Kasano Kapaut ti Mabalin a Panagbiagtayo?
Kaaduanna, umat-atiddog ti biag dagiti tao, isut’ gapuna nga adu ti agsaludsod, ‘Kasano kapaut ti mabalin a panagbiagtayo?’
SIGUN iti The New Encyclopædia Britannica (1995), iti napalabas, ni Pierre Joubert ti ammo ti kaaduan a kapautan ti biagna. Natay idi 1814 iti edad a 113. Pudno, adda dagiti naipadamag a naun-unday ti panagbiagda, ngem saan a napasingkedan ti edadda. Nupay kasta, pasingkedan ti umiso a rekord nga adu dagiti tao a napapaut ti panagbiagda ngem ni Pierre Joubert.
Nayanak ni Jeanne Louise Calment idiay Arles, iti makin-abagatan a daya a paset ti Francia, idi Pebrero 21, 1875. Nagdinamag ti ipapatayna idi Agosto 4, 1997—nasurok a 122 a tawen kalpasanna. Idiay Japan, natay ni Shigechiyo Izumi idi 1986 iti edad a 120. Iti Guinness Book of Records 1999, ni Sarah Knauss nga agtawen iti 118 ti nailista a kapautan ti biagna idi a maisursurat dayta a libro. Nayanak idi Setiembre 24, 1880, idiay Pennsylvania, E.U.A. Idi natay ni Marie-Louise Febronie Meilleur a taga Quebec, Canada, idi 1998 iti edad a 118, isu ket bakbaket iti 26 nga aldaw ngem ni Sarah.
Wen, naisangsangayan ti panagadu ti bilang dagiti tao a naunday ti biagda. Mapattapatta nga iti umuna a kagudua ti sumaganad a siglo, agbalinto a nasurok a 2.2 milion ti bilang dagiti tattao nga agtawen iti sangagasut ken nasursurok pay! Kasta met, idi 1970, 26.7 milion ti bilang dagiti tattao nga agtawen iti 80 ken nasursurok pay, ngem idi 1998, 66 milion. Ngimmato dayta iti 147 porsiento, no idilig iti 60-porsiento nga iyaadu no iti intero a populasion ti lubong.
Maysa pay, saan laeng a basta napapaut ti panagbiag dagiti tattao. Adu met ti makaar-aramid kadagiti banag a di maaramidan dagiti agtawen iti 20. Idi 1990, nakimaraton ni John Kelly nga agtawen idi iti 82. Tinarayna ti 42.195 a kilometro iti las-ud ti lima nga oras ken lima a minuto. Idi 1991, kasta met laeng a distansia ti tinaray ti maysa nga apong iti tumeng a ni Mavis Lindgren, nga agtawen idi iti 84, iti las-ud ti pito nga oras ken siam a minuto. Ket iti di pay nabayag, naturpos ti maysa a lakay nga agtawen iti 91 ti New York City Marathon!
Di kayat a sawen daytoy nga awan naisangsangayan a naaramidan dagiti lallakay ken babbaket iti napalabas. Idi agtawen iti 99, ti patriarka iti Biblia a ni Abraham ket “timmaray a nangsabat” kadagiti sangailina. Idi agtawen iti 85, kinuna ni Caleb: “No kasano ti pigsak idi [45 a tawen sakbayna] kasta met laeng ti pigsak ita, agpaay iti gubat, iti iruruar man ken iti iseserrek.” Kuna pay ti Biblia nga idi 120 ti tawen ni Moises, “ti matana saan a nakullaapan, wenno naksayan ti kadawyan a pigsana.”—Genesis 18:2; Josue 14:10, 11; Deuteronomio 34:7.
Dinakamat idi ni Jesu-Kristo ti immuna a tao, ni Adan, ken ni Noe a nangbangon iti daong kas historikal a tattao. (Mateo 19:4-6; 24:37-39) Kuna ti Genesis a nagbiag ni Adan iti 930 a tawen, ket ni Noe, 950. (Genesis 5:5; 9:29) Talaga kadi a kasta ti kapaut ti biag idi dagiti tattao? Mabalintay kadi ti agbiag iti napapaut, nalabit iti agnanayon? Pangngaasiyo ta usigenyo ti pammaneknek iti sumaganad nga artikulo.