GRANADA

[Heb., rim·mohnʹ].

Bunga a, no naluom, tanduyong ti marisna, kasla mansanas ti sukogna, addaan iti arkos wenno korona a nangpalikmut iti babana. Iti uneg ti natangken nga ukisna, namsek dayta iti babassit a kapsula a napnuan iti tubbog, tunggal maysa naglaon iti bassit nga arindaraen wenno nalabaga a bukel.

Ti kayo a granada (Punica granatum), natukoy met babaen iti Hebreo a sao a rim·mohnʹ, agtubo iti intero a Makintengnga a Daya. Manmano a malabsanna ti katayag nga 4.5 m (15 pie). Nakaad-adu ti agsalumpayak a sangsangana ken addaanda iti ngumisit a berde a bulbulong a kasla ulo ti maysa a gayang ti sukogda ken agpataud kadagiti busel nga addaan natayengteng-nga-arindaraen a nalabaga agingga iti eskarlata a sabsabong.​—LADAWAN, Tomo 1, p. 742.

Ti tubbog ti granada ket makapabang-ar nga inumen (Sol 8:2), adda napalet a tubbog a maawagan grenadina a mapataud manipud kadagiti bukel, ket maar-aramat dagiti sabong iti pannakaisagana ti nasagangasang nga agas a mausar a pangagas iti sika. Dagiti naabbungotan a pispis ti balasang a Sulamita naipadisda iti “sangkapisi a granada” ket ti kudilna naipadis iti “maysa a paraiso dagiti granada.”​—Sol 4:3, 13; 6:7.

Babaen ken Moises, inkari ni Jehova iti nasion ti Israel nga iyegna ida iti maysa a daga ti trigo, sebada, ubas, higos, granada, olibo, ken diro. (De 8:7-9) Sakbay daytoy, dagiti managsimisim a napan iti daga nagsublida nga addaan kadagiti ubas, higos, ken granada. (Nu 13:2, 23) Naammuan dagiti Israelita ti granada idiay Egipto, kas ipasimudaag ti panagreklamoda iti Numeros 20:5.

Ti awan manggasna a lambon ti pagan-anay ni Nangato a Padi nga Aaron addaan iti gayadan dayta iti agsasaganad a granada a naaramid iti asul a sinulid, lumabaga a purpura a delana, ken eskarlata a material a nagtitinnabid ken naballaballaetan kadagiti nabalitokan a kampanilia. (Ex 28:33, 34; 39:24-26) Idi agangay, idi naibangon ti templo, dagiti paratok ti dua a gambang nga adigi iti sanguanan ti beranda ti balay naarkosan kadagiti kawar dagiti ladawan ti granada.​—1Ar 7:18, 20, 42; 2Ar 25:17; 2Cr 3:16; 4:13; Jer 52:22, 23.

Nasaknap ti pannakaimula ti granada kadagidi tiempo ti Biblia, ket dagiti lugar-nagan a Rimmon, En-rimmon, ken Gat-rimmon awan duadua a naadaw iti kinaruay dagitoy a kayo iti lugarda. (Jos 15:32; 19:45; Neh 11:29) Natagipateg unay ti kayo a granada ket ngarud masansan a nainaig iti dadduma pay a napapateg nga agpatpataud iti bunga a kas iti ubas ken iti kayo a higos.​—Sol 7:12, 13; Joe 1:12; Hag 2:19.