SARA

[Prinsesa].

Kabsat ni Abraham iti ama ken nagbalin nga asawana; Sarai ti sigud a naganna. (Ge 11:29; 17:15; 20:12) Isu ti ina ni Isaac. (Ge 21:3) Ub-ubing iti sangapulo a tawen ngem ni Abraham (Ge 17:17) ken nagasawada bayat nga agnanaedda iti Ur a siudad dagiti Caldeo. (Ge 11:28, 29) Nagtalinaed a lupes agingga a simimilagro a naisubli kenkuana ti pannakabalinna nga agpaadu kalpasan a nagsardengen nga agkadawyan.​—Ge 18:11; Ro 4:19; Heb 11:11.

Mabalin a nasuroken 60 ngato ti tawen ni Sara idi pinanawanna ti Ur a kadua ni Abraham ken nagtaengda idiay Haran. Idi 65 ti tawenna, kimmuyog iti asawana manipud Haran ket nagturongda iti daga ti Canaan. (Ge 12:4, 5) Nagyanda iti sumagmamano a tiempo idiay Siquem ken iti kabambantayan a rehion iti daya ti Bethel, kasta met iti nagduduma a disso, sakbay a napilitanda a napan idiay Egipto gapu iti bisin.​—Ge 12:6-10.

Nupay baketen ni Sara, napintas pay laeng ti langana. Gapuna, nasaksakbay a kiniddaw ni Abraham a no kasapulan bayat dagiti panagdaliasatda nga isu iyam-ammo ni Sara kas kabsatna, ta amangan no adda dagiti mangpapatay ken Abraham sa alaenda ni Sara. (Ge 20:13) Idi addadan idiay Egipto, naipan ni Sara iti sangakabbalayan ni Faraon gapu iti rekomendasion dagiti prinsipena. Ngem gapu iti ibaballaet ti Dios, nalapdan ni Faraon a manggundaway kenkuana. Kalpasanna, insublina ni Sara ken Abraham, ket kiniddawna a pumanawdan iti dayta a daga. Nangibaon met kadagiti kumuyog kadakuada tapno masaluadan ni Abraham ken dagiti sanikuana.​—Ge 12:11-20.

Makapainteres ta kunaen ti maysa a kadaanan a papiro a nangdutok ti Faraon iti armado a lallaki nga alaenda ti maysa a napintas a babai ken papatayenda ti asawana. Gapuna, adda nakaibatayan ti panagamak ni Abraham nga amangan no isu mapapatay maigapu ken Sara. Imbes nga irisgona ti biagna iti di agballigi a panangpadasna a mangsaluad iti dayaw ti asawana iti ganggannaet a daga, sinurot ni Abraham ti pagarupenna a katalgedan a pamay-an. Laglagipen koma a ni Abraham ti makinkukua iti asawana. Siraragsak idi ni Sara nga agserbi ken Jehova ken ni Abraham iti kastoy a pamay-an. Iti Kasuratan, saan a pulos nababalaw ni Abraham iti kastoy nga inaramidna.

Sangapulo a tawen kalpasan ti damo nga iseserrekda iti Canaan, kiniddaw ti 75 ti tawenna a ni Sara a makidenna ni Abraham iti Egipcio nga adipenna a babai a ni Agar tapno maaddaan ni Sara iti annak. (Ge 16:1-3) Gapu iti imbungana a parparikut, nabatad a saan a daytoy ti pamay-an ni Jehova a panangtungpal iti karina ken Abraham maipapan iti “bin-i.” (Ge 15:1-16) Idi nagsikogen ni Agar, rinugianna nga umsien ti apona a babai. Idi nagreklamo ni Sara, inikkan ni Abraham iti naan-anay nga autoridad a mangaramid iti kayatna nga aramiden ken Agar kas adipenna. Gapu ta inumsi ni Sara ti adipenna, timmalaw ni Agar ngem nagsubli kas panagtulnogna iti kinuna ti anghel ni Jehova, a kalpasanna impasngayna ni Ismael.​—Ge 16:4-16.

Agarup 13 a tawen kalpasan ti pannakaipasngay ni Ismael, idi imbilin ti Dios ken Abraham a kugitenna ti amin a lallaki iti sangakabbalayanna, nabilin met a saannan nga awagan ti asawana iti “Sarai,” no di ket awaganna iti “Sara,” a kaipapananna ti “Prinsesa.” Kinuna ti Dios maipapan ken Sara: “Isu bendisionakto ken kasta met nga ipaayanka iti maysa nga anak a lalaki manipud kenkuana; ket isu bendisionakto ket agbalinto a nasnasion; ti ar-ari dagiti ili agtauddanto kenkuana.” (Ge 17:9-27) Di nagbayag kalpasanna, idiay Mamre, ti maysa kadagiti tallo a sangaili nga anghel ti nangpasingked manen a mangipasngay ni Sara iti maysa nga anak a lalaki. Idi naallingagna daytoy, “nangrugi nga agkatawa ni Sara iti unegna, a kunkunana: ‘Kalpasan a kimmapsutakon, agpayso ngata a maaddaanakto iti ragsak, malaksid pay a lakayen ni apok?’” Idi natubngar iti panagkatawana, inlibak ni Sara a nagkatawa gapu iti butengna. (Ge 18:1-15; Ro 9:9) Yantangay nadakamat ni Sara iti Hebreo 11:11 kas ulidan ti pammati, nalawag a ti panagkatawana ket saan nga ebkas ti naan-anay a di panamati no di ket mangipasimudaag laeng a nabatad nga imbilangna a kasla ang-angaw a maaddaan iti anak iti kinabaketna. Ti nauneg a panagraem ni Sara ken Abraham kas apona ket mangipasimudaag iti kinatulnogna ken panagpasakupna iti asawana ken ulona, ket mairekomenda a rumbeng a tuladen dagiti Kristiano nga assawa a babbai.​—1Pe 3:5, 6.

Idi agangay, nangrugi a nagtaeng ni Sara ken ti asawana idiay Gerar. Kas iti naglabas, tinukoy ni Abraham ti asawana kas kabsatna. Gapuna, ni Abimelec nga ari ti Gerar innalana ni Sara. Manen, gapu iti ibaballaet ni Jehova nailiklik ni Sara manipud pannakagundaway. Idi insublina ken Abraham ni Sara, nangted ni Abimelec kadagiti dinguen ken adipen a lallaki ken babbai agpaay ken Abraham, nalabit kas bayad ti temporario a panangipaidamna ken Abraham ti bukodna nga asawa. Kanayonanna pay inikkanna ni Abraham iti sangaribu a kapisi a pirak (agarup $2,200). Dagitoy a kapisi a pirak ti agserbi kas pammaneknek a nadalus ni Sara manipud iti amin nga umsi maibusor kenkuana kas nasayaat a babai.​—Ge 20.

Nagrag-oan ni Sara nga ipasngay ni Isaac iti edadna a 90. Gapuna nga indir-ina: “Ti Dios nangisagana iti panagkatawa kaniak: isuamin a makangngeg iti dayta katawaandakto.” Ti kasta a panagkatawa ket nalawag a maigapu iti ragsak ken siddaaw iti pannakaipasngay ti ubing. Agarup lima a tawen a pinaspasuso ni Sara ti anakna. Idi napusoten ni Isaac, nangisagana ni Abraham iti dakkel a padaya. Iti dayta a pasken, napaliiw ni Sara ti anak ni Agar a ni Ismael, nga agtawenen iti 19, a “mangsutsutil,” wenno mangang-angaw ken Isaac buyogen ti panangumsi. Nalawag a gapu ta maseknan iti masakbayan ti anakna a ni Isaac, kiniddaw ni Sara a pagtalawen ni Abraham da Agar ken Ismael. Kasta ti inaramid ni Abraham, kalpasan nga immanamong ti Dios iti daytoy a tignay.​—Ge 21:1-14.

Kalpasan ti agarup 32 a tawen, natay ni Sara iti edad a 127 a tawen, ket intabon ni Abraham “iti rukib ti talon ti Macpela.”​—Ge 23:1, 19, 20.

Dagiti Karakter iti Mangiladawan a Drama. Idi nagsurat ni apostol Pablo kadagiti taga Galacia, impakitana a ti asawa ni Abraham a ni Sara ket inrepresentarna “ti Jerusalem sadi ngato,” ti ina dagiti napulotan-espiritu a Kristiano, ti naespirituan a “bin-i” ni Abraham. Kas ken Sara, “ti Jerusalem sadi ngato,” ti simboliko a “babai” ti Dios, ket saan a pulos naadipen, ngarud siwayawaya met ti annakna. Tapno agbalin ti maysa nga indibidual kas siwayawaya nga anak “ti Jerusalem sadi ngato,” nga ikutanna ti “wayawaya” ti simboliko a babai, masapul nga isu ket luk-atan ti Anak ti Dios manipud panangadipen ti basol. (Ga 4:22-31; 5:1, Rbi8 ftn) Maitunos iti dayta, kinuna ni Kristo Jesus kadagiti natural a kaputotan ni Abraham: “Pudno unay kunak kadakayo, Tunggal managaramid iti basol ket adipen ti basol. Mainayon pay, ti adipen saan nga agtalinaed iti sangakabbalayan iti agnanayon; ti anak agtalinaed iti agnanayon. Gapuna no wayawayaannakayo ti Anak, pudpudno a siwayawayakayto.”​—Jn 8:34-36; kitaenyo ti AGAR; SIWAYAWAYA A BABAI.