KAPITULO 3
Ayatem Dagidiay Ay-ayaten ti Dios
“Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib.”—PROVERBIO 13:20.
1-3. (a) Ania a di mailibak a kinapudno ti inyebkas ti Biblia? (b) Kasano a makapilitayo kadagiti nasayaat a kakadua?
MAYARIG dagiti tattao iti espongha; mabalin a “maagsep” wenno maimpluensiaanda iti aniaman nga adda iti aglikmutda. Nalaka laeng a maaringantayo—a ditay pay ketdi mapupuotan—kadagiti kababalin, pagalagadan, ken ugali dagiti nasinged a kakaduatayo.
2 Pudno ti kuna ti Biblia: “Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.” (Proverbio 13:20) Saan laeng a basta pannakilangen ti kayat a sawen dayta a proverbio. Ti sao a “makipagna” ipasimudaagna ti agtultuloy a pannakitimpuyog.a Maipapan iti daytoy a bersikulo, kuna ti maysa a reperensia a mainaig iti Biblia: “Ti pannakipagna iti maysa a tao kaipapananna ti panagayat ken pannakisinninged kenkuana.” Saan kadi nga agduyostayo a mangtulad kadagidiay ay-ayatentayo? Wen, gapu ta asideg ti riknatayo kadagidiay ay-ayatentayo, maimpluensiaandatayo nga agpaay iti pagimbagan wenno pagdaksantayo.
3 Tapno agtalinaedtayo iti ayat ti Dios, nasken a dagidiay nasayaat ti impluensiana kadatayo ti pakigayyemantayo. Kasanotay a maaramid dayta? Iti ababa a pannao, babaen ti panangayat kadagidiay ay-ayaten ti Dios, pannakigayyem kadagiti gagayyemna. Utobem daytoy. Siasino pay aya dagiti nasaysayaat a pakikaduaantayo no saan a dagidiay addaan kadagiti galad a sapsapulen ni Jehova kadagiti gagayyemna? Usigentayo ngarud ti kita dagiti tattao nga ay-ayaten ti Dios. Ammotayo ti agpili kadagiti nasayaat a gagayyem no nalawag iti panunottayo ti panangmatmat ni Jehova.
DAGIDIAY AY-AYATEN TI DIOS
4. Apay nga adda kalintegan ni Jehova a mangpili kadagiti pakigayyemanna, ken apay nga inawagan ni Jehova ni Abraham kas “gayyemko”?
4 Pilpilien a naimbag ni Jehova dagiti pakigayyemanna. Saan kadi nga adda kalinteganna a mangaramid iti dayta? Wen ta isu ti Soberano nga Apo iti uniberso, ket ti pannakigayyem kenkuana ti kasayaatan a pribilehio. Siasino ngarud dagiti ibilangna a gagayyem? Dagidiay agtalek ken addaan iti naan-anay a pammati kenkuana. Alaentay a pagarigan ni Abraham a patriarka, maysa a lalaki a naisangsangayan ti pammatina. Awanen ti dakdakkel pay a pannubok iti pammati a mapasaran ti maysa nga ama ngem ti panangidatonna iti anakna.b Ngem ni Abraham ‘kasla indatonna idin ni Isaac’ ta naan-anay ti pammatina a “kabaelan ti Dios nga ibangon uray pay manipud kadagiti natay.” (Hebreo 11:17-19) Gapu ta impakita ni Abraham ti kasta a pammati ken panagtulnog, isu ket sidudungngo nga inawagan ni Jehova kas “gayyemko.”—Isaias 41:8; Santiago 2:21-23.
5. Kasano ti panangmatmat ni Jehova kadagidiay sisusungdo nga agtulnog kenkuana?
5 Nakapatpateg ken Jehova ti nasungdo a panagtulnog. Ay-ayatenna dagidiay sidadaan a mangipangpangruna iti kinasungdoda kenkuana. (2 Samuel 22:26) Kas nakitatayo iti Kapitulo 1 daytoy a publikasion, maragsakan unay ni Jehova kadagidiay agtulnog kenkuana gapu iti ayat. “Ti kinasingedna adda kadagidiay napalungdo,” kuna ti Proverbio 3:32. Adda siaayat nga iyaw-awis ni Jehova kadagidiay sisusungdo nga agbibiag a mayannurot kadagiti pagalagadanna. Aw-awisenna ida nga agbalin a sangaili iti ‘toldana’ tapno agdaydayaw ken nawayada a makapagkararag kenkuana.—Salmo 15:1-5.
6. Kasanotay a maipakita nga ay-ayatentayo ni Jesus, ken kasano ti panagrikna ni Jehova kadagidiay mangay-ayat iti Anakna?
6 Ay-ayaten ni Jehova dagidiay mangay-ayat ken Jesus a bugbugtong nga Anakna. Kinuna ni Jesus: “No ti asinoman agayat kaniak, tungpalennanto ti saok, ket isu ayatento ni Amak, ket umaykamto kenkuana ket makipagyankamto kenkuana.” (Juan 14:23) Kasanotay a maipakita ti ayattayo ken Jesus? Nalawag a babaen ti panangtungpal kadagiti bilinna, a pakairamanan ti bilin nga ikasabatayo ti naimbag a damag ken mangaramidtayo kadagiti adalan. (Mateo 28:19, 20; Juan 14:15, 21) Maipakitatayo met ti ayattayo ken Jesus no ‘sisisinged a surotentayo dagiti addangna,’ kayatna a sawen, ipaaytayo ti amin a kabaelantayo kas imperpekto a tattao a mangtulad kenkuana iti sao ken aramidtayo. (1 Pedro 2:21) Maragsakan ni Jehova kadagidiay agbibiag iti Nakristianuan a wagas gapu iti panagayatda iti Anakna.
7. Apay a nainsiriban ti makigayyem kadagiti gagayyem ni Jehova?
7 Kinamatalek, kinasungdo, kinatulnog, ken panagayat kenni Jesus ken kadagiti pagalagadanna—dagitoy ti dadduma kadagiti galad a sapsapulen ni Jehova kadagiti gagayyemna. Nasayaat ngarud nga isaludsodtayo iti bagitayo: ‘Makitak kadi dagita a galad kadagiti pakikadkaduaak? Dagiti kadi gagayyem ni Jehova ti gagayyemko?’ Nainsiriban dayta. Adda nasayaat nga epektona kadatayo dagiti tattao a mangsalsalimetmet kadagiti nadiosan a galad ken sireregta a mangikaskasaba iti naimbag a damag maipapan iti Pagarian. Impluensiaandatayo a mangsalimetmet iti determinasiontayo nga agbiag iti wagas a makaay-ayo iti Dios.—Kitaem ti kahon a napauluan “Ania ti Nasayaat a Gayyem?”
TI MAADALTAYO ITI MAYSA NGA EHEMPLO ITI BIBLIA
8. Ania ti magustuam iti kinadekket (a) da Noemi ken Ruth? (b) dagiti tallo nga agtutubo a Hebreo? (c) da Pablo ken Timoteo?
8 Naglaon ti Biblia iti adu nga ehemplo maipapan kadagidiay nabenepisiaran gapu iti panangpilida kadagiti nasayaat a kakadua. Mabasam ti maipapan iti kinadekket da Noemi ken ni Ruth a manugangna, dagiti nasinged nga aggagayyem a tallo nga agtutubo a Hebreo nga adda idiay Babilonia, ken da Pablo ken Timoteo. (Ruth 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Corinto 4:17; Filipos 2:20-22) Ngem ipamaysatayo nga usigen ti maysa pay a naisangsangayan nga ehemplo: ti panaggayyem da David ken Jonatan.
9, 10. Ania ti nakaibatayan ti panaggayyem da Jonatan ken David?
9 Kuna ti Biblia a kalpasan ti panangpatay ni David kenni Goliat, “ti mismo a kararua ni Jonatan naisinggalut iti kararua ni David, ket nangrugi nga ayaten ni Jonatan a kas iti bukodna a kararua.” (1 Samuel 18:1) Dayta ti nangrugian ti di magsat a panaggayyem nupay dakkel ti baetda iti tawen. Nagtalinaedda nga aggayyem agingga iti pannakatay ni Jonatan iti paggugubatan.c (2 Samuel 1:26) Ania ti nakaibatayan ti natibker a panaggayyemda?
10 Nasinged nga aggayyem da David ken Jonatan gapu iti panagayatda iti Dios ken gapu iti nasged a tarigagayda nga agtalinaed a matalek kenkuana. Ti tarigagayda nga agbiag iti wagas a makaay-ayo iti Dios ti namagsinggalut kadakuada. Agpadada nga addaan kadagiti galad a nangayatanda iti tunggal maysa. Di pagduaduaan a dinayaw ni Jonatan ti tured ken regta ti agtutubo nga awanan buteng a nangidepensa iti nagan ni Jehova. Awan duadua a rinaem ni David ti nataengan a lalaki a sisusungdo a nangsuporta kadagiti urnos ni Jehova ken nangipangpangruna iti pagimbagan ni David imbes a ti bukodna a pagsayaatan. Usigem, kas pagarigan, ti napasamak idi kakaasi ni David nga aglemlemmeng iti let-ang tapno saan a madangran ni nadangkes nga Ari Saul nga ama ni Jonatan. Naisangsangayan a kinasungdo ti impakita ni Jonatan idi “napan ken David . . . tapno mapapigsana ti imana maipapan iti Dios.” (1 Samuel 23:16) Naliwliwa la ketdi ni David idi immay ti patpatgenna a gayyem a mangsaranay ken mangpakired iti nakemna!d
11. Ania ti maadalmo iti panaggayyem da Jonatan ken David?
11 Ania ti maadaltayo iti panaggayyem da Jonatan ken David? Kangrunaan iti amin, nasken nga agpada dagiti aggayyem nga addaan iti nasinged a relasion iti Dios. No makisinningedtayo kadagidiay kapadatayo iti patpatien, moral a prinsipio, ken determinasion nga agtalinaed a matalek iti Dios, makapagiinnallatiwtayo iti pampanunot, rikrikna, ken kapkapadasan a mangparegta ken mangpabileg kadatayo. (Roma 1:11, 12) Masarakantayo dagiti kasta a naespirituan ti panagpampanunotna a gagayyem kadagiti kapammatiantayo. Ngem kayat a sawen kadi daytoy a nasayaat a kadua ti tunggal maysa a makigimgimong iti Kingdom Hall? Saan.
PANANGPILI KADAGITI GAGAYYEM
12, 13. (a) Apay a nasken a pilientayo dagiti pakikaduaantayo uray kadagiti padatayo a Kristiano? (b) Ania a kasasaad ti timmaud kadagiti kongregasion idi umuna a siglo, ket gapu iti dayta, aniada a nainget a pakdaar ti impaay ni Pablo?
12 Uray iti uneg ti kongregasion, nasken a pilientayo a pakigayyeman dagidiay makatulong kadatayo a mangpatanor iti espiritualidadtayo. Rumbeng kadi a pakasdaawantayo daytoy? Saan. Kas iti maysa a prutas a nalabit nabaybayag bassit nga agluom, adda dagiti kapammatiantayo a nalabit nabaybayag bassit nga agmataengan iti naespirituan. Isu nga iti sadinoman a kongregasion, makasaraktayo kadagiti Kristiano a nagduduma ti tukad ti naespirituan a panagrang-ayda. (Hebreo 5:12–6:3) Siempre, ipakitatayo ti ayat ken anusantayo dagiti kabbaro wenno nakapuy ta kayattay a tulongan ida a rumang-ay iti naespirituan.—Roma 14:1; 15:1.
13 Iti kongregasion, mabalin a rumsua no dadduma ti situasion a nasken nga annadantayo ti pannakitimpuyogtayo. Nalabit adda dagidiay kuestionable ti konduktada. Mabalin nga adda met dagidiay agipempempen iti sakit ti nakem wenno managreklamo. Adda dagiti kasta a kasasaad kadagiti kongregasion idi umuna a siglo K.P. Nupay matalek ti kaaduan, saan nga umiso ti kababalin dagiti dadduma. Iti kongregasion sadi Corinto, adda dagidiay saan a mamati iti dadduma kadagiti Nakristianuan a pannursuro, isut’ gapuna a pinakdaaran ni apostol Pablo ti kongregasion. Kinunana: “Dikay payaw-awan. Dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.” (1 Corinto 15:12, 33) Pinagannad ni Pablo ni Timoteo nga uray kadagiti pada a Kristiano, mabalin nga adda dagidiay saan a natakneng ti kababalinda. Nabalakadan ni Timoteo a liklikanna dagiti kasta a tattao, ken saan a makisinninged kadakuada.—2 Timoteo 2:20-22.
14. Kasanotay a mayaplikar ti prinsipio a nakaibatayan dagiti pakdaar ni Pablo maipapan kadagiti kakadua?
14 Kasanotay a mayaplikar ti prinsipio a nakaibatayan dagiti pakdaar ni Pablo? Babaen ti di pannakisinninged iti asinoman a dakes ti impluensiana, iti man ruar wenno uneg ti kongregasion. (2 Tesalonica 3:6, 7, 14) Masapul a salaknibantayo ti espiritualidadtayo. Laglagipem a kas iti espongha, “maagseptayo” dagiti kababalin ken wagas dagiti nasinged a gagayyemtayo. No kasano a saan a danum ti agsepen ti espongha no mayuper iti suka, kasta met a ditay namnamaen a nasayaat a kababalin ti matuladtayo no makitimpuyogtayo kadagidiay dakes ti kababalinda.—1 Corinto 5:6.
Makasarakka kadagiti nasayaat a kakadua kadagiti kapammatiam
15. Ania ti mabalinmo nga aramiden tapno maaddaanka kadagiti naespirituan ti panagpampanunotna a gagayyem iti kongregasion?
15 Yaman pay ta adu dagiti masarakantayo a nasayaat a kakadua kadagiti kapammatiantayo. (Salmo 133:1) Kasano a maaddaanka kadagiti naespirituan ti panagpampanunotna a gagayyem iti kongregasion? No iparangarangmo dagiti nadiosan a galad ken kababalin, awan duadua a maallukoy a makigayyem kenka dagidiay kapadam iti panagpampanunot. Malaksid iti dayta, baka nasken nga ikagumaam ti makigayyem. (Kitaem ti kahon a napauluan “No Kasano a Naaddaankami iti Nasayaat a Gagayyem.”) Sapulem dagidiay mangiparparangarang kadagiti galad a kayatmo a tuladen. Ipangagmo ti balakad ti Biblia a ‘lumawaka,’ kayatna a sawen, makigayyemka kadagiti kapammatiam aniaman ti puli, nasionalidad, wenno kulturada. (2 Corinto 6:13; 1 Pedro 2:17) Saan a dagiti laeng kaedadmo ti pakilangenam. Laglagipem a laklakay nga amang ni Jonatan ngem ni David. Adu dagiti nataengan a nasayaat a pakigayyeman gapu iti sirib ken padasda iti biag.
NO RUMSUA DAGITI PARIKUT
16, 17. No sinairnatayo ti padatayo a Kristiano, apay a ditay koma umadayo iti kongregasion?
16 Mabalin a rumsua no dadduma dagiti parikut gapu iti panagduduma ti personalidad ken kasasaad dagiti kameng ti kongregasion. Mabalin a makaisawang wenno makaaramid ti maysa a kapammatiantayo iti banag a pakasairantayo. (Proverbio 12:18) Adda dagiti tiempo a tumaud dagiti parikut gapu iti panagduduma ti personalidad, di pagkikinnaawatan, wenno panagsusupadi ti kapanunotan. Maitibkoltayo kadi gapu kadagita ket umadayotayo iti kongregasion? Saan no pudpudno nga ay-ayatentayo ni Jehova ken dagidiay ay-ayatenna.
17 Kas Namarsua ken Mangsussustiner iti biagtayo, maikari ni Jehova iti ayat ken naan-anay a debosiontayo. (Apocalipsis 4:11) Maysa pay, maikari a suportarantayo a sisusungdo ti kongregasion a pagragsakanna nga usaren. (Hebreo 13:17) No ngarud sinair wenno inupaynatayo ti padatayo a Kristiano, saantay nga umadayo iti kongregasion gapu la ta nasakit ti nakemtayo. Apay koma nga aramidentay ti kasta? Saan a ni Jehova ti nangsair kadatayo. No ay-ayatentayo ni Jehova, pulos a ditay tallikudan ti Dios ken ti ilina!—Salmo 119:165.
18. (a) Kasanotay a masaluadan ti talna ti kongregasion? (b) Ania ti pagsayaatan ti panangpakawan no adda nainkalintegan a panggapuantayo a mangaramid iti dayta?
18 Ti panagayat kadagiti kapammatiantayo tignayennatayo a mangsaluad iti talna ti kongregasion. Saan a namnamaen ni Jehova a di pulos agbiddut dagidiay ay-ayatenna, ket kastatay met koma. Ti ayat tignayennatayo a mangpalabas iti babassit a kamali, a laglagipentayo nga imperpekto ken agbidduttayo amin. (Proverbio 17:9; 1 Pedro 4:8) Tulongannatayo ti ayat nga agtultuloy a ‘sibubulos a mangpakawan iti maysa ken maysa.’ (Colosas 3:13) Saan a kanayon a nalaka nga iyaplikar daytoy a balakad. Mabalin a narigattay a maiwaksi ti sakit ti nakem no ipalubostayo nga agari kadatayo ti napait a rikrikna, a nalabit panunotentayo a makabalestayo iti nakasair kadatayo no mariknana a makapungtottayo kenkuana. Ngem iti kinapudnona, pagdaksantayo ti panagipempen iti sakit ti nakem. Nasayaat ti maaramidan ti panangpakawan no adda nainkalintegan a panggapuantayo a mangpakawan. (Lucas 17:3, 4) Mangyeg dayta iti talna ti panunot ken puso, taginayonenna ti talna ti kongregasion ken kangrunaan iti amin, saluadanna ti relasiontayo ken Jehova.—Mateo 6:14, 15; Roma 14:19.
NO KAANO NGA ISARDENG TI MAKITIMPUYOG
19. Kadagiti ania a kasasaad a nasken nga isardengtayo ti makitimpuyog iti maysa a tao?
19 No dadduma, nasken nga isardengtayo ti makitimpuyog iti maysa a dati a kameng ti kongregasion. Rumsua ti kasta a kasasaad no ti maysa a tao ket adda nalabsingna a linteg ti Dios ngem dina pagbabawyan isu a mailaksid wenno no tinallikudanna ti pammatina babaen ti panangisurona iti palso a doktrina wenno simmina iti kongregasion. Nalawag a kuna ti Sao ti Dios nga ‘isardengtayo ti makikadkadua’ kadagiti kasta a tattao.e (1 Corinto 5:11-13; 2 Juan 9-11) Mabalin a talaga a narigat a liklikan ti maysa a tao a nalabit gayyem wenno kabagiantayo. Desididotayo kadi a mangaramid iti dayta, iti kasta ipakpakitatayo a napatpateg kadatayo ti panagbalin a nasungdo kenni Jehova ken kadagiti lintegna? Laglagipem a nakapatpateg kenni Jehova ti kinasungdo ken kinatulnog.
20, 21. (a) Apay a naayat nga urnos ti panangilaksid? (b) Apay a nasken a pilientayo a naimbag dagiti pakikaduaantayo?
20 Kinapudnona, ti panangilaksid ket naayat nga urnos ni Jehova. Kasano a kasta? Ti panangilaksid iti nakabasol a saan a nagbabawi ipakitana ti panagayat iti nasantuan a nagan ni Jehova, kadagiti pagalagadanna, ken kenni Jehova a mismo. (1 Pedro 1:15, 16) Ti panangilaksid pagtalinaedenna a natalged ti kongregasion. Masalakniban dagiti matalek a kameng ti kongregasion iti dakes nga impluensia dagiti sipapakinakem nga agbasbasol ken makapagtultuloyda nga agdaydayaw ta ammoda a ti kongregasion ket natalged a pagkamangan iti daytoy dakes a lubong. (1 Corinto 5:7; Hebreo 12:15, 16) Ti nainget a disiplina ket panangipakita iti ayat iti nagbasol. Mabalin a dayta ti kasapulan tapno mabigbigna ti biddutna ket matignay a mangaramid kadagiti nasken nga addang tapno makapagsubli ken Jehova.—Hebreo 12:11.
21 Laglagipentayo a nalakadatayo laeng a maimpluensiaan dagiti nasinged a kakaduatayo. Nasken ngarud a pilientayo a naimbag dagiti pakikaduaantayo. Maaddaantayo kadagiti kasayaatan a kakadua no makigayyemtayo kadagiti gagayyem ni Jehova, no ayatentayo dagidiay ay-ayaten ti Dios. Ti matuladtayo kadakuada tulongannatayo a mangsalimetmet iti determinasiontayo nga agbiag iti wagas a makaay-ayo ken Jehova.
a Naipatarus met a “makitimpuyog” ken “makikadua” ti sao a Hebreo a nausar para iti “addaan kadagiti pannakilangen.”—Uk-ukom 14:20; Proverbio 22:24.
b Idi kiniddawna daytoy ken Abraham, inladawan ni Jehova ti panangidatonna a mismo iti bugbugtong nga Anakna. (Juan 3:16) Iti biang ni Abraham, bimmallaet ni Jehova ket nangipaay iti kalakian a karnero a kasukat ni Isaac.—Genesis 22:1, 2, 9-13.
c ‘Maysa laeng nga ubing’ ni David idi pinasagna ni Goliat ken agarup 30 ti tawenna idi natay ni Jonatan. (1 Samuel 17:33; 31:2; 2 Samuel 5:4) Ag-60 ti tawen ni Jonatan idi natay, isu nga ag-30 a tawen ti baetda ken David.
d Kas nailanad iti 1 Samuel 23:17, adda lima a banag nga imbaga ni Jonatan tapno kumired ti nakem ni David: (1) Indagadagna ken David a saan nga agbuteng. (2) Impatalgedna ken David a saan nga agballigi ni Saul. (3) Impalagipna nga agbalinto nga ari ni David, kas inkari ti Dios. (4) Sinapataanna ti kinasungdona ken David. (5) Imbagana ken David nga ammo uray ni Saul a napudno ni Jonatan kenni David.
e Para iti kanayonan nga impormasion no kasano a tratuen dagiti nailaksid wenno simmina, kitaem ti artikulo iti Apendise a “No Kasano ti Panangtrato iti Nailaksid.”