No Aggurigor ti Anakmo

“Madi ti bagbagik!” No kasta ti iyibit ti anakmo, mabalin a riknaem a dagus no adda gurigorna. No aggurigor, natural laeng a madanaganka.

Sigun iti panagadal ti The Johns Hopkins Children’s Center idiay Baltimore, Maryland, E.U.A., patien ti 91 a porsiento kadagiti nagannak a “ti sagabasab wenno pamniit ket mabalin nga adda makadangran nga epektona, kas iti panagkombulsion wenno pannakadangran ti utek.” Ipakita ti isu met la a panagadal a “89% kadagiti nagannak ti nangipatomar a dagus iti mangpababa iti gurigor ti anakda sakbay a nakadanon ti temperaturana iti 102 a degree Fahrenheit (38.9 a degree Celsius).”

Kaano aya a rumbeng nga agdanagka no aggurigor ti anakmo? Ken ania dagiti kasayaatan a pamay-an a pangagas iti dayta?

Ti Napateg a Maaramidan ti Gurigor

Ania ti pakaigapuan ti panaggurigor? Nupay agarup 37 a degree Celsius ti kadawyan a normal a temperatura ti bagi (no maikabil ti termometro iti ngiwat), gagangay nga agbaliwbaliw ti temperatura ti tao iti agmalem iti maysa wenno nasursurok a degree.a Mabalin ngarud a nababbaba ti temperaturam iti agsapa ken nabarbara no mumalmalemen. Ti hypothalamus iti sirok ti utek ti mangkonkontrol iti temperatura ti bagi, a kas iti ar-aramiden ti thermostat. Rumsua ti gurigor no ti sistema ti imiunidad ket agpataud kadagiti substansia iti dara a maawagan iti pyrogen, kas nabatad a reaksionna iti iraraut dagiti bakteria wenno virus. Daytoy ti mangtignay iti hypothalamus tapno pabaraenna ti temperatura ti bagi.

Nupay mabalin a makapasikor ti gurigor ken mangibus iti danum ti bagi, saan met ketdi nga interamente a makadangran. Kinapudnona, kasla napateg ti maaramidan ti gurigor tapno matulongan ti bagitayo a mangpaksiat kadagiti impeksion a patauden dagiti bakteria ken virus, sigun iti Mayo Foundation for Medical Education and Research. “Ti nalamiis a temperatura ket kaay-ayo dagiti virus a mangpataud iti panateng ken dadduma pay nga impeksion iti aangsan. No agsagabasab wenno pampamniitenka, mabalin nga aktual a tumultulong ti bagim a mangpaksiat kadagiti virus.” Gapuna, imbaga pay daytoy nga autoridad a “saan a kasapulan a mapababa ti gurigor ta mabalin a malapdan ti natural a mekanismo ti anakmo a mangpaimbag iti bagina.” Makapainteres ta agasan pay ketdi ti maysa nga ospital idiay Mexico dagiti partikular a sakit babaen ti panangpabarada iti bagi ti pasiente. Hyperthermia ti pangawag iti dayta a panangagas.

Kastoy ti kuna ni Dr. Al Sacchetti iti American College of Emergency Physicians: “Manmano a problema ti mismo a gurigor. Nupay kasta, dayta ti pagilasinan a mabalin nga adda impeksion. No kasta, no aggurigor ti ubing, ti ubing koma ti kangrunaan a maasikaso, ken ti posible nga impeksion, saan a ti temperaturana.” Kastoy ti kinuna ti American Academy of Pediatrics: “Kaaduanna, saan a kasapulan a maagasan dagiti gurigor a nababbaba ngem iti 101 a degree Fahrenheit (38.3 a degree Celsius) malaksid no masikoran ti anakmo wenno namin-adu idin a nagkombulsion. Saan a napeggad wenno makapadanag uray no nabarbara ti temperatura ti anakmo malaksid no namin-adu idin a nagkombulsion wenno adda nakaro a sakitna. Napatpateg a paliiwem no kasano ti panagtigtignay ti anakmo. No mayat ti pannangan ken pannaturogna, ken pasaray agay-ayam pay ketdi, nalabit dina kasapulan ti aniaman nga agas.”

No Kasano nga Agasan ti Sagabasab

Di kaipapanan daytoy nga awan ti aniaman a maaramidam tapno matulongam ti anakmo. Inted ti dadduma nga eksperto iti medisina dagiti sumaganad a singasing a pangagas iti sagabasab: Pagtalinaedem a kalkalainganna ti kinalamiis ti siled ti anakmo. Kawesam ti anakmo iti naingpis laeng. (Kumaro ti gurigorna no napuskol ti ikawesmo.) Paregtaem ti anakmo nga uminum iti ad-adu a pluido, kas iti danum, tubbog ti prutas, ken agigup iti sopas agsipud ta mangpamaga iti bagi ti panaggurigor.b (Mangpaisbo dagiti inumen nga addaan iti caffeine, kas kadagiti cola wenno tsa ken nalabit ad-adda a mangpamaga iti bagi.) Rumbeng a mapasuso latta dagiti maladaga. Saanmo a pakanen iti taraon a narigat a matunaw ta pakapuyen ti gurigor ti panagtunaw ti tian.

No nabarbara ngem iti 38.9 a degree Celsius ti gurigor ti ubing, masansan a mapatomar iti acetaminophen wenno ibuprofen a mangpababa iti gurigor. Magatang dagita iti parmasia a din kasapulan ti reseta ti doktor. Ngem napateg a masurot ti dosis iti etiketa. (No saan nga imbaga ti doktor, awan koma ti aniaman a maipatomar kadagiti ubbing nga awan pay dua ti tawenda.) Dagiti virus ket saan a mapaksiat dagiti agas a mangpababa iti gurigor. No kasta, saanda a papartaken ti iyiimbag ti ubing manipud iti panateng wenno dadduma pay a sakit a kaasping dayta, ngem mabalinda nga ep-epen ti panagsikorna. Isingasing ti dadduma nga eksperto a saan koma a mapatomar iti aspirin dagiti annak nga awan pay 16 ti tawenda tapno bumaba ti gurigorda, ta adda pakainaigan daytoy iti Reye’s syndrome​—maysa a sakit a mamagpeggad iti biag.c

Mabalin met a bumaba ti gurigor babaen ti pananglabar. Patugawem ti ubing iti baniera a sumagmamano a sentimetro ti apaganem-em a danumna, samo labaran. (Dika agus-usar iti rubbing alcohol, ta mabalin a makapapatay dayta.)

Ti naipakuyog a kahon ket addaan iti sumagmamano a makatulong nga impormasion no kaano a nalabit ikeddeng ti maysa ti agayab iti doktor. Nakapatpateg ti panagpadoktor no agnanaed ti maysa a tao iti lugar a nasaknap dagiti nakaro a gurigor a kas iti dengue, Ebola virus, tipus, wenno yellow fever.

Kangrunaanna, ti kasayaatan nga aramidem ket pagbalinem nga ad-adda a komportable ti anakmo. Laglagipem a manmano ti nangato a gurigor a pakaigapuan ti pannakadangran ti utek, duri, ken ur-urat wenno ipapatay. Nupay makapadanag uray ti panagkombulsion gapu iti gurigor, masansan nga awan ti patauden dagitoy nga agpaut nga epekto.

Siempre, ti pananglapped iti impeksion ti kasayaatan a solusion isu a ti panangisuro iti anakmo nga agbalin a nadalus ti maysa kadagiti kaeepektibuan a pangsalaknib kenkuana iti impeksion. Rumbeng a maisuro ti ubbing a bugguanda a kanayon dagiti imada​—nangruna sakbay a manganda, kalpasan nga immisbo wenno immiblengda, kalpasan a naggapuda iti lugar nga adu ti tao, wenno kalpasan nga inaprosanda dagiti animal. No agsagabasab wenno pamniiten latta ti anakmo, agpapan pay kadagiti kasayaatan a panagreggetmo, dika unay agdanag. Kas iti naammuantayon, nagadu ti maaramidam tapno matulongam ti anakmo nga agpaimbag.

[Footnotes]

[Kahon iti panid 27]

Awagam ti Doktor no ti Aggurigor nga Anakmo ket. . .

◼ Tallo a bulanna wenno ub-ubing pay ken 38 a degree Celsius wenno nabarbara pay ti temperatura ti kerretna

◼ Tallo agingga iti innem a bulanna ken 38.3 a degree Celsius wenno nabarbara pay ti temperaturana

◼ Nasuroken nga innem a bulanna ken 40 a degree Celsius wenno nabarbara pay ti temperaturana

◼ Dina kayat ti uminum iti aniaman a likido ken medio maibusanen iti danum ti bagina

◼ Agkombulsion wenno alimbasagen unay

◼ Aggurigor latta kalpasan ti 72 nga oras

◼ Sangit a sangit wenno adda pagilasinan nga agkombulsion wenno agdelirio

◼ Agsupotsupot, marigatan nga umanges, agtakki, wenno agkarasarua

◼ Nasakit ti tengngedna wenno kellaat nga agsakit unay ti ulona

[Credit Line]

Reperensia: The American Academy of Pediatrics