UMSI

Pannakapadpadakes, pannakaibabain, wenno pannakalais, nainkalintegan man ti makagapu wenno saan. Kadawyanna a naipatarus manipud iti Griego a nombre nga o·nei·di·smosʹ (ken oʹnei·dos) ken iti Hebreo a nombre a cher·pahʹ.​—Idiligyo ti Ge 30:23; Sal 69:9; Lu 1:25; Ro 15:3.

Siempre, dagiti pakaigapuan ti pannakaumsi ket mabalin nga agduduma sigun kadagiti kasasaad. Ti di pannakakugit ti maysa nga Israelita a lalaki bayat ti periodo ti Linteg ti tulag ket pakaigapuan ti pannakaumsi. (Idiligyo ti Uk 14:3.) Gapuna, idi a dagiti amin a lallaki a nayanak bayat ti panagdaliasat idiay let-ang ket nakugitda kamaudiananna kalpasan unay ti ibaballasiwda iti Jordan, kinuna ni Jehova: “Ita nga aldaw intulidko manipud kadakayo ti panangumsi ti Egipto.” (Jos 5:2-9) Yantangay ti pammaneknek ipakitana a ti panagkugit ket inalagad dagiti Egipcio, mabalin a kayat a sawen daytoy nga itan awanen ti pangibatayan dagiti Egipcio a mangumsi iti Israel gapu ta nakaad-adu kadagiti lallakina ti saan idi a nakugit. (Jer 9:25, 26; kitaenyo ti PANAGKUGIT.) Iti sabali a bangir, ti panagkugit ket “pagilasinan iti tulag” iti nagbaetan ni Jehova ken ti bin-i ni Abraham. (Ge 17:9-11) Ita, babaen iti daytoy a pannakakugit ti baro a kaputotan a dimmakkel iti let-ang (natay sadiay ti natataengan a kaputotan), ti panagkugit mabalin nga ipasimudaagna ti pannakapasingked manen ti tulag a pannakirelasionda iti Dios. Idi agpatingga ti 40 a tawen a panagallaallada, impakita met ti Dios ti paborna kadakuada; impalubosna a sumrekda iti Naikari a Daga ket impaayanna ida itan iti pannakabael a mangparukma iti dayta. Gapuna, napaneknekan itan nga ulbod dagiti aniaman a pananguyaw wenno panangumsi nga inaramid dagiti Egipcio iti napalabas gapu iti mabalin a panangipagarup dagiti Egipcio a di kabaelan ni Jehova nga ipan ti Israel iti maysa a daga nga agbalin a kukuada. Dagiti Kristiano iti sidong ti baro a tulag, Judio man wenno Gentil, awan idi ti pakaumsianda gapu iti di pannakakugit.​—Ro 2:25-29; 3:28-30; 4:9-12; 1Co 7:18, 19.

Kadagiti Hebreo a babbai, maibilang idi a pakaumsian ti panagtalinaed nga awanan asawa wenno agtultuloy a kinabalo (Isa 4:1; 54:4), kasta met ti kinalupes (Ge 30:23; Lu 1:25). Ti kari ti Dios maipapan iti Abrahamiko a bin-i ken ti panagbalinna a kas iti “binukel ti darat nga adda iti aplaya” awan duadua a maysa a pakaigapuan ti kastoy a rikna. (Ge 22:15-18; idiligyo ti 24:59, 60.) Iti kasupadina, pinadayawan ni apostol Pablo dagiti lallaki ken babbai a nagtalinaed nga awanan asawa a ti motiboda ket agserbi iti Dios a di nabingay ti atensionda, ket maipapan iti balo a babai, kinunana a “naragragsak no agtalinaed a kas iti kasasaadna, sigun iti kapanunotak.”​—1Co 7:25-28, 32-40; idiligyo ti Mt 19:10-12.

Nupay kasta, dagiti dakes nga aramid a kas ti idolatria, pannakikamalala, panagtakaw, ken dadduma pay a kita ti imoralidad ket patinayon a pakaigapuan ti pannakaumsi, kas met iti isuamin a di kinasungdo iti Dios.​—2Sm 13:13; Pr 6:32, 33; Ro 1:18-32; 2:17-24.

Dagidiay mangikagkagumaan a gumun-od iti anamong ti Dios saanda a padpadaksen ti sabsabali. Maipapan iti daydiay agbalin a sangaili iti tolda ti Dios, indeklara ti salmista: “Iti kaduana awan inaramidna nga aniaman a dakes, ket awan panangumsi nga inyebkasna maibusor iti nasinged nga am-ammona,” kayatna a sawen, saan nga agiwaras iti mamadpadakes nga impormasion maipapan iti nasinged nga am-ammona. (Sal 15:1, 3) Daydiay mangsaur iti nanumo wenno mamagbalin kenkuana a mauy-uyaw ket iti kinapudnona um-umsienna ti Dios (Pr 14:31; 17:5), kas met laeng dagidiay mangum-umsi kadagiti adipen ti Dios. (Sal 74:18-23) Inton kamaudiananna, ti kasta a panangumsi agbanagto iti pannakadidigra dagidiay mangar-aramid iti dayta.​—Sof 2:8-10.

Pagulimeken ni Jehova ti Pannakaumsi ti Ilina. Idi nakipaset dagiti Israelita iti ulbod a panagdaydayaw wenno iti nakillo nga ar-aramid, inumsida ni Jehova a Dios, agsipud ta pinagparangda nga awan pagsaysayaatan ti panagdaydayaw ken Jehova no idilig iti panagdaydayaw dagiti nasion iti aglawlawda. (Isa 65:7) Gapu iti saanda a kinamatalek, impalubos ti Dios a dumteng kadakuada ti didigra, iti kasta nagbalinda a puntiria ti panangumsi iti tengnga dagiti nasion. (Eze 5:14, 15) Yantangay saanda a bigbigen a ti panangukom ket naggapu iti Dios, imbilang ti dadduma a nasion a dayta ket kaawan pannakabael ti Dios a mangisalakan iti Israel, nagbanaganna ad-adu pay nga umsi ti naiyeg ken Jehova. Gapuna, iti panangipasublina kadagiti Israelita maibatay iti panagbabawida, inalangon ni Jehova ti naganna manipud iti kasta a pannakaumsi.​—Eze 36:15, 20, 21, 30-36.

Kaanoman a tumanor dagiti kasasaad a mamagparang a ti Dios kasla binaybay-annan ti ilina, ipapan ti dadduma a saanna a salsalakniban wenno bembendisionan ida ket ngarud mangibuntonda iti umsi iti ilina. (Sal 31:9-11; 42:10; 74:10, 11; 79:4, 5; 102:8, 9; Joe 2:17-19) Ngem inton kamaudiananna, ibanag ni Jehova ti panangisalakanna ket iti kasta pagulimekenna dagidiay a mangaramid iti panangumsi.​—Ne 1:3; 2:17; 4:4; 6:16.

Panagsagaba iti Umsi Maigapu ken Kristo. Iti panangitungpalda met iti annongenda, dagiti adipen ni Jehova ket inum-umsi dagidiay a nakaibaonanda. Napadasan idi daytoy ni Jeremias (Jer 6:10; 15:15-18; 20:8), ni Kristo Jesus (Mt 27:44; Mr 15:32; Ro 15:3), ken dagiti pasurotna (Heb 10:33). Ti maysa a tao a maum-umsi maigapu ken Kristo ket addaan iti rason nga agrag-o, agsipud ta ti agtultuloy a kinamatalekna iti sidong ti kasta a pannakaumsi agbanag iti dakkel a gunggona idiay langit (Mt 5:11; Lu 6:22, 23) ken mangpasingked nga adda kenkuana ti espiritu ti Dios. (1Pe 4:14) Gapuna, saan koma a pagbutngan ti pannakaumsi. Kadagidiay makaammo iti kinalinteg, kinuna ni Jehova: “Dikay pagbutngan ti panangumsi dagiti mortal a tattao, ket dikay agaligaget gapu laeng iti nabassawang a sasaoda.”​—Isa 51:7.

Nupay pagaammona ti dakkel a pannakaumsi a mapagteng kenkuana, sitatallugod ni Jesus a mangaramid iti pagayatan ni Amana uray pay agsagaba iti nakababain nga ipapatay iti kayo a pagtutuokan. (Isa 53:3-7; Jn 10:17, 18; Heb 12:2; 13:12, 13) Tapno makaipaay iti imbag iti sabsabali, saan a ti bagina ti inkagumaanna nga ay-aywen no di ket situtulok nga aglak-am iti pannakaumsi manipud iti tattao a nangumsi ken Jehova a Dios babaen iti sao ken aramidda. Daytoy ti tuktukoyen ni apostol Pablo idi ipagpaganetgetna ti umiso a kababalin maipaay kadagidiay nakapuy iti naespirituan: “Datayo a napigsa, nupay kasta, rebbeng nga anusantayo dagiti pagkapuyan dagidiay di napigsa, ket ditay ay-aywen ti bagbagitayo. Tunggal maysa kadatayo ay-aywenna koma ti padana a tao iti naimbag a maipaay a pakapabilganna. Ta uray ti Kristo saanna nga inay-ayo ti bagina; no di ket kas adda a naisurat: ‘Immapay kaniak dagiti panangumsi dagidiay nangum-umsi kenka.’” (Ro 15:1-3) Iti immun-una a kapitulo (Ro 14), imbinsabinsa ni Pablo dagiti pagkapuyan ti sumagmamano a Kristiano a maburiboran ti konsiensiada gapu iti sumagmamano a taraon wenno iti panangngilin iti espesipiko nga aldaw; impakitana a rebbeng a liklikan ti panagbalin a pakaitibkolan ti kakasta a tattao ken masapul a pabilgen ida. Mabalbalin a kaipapanan daytoy a dagidiay nabileg ti pannakaawat, pammati, ken konsiensiada masapul a terredenda ti bagbagida iti panangaramat kadagiti kalinteganda, nupay mabalin a saan a makaay-ayo daytoy kadakuada. Nupay kasta, masapul nga ‘ibaklayda’ (ti berbo a naaramat ditoy mabalin a saklawenna agpadpada ti ideya ti sao nga “awiten” ken “anusan wenno ibturan” [idiligyo ti Ga 6:2; Apo 2:2]) dagiti aniaman a pakadagsenan a mabalin a patauden kadakuada dagiti kasta a pagkapuyan, a tuladenda ni Kristo. (Idiligyo ti Mt 17:17-20; kasta met ti sasao ni Moises iti Nu 11:10-15.) Kanayonanna pay, saanda koma laeng nga itultuloy nga ikagumaan a gun-oden ti parabur, pamendision, ken pananggunggona ti Dios agpaay iti bagbagida, idinto ta laklaksidenda met dagitoy a nakapuy iti naespirituan, nga ibilangda ida kas lapped wenno ipalubosda a sipaden ida ti Kabusor gapu iti kaawan konsiderasion ken tulong nga aggapu kadagitoy a napipigsa.​—Idiligyo ti 1Co 9:19-23; 10:23-33.

Liklikan ti Panangyeg iti Pakaumsian Gapu iti Dakes nga Aramid. Nupay inanamaen ti maysa a Kristiano ti aglak-am iti pannakaumsi maigapu iti kinalinteg, saan koma nga “agsagaba a kas manangpapatay wenno mannanakaw wenno managaramid iti dakes wenno kas mannakibiang kadagiti pakaseknan ti sabali a tattao.” (1Pe 4:15, 16) Ti maysa kadagiti kualipikasion ti manangaywan iti kongregasion Kristiano ket “addaan iti nasayaat a pammaneknek manipud kadagiti tattao iti ruar, tapno saan a matnag iti pannakaumsi.” Daytoy lapdanna ti aniaman a pannakaibabain dayta a saad ken maliklikan ti panagsaknap ti di mainugot a panagsao maipapan kadagiti pudno a Kristiano gapu iti panagug-ugali ti maysa kadagiti prominente a kameng ti kongregasion.​—1Ti 3:7.