Librot’ Biblia Numero 35​—Habacuc

Mannurat: Habacuc

Lugar a Nakaisuratanna: Juda

Nalpas a Naisurat: c. 628 K.K.P.(?)

 1. Aniada a natan-ok a kinapudno ti intampok ti padton Habacuc?

NI HABACUC maysa kadagiti makunkuna a menor a propeta ti Hebreo a Kasuratan. Nupay kasta, ti sirmata ken mensahena nga impaltiing ti Dios saan a pulos a menor ti kaipapananna iti ili ti Dios. Makaparegta ken makapakired, ti padtona sustenirenna dagiti adipen ti Dios no tiempot’ rigat. Dua a natan-ok a kinapudnot’ itampok ti libro: Ni Jehova a Dios isut’ Soberano iti Uniberso, ket dagiti nalinteg agbiagda gapu iti pammati. Mamakdaar met daytoy kadagiti bumusbusor kadagiti adipen ti Dios ken kadagidiay aginkukuna nga ilina ida. Mangisaad ti padron para iti nabileg a pammati ken Jehova, nga isut’ maikari iti isuamin a kantat’ panagdayaw.

 2. Aniat’ impormasion maipapan iti mannurat, a ni Habacuc?

² Kastoy ti panglukat ti Habacuc: “Ti mensahe a nasirmata ni Habacuc a propeta.” (Hab. 1:1) Asino daytoy propeta Habacuc (Hebreo, Chavaq·quqʹ), a ti naganna kaipapananna “Naregget nga Arakup”? Awan impormasion maipapan kadagiti nagannak, tribo, kabibiag, wenno ipapatay ni Habacuc. Saan a maipiho no isu ket Levita a tumutokar iti templo, nupay isingasing daytoy ti naisurat iti ngudo ti libro: “Iti direktor dagiti nakuerdasan nga instrumentok.”

 3. Aniada a sirkumstansia a nangapektar iti Juda ti tumulong a mangtuding iti tiempo a pannakaisurat ti Habacuc?

³ Kaano nga impaay ni Habacuc dagiti propetiko a mensahena? Tay nadakamat a naisurat ken dagiti sao a “ni Jehova adda iti nasantuan a templona” ipasimudaagna a sitatakder pay laeng ti templo idiay Jerusalem. (2:20) Daytoy, agraman mensahe ti padtona, isingasingna a naiwaragawag di nagbayag sakbay a naduprak ti Jerusalem idi 607 K.K.P. Ngem mano a tawen sakbayna? Mabalin a kalpasan ti turay ni Ari Josias a managbuteng iti Dios, idi 659-629 K.K.P. Iparipirip a mismot’ padto nga adda maaramid ngem di patien dagiti taga Juda uray no maibaga dayta. Ania daytoy? Isut’ panangibaon ti Dios kadagiti Caldeo (taga Babilonia) tapno dusaenda ti nasukir a Juda. (1:5, 6) Mayataday daytoy iti rugrugi ti turay ni idolatroso nga Ari Joacim, tiempo a ti panagduadua ken kinadangkok nagraira sadi Juda. Ni Joacim insaad ni Faraon Neco iti trono, ket ti nasion im-impluensiaan idi ti Egipto. Gapu kadagita a sirkumstansia adda rason dagiti umili a mangtagibassit iti aniaman nga iraraut ti Babilonia. Ngem inabak ni Nabucodonosor ni Faraon Neco idi naggubatda idiay Carkemis idi 625 K.K.P., a nakabungtolan ti puersat’ Egipto. Masapul ngad a naited ti padto kasakbayan dayta. Maipasimudaag ngarud nga idi rugi ti turay ni Joacim daytoy (a nangrugi idi 628 K.K.P.), ket ni Habacuc kinageddan ni Jeremias.

 4. Aniat’ mamaneknek a ti Habacuc impaltiing ti Dios?

⁴ Kasanotay nga ammo a ti libro ket impaltiing ti Dios? Dagiti kadaanan a katalogo ti Hebreo a Kasuratan pasingkedanda a kanonikal ti Habacuc. Nupay dida dinakamat ti nagan ti libro, masinunuo a saklaw daytoy ti tinukoyda a ‘dose a Menor a Propeta,’ ta no awan ti Habacuc awan met ti 12. Binigbig ni apostol Pablo a ti padto ket paset ti naipaltiing a Kasuratan ket diretsa nga inadawna ti Habacuc 1:5, a kunana a “sinao dagiti Propeta.” (Ara. 13:40, 41) Namin-aduna a tinukoy ti libro kadagiti suratna. Sigurado a ti kaitungpalan dagiti insawang ni Habacuc a maibusor iti Juda ken Babilonia pasingkedanna nga isu ket pudno a propeta ni Jehova, a gapu iti nagan ken dayagna nagsao.

 5. Gupgopenyo iti ababa ti linaon ti Habacuc.

⁵ Tallo a kapitulo ti mangbukel iti libron Habacuc. Dagiti umuna a dua a kapitulo 1, 2 dayalugo ti mannurat ken ni Jehova. Saritaendat’ puersa dagiti Caldeo, agraman ti leddaang nga agur-uray iti nasion ti Babilonia a nangpaadu iti dina met kukua, a manggun-od ti dakes a gunggona para iti balayna, a nangbangon iti siudad babaen iti dara, ken nagrukbab iti kinitikitan nga imahen. Ti maikatlo a kapitulo 3 sagudayennat’ kinadaeg ni Jehova iti aldaw ti gubat, ket awan umartap iti bileg ken kinapatak ti dramatiko nga estilona. Daytoy a kapitulo isut’ dallot a kararag ket naawagan “maysa kadagiti kaimnasan ken kadaegan iti las-ud ti intero a Hebreo a daniw.”a

LINAON TI HABACUC

 6. Aniat’ kasasaad ti Juda, ket ania ngarud a nakaskasdaaw nga aramid ti yusuat ni Jehova?

⁶ Agasug ti propeta ken Jehova (1:1–2:1). Ti kinasukir sadi Juda pinataudna dagiti saludsod iti isip ni Habacuc. “Kasano ti kabayagna, O Jehova, nga agasugak iti tulongmo, ket dika mangipangag?” inyimtuodna. “Apay a ti panangsamsam ken kinaranggas adda iti sanguanak?” (1:2, 3) Nabibineg ti linteg, ti nadangkes alikubkobenna ti nalinteg, ket ti kinahustisia naballikug. Gapu itoy, adda aramiden ni Jehova a pagsiddaawan, banag a dida “patien nupay maibaga” kadakuada. Talaga a ‘patakderenna dagiti Caldeo’! Nakaal-alingget a talaga ti sirmata nga inted ni Jehova maipapan itoy nauyong a nasion bayat a sidadaras nga umay. Naipamaysa iti panagranggas, ket urnongenna dagiti nakayawan “a kasla darat.” (1:5, 6, 9) Awantot’ makalapped kenkuana, uray pay dagiti ari ken nangato nga opisial, ta katawaanna amin ida. Parmekenna amin a disso a nasarikedkedan. Amin dagitoy ket panangukom ken pannubngar a naggapu ken Jehova, “Daydiay Nasantuan.” (1:12) Siaatentibo nga ur-urayen ni Habacuc ti panagsao ti Dios.

 7. Kasano a liniwliwa ni Jehova ni Habacuc?

⁷ Sirmatat’ lima nga ay-ay (2:2-20). Insungbat ni Jehova: “Isuratmo ti sirmata, ket aramidem a nabatad kadagiti tapi.” Nupay kasla agtaktak, di bumurong a pumudnonto. Liniwliwa ni Jehova ni Habacuc kadagitoy a sao: “Ngem iti daydiay nalinteg, agbiagto gapu iti kinamatalekna.” (2:2, 4) Ti napalangguad a kabusor dinanto maragpat ti kalatna, nupay gabsuonenna kenkuana dagiti nasion ken inilin-ili. Wen, isudanto dagitoy dagiti mismo a mangisingasing kenkuana iti mairabrabak a proverbio dagiti lima nga ay-ay:

8, 9. Aniada a kita dagiti tao ti nakaiturongan dagiti lima nga ay-ay iti sirmata?

⁸ “Asi pay daydiay mangpaadu iti dina kukua.” Isunto met lat’ agbalin a samsam. Samsamendanto “maipuon iti panangibukbok ti dara ti sangatauan ken ti kinaranggas ditoy daga.” (2:6, 8) “Asi pay daydiay manggun-od ti dakes a gunggona para iti balayna.” Ti panangdadaelna kadagiti adu nga inilin-ili isuntot’ umkisan dagiti mismo a bato ken tarikayo ti balayna. (2:9) “Asi pay daydiay mangbangon iti maysa a siudad babaen ti dara.” Dagiti umilina agbannogdanto laeng para iti apuy ken kinaubbaw, kunan Jehova. “Ta ti daga mapnonto iti pannakaammo iti dayag ni Jehova a kas dagiti danum saknapanda ti baybay.”​—2:12, 14.

⁹ ‘Asi pay daydiay a gaput’ pungtotna bartekenna ti gayyemna tapno makitanat’ ibainna.’ Painumenton Jehova manipud kopa iti kanawanna, ket maibabainto imbes a maidayaw “maipuon iti panangibukbok ti dara ti sangatauan ken ti kinaranggas ditoy daga.” Aniat’ serbi ti kinitikitan nga imahen iti nangaramid​—makasao aya dagita ubbaw a didiosen? (2:15, 17) “Asi pay daydiay agkuna iti kayo: ‘O agriingka!’ iti umel a bato: ‘O bumangonka! Isunto a mismo ti mangisuro’!” Maisupadi kadagiti natay a dios, “ni Jehova adda iti nasantuan a templona. Agulimek iti saklangna, isuamin a daga!”​—2:19, 20.

10. Ania a nakaam-amak nga aramid ti kumuyog iti panagparang ni Jehova inton aldaw ti gubat?

¹⁰ Ni Jehova iti aldaw ti gubat (3:1-19). Buyogen ti napasnek a kararag, sipapatak a linagip ni Habacuc ti nakaam-amak nga aramid ni Jehova. Idi nagparang ni Jehova “ti dayagna inabbonganna dagiti langit; ket ti daga napno iti dayawna.” (3:3) Ti raniagna kasla iti silaw, ket iti sangona napan ti angol. Isu nagintek, ginunggonna ti daga, nagkintayeg dagiti nasion ket dagiti agnanayon a bantay nargaayda. Nagsakay ni Jehova a kas maingel a mannakidangadang a nalukasan ti baina ket addaan karuahe ti pannakaisalakan. Dagiti bantay ken yuyeng nakiborda. Nagintek ti init ken bulan, sa adda ti lawag dagiti panana ken gilap ti pikana idi nagmartsa ditoy daga, a tinaltagna dagiti nasion gaput’ pungtotna. Rimmuar a maipaay iti pannakaisalakan ti ilina ken daydiay pinulotanna ken linabusanna ti pamuon daydiay nadangkes, “agingga iti tengnged.”​—3:13.

11. Kasanot’ panangapektar ti sirmata ken Habacuc, ngem aniat’ determinasionna?

¹¹ Nasdaaw ti propeta gapu itoy a sirmata iti kinamaingel dagiti dati nga aramid ni Jehova ken iti um-umay nga aramidna a manggunggon iti lubong. “Nangngegko, ket ti rusokko nangrugi nga agkintayeg; dagiti bibigko nagpigergerda iti timek; ti kinakapuy simrek kadagiti tulangko; ket nagkintayegak iti dissok, tapno agurayak a siuulimek iti aldaw ti rigat, iti isasang-atna kadagiti umili, tapno rautenna ida.” (3:16) Ngem, determinado ni Habacuc nga uray kasanot’ kinarigat ti tiempo a sanguen​—dinto agsabong ti kayo nga igos, awan bunga ti ubas, awan arban iti pangen​—kaskasdi nga itan-okna ni Jehova ket pagraguanna ti Dios a mangisalakan kenkuana. Ingngudona ti kantat’ panagragsakna kadagitoy a sao: “Ni Jehova a Soberano nga Apo isu ti pigsak; ket aramidenna dagiti sakak a kas kadagiti ugsa, ket papagnaennakto iti rabaw dagiti nangato a dissok.”​—3:19.

NO APAY NAIMBAG

12. Ania a naimbag nga aplikasion iti Habacuc 2:4 ti impakat ni Pablo?

¹² Gapu ta binigbigna a ti padton Habacuc ket naimbag a pakasursuruan, nagadaw ni apostol Pablo manipud kapitulo 2, bersikulo 4, iti namitlo a nagduduma nga okasion. Idi inggunamgunamna a ti naimbag a damag isut’ bileg ti Dios a mangisalakan kadagiti amin a mamati, insurat ni Pablo kadagiti Kristiano sadi Roma: “Ta iti daytoy maipalgak ti kinalinteg ti Dios gapu iti pammati ken agturong iti pammati, kas adda a naisurat: ‘Ngem daydiay nalinteg​—gapu iti pammati agbiagto.’” Idi sinuratanna dagiti taga Galacia, inggunamgunam ni Pablo a ti bendision umay baeten ti pammati: “Ngem nalawag nga awan ti naibilang a nalinteg iti Dios, ta ‘daydiay nalinteg agbiagto gapu iti pammati.’” Insurat met ni Pablo iti suratna kadagiti Hebreo a dagiti Kristiano masapul nga ipakatda ti sibibiag, makaispal-kararua a pammati, sana manen tinukoy ti sinao ni Jehova ken Habacuc. Ngem, saanna la nga inadaw ti saon Habacuc a, “daydiay kukuak a nalinteg agbiagto gapu iti pammati,” no di agraman dagiti saona sigun iti Griego a Septuagint: “No isu agsanudto saanto a maay-ayo toy kararuak kenkuana.” Sana ginupgop a kinuna: Datay “dagidiay mamati nga agpaay iti pakaispalan a sibibiag ti kararua.”​—Roma 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38, 39.

13. Ti umiso a kaitungpalan dagiti padto ni Habacuc maibusor iti Juda ken Babilonia igunamgunamna ti ania no iti panangukom ti Dios?

¹³ Ti padton Habacuc naimbag unay kadagiti Kristiano ita, ta masapulda ti pigsa. Isuronat’ panagtaklin iti Dios. Naimbag met ta pakapakdaaran dagiti sabali iti panangukom ti Dios. Nabileg ti mamakdaar a leksion: Dikay ipapan a maitantan unay ti panangukom ti Dios; “di bumurong a pumudnonto.” (Hab. 2:3) Di bimmurong a ti padto a panangduprak ti Babilonia iti Juda ket pimmudno, ket di bimmurong a nakayawan a mismo ti Babilonia, idi pinarmek dagiti Medo ken Persiano ti siudad idi 539 K.K.P. Anian a pakdaar tapno patientayo dagiti saot’ Dios! Gapuna, nakita ni apostol Pablo a naimbag nga agadaw iti Habacuc idi pinakdaaranna dagiti Judio idi tiempona tapno dida agsukir: “Agaluadkayo di la ket ta umay kadakayo ti sinao dagiti Propeta, ‘Kitaenyo, dakayo a managuyaw, ket agsiddaawkayo, ket mapukawkayo, ta aramidek ti maysa nga aramid kadagiti aldawyo, aramid a dikayto patien uray kaanoman no adda mangsarita a detaliado iti daytoy kadakayo.’” (Ara. 13:40, 41; Hab. 1:5, LXX) Dagidi nasukir a Judio dida impangag ni Pablo, a kas met iti dida panamati idi impakdaar ni Jesus ti pannakaduprak ti Jerusalem; sinagabadat’ bunga ti kinasukirda idi rinebbek dagiti armada ti Roma ti Jerusalem idi 70 K.P.​—Luc. 19:41-44.

14. (a) Kasano a ti padton Habacuc paregtaenna ita dagiti Kristiano a mangpakired iti pammatida? (b) Sigun iti padto, ania a naragsak a panagtalek ti maadda ita kadagiti agayat iti kinalinteg?

¹⁴ Kasta met, ita, ti padton Habacuc paregtaenna dagiti Kristiano a mangpabileg iti pammatida, bayat nga agbibiagda iti lubong a napnot’ ranggas. Tumulong dayta kadakuada a mangisuro kadagiti sabali ken mangsungbat iti isalsaludsodda iti intero a lubong, Balsento kadi ti Dios dagiti nadangkes? Lagipenyo manen ti kuna ti padto: “Segseggaam; ta di bumurong a pumudnonto. Saanto a maladaw.” (Hab. 2:3) Uray aniat’ riribuk ditoy daga, dagiti napulotan a natda a makipagtawid iti Pagarian malagipda ti kuna ni Habacuc maipapan kadagiti naglabas a panagibales ni Jehova: “Rimmuarka a maipaay iti pannakaisalakan ti ilim, tapno maisalakan daydiay pinulotam.” (3:13) Ni Jehova a talaga “Daydiay Nasantuan” kadakuada, nanipud ugma, ken ti “Bato” a mangtubngarto kadagiti nakillo ken mangted biag kadagidiay arakupenna gaput’ ayatna. Amin nga agayat iti kinalinteg tagiragsakenda ti Pagarian ken kinasoberanona, a kunada: “No maipapan kaniak, agragsakakto ken Jehova a mismo; agrag-oakto iti Dios ti pannakaisalakanko. Ni Jehova a Soberano nga Apo isu ti pigsak.”​—1:12; 3:18, 19.

[Footnote]