Siasino ni Jehova?

“SIASINO ni Jehova?” Indatag ni natangsit a Faraon nga ari ti Egipto dayta a saludsod, 3,500 a tawenen ti napalabas. Sikukuspag a kinunana pay: “Pulos a diak am-ammo ni Jehova.” Am-ammo dagiti dua a lallaki a sitatakder iti sango ni Faraon ni Jehova. Isuda dagiti agkabsat a Moises ken Aaron, iti tribo ni Levi iti Israel. Imbaon ida ni Jehova tapno dawatenda iti agturay ti Egipto a palubosanna dagiti Israelita a mapan iti let-ang tapno rambakanda ti maysa a relihiuso a piesta.​—Exodo 5:1, 2.

Saan a kayat a maammuan ni Faraon ti sungbat iti saludsodna. Babaen ti autoridadna, intandudo dagiti papadi ti panagdaydayaw kadagiti ginasut nga ulbod a didiosen. Kinapudnona, imbilangda ni Faraon a dios! Sigun iti mitolohia ti Egipto, isu ti anak ti dios-init a ni Ra ken ti inkarnasion ti falcon-ulona a dios a ni Horus. Pinadayawanda ni Faraon kadagiti titulo a kas “ti mannakabalin a dios” ken “ti agnanayon.” Isu met la a siuuyaw a sinaludsodna: “Siasino ni Jehova tapno agtulnogak iti timekna?”

Saan a kasapulan a sungbatan da Moises ken Aaron dayta a saludsod. Ammo ni Faraon a ni Jehova isu ti Dios a pagdaydayawan dagiti Israelita, nga agsagsagaba idi iti pannakaadipen idiay Egipto. Ngem iti saan a mabayag mabigbigto ni Faraon ken ti intero nga Egipto a ni Jehova isu ti pudno a Dios. Kasta met ita, iparangarangto ni Jehova ti naganna ken ti kina-Diosna iti tunggal maysa ditoy daga. (Ezequiel 36:23) Isu a magunggonaantayo no intay usigen no kasano nga intan-ok ni Jehova a Dios ti naganna idiay kadaanan nga Egipto.

Nabilbileg Ngem Dagiti Didiosen ti Egipto

Idi sikukuspag a sinaludsod ni Faraon no siasino ni Jehova, dina ninamnama dagiti didigra a simmangbay kenkuana gapu iti ibubusorna. Simmungbat ni Jehova a mismo babaen ti panangibaonna iti sangapulo a saplit iti Egipto. Dagidiay a saplit ket saan laeng a basta panangdidigra iti nasion. Panangukom dagitoy a maibusor kadagiti didiosen ti Egipto.

Imparangarang dagiti saplit a nabilbileg ni Jehova ngem dagiti didiosen ti Egipto. (Exodo 12:12; Numeros 33:4) Darepdepenyo ti luksaw dagiti tao idi a pinagbalin ni Jehova ti Karayan Nilo ken amin dagiti danum ti Egipto a dara! Babaen daytoy a milagro, nabigbig ni Faraon ken dagiti tattaona a nabilbileg ni Jehova ngem ti dios-Nilo a ni Hapi. Maysa met a saplit a maibusor iti relihion dagiti Egipcio ti ipapatay dagiti ikan iti Nilo, ta adda dagiti kita ti ikan a pagdaydayawanda.​—Exodo 7:19-21.

Kalpasanna, nangyeg ni Jehova iti adu a tukak a nangdidigra iti Egipto. Imbabain daytoy ti diosa-tukak ti Egipto a ni Heqt. (Exodo 8:5-14) Riniribuk ti maikatlo a saplit dagiti sumasalamangka a papadi, ta dida kabaelan a tuladen ti milagro ni Jehova a pagbalinen a timel dagiti tapuk. “Ramay ti Dios daytoy!” kinunada. (Exodo 8:16-19) Awan naitulong ti dios ti salamangka ti Egipto a ni Thoth kadagidiay aginlalaing a salamangkero.

Mabigbig itan ni Faraon no siasino ni Jehova. Ni Jehova isu ti Dios a makabael a mangipakaammo ti panggepna babaen ken Moises ket kalpasanna mangibanag iti dayta babaen ti panangiyegna kadagiti namilagruan a saplit kadagiti Egipcio. Kabaelan met ni Jehova ti mangirugi ken mangpasardeng kadagiti saplit no kayatna. Nupay ammo daytoy ni Faraon, saan a nagpasakop ken Jehova. Sitatangken ketdi a binusor latta ti natangsit nga agturay ti Egipto ni Jehova.

Bayat ti maikapat a saplit, dinadael dagiti pinangen a ngilaw ti daga. Rinautda dagiti balay, ken nalabit umarimbangawda iti angin, a napagdaydayawan a mismo. Ti angin ket intakderan ti dios a ni Shu wenno ti diosa a ni Isis, ti reina ti langit. Ti Hebreo a sao para itoy nga insekto ket naipatarus iti Ingles kas “gadfly,” “dog fly,” ken “beetle.” (New World Translation; Septuagint; Young) No nairaman ti scarab beetle, dagiti Egipcio ket dinidigra dagiti insekto nga imbilangda a sagrado, ken saan la ketdi a maliklikan dagiti tao a mabaddekan dagitoy. Iti aniaman a pamay-an, adda baro a nasursuro ni Faraon iti daytoy a saplit maipapan ken Jehova. Nupay di kabaelan dagiti didiosen ti Egipto a salakniban dagiti managdayaw kadakuada manipud kadagiti ngilaw, kabaelan ni Jehova a salakniban ti ilina. Daytoy ken amin dagiti simmaruno a saplit dinidigrana dagiti Egipcio ngem saan a naan-ano dagiti Israelita.​—Exodo 8:20-24.

Ti maikalima a saplit isu ti pannakaiyeg ti peste kadagiti animal dagiti Egipcio. Imbabain daytoy a saplit da Hathor, Apis, ken ti diosa-langit a ni Nut a nairepresentar kas baka. (Exodo 9:1-7) Ti maikanem a saplit pinagbusbusalina dagiti tattao ken animal. Imbabain daytoy a saplit dagiti didiosen a da Thoth, Isis, ken Ptah, nga impapanda nga addaan pannakabalin a mangagas.​—Exodo 9:8-11.

Ti maikapito a saplit isu ti panagtinnag ti kasta unay nga uraro a napakuyogan iti apuy. Imbabain daytoy a saplit ti dios a ni Reshpu, a patienda a tengngelna ti kimat, ken ni Thoth, nga impapanda a manangaywan iti tudo ken gurruod. (Exodo 9:22-26) Ti maikawalo a saplit, dagiti dudon, impakitana a nabilbileg ni Jehova ngem ti dios ti kinabunga a ni Min, a kunada a manalaknib kadagiti mula. (Exodo 10:12-15) Ti maikasiam a saplit, ti panagsipnget ti Egipto iti las-ud ti tallo nga aldaw, linaisna dagiti didiosen ti Egipto a kas kada dios-init a Ra ken Horus.​—Exodo 10:21-23.

Iti laksid dagiti siam a makadidigra a saplit, saan latta a pinalubosan ni Faraon dagiti Israelita a pumanaw. Gapu iti kinatangken ti pusona, nagsagaba iti kasta unay ti Egipto idi nga inyeg ti Dios ti maikasangapulo ken maudi a saplit​—ti pannakapapatay dagiti inauna nga annak dagiti tao ken animal. Natay uray ti inauna nga anak a lalaki ni Faraon, nupay naibilang a dios. No kasta, ‘inwayat [ni Jehova] ti panangukomna kadagiti amin a didiosen ti Egipto.’​—Exodo 12:12, 29.

Iti daytoy a gundaway pinaayaban ni Faraon da Moises ken Aaron ket kinunana: “Tumakderkayo, pumanawkayo iti baet dagiti tattaok, dakayo ken kasta met dagiti dadduma pay nga annak ti Israel, ket inkayo agserbi ken Jehova a kas kinunayo. Alaenyo dagiti karneroyo ken dagiti bakayo, kas kinunayo, ket inkayon. Kasta met, masapul a bendisionandak.”​—Exodo 12:31, 32.

Manangispal iti Ilina

Pimmanaw dagiti Israelita, ngem iti saan a mabayag impagarup ni Faraon a nayaw-awanda iti let-ang. “Ania daytoy nga inaramidtayo, a binaybay-antayo a pimmanaw ti Israel iti panagserbina kadatayo?” kinunana ken dagiti adipenna. (Exodo 14:3-5) Ti ipapanaw daytoy tagabu a nasion ket dakkel a saplit iti ekonomia ti Egipto.

Inummong ni Faraon ti armadana ket kinamakamda ti Israel agingga idiay Pihahiroth. (Exodo 14:6-9) No militaria ti pagsasaritaan, ti kasasaad ket pabor kadagiti Egipcio ta napupok ngamin dagiti Israelita iti nagbaetan ti baybay ken dagiti bantay. Ngem sinalakniban ni Jehova dagiti Israelita babaen ti panangikabilna ti ulep iti nagbaetanda ken dagiti Egipcio. Iti yan dagiti Egipcio, “adda idi ulep ken sipnget,” iti kasta saanda a makadarup. Iti yan dagiti Israelita, naraniag ti ulep, a “manglawag iti rabii.”​—Exodo 14:10-20.

Determinado dagiti Egipcio a mangsamsam ken mangdadael ngem linapdan ida ti ulep. (Exodo 15:9) Idi awanen ti ulep, anian a nakaskasdaaw! Nagbingay dagiti danum ti Nalabaga a Baybay, ket bumalballasiw dagiti Israelita nga agturong iti namaga a daga! Umarimbangaw a kimmamat ni Faraon ken ti armadana iti lansad ti baybay tapno tiliwenda dagiti dati a tagabuda ken alaenda amin nga adda kadakuada. Nupay kasta, nalipatan ti natangsit nga agturay ti Egipto ti Dios dagiti Hebreo. Pinagkakaribuso ni Jehova dagiti Egipcio. Sinuktona dagiti pilid dagiti karuaheda.​—Exodo 14:21-25a.

“Pumanawtayo iti sango dagiti Israelita!” impukkaw dagiti maingel a lallaki ti Egipto, “ta ni Jehova isu ti pannakabagida a makibakal a bumusor kadagiti Egipcio.” Ngem naladaw unayen idi a nabigbig daytoy ni Faraon ken dagiti taona. Sitatalged nga adda iti ballasiw ti baybay, inlayat ni Moises ti imana iti baybay, ket nagsubli dagiti danum, a nangikisap ken Faraon ken iti buyotna.​—Exodo 14:25b-28.

Dagiti Leksion a Masursuro Babaen ti Kapadasan

Ngarud, siasino ni Jehova? Naammuan ni napalangguad a Faraon ti sungbat iti dayta a saludsod. Impakita dagiti pasamak idiay Egipto a ni Jehova isu ti maymaysa a pudno a Dios, nga awan a pulos ti kaaspingna kadagiti “awan serserbina a didiosen” dagiti nasion. (Salmo 96:4, 5) Babaen ti mangnibinibi a pannakabalinna, “inaramid [ni Jehova] dagiti langlangit ken ti daga.” Isu met ti Naindaklan a Manangispal, Daydiay ‘nangiruar iti ilina nga Israel iti daga ti Egipto, babaen kadagiti pagilasinan, milagro, napigsa nga ima, ken dakkel unay a panagbuteng.’ (Jeremias 32:17-21) Anian a nagsayaat daytoy a pammaneknek a kabaelan ni Jehova a salakniban ti ilina!

Nasursuro ni Faraon dagidiay a leksion babaen ti nasaem a kapadasan. Kinapudnona, ti maudi a leksion pinukawna ti biagna. (Salmo 136:1, 15) Nasaysayaat koma no nagpakumbaba idi a sinaludsodna, “Siasino ni Jehova?” Iti kasta makapagtignay koma dayta nga agturay maitunos iti sungbat nga inawatna. Makaparagsak ta adu a napakumbaba a tao ita ti makasursuro no siasino ni Jehova. Ket ania a kita ti personalidad ti adda kenkuana? Aniat’ dawatenna kadatayo? Sapay koma ta parayrayen ti sumaganad nga artikulo ti panangapresiaryo iti Daydiay maymaysa nga agnagan Jehova.​—Salmo 83:18.

[Picture Credit Line iti panid 3]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.