ARABA
[Desierto a Tanap].
Ti paset ti di gagangay a nababa a disso, wenno yuyeng a ginget, nga agturong iti abagatan kadagiti darisdis ti Bantay Hermon, nga agpababa iti Baybay ti Galilea ken iti Karayan Jordan, sumalog a nababbaba pay ngem iti patar ti baybay tapno buklenna ti labneng ti Natay a Baybay, ket kalpasanna agtultuloy nga agpaabagatan iti Gulpo ti ʽAqaba idiay Nalabaga a Baybay.—De 3:17; Jos 3:16; 11:16; Jer 52:7.
Daytoy nga atiddog ken akikid a ginget manipud amianan nga agpaabagatan, a masansan a natikag ken addaan iti sumagmamano a siudad, ket nabangenan iti atiddog nga intar ti bambantay iti agsumbangir a deppaarna. Nagduduma ti kaakabana manipud nakurang a 1 km agingga iti 16 km (0.5 agingga iti 10 mi) ket 435 km (270 mi) ti kaatiddogna, timmaud gapu iti maysa a rengngat ti daga, wenno atiddog a birri iti makinrabaw a paset ti daga. Ti Jordan ket agsikkosikko a lumasat iti makin-amianan a paset daytoy diretso a ginget, ket ti di agsarday nga ayusna padanumanna ti maysa a katay-akan nga agpababa iti katengngaan ti lansad ti ginget. Nupay kasta, iti abagatan ti Natay a Baybay, madanuman laeng ti Araba babaen kadagiti naipanapanawen a naapres a waig a di umdas tapno agtubo ti mula iti natikag a daga.
Nupay ipapan ti sumagmamano a komentarista a ti sao nga “Araba” ket agaplikar laeng iti paset daytoy dakkel a yuyeng a ginget nga adda iti abagatan ti Natay a Baybay, ngem mabalin a tumukoy met iti rehion agingga iti Baybay ti Galilea iti amianan, wenno Kinneret. (Jos 12:3; 2Sm 2:29) Ti paset daytoy a ginget iti amianan ti Natay a Baybay ket maawagan itan iti Ghor, kaipapananna ti “Alintungogan,” idinto ta ti sao nga “Araba” nangnangruna nga agaplikar iti natiktikag a rehion iti abagatan.
Ti Natay a Baybay ket maawagan “baybay ti Araba.” (De 3:17; 4:49; 2Ar 14:25) No awan ti piho a pangtukoy, ti sao nga ʽara·vahʹ maus-usar met iti gagangay a kaipapanan ken umiso nga ipatarus kas “desierto a tanap.” Ti pangadu a porma (ʽara·vohthʹ) ket masansan a mayaplikar iti desierto a tantanap ti Jerico ken Moab, ti paset ti Ginget Jordan nga amiananen laeng ti Natay a Baybay.—Nu 22:1; 26:3, 63; 31:12; Jos 4:13; 5:10; Jer 39:5.