CLAUDIO LISIAS

Komandante ti militar iti garison dagiti Romano idiay Jerusalem iti maudi nga isasarungkar ni apostol Pablo sadiay, idi agarup 56 K.P. Kas komandante ti militar (chiliarch), adda 1,000 a lallaki iti sidong ti panangidaulo ni Claudio Lisias. Ipasimudaag ti Griego a naganna a Lisias nga isu nayanak a Griego. Nagbalin a makipagili iti Roma babaen ti panagbayadna iti dakkel a gatad ti kuarta, nalabit bayat ti panagturay ni Claudio, nga iti daydi a tiempo tinuladna ti nagan ti agturturay nga emperador, kas kaugalian dagidiay mayat nga agbalin a makipagili iti Roma. (Ara 22:28; 23:26) Sigun iti Romano a historiador a ni Dio Cassius, iti nasapa a paset ti panagturay ni Emperador Claudio, ti pannakipagili iti Roma masansan a mailaklako iti dakkel a kantidad.​—Dio’s Roman History, LX, 17, 5, 6.

Agparang ni Claudio Lisias iti salaysay ti libro nga Aramid gapu kadagiti pannakilangenna ken apostol Pablo. Isu ken dagiti soldado ken dagiti opisial ti buyot a naikuyog kenkuana insalakanda ni Pablo manipud ipapatay iti im-ima ti agderderraaw a bunggoy. Tinengngelna ni Pablo ken imbilinna a maparautan ti apostol, ket idi saanna a maawatan ti sungbat no ania a kita ti basol ti pangak-akusaranda ken Pablo gapu iti arimbangaw, imbilinna a maipan ti apostol iti kuartel dagiti soldado a masarakan iti Torre ni Antonia.​—Ara 21:30-34.

Biddut nga impapan ni Claudio Lisias a ni Pablo isu daydiay Egipcio a nangparnuay iti iyaalsa ken nangidaulo iti 4,000 a “nagtagipunial a lallaki” a mapan idiay let-ang. Ngem, apaman a naammuanna a saan a kasta, pinatganna ti kiddaw ti apostol a manipud kadagiti tukad (nalabit dagiti tukad ti sarikedked) agsao iti sanguanan ti bunggoy. Idi nangrugi manen ti kinaranggas kalpasan unay ti panangdakamat ni Pablo iti rebbengenna a mapan kadagiti nasion, imbilin ni Claudio Lisias a maiserrek ni Pablo iti kuartel dagiti soldado ket siiinget a mausig babaen ti pannakasaplit.​—Ara 21:35-40; 22:21-24.

Idi naipadamag kenkuana a ni Pablo ket umili ti Roma sa idi mismo a nagimtuod, nagbuteng ni Claudio Lisias agsipud ta nasalungasingna dagiti kalintegan ti maysa a Romano iti panangibilinna a maparautan ti apostol. (Ara 22:25-29) Nalaka a maawatan no apay a pinatina ti mismo a kinuna ni Pablo a pannakipagilina iti Roma no panunoten a saan a kaskarina ti agpammarang a makipagili iti Roma, ta mapatawan iti dusa nga ipapatay ti siasinoman a mangaramid iti kasta. Kunaen ti historiador a ni Suetonius: Ti emperador “iparitna a dagiti tattao a nayanak iti sabali a pagilian agusarda kadagiti Romano a nagan no mainaig kadagiti kameng dagita a puli. Dagidiay naginkukuna nga addaan kadagiti pribilehio ti pannakipagili iti Roma pinapatayna idiay disso ti Esquiline.”​—The Lives of the Caesars, ni Claudio XXV, 3.

Yantangay tarigagayanna pay a matakuatan ti kinapudno maipapan iti akusasion maibusor ken Pablo, imbilin ni Claudio Lisias nga agtataripnong ti Sanhedrin. Iti dayta a gundaway, ti panangidatag ni Pablo iti namnama a panagungar nagbanag iti napalalo a di panagtutunos dagiti kameng ti Sanhedrin nga uray la imbilin ni Claudio Lisias kadagiti soldado a rabsutenda ni Pablo manipud iti tengnga ti Sanhedrin, ta maamak di la ket ta pisangpisangenda ti apostol.​—Ara 22:30; 23:6-10.

Idi agangay, apaman a naammuanna manipud iti mismo a kaanakan ni Pablo ti maipapan iti sikat dagiti Judio a mangpapatay iti apostol, inayaban ni Claudio Lisias ti dua kadagiti opisial ti buyotna ket binilinna ida a mangisaganada iti 200 a soldado, 70 a kumakabalio, ken 200 a pumipika a pumanawda a mapan idiay Cesarea iti agarup 9:00 ti rabii tapno maiyeg ni Pablo iti saklang ni Gobernador Felix. (Ara 23:16-24) Kas panagtungpalna iti linteg ti Roma, nangipatulod met ken Gobernador Felix iti salaysay maipapan iti kaso. Nupay kasta, saan a naan-anay a kinapudno ti linaon daytoy a surat. Nupay binigbigna ti kinaawan basol ni Pablo, pinagparang ni Claudio Lisias nga insalakanna ni Pablo gapu ta naammuanna a Romano daytoy nga apostol, idinto ta iti kinaagpaysuanna nasalungasing ni Lisias dagiti kalintegan ni Pablo kas makipagili gapu iti panangibilinna a maparautan dayta ken mausig pay babaen ti pannakasapsaplit.​—Ara 23:25-30.

Ammo ni adalan a Lucas dagiti linaon daytoy a surat agsipud ta mabalin a naibasa a mismo dayta idi nadengngeg ti kaso ni Pablo. Mabalin a nakaawat pay ketdi ti apostol iti kopia dayta a surat kalpasan ti panagapelarna ken Cesar.