Usigenyo Dagiti Modelo ti Kinaanus
“Ti Dios . . . inturedna iti adu a kinaanus dagiti basehas ti pungtot a maipaay a pakapukawan.”—ROMA 9:22.
1. (a) Kasano a ti napaltiingan a Sao ti Dios agserbi iti pakagunggonaantayo? (b) Mainaig iti daytoy, apay a ti kualidad ti kinaanus nausig ditoy?
NI Jehova a Dios, ti Namarsuatayo, intedna kadatayo ti napaltiingan a Saona, ti Nasantuan a Biblia. Daytat’ agserbi kas ‘pagsilawan iti sakatayo ken silaw iti danatayo.’ (Salmo 119:105) Tulongannatay met ti Sao ti Dios nga agbalin a “naan-anay pannakakabalna iti tunggal naimbag nga aramid.” (2 Timoteo 3:16, 17) Maysa a pamay-an a kabalannatayo ket babaen panangipaayna kadatayo kadagiti nagsayaat a modelo ti kinaanus. Daytoy a kualidad ket maysa kadagiti bungbunga ti espiritu ti Dios ken napateg iti pananggun-odtayo ti anamongna ken pannakitunos kadagiti pada a tattao.—Galacia 5:22, 23.
2. Ania ti kaipapanan ti Griego a sao a naipatarus a “kinaanus,” ket asino ti kangrunaan iti panangipakita daytoy a kualidad?
2 Ti Griego a sao a naipatarus a “kinaanus” literal a kaipapananna ti “kinapaut ti espiritu.” Ti kinaanus ket nadepinar kas “dayta kualidad ti panangigawid ti bagi iti sango ti pannakasair a saan a sidadarasudos a bumales wenno dagdagus a mangdusa.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, ni W. E. Vine, Tomo 3, panid 12) Ti panaganus kaipapananna ti panagteppel ken nabannayat nga agpungtot. Ket asino ti kangrunaan kadagidiay nabannayat nga agpungtot, mangipakpakita ti kinaanus? Awan sabali no di ni Jehova a Dios. Gapuna, idiay Exodo 34:6, mabasatayo a ni Jehova ket “Dios a manangaasi ken managparabur, nainayad nga agpungtot ken aglaplapusanan iti kinaimbag a siaayat ken kinapudno.” Kinapudnona, walo a daras pay idiay Kasuratan, ni Jehova ti naikuna kas “nabannayat nga agpungtot.”—Numeros 14:18; Nehemias 9:17; Salmo 86:15; 103:8; 145:8; Joel 2:13; Jonas 4:2; Nahum 1:3.
3. Aniada a kualidad ti mangiladawan iti kinaanus ni Jehova?
3 Ti panaganus, wenno nabannayat nga agpungtot, ket inanamaentayo ken Jehova a Dios, ta awan pagpatinggaanna iti pannakabalin ken sirib, perpekto iti kinahustisia, ken isut’ mismo a mangbukel ti ayat. (Deuteronomio 32:4; Job 12:13; Isaias 40:26; 1 Juan 4:8) Addaan kontrol kadagiti kualidadna, a taginayonenna ida iti perpekto a kinabalanse iti amin a tiempo. Aniat’ ipalgak ti Saona no apay ken kasano nga imparangarangna ti kinaanus kadagiti imperpekto a tattao?
Kinaanus Gapu ti Naganna
4. Kadagiti ania naimbag a rason nga impakita ni Jehova ti kinaanusna kadagiti managbasol?
4 Apay nga agan-anus ni Jehova? Apay dina dusaen a dagdagus dagiti managbasol? Saan a gapu ti kinaawan interes wenno kinakurang ti regta iti kinalinteg. Saan, ngem agpaay iti naimbag a rasrason nabannayat nga agpungtot ni Jehova ken dina dagdagus a dusaen dagiti tattao. Maysa a rason ket tapno maipakaammo ti naganna. Ti sabali pay a rason a ta kasapulan ti tiempo tapno ibanag dagiti isyu ti kinasoberano ti Dios ken ti kinatarnaw ti sangatauan, a pinataud ti panagalsa idiay Eden. Kaskasdi ti sabali pay a rason ti panagan-anus ti Dios a ta ikkanna dagiti agbasbasol ti gundaway a balbaliwan ti daldalanda.
5, 6. Apay nga imparangarang ni Jehova ti kinaanus mainaig iti panagalsa ti tao?
5 Ni Jehova ket nagan-anus iti pannakilangenna iti immuna a natauan a pagassawaan idiay minuyongan ti Eden. Idi sinukirda ti bilinna a di pannangan iti bunga ti kayo a pakaammuan ti naimbag ken dakes, mabalinna koma a dagdagus a pinapatay ida kasta met ti nagbasol nga anghel a nangallilaw ken Eva. Awan duadua a ti kinalinteg ken kinahustisia ni Jehova ket napagpungtot, nga isut’ nakapungtot kadagiti tallo a managalsa. Isu komat’ perpekto nga adda iti kalinteganna no pinapatayna ida a namimpinsan. Pinakdaaran ti Dios ti immuna a tao, ni Adan: “Ngem ti aggapu iti kayo ti pannakaammo ti imbag ken dakes saanmonto a kanen, ta iti aldaw a pannanganmonto iti daydiay mataykanto a di bumurong.” (Genesis 2:17) Iti mismo nga aldaw a nagbasol ni Adan, binabalaw ti Dios dagiti managbasol ket imbalikasna ti sentensia ti ipapatay. Iti hudisial a pamay-an, natay da Adan ken Eva iti dayta nga aldaw. Kaskasdi, ti naanus a Namarsuatayo pinalubosanna ni Adan nga agbiag iti 930 a tawen.—Genesis 5:5.
6 Ti Dios addaan naimbag a rasrason iti panagan-anusna, wenno nabannayat a panagpungtot, iti daytoy a kaso. No namimpinsan a pinapatayna dagidiay a managalsa, dina koma nasungbatan daytoy nalawag a panangumsi ti Diablo a ni Jehova a Dios di maikari a dayawen ken di maaddaan kadagiti natauan nga ad-adipen a mangtaginayonto ti kinatarnawda kenkuana aniaman dagiti sirkumstansia. Mainayon pay, dagiti saludsod kas kadagitoy ti di koma nasungbatan: Makimbasol ti panagbasol da Adan ken Eva? Immuna kadi a pinarsua ida ni Jehova a nakapuy iti moral a dida kabaelan a labanan ti sulisog ket kalpasanna dusaenna ida gaput’ pannakapaayda a mangaramid a kasta? Ti sungbat kadagitoy amin ti nalawag manipud salaysay a masarakan iti libro ni Job, kapitulo 1 ken 2. Babaen panangipalubosna nga umadu ti natauan a rasa, pinalubosan ni Jehova dagiti tattao a maaddaan gundaway a mangpaneknek kadagiti ulbod a pammabasol ni Satanas.
7. Apay a ni Jehova dina pinapatay a namimpinsan ni Faraon?
7 Idi ispalenen ni Jehova ti ilina, dagiti Israelitas, manipud pannakakautibo idiay Egipto, isut’ napaneknekan manen a naanus. Mabalin koma a dinadael a namimpinsan ni Jehova ni Faraon ken ti puersa militarna. Ngem imbes nga aramidenna koma daytoy, nupay kasta, inan-anusan ida ti Dios iti maysa pay a tiempo. Agpaay iti ania a naimbag a rasrason? Bueno, bayat a naglabas ti panawen, nagbalin a nasuksukir pay ni Faraon iti panagkitakitna a mangpalubos kadagiti Israelitas a pumanaw iti Egipto kas siwawayawaya nga ili ni Jehova. Impakitana ngarud nga isut’ maysa a ‘basehas ti pungtot’ a mangikari ti panangdadael kadagiti bumusbusor ken Jehova. (Roma 9:14-24) Kaskasdi, adda pay dakdakkel a rason no apay a nagan-anus ti Dios iti daytoy a kaso. Baeten ken Moises, imbagana ken Faraon: “Ta inlayatko koman ti imak ket dinidigraka koman agraman ti iturayam iti angol ken tapno mapukawka koman iti daga. Ngem, iti kinaagpaysona, gapu itoy pinagtalinaedka iti kaaddam, gapu ti panangipakitak kenka ti pannakabalinko ken tapno ti naganko maibunannag iti amin a lubong.”—Exodo 9:15, 16.
8. Iti ania a rason a di pinapatay ti Dios dagiti managalsa nga Israelitas idiay let-ang?
8 Naiparangarang met ti kinaanus ni Jehova agpaay iti naimbag a rasrason idi a dagiti Israelitas addada idiay let-ang. Anian a panangsuotda ti anus ti Dios babaen panagdayawda iti balitok a baka ken pannakapaayda a mangalagad ti pammati idi a nagsubli dagiti sangapulo a managsimisim nga addaan dakes a padamag! Di pinukaw ida ti Dios kas ti ilina yantangay nairaman ti nagan ken reputasionna. Wen, imparangarang ni Jehova ti kinaanusna gapu iti naganna.—Exodo 32:10-14; Numeros 14:11-20.
Kinaanus Gapu kadagiti Tattao
9. Apay a nangipakita ni Jehova ti kinaanus idi kaaldawan ni Noe?
9 Nagan-anus ni Jehova gapu ti sangatauan nanipud pay pinagbasol ni Adan ti amin a mainanama nga annakna, nga inaramidna kadakuada ti dakkel a di kinahustisia babaen ti panagbasol. Ti kinaanus ti Dios pinagbalinna a posible a mapalinteg dayta a basol iti panangipalubosna ti tiempo para kadagiti agbabbabawi a tattao a maikappia kenkuana. (Roma 5:8-10) Impakita met ni Jehova ti panagan-anusna kadagiti tattao idi kaaldawan ni Noe. Iti dayta a tiempo, “nakita ni Jehova a ti kinadakes ti tao dakkel iti daga ken amin nga arapaap dagiti panunot ti pusona dakes la a kankananayon.” (Genesis 6:5) Nupay mabalin a giddato nga inkisap koma ti Dios ti natauan a rasa idi a nakitana daytoy a kasasaad, imbilinna nga ipatinggananto daytoy a kasasaad iti 120 a tawen. (Genesis 6:3) Daytoy nga ebkas ti kinaanus pinalubosanna ni Noe a maaddaan ti tallo nga annak, tapno dumakkelda ket mangasawada, ken tapno bangonen dayta a pamilia ti daong agpaay a pakaisalakanan dagiti kararuada ken ti pannakailasat ti animal a sangaparsuaan. Iti daytoy a pamay-an posible a matungpal ti orihinal a panggep ti Dios agpaay ti daga.
10, 11. Apay a nagan-anus unay ni Jehova iti nasion ti Israel?
10 Sabali pay a kaiyulogan ti kinaanus nangnangruna nga agaplikar iti pannakilangen ti Dios iti ilina. Dayta ti “naanus a panagibtur iti dakes ken pannakasair, a naikadua iti panagkedked nga ibbatan ti inanama iti panagrang-ay iti nasinga a pannakirelasion.” (Insight on the Scriptures, Tomo 2, panid 262; impablaak ti Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.) Itudona daytoy ti kanayonan a rason no apay nagan-anus ti Dios kadagiti Israelitas. Paulit-ulit a timmalikudda ken Jehova ket immayda iti pannakakautibo iti Gentil a nasnasion. Kaskasdi, impakitana ti kinaanus babaen ti panangispalna kadagiti Israelitas ken panangtedna kadakuada ti gundaway nga agbabawi.—Oc-ocom 2:16-20.
11 Ti kaaduan kadagiti ar-ari ti Israel inturongda dagiti iturayanda iti ulbod a panagdaydayaw. Pinanawan kadi a namimpinsan ti Dios ti nasion? Saan, dina dagdagus nga inibbatan ti inanama iti panagrang-ay iti nasinga a pannakirelasion. Imbes ketdi, ni Jehova ket nabannayat nga agpungtot. Mangipakpakita ti kinaanus, paulit-ulit a nangted ti Dios kadakuada ti gundaway nga agbabawi. Mabasatayo idiay 2 Cronicas 36:15, 16: “Ni Jehova a Dios dagiti ammada nagbaon kadakuada babaen kadagiti babaonenna, a paulit-ulit a nagbaon, gapu ta addaan asi iti ilina ken iti pagtaenganna. Ngem isuda rinabrabakda dagiti binaon ti pudno a Dios ket inumsida dagiti saona ket inuyawda dagiti mammadtona, agingga iti simged ti pungtot ni Jehova a maibusor iti ilina, inggana iti awanen idi ti pamuspusan.”
12. Ania a pammaneknek ti ipaay ti Kristiano a Griego a Kasuratan no apay a nagan-anus ni Jehova?
12 Ti Kristiano a Griego a Kasuratan mangipaay met ti pammaneknek a ti Dios ipakpakitana ti kinaanus tapno tulonganna dagiti agbasbasol a tattaona. Kas pangarigan, kiniddaw ni Pablo kadagiti agbasbasol a Kristiano: “Laisem aya ti kinabaknang ti imbagna ken ti panagibturna ken ti kinaanusna, a dika ammo aya a ti kinaimbag ti Dios iturongnaka iti panagbabawi?” (Roma 2:4) Iti isu met laeng a kaipapanan dagiti sasao ni Pedro: “Saan a namayamay ni Jehova a maipapan iti karina, kas iti panangibilang dagiti dadduma a kinabayag, no di ket agur-uray a siaanus gapu kadatayo a dina kayat a mapukaw ti uray siasino no di ket agturongda koma amin iti panagbabawi.” (2 Pedro 3:9) Mayanatup la unay, naibaga kadatayo nga “ibilangtayo ti anus ti Apotayo kas pannakaisalakan.” (2 Pedro 3:15) Gapuna, makitatayo a ni Jehova ket naanus, saan a gapu iti rikrikna wenno kinamanagbaybay-a, ngem gapu ta nairaman ti naganna ken ti pangpanggepna ken isut’ naasi ken naayat.
Ti Ulidan ni Jesus iti Kinaanus
13. Aniat’ adda a Nainkasuratan a pammaneknek a ni Jesus ket naanus?
13 Maikadua laeng iti ulidan ti kinaanus nga impasdek ti Dios ket iti Anakna, ti Mesias, ni Jesu-Kristo. Isut’ naindaklan nga ulidan iti panangigawid ti bagi nga awan nadarasudos nga ibabales agpapan pay pannakasair.a Impadto ni mammadto nga Isaias a ti Mesias ket naanusto kadagitoy a sasao: “Isu naparigat, ket binay-anna ti bagina a nagsagaba; ngem dina nginanga ti ngiwatna. Isu naiturong iti pagpartian kas maysa a karnero; ken kas maysa a karnero a nagumel iti sanguanan dagiti mangpukis kenkuana, kasta met dina innganga ti ngiwatna.” (Isaias 53:7) Ti sasao ni Pedro pasingkedanna ti isu met laeng a kinapudno: “Isu nga idi rinabrabngisda, saan a simmungbat iti dakes. Idi nagsagaba, saan a nangam-ames, no di ket nagtalek iti daydiay mangukom a sililinteg.” (1 Pedro 2:23) Anian a panangsuot dagiti adalan ni Jesus kenkuana iti paulit-ulit a suppiatda no asino ti kadakkelan! Kaskasdi, anian a kinaanusna kadakuada!—Marcos 9:34; Lucas 9:46; 22:24.
14. Ti ulidan ni Jesus iti kinaanus tignayennatayo koma a mangaramid iti ania?
14 Tuladentay koma ti ulidan nga impasdek ni Jesus iti kinaanus. Insurat ni Pablo: “Tarayentayo koma a siaanus ti tarayen a naikabil iti sanguanantayo, a kitkitaentayo ti Pangulo ken Mangan-anay ti pammatitayo, ni Jesus. Isu a gapu iti rag-o a naikabil iti sanguananna inibturanna ti kayo a pagtutuokan, nga inwaksina ti bain, ket nagtugaw iti makanawan iti trono ti Dios. Panunotenyo, ngarud, daydiay nagsagaba iti kasta a panangsupring dagiti managbasol a bimmusor kenkuana, tapno dikay koma mabannog nga agkapuykayo kadagiti kararuayo.”—Hebreo 12:1-3.
15. Kasanot’ pannakaammotayo a ni Jesus ket nagan-anus ken situtulok nga inibturanna dagiti pakasuotan?
15 A ni Jesus ket naanus ken situtulok nga inibturanna dagiti pakasuotan ti makita manipud kababalin nga imparangarangna iti pannakaarestona. Kalpasan panangtubngarna ken Pedro gaput’ panangalana ti kampilan tapno salakniban ni Apona, kinuna ni Jesus: “Pagarupem aya a diak mabalin ti agdawat ken Amak tapno ikkannak iti daytoy a kanito ti nasurok a sangapulo ket dua a lehion dagiti anghel? Ngem, kasanonto ngarud a matungpal dagiti Sursurat a maaramid ti kastoy?”—Mateo 26:51-54; Juan 18:10, 11.
Dadduma pay nga Ulidan ti Kinaanus
16. Kasano nga ipakita dagiti Kasuratan a ni Jose nga anak ni Jacob ket naanus?
16 Uray imperpekto, maipakita dagiti managbasol a tattao ti kinaanus. Ti Hebreo a Kasuratan naglaon kadagiti ulidan ti panagibtur kadagiti basbasol iti biang dagiti imperpekto a tattao. Kas pangarigan, adda ni Jose, ti anak ti Hebreo a patriarka a ni Jacob. Anian a kinaanus nga inibturanna ti impaay kenkuana dagiti kakabsatna ken ti asawa ni Potifar a di kinahustisia! (Genesis 37:18-28; 39:1-20) Di pinalubosan ni Jose dagitoy a pakasuotan a mangpasakit kenkuana. Nalawag daytoy idi imbagana kadagiti kakabsatna: “Saankayo nga agladingit ket saankayo met nga agpungtot kadagiti bagbagiyo ta inlakodak ditoy; ta imbaonnak ti Dios nga inyuna kadakayo tapno mamabiagak.” (Genesis 45:4, 5) Anian a nagsayaat nga ulidan ti kinaanus nga impasdek ni Jose!
17, 18. Ania a pammaneknek ti kinaanus ti adda kadatayo iti kaso ni David?
17 Ni David ket sabali pay nga ulidan ti matalek nga adipen ni Jehova a siaanus nga inibturanna dagiti dakes, a nangiparangarang ti kinaanus. Nakamkamat a kasla aso babaen ken ni managimun a Saul, iti dua nga okasion mabalin koma a bimmales ni David babaen panangpapatay kenkuana. (1 Samuel 24:1-22; 26:1-25) Ngem nagur-uray ni David iti Dios, kas makita manipud sasaona ken Abisai: “Ni Jehova ti mangkabilto [ken Saul]; wenno ti aldawna umayto a pakatayanna, wenno sumalugto iti pagbabakalan, ket mapukawto. Di mapanunot, iti biangko, manipud panangmatmat ni Jehova, nga unnatek ti imak a maibusor iti pinulotan ni Jehova!” (1 Samuel 26:10, 11) Wen, addaan pannakabalin ni David a mangipatingga ti panangan-anup kenkuana ni Saul. Imbes ketdi, pinili ni David ti panaganus.
18 Usigenyo, met, no ania ti napasamak idi a ni Ari David nagtalaw manipud manangliput nga anakna nga Absalom. Ni Semei, maysa a Benjamita iti balay ni Saul, inuborna ken inlunodna ni David, nga impukpukkawna: “Inka, inka, sika a lalaki ti dara ken naulpit a tao!” Tinarigagayan ni Abisai a papatayen ni Semei, ngem nagkedked a bumales ni David. Imbes nga aramiden dayta, imparangarangna manen ti kualidad ti kinaanus.—2 Samuel 16:5-13.
Usigenyo ti Ulidan ni Pablo
19, 20. Kasanot’ panangipakita ni apostol Pablo ti bagina a naanus?
19 Idiay Kristiano a Griego a Kasuratan, addaantayo ti sabali pay a nagsayaat nga ulidan ti kinaanus iti biang ti maysa nga imperpekto a tao—ni apostol Pablo. Impakitana ti panagibtur, kinaanus, mainaig agpadpada kadagiti relihiuso a kabkabusorna ken kadagiti indibidual nga agkunkuna a Kristianoda. Wen, imparangarang ni Pablo ti kinaanus nupay dadduma iti kongregasion idiay Corinto kinunada: “Dagiti sursuratna nadagsen ken napigsada, ngem ti panagparangna a sibabagi nakapuy ket ti sasaona nanumo.”—2 Corinto 10:10; 11:5, 6, 22-23.
20 Buyogen naimbag a rason, ngarud, imbaga ni apostol Pablo kadagiti taga Corinto: “Iti isuamin italekmi ti bagimi a kakas la ministro ti Dios, iti adu nga anus, ladladingit, pakasapsapulan, rigrigat, pannakababaot, pannakaibalbalud, riribuk, ar-aramid, panagpuypuyat, saan pampannangan, a buyogen ti kinadalus, ti pannakaammo, ti kinaanus, ti kinamanagayat, ti nasantuan nga espiritu, ti ayat a pudno.” (2 Corinto 6:4-6) Iti isu met laeng a pamay-an, insurat ti apostol iti katulonganna a Timoteo: “Sika naammuam a naimbag ti sursurok, ti panagbiagko, ti panagemko, ti pammatik, ti kinaanusko, ti ayatko, ti panagibturko, dagiti pannakaidadanesko, dagiti sinagabak, . . . ket kaskasdi kadakuada amin linuk-atannak ti Apo.” (2 Timoteo 3:10, 11) Anian a nagsayaat nga ulidan iti kinaanus ti impasdek ni Pablo agpaay kadatayo!
21. Kasano a matulongannatayo ti sumaganad nga artikulo?
21 Nalawag, dagiti Kasuratan naglaonda kadagiti nagsayaat nga ulidan ti kinaanus. Ni Jehova ken ti ay-ayatenna nga Anakna ti kangrunaan nga ulidan. Ngem anian a makaparegta a maammuan a daytoy a kualidad ti imparangarang dagiti imperpekto a tattao, kas ken Jose, ni David, ken ni apostol Pablo! Ti sumaganad nga artikulo ket nadisenio a tumulong kadatayo a mangtulad ti kakasta a nagsayaat nga ulidan.
[Footnote]
a Ti panaganus dina kaipapanan ti basta agsagaba ti nabayag. No maysa a tao nga agsagsagaba iti nabayag a tiempo ti napaay wenno nasaktan gapu ta di nakabales, isut’ saan a naanus.
Kasanot’ Panangsungbatyo?
◻ Aniat’ kaipapanan ti panaganus?
◻ Nagan-anus ni Jehova kadagiti ania a kangrunaan a rason?
◻ Kadagiti ania a pamay-an nga impakita ni Jesus nga isut’ naanus?
◻ Aniat’ adda a Nainkasuratan a pammaneknek a ti kinaanus ket mabalin nga iparangarang dagiti imperpekto a tattao?
[Dagiti ladawan iti panid 10]
Ni Jose, Jesus, David, Pablo, ken Job ket modeloda iti kinaanus
[Ladawan ito panid 13]
Imparangarang ni Jesus ti kinaanus kadagiti ad-adalanna