Babilonia a Dakkel

Aniat’ mangpaneknek ti kinasiasino ti Babilonia a Dakkel, a nadakawat idiay Apocalipsis?

Di mabalin nga isu daydi kadaanan a siudad ti Babilonia. Ti Apocalipsis naisurat idi ngudo ti immuna a siglo K.P. ket dineskribirna dagiti mapasamak aginggat’ kaaldawantayo. Kuna ti Encyclopedia Americana: “Ti siudad [ti Babilonia] sinakop dagiti Persiano iti sidong ni Ciro a Dakkel idi 539 B.C. Idi agangay implano ni Alejandro a Dakkel a pagbalinen ti Babilonia kas kabisera ti dumaya nga imperiona, ngem idi natayen nagin-inut a kimmapuy ti Babilonia.” (1956, Tomo III, p. 7) Ita langalangen dayta a siudad.

Idiay simbolo ti Apocalipsis, ti Babilonia a Dakkel nadakamat kas “dakkel a siudad,” “pagarian” nga iturayanna ti sabsabali nga ar-ari. (Apoc. 17:18) Kas iti siudad, addaan ti adu nga organisasionna; ket kas pagarian a saklawenna ti dadduma nga ari iti pagturayanna, internasional ti sakopenna. Nadeskribir a kas adda relasionna kadagiti politikal nga agtuturay ken mangpabpabaknang kadagiti komersiante, idinto ta isu ket maikatlo nga elemento a “nagbalin a pagnaedan dagiti demonio” ken mangidadanes kadagiti “mammadto ken dagidiay nasantuan.”—Apoc. 18:2, 9-17, 24.

Ti Babilonia idi ugma nalatak gapu iti relihionna ken ti isusukirna ken Jehova

Gen. 10:8-10: “Ni Nimrod . . . impanayagna ti bagina kas mannakabalin a mangnganup a maibusor ken Jehova. . . . Ket ti nangrugian ti pagarianna isu ti Babel [a nagsaadan ti Babilonia].”

Dan. 5:22, 23: “Ket sika [Balsasar nga ari ti Babilonia] . . . timmangsitka a maibusor iti Apo ti langlangit, . . . ket dinaydayawmo dagiti didios a pirak ken balitok, suer, landok, kayo ken bato, isuda a di makakita wenno makangngeg wenno makaammo; ngem ti Dios nga iti imana isu ti yan ti angesmo ken yan dagiti amin a dalanmo saanmo nga intan-ok.”

Mabasa ti maysa a surat cuneiform: “No dagupen amin idiay Babilonia adda 53 a templo dagiti kangrunaan a didiosen, 55 a kapilia ni Marduk, 300 a kapilia dagiti naindagaan a didiosen, 600 para kadagiti nailangitan a didiosen, 180 nga altar ni diosa nga Ishtar, 180 para kada didios a Nergal ken Adad ken 12 nga altar dagiti sabsabali a didiosen.”—Naadaw iti The Bible as History (New York, 1964), W. Keller, p. 301.

Nagkumento ti The Encyclopedia Americana: “Ti sibilisasion ti Sumeria [a paset idi ti Babilonia] dinominaran ti papadi; kas panguluen ti estado isu ti lugal (‘tao a maingel’ no iti literal), ti representante dagiti didiosen.”—(1977), Tomo 3, p. 9.

Nainkalintegan, ngarud, a ti Babilonia a Dakkel kas nadakamat iti Apocalipsis ket narelihiosuan. Yantangay naiyarig iti siudad ken iti imperio, saan ngarud a limitado iti maymaysa laeng a relihion no di ket saklawenna amin a relihion a bumusbusor ken Jehova, ti pudno a Dios.

Dagiti Nababiloniaan a relihioso a sursuro ken ar-aramid idi ugma al-alagaden dagiti relihion iti intero a lubong ita

“Ti Egipto, Persia, ken Grecia nariknada ti impluensia ti relihion ti Babilonia . . . Ti napigsa a pannakailaok dagiti Semitiko a sursuro nga agpadpada iti immun-una a Griego a mitolohia ken dagiti kulto ti Grecia admitiren itan dagiti eskolar a din kasapulan pay ti adu a pannakailawlawag. Dagitoy a Semitiko a sursuro ket napalalo ti Nababiloniaan a puonda.”—The Religion of Babylonia and Assyria (Boston, 1898), M. Jastrow, Jr., pp. 699, 700.

Dagiti didiosenda: Adda dagiti trinidad a didiosen, a dadduma irepresentarda dagiti puersa a nakaparsuaan ket dadduma dagidiay addaan impluensia kadagiti aktibidades ti tattao. (Babylonian and Assyrian Religion, Norman, Okla., 1963, S. H. Hooke, pp. 14-40) “Ti Platonic trinity, napabaro a porma dagiti immun-una a trinidad dagidi il-ili idi ugma, agparang kas maitutop a trinidad dagiti galad a nangpataud iti tallo a nadiosan a persona nga isursuro dagiti Nakristianuan nga iglesia. . . . Ti idea ti Griego a pilosopo [a ni Plato] no maipapan iti nadibinuan a trinidad . . . adda a masarakan kadagiti amin a [pagano a] relihion idi ugma.”—Nouveau Dictionnaire Universel (Paris, 1865-1870), edited by M. Lachâtre, Tomo 2, p. 1467.

Pannakaaramat dagiti imahen: “[Iti relihion ti Mesopotamia] ti imahen napateg unay iti kultoda agraman iti pribada a panagrukbabda, kas ipakita ti nawadwad a pannakaiwaras dagiti kakasta nga imahen. Kangrunaanna unay, dayta a dios impapanda a siaadda kadagidiay imahenna no makita dagiti espesipiko a partena ken ramramitna ken no maitutop ti pannakaaywan kenkuana.”—Ancient Mesopotamia—Portrait of a Dead Civilization (Chicago, 1964), A. L. Oppenheim, p. 184.

Pammati iti ipapatay: “Dagiti umili ken dagiti lider ti relihion [idiay Babilonia] dida namati iti pannakapukaw ti maysa a sibibiag. Ni patay naibilang kas ilalasat iti sabali manen a kita ti panagbiag.”—The Religion of Babylonia and Assyria, p. 556.

Saad ti kinapadi: “Ti panaggidiat ti padi ken ti pasurot isut’ ugali daytoy [Nababiloniaan a] relihion.”—Encyclopædia Britannica (1948), Tomo 2, p. 861.

Pannakaalagad iti astrolohia, pammadles, salamangka ken panagkulam: Insurat ni historiador nga A. H. Sayce: “[Iti] relihion ti Babilonia idi ugma . . . tunggal banag ken puersa a nakaparsuaan adda ti bukodna a zi wenno espiritu, a dayta ket mabalin a tenglen ti Shaman, wenno padi a mangkukulam, babaen kadagiti salamangkana.” (The History of Nations, New York, 1928, Tomo I, p. 96) “Dagiti Caldeo [taga Babilonia] progresiboda no panagadal iti astronomia tapno matakuatanda ti masanguanan babaen kadagiti bituen. Aw-awagantay daytoy nga arte kas ‘astrolohia.’”—The Dawn of Civilization and Life in the Ancient East (Chicago, 1938), R. M. Engberg, p. 230.

Ti Babilonia a Dakkel nayarig kas balangkantis, a nabuslon kadagiti ragragsak

Kunaen ti Apocalipsis 17:1-5: “‘Umayka ditoy, ipakitakto kenka ti pannakaukom ti dakkel a balangkantis nga adda a nagtugaw iti rabaw ti adu a dandanum [il-ili], isu a nakikamalalaan ti ar-ari [agtuturay a politiko] ti daga, ket dagiti agnaed iti daga nabartekda iti arak ti pannakikamalalana.’ . . . Ket idi mugingna naisurat ti maysa a nagan, maysa a palimed: ‘Babilonia a Dakkel, ina dagiti balangkantis ken dagiti makarimon ditoy daga.’” Inayon pay ti Apocalipsis 18:7 “ti panagpasindayagna ken panagbuslonna kadagiti ragragsak.”

Saan kadi a pudno a dagiti kangrunaan a relihioso nga organisasion ket nakikumplotda kadagiti agtuturay a politiko tapno magun-odda ti pannakabalin ken material a gunggona, nupay nagbanag daytoy iti panagsagaba dagiti kadawyan nga umili? Saan aya a pudno a dagiti nangatngato a kleroda ket agbibiagda iti kinabuslon, uray pay no mabisbisinan dagiti umili a maiparbeng a pagserbianda koma?

Apay a dagiti relihion nga agkunkuna a Kristianoda ket maitutop a matmatan ida kas paset ti Babilonia a Dakkel agraman dagidiay di makaam-ammo iti Dios nga adda iti Biblia?

Sant. 4:4: “Makikamkamalala a babbai, dikay ammo aya a ti pannakipagayam iti lubong isu ti pannakibusor iti Dios? Daydiay ngarud agtarigagayto a gayyem ti lubong agbalin a kabusor ti Dios.” (Gapuna, nupay ammodat’ sasawen ti Biblia maipapan iti Dios, pagbalbalinenda ti bagida a kabkabusorna no makigayyemda iti lubong babaen iti panangtuladda iti dandanana.)

2 Cor. 4:4; 11:14, 15: “Ti dios daytoy sistema ti bambanag binulsekna dagiti isip dagiti saan a mamati, tapno di agraniag ti lawag ti nadayag a naimbag a damag maipapan ken Kristo, isu a ladawan ti Dios.” “Ni Satanas a mismo agbalbalin a kas anghel ti lawag. Saan ngarud a pakasdaawan a dagiti katulonganna agparangda a kakasla katulongan ti kinalinteg. Ngem ti panungpalanda mayannurotto kadagiti aramidda.” (No kasta ni Satanas a Diablo a mismo, ti kangrunaan a kabusor ni Jehova, isut’ talaga a daydayawen dagiti amin a di mangdaydayaw iti pudno a Dios sigun iti wagas nga intudingna, uray pay kunkunaenda a Kristianoda dagita. Kitaenyo pay ti 1 Corinto 10:20.)

Mat. 7:21-23: “Saan a ti tunggal maysa nga agkuna kaniak [ni Jesu-Kristo], ‘Apo, Apo,’ sumrekto iti pagarian ti langlangit, no di ket ti mangaramid ti pagayatan ni Amak nga adda iti langlangit. Adunto dagiti agkuna kaniak iti daydiay nga aldaw, ‘Apo, Apo, saankami aya a nagipadto iti naganmo, ket iti naganmo pinaruarmi dagiti sairo, ken iti naganmo nagaramidkami kadagiti adu a datdatlag?’ Ket siak ipalgakkonto kadakuada: Uray kaano dikayo naam-ammo! Umadayokayo kaniak, dakayo nga agar-aramid iti dakes.”

Apay a dagiti managayat iti kinalinteg dagdagusenda koman ti rummuar manipud iti Babilonia a Dakkel?

Apoc. 18:4: “Rummuarkay kenkuana, tattaok, tapno dikay mairaman kadagiti basbasolna, ken tapno saanyo nga awaten dagiti saplitna.”

Apoc. 18:21: “Maysa nga anghel a napigsa binagkatna ti maysa a bato a kasla maysa a dakkel a bato a gilingan ket intapuakna iti baybay, a kunkunana: ‘Kastoy a babaen iti napartak a pannakatnag marbekto ti Babilonia a dakkel a siudad, ket saanto a masarakanen.’”

Luc. 21:36: “Agsalukagkayo, ngarud, ken agkarkararagkayo nga agnanayon tapno makalisikayo kadagitoy amin a maaramid nga umayto, ken makapagtakderkayo iti sanguanan ti Anak ti tao.”

Anianto ti mapasamak kadagidiay di nakaam-ammo iti kinapudno ti Biblia ngem nagbibiagda ken natayda kas paset ti Babilonia a Dakkel?

Ara. 17:30: “Dagiti ngarud tiempo ti kinakuneng pinalabas ti Dios ida, ngem ita ibilinna kadagiti amin a tao kadagiti isuamin a disso nga agbabawida.”

Ara. 24:15: “Addanto panagungar dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.” (Diosto ti mangeddeng no siasinoda a “nakillo” ti mapagungarto.)

Job 34:12: “Kinapudnona, ti Dios dinto agaramid a sidadangkok, ket ti Mannakabalin amin dinanto met kiluen ti kinahustisia.”