Nagbalin a Sangakutsara a Pulbo ti Sangatedted a Gatas
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY NEW ZEALAND
ITI rinibribu a tawenen ken iti dandani amin a nasion, nagbalinen ti gatas a maysa a kangrunaan a taraon ti tao. Siempre, agtaud ti gatas kadagiti glandula ti suso dagiti babbai ken maysa a kompleto a taraon dagiti annakda. Nupay kasta, maigidiat kadagiti dadduma a parsua, magun-odan ti tao daytoy a kasustansiaan a taraon kadagiti nadumaduma a mamalia—nangnangruna kadagiti baka, kamelio, kalding, llama, ugsa, karnero, ken nuang. Malaksid iti pananginumda iti gatas a mismo, tagtagiragsaken met dagiti tattao ti adu a produkto nga aggapu iti gatas, a pakairamanan dagiti nalalatak a produkto a mantekilia, keso, yogurt, ken sorbetes.
Ti gatas ti baka, a maysa kadagiti gagangay unay a gatas, ket talaga nga aglalaok a sustansia a buklen ti 87 a porsiento a danum ken 13 a porsiento a solido. Dagitoy a solido iramanna dagiti karbohidrato, protina, taba, bitamina, ken dagiti mineral a kas iti calcium—a nasken iti panagdakkel ti tulang ken ti pannakataginayonna a nasalun-at. Uray kasta, saan a patauden dagiti baka ti kasustansiaan a gatas. Kadagiti animal a nainaganan itay, dayta a saguday ti mapan iti ugsa, a ti nakasussustansia a gatasna ket agarup 37 a porsiento a solido!
Aniaman ti pagtaudanna, saan nga agbayag ti gatas no di maipalamiis iti refrigerator. Ti nalatak a solusion daytoy a problema ket pagbalinen ti gatas a pulbo. Ngem kasano a mapagbalinmo ti gatas a pulbo? Sarungkarantayo biit ti moderno a planta a pagprosesuan ti gatas idiay Waikato, New Zealand. Daytoy a planta ti maysa kadagiti kadakkelan iti lubong ket inaldaw nga agpataud iti 400 a tonelada ti nasustansia a pulbo a gatas para iti sangalubongan nga industria ti taraon.
Nagbalin a Pulbo ti Likido
Maysa a bunggoy dagiti trak nga adda guyguyodenda a nasileng nga asero a tangke ti inaldaw a mangisangpet sadiay planta iti presko a gatas a naggapu kadagiti pagpagatasan ti New Zealand. Sadiay a maikabilda kadagiti saan a pumudot a pagkargaan. Manipud sadiay, aglasat ti gatas iti proseso nga standardization separator, a sadiay mapaglasin ti nalasaw a gatas ken ti taba sa mapaglaok manen ti naikeddeng a kantidad tapno mapataud ti produkto a gatas nga addaan iti umiso a kalidad ken sustansia wenno kinapalet. Manipud kadagiti separator, mapan dayta iti temporario a pakaikargaanna sakbay a mapagbalin a pulbo a gatas.
Kalpasan ti pasteurisasion, maipaburek ti gatas iti uneg ti vacuum. Apay nga iti uneg ti vacuum? Daytoy ti mangipasigurado a mapagburek ti gatas iti temperatura a nalamlamiis ngem ti normal, tapno saan a dadaelen ti pudot. Inton nakompleton daytoy a proseso ti panangpaalingasaw, dandani 48 a porsienton ti kinapalet dagiti solido iti gatas. Daytoy napalet a produkto ket nakasaganan para iti maudi a proseso—ti panangpamaga.
Mangrugi ti proseso a panangpamaga babaen ti pannakaikabil ti napalet a gatas kadagiti tubo a mangipan kadagitoy iti tuktok ti adu a grado a di aglati nga asero a pagpamagaan. Sadiay a maipugsitda iti napudot nga angin iti uneg ti pagpamagaan. Agbalinen nga 6 a porsiento laeng ti agneb ti gatas, ket agbalinen a pulbo. Ti maysa pay a proseso pabassitenna ti agneb agingga iti 3 a porsiento, kalpasanna main-inut a mapalamiisan ti pulbo tapno maisaganan a maipakete ken maipatulod. Siaannad a maar-aramid ti proseso isu a bassit laeng ti mapukaw a sustansia ken raman ti gatas.
Nalabit agnanaedka iti lugar a sadiay nalaka a magun-odan ti presko a gatas. Ngem adu a tattao ti agnanaed kadagiti naiputputong a lugar a sadiay nangina ken awan ti magun-odan a presko a gatas. Ngem gapu iti nakaskasdaaw a pulbo a gatas, narisuten dagiti problemada. Mangkanawda laengen iti danum iti sumagmamano a kutsara a pulbo a gatas, ket agbalinen a nasustansia nga inumen ti nagbalin manen a likido a gatas, nupay naiduma ti kinaimasna iti presko a gatas.
[Kahon/Ladawan iti panid 14]
Ania ti Pasteurisasion ken Homogenisasion?
Ti pasteurisasion, a naipanagan iti sientipiko a Pranses a ni Louis Pasteur, ramanenna ti panangipapudot iti gatas iti naikeddeng a kabayag ket kalpasanna daras a palamiisan dayta. Daytoy a proseso papatayenna dagiti mangbangles a bakteria ket iti kasta pagbayagenna ti pannakaidulin ti gatas. Nupay kasta, saan a matay ti amin a bakteria, isu a limitado latta ti kabayag ti pannakaidulin dagiti produkto a naggapu iti gatas. No umno ti pannakaipalamiisna, dagiti nagsayaat ti pasteurisasionna a gatas ket agbayag agingga iti agarup 14 nga aldaw.
Balbaliwan ti homogenisasion ti taba iti gatas tapno saan a tumpaw iti rabaw ti gatas ken agbalin a nagbalay a krema. Dagiti mangaramid iti homogenisasion pabassitenda ti taba iti kalalainganna tapno lumned, a pakaigapuan ti nananam ken kalalainganna ti kinapaletna a gatas.
[Credit Line]
Impaay ti U.S. National Library of Medicine
[Dagiti Ladawan iti panid 15]
Daytoy adu a grado a pagpamagaan mapamagaanna ti nasurok a siam a tonelada a pulbo a gatas iti kada oras