Ni Jesus, Pagulidanan a Suroten
“Ta maipaay iti daytoy naawiskayo, ta ni Kristo nagsagaba met gapu kadakayo, a nangibati kadakayo ti ulidan tapno surotenyo dagiti addangna.”—1 PEDRO 2:21.
1, 2. Ania a kita ti adalan ni Pedro bayat ti ministeriona a kaduana ni Jesus?
BAYAT iti tallo ket kagudua a tawen, ni Simon, a pagaammo a Cefas, wenno Pedro, ti naaddaan ti pribilehio a nangtagiragsak iti nasinged a pannakilangenlangen ken Kristo Jesus. (Juan 1:35-42) Kalpasan ti agarup nakatawen a panagbalinna nga adalan, isut’ nanaganan kas maysa kadagiti 12 nga apostoles. (Marcos 3:13-19) Dagiti salaysay ti Ebanghelio ipakitada a ni Pedro ket natured, darasudos, ken nabagas a mannanao. Isu daydiay nagkuna a nikaanoman dinanto ilibak ni Kristo, aniaman ti mapasamak. Kaskasdi, idi naaddaan iti pakarigatan, isut’ inlibakna ti namindua a daras, kas impadto pay ni Jesus.—Mateo 26:31-35; Marcos 14:66-72.
2 Ni Pedro isu daydiay apostol a nagkuna ken ni Jesus, “Uray kaano dikanto bugguan dagitoy saksakak.” Kalpasanna idi nga isut’ binagbagaan ni Jesus, isu met ti naglablabes ket kinunana, “Apo, saan laeng a dagiti saksakak, no di ket dagiti pay im-imak ken ti ulok.” (Juan 13:1-17) Daytoy met laeng a Simon Pedro, idi naaresto ni Jesus, ti nagtignay a situtured babaen ti pananguyosna ti kampilanna ket piningasna ti makingkanawan a lapayag ni Malco, ti adipen ti nangato a padi. Dayta met ti nangtignay ti panangtubngar a naggapu ken ni Jesus: “Isublim ta kampilanmo ita bainana. Ti kopa nga inted ni Ama kaniak diak aya rebbeng nga inumen?”—Juan 18:10, 11.
3. Ania ti maadaltayo manipud iti pangarigan ni Pedro?
3 Ania ti ipamatmat dagitoy ken dagiti dadduma a pasamak maipapan ken ni Pedro? Ipamatmatna a masansan isut’ di agpampanunot ken agrasrason kas ken Jesus. Nainayon pay, isut’ saan nga addaan a kanayon ti panunot ni Kristo. Daytat’ masansan a pudno met iti kasotayo met laeng. Ditay maisentro dagiti bambanag a maitunos iti panagpampanunot ni Jesus. Dagiti riknatayo addaan iti pagkapuyan gapu iti imperpekto a natauan a kasasaadtayo.—Lucas 9:46-50; Roma 7:21-23.
4. Ania a paspasamak kamaudiananna ti nangapektar iti panagpampanunot ni Pedro? (Kitaenyo ti Galacia 2:11-14.)
4 Nupay kasta, nangrugi a nagbalbaliw dagiti bambanag a maipaay ken Pedro manipud Pentecostes a nagtultuloy. Babaen ti panangtignay ti nasantuan nga espiritu, indauluanna ti trabaho a panangasaba kadagiti Judio idiay Jerusalem. (Aramid, kapitulo 2-5) Babaen ti pananglawlawag ti nasantuan nga espiritu, binalbaliwanna met ti panagpampanunotna a mailinea iti panunot ni Kristo maipapan kadagiti Gentil. (Aramid, kapitulo 10) Impakita met ni Pedro ti kinapakumbaba, maysa a kualidad a nasken nga agpaay kadatayo no kayattayo met ti maitunos ken Kristo.—Mateo 18:3; 23:12.
Di Nakita Ngem Pagaammo
5, 6. Ti kinapudno a ditay pulos nakitkita ni Kristo maysa kadi a lapped iti panangsurottayo iti ulidanna?
5 Idi panawen nga insuraten ni Pedro ti umuna kadagiti naipaltiing a suratna, agarup 62-64 K.P., naaddaanen ti tiempo a nangpampanunot iti ministeriona a kaduana ni Jesus ken matarusan a nasaysayaat pay ti panunot ni Jesus kadagiti bambanag. Iti karrugi daytoy a surat nabigbigen ti apostol ti maysa a simple a kinapudno—a kaaduan kadagiti kakabsat idiay Asia Menor ti di pay nakaammo a personal ken ni Jesus a kas ti pannakaammona kenkuana. Ngem maysa kadi dayta a lapped iti pannakaadda ti panunot ni Kristo ken panangtulad iti ulidanna? Kuna ni Pedro: “Isu nga uray no dikay nakita, ayatenyo. Ket uray no ita dikay makita, patienyo ket agrag-okayo iti di maiyebkas a rag-o ken napno iti dayag, nga awatenyo ti pagbanagan ti pammatiyo, ti pannakaisalakan dagiti kararuayo.”—1 Pedro 1:8, 9.
6 Rebbeng a dagiti sasao ni Pedro ti addaan agpadpada nga aplikasion kadagiti amin a tattao ni Jehova itatta. Ditay naam-ammo a personal ni Kristo, ngem no mangaramidtayo iti “naregta a panangsapul ken panangsukimat a sireregta” ken ‘itultuloy ti panagsukimat’ kas ti inaramid dagiti mammadto, datayo met, iti nasaksaknap a pamay-an, magun-odantayo ti panunot ni Kristo.—1 Pedro 1:10, 11.
Ni Jesus, ti Perpekto a Modelo
7, 8. (a) Ania a pangkaaduan a balakad ti inted ni Pedro iti umuna a suratna? (b) Ania ti pamunganayan a kaipapanan ti hy-po-gram-mos’? Kasanot’ panangiyaplikar ni Pedro iti dayta?
7 Babaen iti nalawag a pannakaawatna iti panagpampanunot ni Jesus ken babaen ti panangiwanwan ti nasantuan nga espiritu, makaipaay ni Pedro ti pammalakad kadagiti kapammatianna no kasano ti panangisarming iti panunot ni Kristo kadagiti nagduduma a kasasaadda. (2 Timoteo 3:16) Gapuna, binagbagaanna amin dagiti Kristiano “kas ganggannaet ken agpagpagna” a panawanda dagiti nainlasagan a tartarigagay. Pinaregtana ida, nupay agsagsagabada a maipaay iti kinalinteg, a taginayonen ti nasayaat a kababalin iti inaldaw-aldaw a panagbiagda.—1 Pedro 2:11, 12.
8 Iti sumagmamano a linea kamaudiananna inserrek ni Pedro ti maysa a nagsayaatan nga ilustrasion, a kunkunana: “Ngem, no agaramidkayo iti naimbag ket agsagabakayo, ket ituredyo a siaanus, daytoy makaay-ayo iti Dios. Ta maipaay iti daytoy naawiskayo, ta ni Kristo nagsagaba met gapu kadakayo, a nangibati kadakayo ti ulidan, tapno surotenyo dagiti addangna. (1 Pedro 2:20, 21) Ti sao a Griego a naipatarus a “modelo,” wenno “ulidan” iti adu a nagduduma a patarus, ket hy-po-gram-mos’. Iti literal kaipapanan daytoy ti “under-writing,” wenno “writing-copy, agraman dagiti amin a letra ti alpabeto, a naited kadagiti agdadamo kas katulongan iti panagadal a mangisurat kadakuada.” (A Greek-English Lexicon of the New Testament, J. H. Thayer) Gapu itoy, dagiti ubbing nga ageskuela no maminsan maikkanda kadagiti taptapi a sadiay ti nangisuratan ti mannursuro kadagiti letra ti modelo a panagsurat babaen iti stylus wenno natirad a pagsurat. Ti estudiante surotenna ti pagulidanan ket padpadasenna ti mangaramid iti eksakto a kopia iti baba dayta. Maysa a napigsa a punto ti inaramid ni Pedro itoy, ta isu laeng ti mannurat iti Griego a Kasuratan a nangusar iti sao a hy-po-gram-mos’. Iti kasta ingunamgunamna ti kinapudno a ni Jesus nangibati ti naan-anay nga ulidan a pagtuladan dagiti paspasurotna.
9. Aniat’ insingasing ti Griego a sao a naipatarus a “kababalin ti panunot”? (Idiligyo ti Mateo 20:28.)
9 Kamaudiananna, ni Pedro ti nangadaw ti leksion nga agpaay kadatayo manipud panagibtur ni Kristo iti panagsagaba. “Idinto ngarud ta nagsagaba ni Kristo iti lasag, dakayo met agigamkayo iti kasdi met a panunot [Griego, en’noi-an].” (1 Pedro 4:1) Ditoy manen isut’ nagusar iti karkarna a sao, en’noi-a, a masarakan laeng a mamindua iti Griego a Kasuratan. (Kitaenyo ti Hebreo 4:12, The Kingdom Interlinear Translation.) Sigun ken J. H. Thayer, ti en’noi-a kaipapananna “ti panunot, pannakaawat, nakem; wagas ti panagpampanunot ken panagrikrikna.” Gapuna, masapul nga agbaliwtayo iti pamay-an a panagpampanunot ken panagrikrikna ni Kristo. Ngem kasanotay nga aramiden dayta a panagbalbaliw? Iti ania a rukod a rebbeng a maaramid dayta?
10. Aniat’ kayat a sawen ni Pedro kadagiti sasao nga “agigamkayo”?
10 Nangaramid ni Pedro ti maymaysa a panangusar iti berbo a Griego nga ho-pli’sa-sthe, a kaipapananna ‘ti panagtagiigam ti maysa iti bagina kas soldado.’ Asinoman a soldado a mangtigiigam iti bagbagina a di naan-anay ti pusona ti nalabit di makapagpaut a sibibiag iti pagbabakalan. Gapuna, dagiti sasao ni Pedro awan imbatina a lugar a maipaay iti apag-anem-em a panangtulad iti wagas ti panagpampanunot ni Jesus. Masapul nga amin-kararuatayo iti tarigagaytayo a maaddaan iti “kababalin ti panunot,” wenno “wagas ti panagpampanunot” ni Kristo. (1 Pedro 4:1, Today’s English Version) Ipalagip daytoy kadatayo no kasano ti panangipaganetget ni Pablo a ti maysa a Kristiano armasanna ti bagbagina “iti naan-anay a kabal manipud iti Dios” tapno makapagtakder a sititibker maibusor ken Satanas ken ti lubongna.—Efeso 6:11-18.
Ti Kababalin ti Panunot ni Kristo Maipaay kadagiti Assawa a Babbai
11. Ania a balakad ti inted ni Pedro nga agpaay kadagiti Kristiano nga assawa a babbai?
11 Iti kagudua ti suratna, inturong ni Pedro ti atensionna kadagiti assawa a babbai ken lallaki. Iti dayta kadaanan a pagano a lubong, a sadiay dagiti babbai addaanda laeng ti sumagmamano a kalintegan, nakarigrigat para iti babai a Kristiano a taginayonen ti kinatarnawna a kadua ti di manamati a lakayna. Isu ti maikabil iti pannakalalais, panagsagaba, ken ti posible a pannakaisina gaput’ panangtallikudna kadagiti didiosen dagiti ammada. Ti kasasaad ket saan a naiduma kadagiti moderno a panawen. Ngem ditoy impaganetget manen ni Pedro ti kinapateg ti pannakaadda ti kababalin ti panunot ni Kristo, ti situtulok a panagsagaba a maipaay iti kinalinteg. Kunana: “Kastakayo met [kas ken Kristo, a nadakamat kadagiti napalabas a bersikulo], dakayo a babbai, agtulnogkayo kadagiti assawayo, ta, uray pay dagiti dadduma saanda nga agtulnog iti sao, mapatulnogda nga awan ti sao gapu iti kababalin dagiti assawada, ta mapaliiwda ti nanakman a panagbiagyo a buyogen ti pammadayaw.”—1 Pedro 3:1, 2.
12. (a) Kasano a ti kinamanagpasakop, nakem a naemma ti asawa a babai isarmingna ti ulidan ni Jesus? (1 Corinto 11:3) (b) Kasano a ti nakemna a naemma matmatmatan ti Dios, ken mabalin pay a matmatmatan ni lakayna?
12 Wen, no maminsan ti di manamati nga asawa ti mabalin a maallukoy, saan a laeng a babaen iti napinget a taktika iti panangaskasaba, no di ket babaen iti “pammadayaw” ken “matalek ken napasnek” nga ulidan ti managpasakop nga asawa a babai. (1 Pedro 3:2, The Jerusalem Bible) Ti “maysa a nakem a naemma ken natalna, isu a dakkel ti pategna iti imatang ti Dios,” ti mabalin a makatulong met ken lakayna a makaawat kadagiti resulta ti kaadda ti panunot ni Kristo iti inaldaw-aldaw a panagbiag. (1 Pedro 3:4) Apay a dayta nakem a naemma ti mangisarming iti kapampanunotan ni Jesus? Agsipud ta ni Jesus a mismo kinunana: “Alaenyo ti sangolko kadakayo ket agsursurokayo kaniak, ta siak naemmaak ken napakumbabaak iti panagpuspusok, ket makasarakkayto ti inana a maipaay kadagiti kararuayo.”—Mateo 11:29.
Ti Kababalin ti Panunot ni Kristo Agpaay kadagiti Assawa a Lallaki
13. Kasanot’ rebbeng a panangtrato dagiti assawa a lallaki kadagiti assawada? (Efeso 5:28, 29, 33)
13 Dagiti assawa a lallaki masapul met nga isarmingda ti kababalin ti panunot ni Kristo bayat nga iparparangarangda ti pudno a panagayat kadagiti assawada. Ni Pedro ti mamatigmaan manen: “Kasta met dakayo a lallaki, makipagnaedkayo kadagiti assawayo a maiyallubog iti kinasirib, a padayawanyo ida a kas ti baso a narasrasi, ti babai.” (1 Pedro 3:7) Iti dayta pagano a lubong idi ugma, daytoy a balakad ti makapakellaat—ti panangpadayaw iti babai! Ngem ti kongregasion Kristiano masapul a naiduma manipud iti lubong. Iti Nakristianuan a panagasawa, masapul nga adda ti dayaw ken panagraem iti maysa ken maysa.—1 Pedro 4:3, 4.
14. Kasano a makaipakita ti asawa a lalaki ti dayaw ken konsiderasion ken ni baketna?
14 Ni Kristo ti kanayon a mannakaawat kadagiti adalanna ken kadagiti bunggoy a simmurot kenkuana. (Marcos 6:30-44) Daytoy ti maisinggalut unay iti balakad ni Pedro kadagiti lallaki a pampanunotenda ti narasi a kasasaad dagiti assawada. Ti patarus nga Español iyebkasna dayta iti kastoy a pamay-an: “Maipapan kadagiti assawa a lallaki: maaddaankay iti taktika panagkaduayo iti biag, a pakitaan ti konsiderasion ti babai, agsipud ta narasrasi ti pannakabukelna.” (Nueva Biblia Espanola) No ti asawa a lalaki surotenna ti modelo ni Kristo, panunotenna met ti kinarasi ti dasig ti panagbiag ni baketna. Ramanen dayta dagidiay al-aldaw ti pakarigatanna no isu kasapulanna ti ad-adu a kinamanangngaasi, anus, ken konsiderasion. Siempre ti naayat nga asawa a lalaki isu ti mangipakita ti panagteppel ket saan nga aglablabes dagiti panagkalikagumna kadagita nga okasion. Ti pudno nga ayat ket managsakripisio.—Idiligyo ti Levitico 15:24; 20:18; 1 Corinto 7:3-6.
15. Ania a pangarigan ti impaay ni Jesus maipapan iti kinaulo?
15 Pudno, ti “lalaki isu ti ulo ti asawana.” Ngem asino ti modelona iti panangwatwat iti dayta a kinaulo? Ilawlawag ni Pablo daytoy babaen ti pananginayonna, “kas met ni Kristo isu ti ulo ti kongregasion.” (Efeso 5:23) Dagitoy makailawlawag a sasao awan ibatina a lugar ti kinadiktador ken kinauyong iti relasion ti Nakristianuan a panagasawa. Iti pannakilangenlangenna kadagiti adalanna, di pulos inabuso ni Kristo ti pannakabalinna (ti kinaulona) no di ket, inusarna ti pannakabalinna a maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia.—Idiligyo ti Mateo 16:13-17, 20; Lucas 9:18-21.
Ti Modelo ni Kristo Agpaay kadagiti Lallaki
16. (a) Apay a silalagip unay ni Pedro iti pannakasapul ti kinapakumbaba? (b) Asino nangnangruna ti rebbeng a mangiparangarang itoy a kualidad?
16 Iti ministeriona masansan nga ingunamgunam ni Jesus ti kualidad ti kinapakumbaba. Iti ilustrasionna kadagidiay naawis iti pagbodaan, kinunana: “Ta amin a mangitan-okto iti bagina maipababanto ket ti agpakumbaba maitan-okto.” (Lucas 14:11) Ni Pedro ti kanayon a silalagip iti kababalin ti kapanunotan ni Jesus iti daytoy a banag. Saanna kadi a malaglagip ti ulidan ni Jesus a panangbuggo iti saksaka dagiti adalanna? (Juan 13:4-17) Gapuna, iti immuna a suratna binagbagaanna dagiti lallakay ken dagiti ub-ubbing nga iparangarangda ti kababalin ti kinapakumbaba. Dagiti panglakayen ‘saanda koma a kasla agturay iti kongregasion no di ket agbalinda koma a pagulidanan dagiti arban.’ Dagiti ub-ubbing agpasakopda koma kadagiti panglakayen. Ngem aminda, ubing man wenno nataenganen, masapul nga ‘agkawesda iti kinaemma nga agtitinnulongda, agsipud ta ti Dios tallikudanna dagiti natangsit ngem ikkanna ti di kaikarian a kinamanangngaasi dagiti napakumbaba.’—1 Pedro 5:1-5.
17. Kasano a ti berbo a Griego iti “agkaweskayo” igunamgunamna ti napakumbaba a serbisio?
17 Ditoy manen nangaramid ni Pedro ti naisalsalumina a panangusar iti maysa a sao a mangipaganetget ti puntona maipapan iti kinapakumbaba. Kunana: “Agkaweskayo [Griego, eg-kom-bo’sa-sthe] iti kinaemma.” Daytoy a berbo ti naadaw manipud iti ramut a kaipapananna panangsiglot wenno panangigalot, ket ti kaipapananna mainaig “iti puraw a bandana wenno apron dagiti ad-adipen, a naikabit iti siket . . . a daytat’ mangipabigbig kadagiti ad-adipen manipud kadagiti siwayawaya; gapuna, . . . agkaweskayo iti kinapakumbaba kas iti kawes a pagserbiyo . . . i.e. babaen ti panangisuot ti kinapakumbaba ipakitayo ti panagpasakopyo iti maysa ken maysa.”—A Greek-English Lexicon of the New Testament, J. H. Thayer.
18. (a) Aniat’ rebbeng nga adda iti kapanunotan dagiti dedikado a lallaki maipapan iti motiboda? (b) Iti ania a naisangsangayan a pamay-an nga adu a kakabsat a babbai ti ulidan iti kinapakumbaba?
18 Kasano a maiyaplikar dagiti lallaki a dedikado dayta a balakad itatta? Babaen ti panangbigbig nga aniaman ti posision ti responsabilidad iti uneg ti kongregasion Kristiano ket maysa a tuding iti napakumbaba a panagserbi. Nagbiddut ti panagpanunot dagiti dadduma a ti panagbalin a ministerial nga adipen, panglakayen ti kongregasion, manangaywan ti sirkito, distrito, wenno manangaywan iti Bethel ket kasla panangragpat iti posision ti dayaw ken pannakabalin. Iti dayta a kaso awananda ti panunot ni Kristo iti dayta a banag. Awan lugar ti inaagum nga ambision no addaantay ti kababalin ti panunot ni Kristo. Masapul a ti motibotayo nga agserbi iti Dios ken kadagiti kakabsattayo ket nadalus. Kas pangarigan, adu kadagiti Kristiano a kakabsattayo a babbai ti mangidadaulo iti panagpayunir ken serbisio kas misionero. Dadduma ti nareregta nga agibumbunannag ti naimbag a damag agpapan pay ti pannakaidadanes wenno dagiti ibubusor iti pagtaenganda. Ket amin daytoy maar-aramid nga awan ti aniaman a pammaregta iti panagbalindanto a ministerial nga ad-adipen wenno manangaywan!
Ayat—Ti Bato a Pasuli iti Ulidan ni Kristo
19. Ania ti bato a pasuli iti ulidan ni Kristo? Kasanotay nga ammo dayta?
19 Kangrunaan ngem ti isuamin ania ti impaganetget ni Pedro maipapan iti panunot ni Kristo? Insuratna: ”Ket nangnangruna ngem amin, adda koma kadakayo met laeng ti nasged nga ayat iti maysa ken maysa, ta ti ayat abbonganna dagiti adu unay a basbasol.” (1 Pedro 4:8) Kasanot’ panangisarming ni Jesus iti dayta nga ayat? Insurona: “Daytoy ti bilinko, nga agayan-ayatkayo iti maysa ken maysa a kas ti panagayatko kadakayo. Awan ti addaan dakdakkel nga ayat ngem daytoy, ti mangted ti biagna gapu kadagiti gagayyemna.” (Juan 15:12, 13) Di nagbayag kalpasan dayta, indaton ni Jesus ti biagna a maipaay iti sangatauan. Ket pudno unay a ti ayatna ti nangabbong iti nagad-adu a basbasol! Gapuna, no addaantay ti isu met laeng a kababalin ti panunot nga adda ken Jesus, datayo met, iparangarangtayo ti “nasged nga ayat iti maysa ken maysa” ken agbalin a manangpakawan.—Colosas 3:12-14; Proverbio 10:12.
20. No kayattayo a tuladen a naan-anay ti modelo ni Kristo, aniat’ masapul nga aramidentay amin?
20 Ti ulidan ni Kristo ti magupgop iti maymaysa a sao—ti ayat. No pudpudno a sursurotentayo ti modelo ni Jesus iti amin a panagpampanunottayo, panagsasao, ken ar-aramidentayo, sanayentayo met ti ayat. Kas kinuna ni Pedro: “Kamaudiananna, agmaymaysakay koma iti nakem, ayat, agdidinnungngokayo a kasla agkakabsat, manangngaasi, naemma, a dikay supapakan ti dakes iti dakes, ti lunod iti lunod, no di ket ikararaganyo ida, ta gapu itoy naawiskayo, tapno tawidenyo ti pannakabendision.”—1 Pedro 3:8, 9.
Malagipyo Pay Aya?
◻ Kasanot’ rebbeng a panangsurottayo ti modelo nga imbati ni Kristo kadatayo?
◻ Kasanot’ rebbeng a panangsurot ti Kristiano nga asawa a babai iti ulidan ni Kristo?
◻ Kasanot’ rebbeng a pammadayaw ti Kristiano nga asawa a lallaki kadagiti assawada?
◻ Kasano nga impaganetget ni Pedro ti kinapakumbaba?
◻ Ania ti bato a pasuli iti ulidan ni Jesus?
[Ladawan iti panid 18]
Ti mannursuro nangisurat iti teksto a pagtuladan iti makingngato a linea; pinagreggetan dagiti estudiante ti mangaramid iti perpekto a kopia (hypo-grammos’)