JAVAN

Maikapat a nailista nga anak ni Jafet. Isu ti ama da Elisa, Tarsis, Kittim, ken Dodanim (wenno Rodanim). Kas kapkaputotan ni Noe kalpasan ti Layus, karamanda kadagidiay nagnaed kadagiti “isla ti nasnasion,” a dagitoy a sasao mabalin met a tumukoy iti dagdaga iti igid ti baybay saan ket a kadagiti laeng isla a napalawlawan iti danum. (Ge 10:2, 4, 5; 1Cr 1:5, 7) Ti rekord ti pakasaritaan ipamatmatna a ti kapkaputotan ni Javan ken ti uppat nga annakna ket nagyan kadagiti isla ken iti igid ti Baybay Mediteraneo, manipud Chipre (Kittim) agingga iti makinlaud a Mediteraneo.​—Kitaenyo ti DODANIM; ELISA; KITTIM; TARSIS Num. 1.

Natukoy ni Javan (Heb., Ya·wanʹ) kas ti nagtaudan dagiti nagkauna nga Ioniano, nga inawagan ti sumagmamano kas “tribu a namunganayan dagiti Griego.” (Commentary on the Old Testament, da C. F. Keil ken F. Delitzsch, 1973, Tomo I, The First Book of Moses, p. 163) Ti termino nga I·aʹo·nes ket inusar ti mannaniw a ni Homer (nalabit iti maikawalo a siglo K.K.P.) kas tumukoy kadagiti nagkauna a Griego, ket manipud idi tiempo ni Sargon II (maikawalo a siglo K.K.P.), nangrugi nga agparang ti termino a Jawanu kadagiti Asirio a kitikit.

Iti panaglabas ti tiempo, ti nagan nga Ionia tumukoy laengen iti Attica (ti rehion iti aglawlaw ti Atenas), ti makinlaud a kosta ti Asia Menor (dagiti kosta dagiti probinsia ti Lidia ken Caria idi agangay), ken dagiti kabangibang nga isla ti Baybay Aegeano. Ioniano pay laeng ti nagan ti baybay iti nagbaetan ti makin-abagatan a Grecia ken ti makin-abagatan nga Italia, ket mabigbigbig a maar-aramaten daytoy a nagan sipud pay idi un-unana. Pasingkedan met daytoy a kinapudno ti panangmatmat a daytoy a porma ti nagan ni Javan ket sigud a tumukoy iti kangrunaan a daga ti Grecia kasta met iti basbassit a lugar a naawagan “Ionia” idi agangay.

Kalpasan ti salaysay ti Genesis, dagiti kaputotan ni Javan ket nangrugi a madakamat idi agarup naud-udi a paset ti maikasiam a siglo K.K.P. babaen ken mammadto Joel. Iti dayta a padto, kinondenar ni Joel dagiti taga Tiro, Sidon, ken Filistia gapu ta inlakoda ti annak ti Juda ken Jerusalem kas ad-adipen iti pannakikomersioda kadagiti “annak dagiti Griego” (iti literal, “dagiti Javanita” wenno “dagiti Ioniano”). (Joe 3:4-6) Ni Isaias, idi maikawalo a siglo K.K.P., impadtona a ti sumagmamano kadagiti Judio a makalasat iti parangarang ti pungtot ti Dios agdaliasatda a mapan iti adu a dagdaga, a pakairamanan ti “Javan,” a sadiay iwaragawagda ti dayag ni Jehova.​—Isa 66:19.

Iti maudi a paset ti maikapito wenno nasapa a paset ti maikanem a siglo K.K.P., nailista ti ad-adipen ken ar-aruaten a gambang kas bambanag nga inyabasto ti “Javan, Tubal ken Mesec [dagitoy naud-udi a nadakamat a lugar nabatad a masarakanda iti makindaya nga Asia Menor wenno iti amianan dayta]” iti nabaknang a sentro ti komersio ti Tiro. (Eze 27:13) Nadakamat manen ti Javan iti Eze 27 bersikulo 19 iti isu met laeng a padto. Ngem agsipud ta ti dadduma pay a lugar a nadakamat iti konteksto ket adda iti Siria, Palestina, ken Arabia, ti sumagmamano impapanda a biddut ti eskriba ti makagapu no apay nga agparang sadiay dayta a nagan. Imbes a mabasa ti “ken Javan manipud Uzal,” ti Griego a Septuagint ipatarusna ti Javan kas “arak,” iti kasta mabasa, “ken buyogen ti arak. Manipud Asel [Uzal].” (LXX, Thomson) Iti Revised Standard Version mabasa ti “ken arak manipud Uzal.” Nupay kasta, isingasing ti dadduma a ti Javan mabalin a tumukoy ditoy iti maysa a kolonia dagiti Griego a masarakan iti Arabia wenno nalabit nagan dayta ti maysa a tribu wenno ili ti Arabia.

Iti padto ni Daniel, dagiti managipatarus masansan nga ipatarusda ti “Javan” kas “Grecia,” yantangay nabatad a kasta ti kaipapananna iti kaitungpalan dagiti surat ni Daniel a napasamak iti historia. (Da 8:21; 10:20; 11:2) Kasta met laeng ti padto ni Zacarias (520-518 K.K.P.), a nangipadto iti naballigi a pannakigubat ti ‘annak ti Sion’ maibusor iti Javan (Grecia).​—Zac 9:13.