MASSAH
[Pannubok; Suot].
Maysa kadagiti nagan ti lugar nga adda iti asideg ti Refidim a sadiay nga immawat dagiti Israelita iti namilagruan a suplay ti danum. Ni Moises ken ti sumagmamano a lallakay ti Israel napanda iti bato idiay Horeb kas imbilin ni Jehova. Sadiay, imbaut ni Moises ti sarukodna iti bato. Ket nangrugi a pumsuak ti danum, a nagayus a kas karayan iti let-ang. Kalpasanna, pinanaganan ni Moises dayta a disso iti Massah (kaipapananna ti “Pannubok; Suot”) agsipud ta dagiti Israelita sinubokda ni Jehova babaen ti awanan pammati a panagtanabutobda, ket maigapu iti pannakiririda, inawaganna dayta iti Meriba (kaipapananna ti “Pannakiriri”).—Ex 17:1-7; Sal 105:41.
Sakbay unay ti ipapatayna, pinakdaaran ni Moises ti Israel a saanda a suboken ni Jehova kas iti inaramidda idiay Massah. (De 6:16; kitaenyo met ti De 9:22.) Kalpasanna, idi binendisionanna ti Israel, dinakamatna manen daytoy a pasamak, a tinukoyna a nagbanag dayta iti pannakasubok ti Levi. (De 33:8) Iti daytoy a kaso, ti Levi mabalin a tumukoy kadagiti pannakaulo ti tribu, awan sabali, da Moises ken Aaron.
Idi agangay, ti salmista binagbagaanna dagiti Israelita a saanda a patangkenen ti puspusoda a kas iti kaputotan a nagallaalla idiay let-ang. Ti panangtukoyna iti Meriba ken Massah nabatad nga iparipiripna ti panagtanabutob ti Israel maipaay iti danum idiay Refidim, a daytoy a pasamak iladawanna ti kinaawan pammatida iti unos ti 40 a tawen. (Sal 95:8-11) Agparang a daytoy ti kababagas ti naadaw a sasao ti salmista (manipud iti Griego a Septuagint) a masarakan iti Hebreo kapitulo 3: “Dikay patangkenen dagiti pusoyo a kas iti daydi pasamak a nangpataud iti napait nga unget [Meriba], kas idi aldaw ti panangsubok [Massah] idiay let-ang, a nangsubokan kaniak dagidi ammayo babaen iti maysa a suot, ket kaskasdi a nakitada dagiti aramidko iti uppat a pulo a tawen.” (Heb 3:8, 9) Agpada a ti Salmo 95:8 ken ti Hebreo 3:8 mabalin met a ramanenda ti panagtanabutob ti Israel idi agangay maipaay iti danum idiay Meriba iti lugar nga ayan ti Cades.—Nu 20:1-13.