Librot’ Biblia Numero 18​—Job

Mannurat: Moises

Lugar a Nakaisuratanna: Let-ang

Nalpas a Naisurat: c. 1473 K.K.P.

Tiempo a Saklawenna: Nasurok 140 a tawen iti baet ti 1657 ken 1473 K.K.P.

 1. Aniat’ kayulogan ti nagan a Job, ket aniada a saludsod ti sungbatan ti libro a Job?

MAYSA kadagiti kadaanan a librot’ naipaltiing a Kasuratan! Libro a mapadpadayawan unay ken kadarato a maadaw, ngem di matartarusan ti sangatauan. Apay a naisurat daytoy, ket aniat’ pategna kadatayo? Maipasimudaag dayta iti kayulogan ti nagan a Job: “Punteria ti Ibubusor.” Wen, parnuayenna ti dua a nasken a saludsod: Apay agsagaba dagiti awan basolna? Apay nga ipalubos ti Dios ti kinadakes ditoy daga? Amirisentay ti rekord ti panagsagaba ken panagibtur ni Job tapno masungbatantay dagitoy a saludsod. Naisurat amin dayta kadatayo, kas kiniddaw ni Job.​—Job 19:23, 24.

 2. Aniat’ mamaneknek a ni Job aktual a persona?

² Ni Job nagbalin a simbolot’ anus ken panagibtur. Ngem adda kadi talaga a persona a Job? Nupay inkagumaanan ti Diablo nga ikkaten kadagiti panid ti historia toy nagpaiduma nga ulidan ti kinatarnaw, nabatad ti sungbat. Ni Job aktual a persona! Isut’ ninaganan ti Dios a kadua dagiti saksina kas kada Noe ken Daniel, a ti katataoda inakseptar ni Jesu-Kristo. (Ezeq. 14:14, 20; idiligyo ti Mateo 24:15, 37.) Ti kadaanan a Hebreo a nasion imbilangdan Job kas aktual a persona. Ni Santiago a Kristiano a mannurat impatuldonat’ ehemplo ti panagibtur ni Job. (Sant. 5:11) Ti pudno a nabiag nga ehemplo, saan a tay sarsarita, daytay nakapapati, kumbinsirenna dagiti agdaydayaw iti Dios a ti kinatarnaw mabalin a taginayonen iti sidong ti amin a sirkumstansia. Sa, ti kinagagar ken regget dagiti bitla a nairekord iti Job paneknekanda nga aktual ti situasion.

 3. Aniat’ ebidensia a naipaltiing ti libro a Job?

³ Mapaneknekan nga autentiko ken naipaltiing ti Job ta dagiti Hebreo idi ugma naynayda nga intipon dayta iti katalogo ti Biblia, ket karkarna ta ni Job saan nga Israelita. Malaksid iti panangtukoy da Ezequiel ken ni Santiago, inadaw ni apostol Pablo dayta. (Job 5:13; 1 Cor. 3:19) Ti nabileg a prueba a naipaltiing dayta isut’ karkarna nga itutunosna kadagiti napaneknekan a kinapudnot’ siensia. Kasano koma a naammuan a ni Jehova “ibitinna ti daga iti rabaw ti awan,” idinto ta dagiti tao idi ugma nakaam-amak ti ideyada iti pannakasuporta ti daga? (Job 26:7) Maysa nga ideya idi ugma a ta ti daga sinuportaran dagiti elepante a sitatakder iti dakkel a pawikan. Apay a di sinaguday ti Job dagiti kasta a kinamaag? Nabatad a ta ni Jehova a Namarsua intedna ti kinapudno babaen iti paltiing. Dagiti adu a pannakadeskribir ti daga ken dagiti datdatlagna ken kadagiti atap nga animal ken billit a masarakan kadagiti natural a taengda apaghusto unay gapuna ni Jehova a Dios laeng ti mabalin nga Autor ken Nangipaltiing iti libro a Job.a

 4. Sadino ken kaano a naidrama daytoy, ket kaano a nalpas a naisurat ti Job?

⁴ Nagtaeng ni Job idiay Uz, masarakan, sigun kadagiti dadduma nga agad-adal iti geograpia, iti umamianan nga Arabia nga asideg iti nagtaengan dagiti Edomita ken dayaen ti daga a naikari iti kaputotan ni Abraham. Dagiti Sabeano addada iti abagatan, dagiti Caldeo iti daya. (1:1, 3, 15, 17) Ti tiempot’ pannakasuot ni Job naangay nabayag kalpasan ni Abraham. Tiempo idi nga awan “umasping [ken Job] iti daga, lalaki a napalungdo ken nalinteg.” (1:8) Agparang a daytoy ti periodo iti baet ti ipapatay ni Jose (1657 K.K.P.), lalaki a karkarnat’ pammatina, ken idi inrugi ni Moises ti natarnaw a kabibiagna. Nagpaiduma ni Job iti nasin-aw a panagdaydayaw itoy a periodo bayat a naakaran ti Israel iti panagrukbab kadagiti demonio sadi Egipto. Sa, dagiti nadakamat nga alagaden iti umuna a kapitulot’ Job, ken ti panangawat ti Dios ken Job kas pudno nga agdaydayaw, itudona ti tiempo dagiti patriarka imbes nga iti naud-udi a periodo nanipud 1513 K.K.P., idi a naipamaysa ti pannakilangen ti Dios iti Israel iti sidong ti Linteg. (Amos 3:2; Efe. 2:12) Ngarud, gapu ta naunday ti biag ni Job, agparang a ti libro saklawenna manipud 1657 K.K.P. inggat’ 1473 K.K.P., ti tawen nga ipapatay ni Moises; nalpas ni Moises dayta kalpasan ti ipapatay ni Job ken bayat nga adda dagiti Israelita idiay Let-ang.​—Job 1:8; 42:16, 17.

 5. Aniat’ mangipasimudaag a ni Moises ti nagsurat iti Job?

⁵ Apay kunatayo a ni Moises ti nagsurat? Mayalubog daytoy iti kadaanan a tradision, agpada kadagiti eskolar a Judio ken nagkauna a Kristiano. Ti nabiag nga autentiko nga estilo ti Hebreo a daniw a nausar iti libro a Job pasingkedanna nga orihinal a komposision iti Hebreo daytoy, ti lenguahen Moises. Saan ket a patarus manipud sabali a lenguahe kas iti Arabiko. Kasta met, dagiti pasetna a salaysay ad-adda a pumada iti Pentateuch ngem kadagiti dadduma a paset ti Biblia. Ti mannurat ket Israelita, kas ken Moises, ta “naitalek [kadagiti Judio] dagiti nasagraduan a waragawag ti Dios.” (Roma 3:1, 2) Idi nataenganen, 40-años ni Moises sadi Madian, asideg ti Uz, a nakaalaannat’ detaliado nga impormasion a nairekord iti Job. Kalpasanna, idi limmasat iti kabangibang ti daga ni Job iti daydi 40-años a panagdaliasat ti Israel idiay let-ang, nadamag ni Moises ken inrekordna ti pangserra a detalye ti libro.

 6. Kasano a ti libro a Job saan la a literatura nga obra maestra?

⁶ Sigun iti The New Encyclopædia Britannica, ti Job “naibilang kadagiti obra maestra ti sangalubongan a literatura.”b Ngem, saan nga obra maestra la daytoy. Nagpaiduma ti Job kadagiti librot’ Biblia iti panangitan-oknat’ pannakabalin, kinahustisia, sirib, ken ayat ni Jehova. Ipalgakna a sibabatad ti kangrunaan nga isyu iti uniberso. Lawaganna ti adu a nasao dagiti dadduma a librot’ Biblia, nangrunat’ Genesis, Exodo, Eclesiastes, Lucas, Roma, ken Apocalipsis. (Idiligyo ti Job 1:6-12; 2:1-7 iti Genesis 3:15; Exodo 9:16; Lucas 22:31, 32; Roma 9:16-19 ken Apocalipsis 12:9; agraman Job 1:21; 24:15; 21:23-26; 28:28 iti Eclesiastes 5:15; 8:11; 9:2, 3; 12:13.) Sungbatannat’ adu a saludsod iti biag. Talaga a paset dayta ti naipaltiing a Saot’ Dios, a tumulong iti naimbag a pannakatarus.

LINAON TI JOB

 7. Aniat’ situasion ni Job idi mangrugi dayta a libro?

⁷ Introduksion iti libro a Job (1:1-5). Yam-ammonatay daytoy ken Job, lalaki a “napalungdo ken nalinteg, ken managbuteng iti Dios ket liklikanna ti dakes.” Naragsak ni Job, nga adda annakna a pito a lallaki ken tallo a babbai. Nabaknang a haciendero a nagadut’ arban ken pangenna. Nagadut’ adipenna ken isut’ “kangrunaan kadagiti amin a Dumaya.” (1:1, 3) Ngem, isu saan a materialistiko, ta di nga agtaklin kadagiti sanikuana. Nabaknang met iti naespirituan, nabaknang kadagiti naimbag nga aramid, a situtulok a naynay a tumulong iti napaksuyan wenno marigrigat, wenno mangted iti kawes iti makasapul. (29:12-16; 31:19, 20) Agraemda amin kenkuana. Agdaydayaw ni Job ken Jehova, ti pudno a Dios. Dina kayat ti agrukbab iti init, bulan, ken bitbituen a kas ar-aramiden dagiti pagano a nasion, no di ket matalek ken Jehova, natarnaw iti Diosna ket sagsagrapennat’ nasinged a relasion Kenkuana. (29:7, 21-25; 31:26, 27; 29:4) Ni Job nagserbi a padi iti pamiliana, a regular a nagdaton iti mapuoran, di la ket ta nakabasolda.

 8. (a) Kasano a kinarit ni Satanas ti kinatarnaw ni Job? (b) Kasano nga inakseptar ni Jehova ti karit?

⁸ Kinarit ni Satanas ti Dios (1:6–2:13). Nakaskasdaaw a naluktan ti nailangitan a kurtina tapno maripiriptayo ti mapaspasamak. Makitatay ni Jehova a mangimatmaton iti asamblea dagiti annak ti Dios. Nagparang met sadiay ni Satanas. Intudon Jehova ni Job a matalek nga adipenna, ngem kinarit ni Satanas ti kinatarnaw ni Job, ket inakusarnan Job nga agserserbi la iti Dios gapu kadagiti material a banag a masagsagrapna. No palubosan koma ti Dios ni Satanas a mangikkat kadagitoy, tallikudanto ni Job ti kinatarnawna. Inakseptar ni Jehova ti karit, ngem imbilinna ken Satanas a dina sagsagiden a mismo ni Job.

 9. (a) Ania a grabe a suot ti immapay ken Job? (b) Aniat’ mamaneknek a sinalimetmetannat’ kinatarnawna?

⁹ Nagsasarunot’ didigra ti di nagsuspetsa a Job. Sinamsam dagiti Sabeano ken Caldeo dagiti kinabaknangna. Adda alipugpog a nangpapatay kadagiti annakna. Di nga inlunod ni Job ti Dios wenno timmallikud kenkuana gapu itoy grabe a suot. Imbes ketdi, kunana, “Bendito ti nagan ni Jehova.” (1:21) Ni Satanas, a naabak ken napaneknekan nga ulbod itoy a kaso, nagparang manen ken Jehova ket nagdarum: “Kudil ken kudil, ket amin a kupikopan ti tao itdennanto gapu iti kararuana.” (2:4) Kinunan Satanas a no mapalubosan a mangsagid iti bagi ni Job, masugsogannan Job a mangilunod iti Dios a sipaparupa. Idi napalubosan nga aramidenna amin basta dina papatayen, sinaplit ni Satanas ni Job iti nakaal-alingget a sakit. Ti lasagna “nakawesan kadagiti igges ken dagiti bingkol a tapuk,” ket ti bagi ken sang-awna naangot ken baketna ken kadagiti kabagianna. (7:5; 19:13-20) Gapu ta dipay nadadael ti kinatarnawna, indagadag ni baketna: “Salimetmetam pay la aya ta kinatarnawmo? Ilunodmon ti Dios ket mataykan!” Tinubngar ni Job ngem saan a “nagbasol kadagiti bibigna.”​—2:9, 10.

10. Ania a naulimek a “liwliwa” ti inted ni Satanas?

¹⁰ Nangibaon ni Satanas iti tallo a gayyemna, a “liwliwaenda” ni Job. Isu da Elifaz, Bildad, ken Sofar. Dida nabigbig ni Job idi adayoda pay, ngem idin impigsadat’ timekda ket nagsangitda sada tinapukan ti uloda. Sa, nagtugawdat’ dennana nga awan sasaoda. Kalpasan ti pito nga aldaw ti siulimek a ‘panangliwliwada,’ nagsao ni Job ket linuktanna ti napaut a debate kadagitoy agkunkuna a makisimpatia kenkuana.​—2:11.

11-13. Kasano a linuktan ni Job ti debate, aniat’ akusasion ni Elifaz, ket aniat’ narayray nga insungbat ni Job?

¹¹ Ti debate: umuna a rikos (3:1–14:22). Nangrugi ditoy, ti drama naluktan iti nadaeg a Hebreo a daniw. Inlunod ni Job ti aldaw a pannakayanakna ket dinamagna no apay pinalubosan pay ti Dios nga agbiag.

¹² Kas sungbat, kunan Elifaz a ni Job di natarnaw. Dagiti nalinteg dida pulos nagsagaba, imbagana. Nalagipna daydi sirmatana iti rabii nga adda timek a nagkuna a ti Dios di mamati kadagiti adipenna, nangruna dagidiay tapuk laeng, tapuk iti daga. Kunana a ti sagsagabaen ni Job pannusat’ Mannakabalin-amin a Dios.

¹³ Narayray a sinungbatan ni Job ni Elifaz. Nagikkis kas iti uray asino a parsua a maidaddadanes ken maparparigat. Nasaysayaat pay koman no matay. Tinubngarna dagiti gayyemna gaput’ ibubusorda ket inlabanna: “Isurodak, ket siak, iti biangko, agulimekakto; ket ti nagbiddutak ipaawatyo kaniak.” (6:24) Inrupir ni Job ti bukodna a kinalinteg iti sango ti Dios, “ti Agpalpaliiw iti sangatauan.”​—7:20.

14, 15. Aniat’ rason ni Bildad, ket apay a nagamak ni Job di la ket ta maatiw ti kasona iti Dios?

¹⁴ Impeksa ni Bildad ti rasonna, nga imparipiripna a nakabasol dagiti annak ni Job sa ni Job a mismo ket di nalinteg, ta no saan impangag koman ti Dios. Imbagana a repasuen ni Job dagidi immuna a kaputotan ken dagidi sinukimat dagiti ammada kas giya.

¹⁵ Insungbat ni Job, a di nakillo ti Dios. Ket di met agdatag ti Dios iti tao, ta Isu “mangaramid kadagiti dakkel a banag a di matukod, dagiti nakaskasdaaw a banag a di mabilang.” (9:10) Ni Job dina atiwen ni Jehova no linteg ti pagsalisalanda. Mabalinna la ti makipakaasi iti Dios. Ngem, makagunggona kadi ti panagaramid iti nalinteg? “Daydiay napalungdo, kasta met daydiay nadangkes, inna ida panungpalen.” (9:22) Awan nalinteg a panangukom ditoy daga. Amken ni Job a maatiw ti kasona uray iti Dios. Mangibabaet ti masapulna. Imtuodenna no apay masusuot ket kiddawenna a laglagipen koma ti Dios ta isu “naggapu iti pitak.” (10:9) Apresiarenna dagiti naglabas a panangaasit’ Dios, ngem kunana a lallalonto nga agrurod ti Dios no makirinnason, nupay ni Job ket umiso. Pumusay la koman!

16, 17. (a) Aniat’ kasla nalinteg nga imbalakad ni Sofar? (b) Kasano a tiningiting ni Job dagiti “mangliwliwa” kenkuana, ket ania a nabileg a panagtalek ti inyebkasna?

¹⁶ Rimmamanen ni Sofar iti debate. Bale, kunana: Ubbingtay aya, nga umimdeng iti kawaw a sarsarita? Kunam a pudno a nadaluska, ngem no agsao koma ti Dios, ipalgakna ti salungasingmo. Dinamagna ken Job: “Masarakam aya dagiti nauneg a banag ti Dios?” (11:7) Imbalakadna ken Job a liklikanna dagiti dakes nga aramid, ta mabendisionan dagidiay agaramid iti kasta, idinto ta “dagiti mismo a mata dagiti nadangkes agawanto.”​—11:20.

¹⁷ Nagikkis ni Job a nangrabrabak: “Awan duadua dakayo a lallaki ti umili, ket ti sirib matayto a maikanunong kadakayo!” (12:2) Mabalinda a pagkakatawaan, ngem saan a nababbaba ngem isuda. No kitaenda dagiti parsuat’ Dios, adda isuro dagitoy kadakuada. Ti pigsa ken praktikal a sirib kukuat’ Dios, a tenglenna amin, agpapan pay “paaduenna dagiti nasion, tapno dadaelenna ida.” (12:23) Kaay-ayo ni Job nga irasonan ti kasona iti Dios, ngem kadagidiay tallo a “mangliwliwa”​—“dakayo a lallaki mangigakat iti kinaulbod; mangngagaskayo nga awan serserbina.” (13:4) Kinasirib no agtalnada! Inyebkasnat’ panagtalekna iti kinahusto ti kasona ket kiddawenna iti Dios a denggenna. Impapanna a “ti tao, a mayanak iti babai, ababa ti biagna ken napno iti riribuk.” (14:1) Aglabas ti tao, kas sabong wenno anniniwan. Awan nadalus a rumsua manipud narugit. Idi inkararagna nga isut’ italimeng ti Dios idiay Sheol ingga a lumabas ti pungtotna, insaludsod ni Job: “No matay ti nabaneg a tao agbiagto aya manen?” Kas sungbat inyebkasnat’ nabileg a namnama: “Agurayakto, agingga a dumteng ti ibabang-arko.”​—14:13, 14.

18, 19. (a) Ania a pananglais ti pinanglukat ni Elifaz iti maikadua a rikos ti debate? (b) Kasano nga imbilang ni Job ti “liwliwa” dagiti gayyemna, ket aniat’ ninamnamana ken Jehova?

¹⁸ Ti debate: maikadua a rikos (15:1–21:34). Idi naluktan ti maikadua a debate, inumsi ni Elifaz ti pannakaammo ni Job, a kunana ‘a pinunnona ti tianna iti angin ti daya.’ (15:2) Inuyawna manen ti kinatarnaw nga inakon Job, nga impapanna a ti mortal a tao ken dagiti nasantuan sadi langit dida masalimetmetan ti pammati iti imatang ni Jehova. Impasagidna a ni Job italtal-ona ti bagina iti Dios sa isu agap-apostasia, agpaspasuksok, ken agsasaur.

¹⁹ Insungbat ni Job a dagiti gayyemna ‘makatuok a mangliwliwa nga angin ti sasaoda.’ (16:2, 3) No isuda komat’ nagsaad iti lugarna, dina koma uyawen ida. Tarigagayanna unay nga isut’ mapalinteg, ket namnamaenna a ni Jehova, a mangimet iti rekordna isuntot’ mangeddeng iti kasona. Awan sirib a nasarakan ni Job kadagiti gayyemna. Ipusayda amin a namnama. Ti “liwliwada” arigna ti panagkuna a ti rabii ket aldaw. Ti ‘ipapan idiay Sheol’ isu lat’ namnamanan.​—17:15, 16.

20, 21. Aniat’ nagleddaangan ni Bildad, ket aniat’ inlaban ni Job, ket aniat’ impakita ni Job a nagtalkanna?

²⁰ Bimmara ti panagsusungbatda. Nagluksaw ni Bildad, ta kunana a ni Job imbilangna ida kadagiti animal nga awanan pannakaawat. Dinamagna ken Job, ‘Ti daga maidianto aya gapu kenka?’ (18:4) Impakdaarna a matnagto ni Job iti grabe a silo, a pagnakman ti dadduma. Awantot’ annak ni Job nga agbiag a sumaruno kenkuana.

²¹ Insungbat ni Job: “Kasano pay kapautna a rurodenyo ti kararuak ken dudogendak kadagiti sao?” (19:2) Napukawnan ti pamilia ken gagayyemna, ti baketna ken sangakabbalayanna timmallikuddan, ket isu nakalasat ‘iti kudil ti ngipenna.’ (19:20) Agtalek iti yaay ti mannubbot a mangrisut iti isyu a nakainaiganna, tapno kamaudiananna ‘makitananto ti Dios.’​—19:25, 26.

22, 23. (a) Apay a nasaktan ni Sofar, ket aniat’ nasaona kadagiti naipapan a basol ni Job? (b) Ania a makaduprak a rason ti insungbat ni Job?

²² Ni Sofar, kas ken Bildad, nasaktan idi nangngegnat’ “makainsulto a pannubngar” ni Job. (20:3) Inulitna a dagiti basol ni Job kimmamakamda. Naynay a dusaen ti Dios dagiti nadangkes, ket dida makainana, kunan Sofar, uray sagsagrapendat’ kinabaknangda.

²³ Mangduprak a rason ti insungbat ni Job: No naynay a dusaen ti Dios ti nadangkes, apay nga agbiag ken lumakayda, nga agbaknangda unay? Naragsak ti kabibiagda. Kasanot’ kasansan ti didigra kadakuada? Impakitana a matay nga agpada ti baknang ken napanglaw. Wen, matay ti nadangkes a masansan a “sitatalna ken sitatalingenngen,” ngem matay ti nalinteg a masansan a “napait ti kararuana.”​—21:23, 25.

24, 25. (a) Ania a pammardaya ti aginsisingpet nga impakat ni Elifaz ken Job? (b) Ania a rason ken karit ti insungbat ni Job?

²⁴ Ti debate: maikatlo a rikos (22:1–25:6). Sirurungsot a simmungbat ni Elifaz, a linaisnat’ kuna ni Job a kinapalungdona iti Mannakabalin-amin. Pinardayana ni Job, a dakes kano, nga inaprobetsarna dagiti napanglaw, nga inkedkednat’ taraon kadagiti mabisin, ken minaltratona dagiti balo ken ulila. Kunan Elifaz a ti pribada a kabibiag ni Job saan a kas kasin-aw iti ibagbagana gapuna dakes ti napagteng ni Job. Ngem “no agsublika iti Mannakabalin-amin,” indagadag ni Elifaz, “denggennakanto.”​—22:23, 27.

²⁵ Sinungbatan ni Job ti naglaad nga akusasion ni Elifaz, a kunana a kayatnat’ sumaklang iti Dios, a makaammot’ nalinteg nga aramidna. Adda dagidiay mangirurumen kadagiti ulila, balo, ken napanglaw ken inda pumatay, agtakaw, ken makikamalala. Bumaknangdat’ biit, ngem madusadanto. Awantot’ mamaayda. “Ita ngarud, asino ti mamaneknek a managulbodak?” inkarit ni Job.​—24:25.

26. Ania pay ti nasao da Bildad ken Zofar?

²⁶ Apagbiit ti naisungbat ni Bildad ditoy, nga inrasonna nga awan asinoman a nadalus iti sango ti Dios. Ni Sofar din rimmaman itoy maikatlo a rikos. Awanen ti masaona.

27. Kasano nga itan-ok itan ni Job ti kinadakkel ti Mannakabalin-amin?

²⁷ Pangserra a rason ni Job (26:1–31:40). Nagultimuanna, pinagulimek ni Job dagiti gayyemna. (32:12, 15, 16) Napalalot’ panangrabrabakna: “O anian a panangtulongyo iti awanan pannakabalin! . . . Anian a panangpatigmaanyo iti awanan sirib!” (26:2, 3) Ngem awan, uray Sheol, ti makakalub iti aniaman iti imatang ti Dios. Dineskribir ni Job ti sirib ti Dios iti makinruar a law-ang, ti daga, dagiti ulep, baybay, ken angin​—nga isuda amin napaliiwen ti tao. Dagitoy paraypay laeng dagiti dalan ti Mannakabalin-amin. Dida pay umdas nga arasaas ti kinadakkel ti Mannakabalin-amin.

28. Aniat’ nabatad nga insao ni Job maipapan iti kinatarnaw?

²⁸ Gapu ta kumbinsido nga awan basolna, imbagana: “Agingga a matayak diakto ikkaten kaniak ti kinatarnawko!” (27:5) Saan, awan inaramid ni Job a rumbeng a pakadidigraanna. Maisupadi iti akusasionda, ti Dios gunggonaannanto ti kinatarnaw nga ipatawidnanto kadagiti nalinteg ti kinabaknang dagiti nadangkes.

29. Kasano a dineskribir ni Job ti sirib?

²⁹ Ammo ti tao ti gubuayan dagiti gupit ti daga (pirak, balitok, gambang), “ngem ti sirib a mismo​—sadino ti paggapuanna?” (28:20) Sinapulna dayta kadagiti sibibiag; binirukna idiay baybay; dina magatang iti balitok wenno pirak. Ti Dios laeng ti makatarus iti sirib. Kitaenna dagiti ungto ti daga ken dagiti langit, kednganna dagiti angin ken danum, ket tenglenna ti tudo ken dagiti ulep ti bagio. Ingngudon Job: “Adtoy! Ti panagbuteng ken Jehova​—dayta isu ti sirib, ket ti panangpanaw iti dakes isu ti pannakaawat.”​—28:28.

30. Aniat’ tinarigagayan ni Job a maisubli kenkuana, ngem aniat’ agdama a takderna?

³⁰ Ni naparigat a Job insarunona nga indatag ti historia ti biagna. Tarigagayanna a maisubli koma daydi dati a nasinged a takderna iti Dios, idi isut’ rinaem uray dagiti panguluen ti ili. Inispalna dagiti marigrigat ken isut’ mata dagiti bulsek. Naimbag idit’ pammalakadna, ket inur-urayda ti panagsaona. Ngem itan, imbes a nadayaw ti takderna, katkatawaan uray dagiti agkabanuag, a ti ammada dipay maikari a makikadua kadagiti aso ti arbanna. Tupraanda ken busorenda. Itan, ta kakarot’ rigatna, dida pagtalnaen.

31. Makinpangngeddeng ti nagtalkan ni Job, ket aniat’ nakunana maipapan iti pudno a rekord ti kabibiagna?

³¹ Dineskribir ni Job ti bagina kas dedikado a lalaki ket ni Jehova komat’ mangukom kenkuana. “Timbangennakto kadagiti husto a timbangan ket maammuanto ti Dios ti kinatarnawko.” (31:6) Inkaluya ni Job dagiti napalabas nga aramidna. Isu saan a nakikamalala, ket dina inggakat ti dakes kadagiti sabali. Tinulonganna dagiti napanglaw. Di nagtalek iti material a kinabaknang, nupay isu ket baknang. Dina nagrukbaban ti init, bulan, ken bitbituen, ta “dayta biddut met nga asikasuen dagiti ukom, ta inlibakko koma ti pudno a Dios sadi ngato.” (31:28) Inawis ni Job dagiti kasalisalna tapno agdarumda a maikaniwas iti pudno a rekord ti biagna!

32. (a) Asino itan ti nagsao? (b) Apay a nakapungtot ni Eliu ken Job ken ti gagayyemna, ket apay napilitan nga agsao?

³² Nagsao ni Eliu (32:1–37:24). Kabayatanna, ni Eliu, a kaputotan ni Buz, anak ni Nacor, ket iti kasta adayo a kabagian ni Abraham, umim-imdeng iti panagdedebateda. Nagur-uray gapu ta kunana a dagiti lallakay ad-adu komat’ ammoda. Ngem, saan nga edad, no di ti espiritut’ Dios ti mangted iti pannakaawat. Inungtan ni Eliu ni Job gapu ta “imbagana a ti mismo a kararuana nalinteg imbes ket nga iti Dios,” ngem nakarkarot’ rurodna kadagiti tallo a gayyem ni Job gaput’ kaawan siribda a nangibaga a ti Dios nadangkes. Ni Eliu ‘napno kadagiti sao,’ ket ti espiritut’ Dios ti nangdagdag kenkuana a mangipeksa kadagitoy nga awan idumdumana ken dina ‘insaad dagiti titulo iti naindagaan a tao.’​—Job 32:2, 3, 18-22; Gen. 22:20, 21.

33. Aniat’ biddut ni Job, ngem aniat’ inkaasi ti Dios kenkuana?

³³ Sipapasnek a nagsaon Eliu, a binigbigna a ti Dios ti Namarsuana. Imbatadna a ni Job ad-adda a naseknan iti pannakaitandudona imbes nga iti Dios. Di nesesita a sungbatan ti Dios amin a saon Job, a kasla kettay irasonan ti Dios dagiti tignayna, kaskasdi nga insaklang ni Job ti Dios. Nupay kasta, idi a ni Job umadanin ken patay, siaasi nga imbaon ti Dios ti mensaherona, a nagkuna: “Maispal koma iti yuulogna idiay dariwangwang! Nakasarakak iti pangsubbot! Ti lasagna nasalsalibukag koma ngem iti kinaagtutubo; agsubli koma kadagiti aldaw ti kinabanegna.” (Job 33:24, 25) Maisublinto dagiti nalinteg!

34. (a) Ania pay a pannubngar ti inted ni Eliu? (b) Imbes nga itan-okna ti kinalintegna, ania komat’ inaramid ni Job?

³⁴ Inawagan ni Eliu dagidiay masirib tapno umimdengda. Tinubngarna ti kunan Job nga awan gunggonana ti agtarnaw: “Adayo nga ipagarup a ti pudno a Dios agtignay a sidadangkes, ken ti Mannakabalin-amin agtignay a siuulpit! Ta sigun iti panagtignay ti naindagaan a tao isu supapakannanto.” (34:10, 11) Kabaelanna nga ikkaten ti anges ti biag, ket amin a lasag maipusay. Awan idumduma ti panangukom ti Dios. Sobra unay ti panangigunamgunam ni Job iti kinalintegna. Nadursok, nupay dina inggagara, no di ket “awanan pannakaammo”; ket isut’ inanusan ti Dios. (34:35) Ad-adu komat’ naisao a pannakaitandudo ti Dios. Dinto yadayo ti Dios ti matana kadagiti nalinteg, ngem tubngarenna ida. “Dina igaga ti biag ti nadangkes, ngem itdenna ti hustisia kadagiti naparigat.” (36:6) Yantangay ti Dios ti kangatuan nga Instruktor, intan-ok koma ni Job dagiti aramidna.

35. (a) Ania komat’ amirisen ni Job? (b) Asinot’ paraburan ni Jehova?

³⁵ Kas iti nakaam-amak a kasasaad ti um-umay a bagio, nasaon Eliu dagiti dakkel a banag a gapuanan ti Dios ken panangtengngelna kadagiti natural a puersa. Kunana ken Job: “Agtakderka a sitatalna ket utobem dagiti nakaskasdaaw nga aramid ti Dios.” (37:14) Amirisem ti nabalitokan a dayag ken nakaam-amak a dayaw ti Dios, a di matukod ti tao. “Naitan-ok iti pannakabalin, ket ti kinahustisia ken ti nawadwad a kinalinteg dinanto laisen.” Wen, bigbigento ni Jehova dagidiay agbuteng kenkuana, saan ket a dagidiay “masirib iti bukodda a puso.”​—37:23, 24.

36. Ania a leksion ken ania nga agsasaganad a saludsod ti inusar itan ni Jehova a mangisuro ken Job?

³⁶ Sinungbatan ni Jehova ni Job (38:1–42:6). Kiniddaw ni Job nga isut’ kasao ti Dios. Itan sidadayag a simmungbat ni Jehova manipud alipugpog. Indatagna ken Job ti agsasaganad a saludsod a mangleksion kenkuana iti kinabassit ti tao ken kinadakkel ti Dios. “Sadino aya ti yanmo idi binangonko ti daga? . . . Asino ti nangikabil iti bato a pasulina, idi a dagiti bituen ti agsapa sirarag-o a nagdaniwda a sangsangkamaysa, ket amin nga annak ti Dios nagdir-ida a nagpalakpak?” (38:4, 6, 7) Naunday a tiempo dayta kasakbayan ni Job! Nagsasagadsad, rimsua dagiti saludsod a di masungbatan ni Job, bayat nga intudo ni Jehova ti baybay toy daga, ti ulep a kawesna, ti bannawag, dagiti ruangan ni patay, ken ti lawag ken sipnget. “Ammom kadi ta nayanakka idin, ken gapu ta adu ti dagup dagiti aldawmo?” (38:21) Dagiti pagidulinan ngay iti niebe ken uraro, ti bagio ken tudo ken linnaaw, ti yelo ken amor, dagiti maingel a nailangitan a konstelasion, dagiti kimat ken ulep, ken dagiti animal ken billit?

37. Aniada pay a saludsod ti namagpakumbaba ken Job, ket aniat’ kapilitan nga inadmitir ken inaramidna?

³⁷ Sipapakumbaba nga inadmitir ni Job: “Adtoy! Bassit ti kaikariak. Anianto ti isungbatko kenka? Iyapputko ti imak iti ngiwatko.” (40:4) Imbilin ni Jehova ken Job a sanguenna ti isyu. Indatagna ti adu pay a mangkarit a saludsod a mangitan-ok iti dayaw, kinangato, ken pigsana, kas agminar kadagiti natural a parsuana. Uray ti Behemot ken Leviatan napigpigsada ngem ni Job! Itan ta naipababan, binigbig ni Job ti biddut a panangmatmatna, ket inadmitirna nga isu nagsao nga awanan pannakaammo. Ita ta nakitanan ti Dios, a saan la a damdamag no di ket iti pannakatarus, simmuko ket nagbabawi “iti tapuk ken dapo.”​—42:6.

38. (a) Kasano a nagngudo ni Jehova kada Elifaz ken dagiti gayyemna? (b) Aniat’ imparabur ken imbendisionna ken Job?

³⁸ Pangngeddeng ken pamendision ni Jehova (42:7-17). Inakusar ni Jehova ni Elifaz ken ti dua a kaduana ta dida insao dagiti banag a pudno maipapan Kenkuana. Masapul nga agdatonda ket ikararaganto ni Job ida. Kalpasanna, imbaw-ing ni Jehova ti pannakakayaw ni Job, a doblet’ imbendisionna. Nagsubli nga addaan sagut dagiti kabsatna, ken dati a gagayyemna, ket nabendisionan iti mamindua a kaadu ti karnero, kamelio, baka, ken asna ngem iti dati. Naaddaan manen ti 10 nga annak, ket dagiti tallo a babbalasangna isudat’ kapintasan iti amin a daga. Datdatlag a nanayonan 140 ti tawenna, isu nga uppat a kaputotan dagiti annaknat’ nakitana. Natay a “lakay ken napnek kadagiti aldawna.”​—42:17.

NO APAY NAIMBAG

39. Kasano a ti libro a Job itan-ok ken ital-ona ni Jehova?

³⁹ Ti libro a Job itan-oknan Jehova ket pasingkedanna ti di matukod a sirib ken bilegna. (12:12, 13; 37:23) Iti daytoy la a libro, 31 a daras a natukoy ti Dios kas Mannakabalin-amin, nga ad-adu ngem iti aniaman a paset ti Kasuratan. Ital-ona ti kinaagnanayon ken ti natan-ok a saadna (10:5; 36:4, 22, 26; 40:2; 42:2) agraman kinahustisia, naayat a kinamanangaasi, ken asina (36:5-7; 10:12; 42:12). Iyunana ti pannakaitandudo ni Jehova ngem ti pannakaispal ti tao. (33:12; 34:10, 12; 35:2; 36:24; 40:8) Ni Jehova, a Dios ti Israel, naipakita nga isu met ti Dios ni Job.

40. (a) Kasano a ti libro a Job indayaw ken inlawlawagna dagiti panamarsua ti Dios? (b) Kasano nga itdenna ti pangripiripan ken tumunos kadagiti pannursuro ti Nakristianuan a Griego a Kasuratan?

⁴⁰ Ti nairekord iti Job ipadayag ken ilawlawagnat’ panamarsua ti Dios. (38:4–39:30; 40:15, 19; 41:1; 35:10) Maitunos iti kuna ti Genesis a ti tao naggaput’ tapuk ket agsubli iti tapuk. (Job 10:8, 9; Gen. 2:7; 3:19) Usarenna dagiti termino a “mannubbot,” “subbot,” ken “agbiagto manen,” gapuna nangted iti pangripiripan kadagiti sursuro a prominente iti Nakristianuan a Griego a Kasuratan. (Job 19:25; 33:24; 14:13, 14) Adut’ ebkas nga inadaw wenno pumada kadagiti propeta ken dagiti Kristiano a mannurat. Idiligyo, kas ehemplo, ti Job 7:17​—Salmo 8:4; Job 9:24​—1 Juan 5:19; Job 10:8​—Salmo 119:73; Job 12:25​—Deuteronomio 28:29; Job 24:23​—Proverbio 15:3; Job 26:8​—Proverbio 30:4; Job 28:12, 13, 15-19​—Proverbio 3:13-15; Job 39:30​—Mateo 24:28.c

41. (a) Aniada a teokratiko nga estandarte ti naigunamgunam iti Job? (b) Kasano a nangnangruna a nasayaat a pagulidanantay ita ni Job nga adipen ti Dios?

⁴¹ Adu a tekstot’ nakailanadan dagiti nalinteg nga estandarte ni Jehova iti panagbiag. Kondenarenna unay ti materialismo (Job 31:24, 25), idolatria (31:26-28), pannakiabig (31:9-12), panagpasindayaw (31:29), kinaulpit ken panangidumduma (31:13; 32:21), kinamanagimbubukodan (31:16-21), kinakusit ken panagulbod (31:5), a mangipakita a ti agaramid kadagitoy dina magun-odan ti parabur ti Dios ken agnanayon a biag. Ni Eliu pagulidanan iti napasnek a panagraem ken kinaemma, agraman kinatured, bileg, ken panangitan-okna iti Dios. (32:2, 6, 7, 9, 10, 18-20; 33:6, 33) Nasayaat pay a leksion ti panangalagad ni Job iti kinaulo, konsiderasion iti pamilia, ken kinamanagpadagus. (1:5; 2:9, 10; 31:32) Ngem, malaglagip unay ni Job gaput’ panangsalimetmetnat’ kinatarnaw ken naanus a panagibturna, kas pagwadan a sarikedked a nangpakired iti pammati dagiti adipen ti Dios iti amin a periodo ken lallalo kadagitoy makasuot-pammati a tiempo. “Nangngegyo ti panagibtur ni Job ket nakitayo ti nagbanagan nga inted ni Jehova, ta ni Jehova napno iti dungngo ken naasi.”​—Sant. 5:11.

42. Ania a pundamental nga isyu ti Pagarian ti naibatad iti Job, ket aniadat’ nailawlawag a makapainteres nga aspeto daytoy nga isyu?

⁴² Ni Job saan a maysa kadagiti bin-i ni Abraham a nakaitdan dagiti kari ti Pagarian, ngem ti nairekord a kinatarnawna lawlawaganna unay ti pannakatarus kadagiti panggep ti Pagarian ni Jehova. Nesesita daytoy a paset ti nadibinuan a rekord, ta ipalgakna ti pundamental nga isyu iti nagbaetan ti Dios ken ni Satanas, a saklawennat’ kinatarnaw ti tao ken Jehova kas Soberanona. Ipakitana a dagiti anghel, a naparsua sakbay ti daga ken ti tao, agbuybuyada met ket interesadoda unay itoy a daga ken ti pagbanagan ti salisal. (Job 1:6-12; 2:1-5; 38:6, 7) Ipasimudaagna a ti salisal addan kasakbayan pay ni Job sa ni Satanas ket aktual nga espiritu a persona. No ti Job insurat ni Moises, daytoy ti damo a panagparang ti ebkas a has·Sa·tanʹ iti Hebreo a teksto ti Biblia, a nayonanna pay ti nagan “daydi orihinal nga uleg.” (Job 1:6, footnote; Apoc. 12:9) Paneknekanna pay a ti Dios dina basol ti panagsagaba, sakit, ken ipapatay ti sangatauan, ket ilawlawagna no apay maidadanes dagiti nalinteg, idinto ta mapalubosan nga agtultuloy dagiti nadangkes ken ti kinadakes. Ipakitana nga interesadon Jehova a mangidanon iti isyu inggat’ ultimo a pannakarisutna.

43. Maitunos kadagiti nadibinuan a palgaak iti libro a Job, ania komat’ aramiden itan amin dagidiay mangbirbiruk kadagiti pamendision ti Pagarian ti Dios?

⁴³ Tiemponan nga amin a mayat nga agpaituray iti Pagarian ti Dios sungbatandan Satanas, “ti mangidardarum,” babaen iti kinatarnawda. (Apoc. 12:10, 11) Uray iti ngalay ti ‘makaaburido a suot,’ dagiti natarnaw itultuloyda nga ikararag a masantipikar komat’ nagan ti Dios ken umay komat’ Pagarianna tapno ikisapnan Satanas ken amin a manangumsi a bin-ina. Daytanto ti “aldaw a dangadang ken gubat” ti Dios, a sarunuen ti bang-ar ken bendision a ninamnama ni Job a pakiramanan.​—1 Ped. 4:12; Mat. 6:9, 10; Job 38:23; 14:13-15.

[Footnotes]