն է»։ Իրականում, «հոգի» հաճախ «նշանակում է կենդանիների կամ մարդկանց անհատական էությունը» («New Catholic Encyclopedia»)։ Թեև հաճելի է այս անկեղծ մեկնաբանությունը լսելը, բայց ոմանց համար զարմանալի է, թե եկեղեցի հաճախողներին ընդհանուր առմամբ ինչո՞ւ չեն տեղեկացվում վերոհիշյալ փաստերը։
11 Ինչքա՜ն մտահոգություններից ու վախից ազատված կլինեին եկեղեցի հաճախողները, եթե գիտենային Աստվածաշնչի պարզ ճշմարտությունը. «Մեղանչող անձը («հոգին», ՆԱ) ինքը պիտի մեռնէ» (Եզեկիէլ 18։4)։ Թեև այս խոսքերը տարբերվում են քրիստոնեական աշխարհի ուսուցումներից, բայց լիովին համապատասխանում են այն մտքին, որը գրի առավ Աստծուց ներշնչված մի իմաստուն մարդ՝ Սողոմոնը. «Կենդանիները գիտեն որ մեռնելու են, բայց մեռելները մի բան չ’գիտեն եւ վարձք էլ չ’ունին [այս կյանքում], որովհետեւ նորանց յիշատակը մոռացուել է։ Ամեն ինչ որ ձեռքդ գտնէ անելու՝ ուժովդ արա, որ գործք, խորհուրդ, գիտութիւն եւ իմաստութիւն չ’կայ միւս աշխարհքումը [մարդկանց ընդհանուր գերեզմանում], ուր որ դու պիտի գնաս» (Ժողովող 9։5, 10)։
12. Քրիստոնյա աշխարհը որտեղի՞ց ձեռք բերեց հոգու անմահության գաղափարը։
12 Այդ դեպքում քրիստոնյա աշխարհը ինչո՞ւ է սովորեցնում այնպիսի բաներ, որոնք տարբերվում են Աստվածաշնչի ուսուցումներից։ «Նոր կաթոլիկական հանրագիտարանը» իր «Հոգի, մարդ, անմահություն» հոդվածում հայտնում է, որ անցյալում Եկեղեցու հայրերը հոգու անմահության ուսմունքին հավատալու համար հիմնվում էին ոչ թե Աստվածաշնչի, այլ բանաստեղծների, փիլիսոփաների ու հունական ավանդույթների վրա.... Հետագայում գիտնականները գերադասեցին օգտվել Պլատոնի կամ Արիստոտելի սկզբունքներից»։ Հոդվածում տեղեկացվում է, որ «պլատոնական և նեոպլատոնական ուսուցումները, այդ թվում նաև հոգու անմահության գաղափարը, վերջիվերջո, ներմուծվեցին քրիստոնյա աշխարհի աստվածաբանության մեջ և դարձան նրա կորիզը»։
13, 14. Ինչո՞ւ է անիմաստ հույն հեթանոս փիլիսոփաների մտածելակերպով կրթվելը։
13 Իրենց քրիստոնյա համարող մարդիկ հույն հեթանոս փիլիսոփաների ուսմունքների՞ն պիտի հետևեին այնպիսի կարևոր հարցի պատասխանը գտնելու համար, ինչպիսին էր մահից հետո կյանքի հույսը։ Իհարկե ո՛չ։ Պողոսը գրեց Հունաստանի Կորնթոս քաղաքում ապրող քրիստոնյաներին. «Այս աշխարհի իմաստութիւնը յիմարութիւն է Աստծու առաջ. քանզի գրուած է, թէ՝ ինքն է, որ բռնում է իմաստուններին իրենց խորագիտութեան մէջ։ Եւ դարձեալ, թէ՝ Տէրը գիտէ իմաստունների մտածումները, որ ընդունայն են» (Ա Կորնթացիս 3։19, 20)։ Հույները կռապաշտներ էին։ Հետևաբար, հույն փիլիսոփաներն ինչպե՞ս կարող էին ճշմարտության աղբյուր լինել։ Պողոսը հարցրեց կորնթացիներին. «Ի՞նչ նմանութիւն ունի Աստծու տաճարը մեհեանների հետ։ Արդարեւ, կենդանի Աստծու տաճար էք դուք, ինչպէս ասաց Աստուած. «Պիտի բնակուեմ նրանց մեջ ու պիտի ընթանամ նրանց միջով եւ նրանց Աստուածը պիտի լինեմ, եւ նրանք պիտի լինեն իմ ժողովուրդը»» (Բ Կորնթացիս 6։16)։
14 Սկզբում հոգևոր ճշմարտությունների պարզաբանումը տրվեց հրեա ազգի միջոցով (Հռովմայեցիս 3։1, 2)։ Իսկ մ.թ. 33–ից հետո այն հաղորդվեց առաջին դարի օծյալ քրիստոնյաների ժողովի միջոցով։ Խոսելով առաջին դարի քրիստոնյաների մասին՝ Պողոսը գրեց. «Աստուած մեզ յայտնեց այն [իրեն սիրողների համար նախապատրաստած բաները] իր Հոգով» (Ա Կորնթացիս 2։10; տեսեք նաև Յայտնութիւն 1։1, 2)։ Հետևապես, հոգու անմահության ուսմունքը, որը սովորեցնում է քրիստոնյա աշխարհը, ծագել է հունական փիլիսոփայությունից։ Աստված այդ մասին չի հայտնել իսրայել ազգին, և ո՛չ էլ հաղորդել է առաջին դարի օծյալ քրիստոնյաների ժողովի միջոցով։
Իրական հույս մահացածների համար
15. Հիսուսի խոսքերի համաձայն՝ իրական ի՞նչ հույս գոյություն ունի մահացածների համար։
15 Եթե անմահ հոգի չկա, ապա մահացածների համար որևէ իրական հույս գոյություն ունի՞։ Այո՛, դա հարության հույսն է, իրոք որ զարմանալի, աստվածային խոստում, որն Աստվածաշնչի գլխավոր ուսուցումներից մեկն է։ Հիսուսը հարության հույսի մասին խոսեց, երբ իր բարեկամուհի Մարթային ասաց. «Ես եմ յարութիւնը եւ կեանքը. ինձ հավատացողը թէեւ մեռնի էլ, կ’ապրի» (Յովհաննէս 11։25, ԱԹ)։ Ուրեմն, Հիսուսին հավատալ նշանակում է հավատ ընծայել հարության հույսին։
16. Ինչո՞ւ է տրամաբանական հավատալ հարությանը։
16 Հիսուսն ավելի վաղ արդեն խոսել էր այդ մասին՝ դիմելով մի խումբ հրեաների. «Դրա վրա ինչո՞ւ էք զարմանում, որովհետեւ կը գայ ժամանակ, երբ բոլոր նրանք, որ գերեզմաններում են, կը լսեն նրա ձայնը եւ դուրս կը գան» (Յովհաննէս 5։28, 29)։ Այն, ինչ որ Հիսուսն այստեղ նկարագրում է, իրոք որ շատ տարբերվում է անմահ հոգու՝ մահից հետո մարմնից անջատվելու և անմիջապես երկինք գնալու գաղափարից։ Սա ապագայում մարդկանց գերեզմանից ‘դուրս գալու’ մասին է, ովքեր դարեր կամ հազարավոր տարիներ է այնտեղ են։ Սրանք այն մահացած հոգիներն են, որոնք կյանքի են բերվելու։ Կարծում եք, անհնա՞ր է։ Սակայն դա կարո՛ղ է անել այն Աստվածը, որը «կենդանացնում է մեռելներին եւ չեղած բաները գոյութեան է կոչում» (Հռովմայեցիս 4։17)։ Թերևս մահացածների՝ կյանքի վերադառնալու գաղափարը թերահավատների համար կարող է ծաղրանքի նյութ դառնալ, բայց այն լիովին համապատասխանում է հետևյալ խոսքերին. «Աստուած սէր է» և «վարձահատոյց է լինում նրանց, ովքեր փնտռում են իրեն» (Ա Յովհաննէս 4։16; Եբրայեցիս 11։6)։
17. Հարության կարգադրության միջոցով Աստված իր ո՞ր նպատակն է իրագործելու։
17 Եվ վերջապես, Աստված ինչպե՞ս կկարողանա հատուցել այն մարդկանց, ովքեր ապացուցել են իրենց ‘հավատարմությունը մինչեւ մահ’, եթե նրանց դարձյալ կյանքի ետ չբերի (Յայտնութիւն 2։10)։ Հարության կարգադրությունը նաև հնարավոր է դարձնում, որ Աստված իրագործի իր այն նպատակը, որի մասին գրեց Հովհաննես առաքյալը. «Աստծու Որդին հենց նրա համար յայտնուեց, որ քանդի Սատանայի գործերը» (Ա Յովհաննէս 3։8)։ Դեռ վաղուց, Եդեմի պարտեզում, մեր առաջին ծնողներին մեղքի ու մահվան առաջնորդելով, Սատանան մարդկային ողջ սերնդի մարդասպանը դարձավ (Ծննդոց 3։1—6; Յովհաննէս 8։44)։ Իր կատարյալ կյանքը որպես համապատասխան փրկանք տալով՝ Հիսուսը սկսեց քանդել Սատանայի գործերը։ Նա մարդկության առաջ ճանապարհ հարթեց՝ ազատագրելով նրանց ժառանգած մեղքի գերությունից, որն Ադամի կողմից կատարված կանխամտածված անհնազանդության արդյունքն էր (Հռովմայեցիս 5։18)։ Ադամական մեղքի պատճառով մահացած մարդկանց հարությունն էլ հետագայում կքանդի Սատանայի գործերը։
Մարմին և հոգի
18. Հույն փիլիսոփաներից ոմանք ինչպե՞ս արձագանքեցին Պողոսի այն հայտարարությանը, որ Հիսուսը հարություն էր առել և ինչո՞ւ։
18 Երբ Պողոս առաքյալն Աթենքում էր, բարի լուրը քարոզում էր մի խումբ մարդկանց, որոնց մեջ հույն փիլիսոփաներ էլ կային։ Նրանք լսում էին, թե ինչպես էր Պողոսը քննարկում ճշմարիտ Աստծուն վերաբերող հարցը և ապաշխարության կոչ անում։ Բայց հետո ի՞նչ պատահեց։ Պողոսը եզրակացրեց իր ելույթում. «[Աստված] սահմանել է մի օր, երբ աշխարհը արդարութեամբ պիտի դատի այն մարդու ձեռքով, որի միջոցով որոշեց հաւաստիք տալ ամենքին՝ նրան մեռելներից յարութիւն տալով»։ Այս խոսքերը իրարանցում առաջացրին։ «Երբ լսեցին մեռելների յարութեան մասին, ոմանք ծաղրի էին ենթարկում» (Գործք 17։22—32)։ Աստվածաբան Օսկար Կուլմանը նշում է. «Հոգու անմահությանը հավատացող հույների համար ավելի դժվար էր ընդունել քրիստոնյաների քարոզած հարության մասին ուսմունքը, քան թե ուրիշների համար.... Սոկրատեսի ու Պլատոնի նման նշանավոր փիլիսոփաների ուսմունքն անհամատեղելի էր Նոր կտակարանի ուսմունքի հետ»։
19. Քրիստոնյա աշխարհի աստվածաբաններն ինչպե՞ս փորձեցին իրար միացնել հարության և հոգու անմահության ուսմունքները։
19 Չնայած դրան՝ հետևելով մեծ հավատուրացությանը, որն առաջ եկավ առաքյալների մահից հետո, աստվածաբանները փորձեցին իրար միացնել հարության մասին քրիստոնեական ուսմունքը և Պլատոնի՝ հոգու անմահության գաղափարը։ Ժամանակի ընթացքում շատերը համաձայնվեցին նոր բացատրության հետ, այն է՝ մահվան ժամանակ հոգին բաժանվում է մարմնից («ազատվում է», ինչպես ասում էին ոմանք)։ Ապա, Ռ. Քուքը «Ուրվագծեր հարության ուսմունքի մասին» գրքում այն միտքը հայտնեց, թե Դատաստանի օրը «յուրաքանչյուր մարմին նորից միանալու է իր սեփական հոգուն, և յուրաքանչյուր հոգի՝ իր սեփական մարմնին» («Outlines of the Doctrine of the Resurrection»)։ Ավելի ուշ, մարմնի վերամիավորումը սեփական անմահ հոգու հետ սահմանվեց որպես հարություն։
20, 21. Ովքե՞ր են հետևողականորեն սովորեցնում Աստվածաշնչի ճշմարտությունը հարության մասին, և ինչպիսի՞ օգուտներ է այն բերում նրանց։
20 Այս տեսությունն այսօր էլ պաշտոնական է համարվում խոշոր եկեղեցիներում։ Թեև այս գաղափարը կարող է տրամաբանական թվալ աստվածաբանի համար, բայց եկեղեցի հաճախողներից շատերին անծանոթ է այն։ Նրանք պարզապես հավատում են, որ մահից հետո անմիջապես երկինք են գնալու։ Այս հարցի շուրջ Ջոն Գարվին մի ամսագրի («Commonweal») 1995 թ. մայիսի 5–ի թողարկման մեջ գրեց. «Թվում է, թե քրիստոնյաների մեծ մասի հավատը [հանդերձյալ կյանքի վերաբերյալ] ավելի մոտ է նեոպլատոնականությանը, քան ճշմարիտ քրիստոնեությանը, և այս գաղափարն աստվածաշնչային հիմք չունի»։ Այսպիսով՝ Աստվածաշնչի ճշմարտությունը Պլատոնի ուսմունքի հետ փոխանակելով՝ քրիստոնյա աշխարհի հոգևորականությունը իր համայնքի անդամներից թաքցնում էր հարության մասին աստվածաշնչային հույսը։
21 Մյուս կողմից, Եհովայի վկաները մերժում են հեթանոսական փիլիսոփայությունը և հավատարիմ են մնում Աստվածաշնչի հայտնած հարության ուսմունքին։ Նրանք գտնում են, որ այն կազդուրիչ, գոհացուցիչ և մխիթարող ուսմունք է։ Հաջորդ հոդվածներում կտեսնենք, թե այդ ուսմունքը որքանով է հիմնավորված և տրամաբանական թե՛ նրանց համար, ովքեր երկրային հարության հույսն ունեն, և թե՛ նրանց համար, ովքեր երկնային հարությանն են ակնկալում։ Այդ հոդվածները քննարկելու համար խորհուրդ է տրվում նախօրոք ուշադիր ընթերցել Պողոսի՝ կորնթացիներին ուղղած առաջին նամակի տասնհինգերորդ գլուխը։
Հիշո՞ւմ եք
◻ Ինչո՞ւ պիտի ամուր վստահություն մշակենք հարության նկատմամբ
◻ Աստված ինչպիսի՞ հնարավորություն ընձեռեց Ադամին ու Եվային
◻ Ինչո՞ւ է անտրամաբանական ճշմարտությունը որոնել հունական փիլիսոփայության մեջ
◻ Ինչո՞ւ է հարությունը իրական հույս համարվում
[նկար 18–րդ էջի վրա]
Մեղք գործելուց հետո մեր առաջին ծնողները կորցրին հավիտյան երկրի վրա ապրելու հեռանկարը