Iparangarangyo ti Panagrang-ayyo
“Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada, tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.”—1 TIMOTEO 4:15.
1. Kasanoyo a maammuan no naluomen ti maysa a bunga ken mabalinen a kanen?
ILADAWANYO dita panunotyo ti paboritoyo a prutas—maysa a mansanas, peras, mangga, wenno dadduma pay. Maibagayo kadi no naluomen ken mabalinen a kanen? Sigurado a kasta. Ti ayamuomna, kolor, ken luknengna ti mangibaga a naimas a kanen dayta. Apaman a nakittabanyon dayta, mabalin a mayesngawyo, Anian a nagtubbog! Anian a nagsam-it! Talaga a maimasankay unay a mangan iti dayta.
2. Kasano a maiparangarang ti kinanataengan, ket kasano nga apektaranna dagiti personal a pannakirelasion?
2 Daytoy simple ngem makaparagsak a kapadasan ket adda katupagna iti dadduma pay a benneg ti biag. Kas pagarigan, ti naespirituan a kinanataengan ti maysa a tao ket maiparangarang met iti nadumaduma a pamay-an, a kas met laeng no naluomen ti maysa a prutas. Mailasintay ti kinanataengan iti maysa a tao no iparparangarangna ti pannakaawat, pannakatarus, sirib, ken dadduma pay. (Job 32:7-9) Talaga a makaparagsak ti makikadua ken makipagtrabaho kadagiti tao a mangipakpakita kadagita a kualidad iti ugali ken tigtignayda.—Proverbio 13:20.
3. Ania ti ipalgak ti panangiladawan ni Jesus kadagiti tattao idi kaaldawanna maipapan iti kinanataengan?
3 Iti kasumbangirna, nalabit nataenganen iti pisikal ti maysa a tao, ngem ti panagsasao ken panagtigtignayna ti mabalin a mangipalgak a saan pay a nataengan iti emosionna ken espiritualidadna. Kas pagarigan, idi nagsao maipapan iti nasubeg a kaputotan idi kaaldawanna, kinuna ni Jesu-Kristo: “Immay ni Juan a saan a mangmangan wenno umin-inum, kaskasdi a kuna dagiti tattao, ‘Adda sairona’; ti Anak ti tao immay a mangmangan ken umin-inum, kaskasdi a kuna dagiti tattao, ‘Adtoy! Maysa a tao a nabuklis ken kaay-ayona ti aginum iti arak.’” Uray pay no lallakayen dagidiay a tattao, kinuna ni Jesus a nagtignayda a kasla “ubbing”—saanda pay a nagmataengan. Gapuna, innayon ni Jesus: “Nupay kasta, ti kinasirib mapaneknekan a nalinteg babaen iti ar-aramidna.”—Mateo 11:16-19.
4. Kadagiti ania a wagas a maiparangarang ti panagrang-ay ken kinanataengan?
4 Kadagita a sao ni Jesus, maipasimudaag nga agik-ikut ti maysa a tao iti pudno a kinasirib—nabatad a pagilasinan ti kinanataengan—babaen kadagiti aramidna ken kadagiti tumaud a resulta. Mainaig iti daytoy, imutektekanyo ti balakad ni Pablo ken ni Timoteo. Kalpasan nga imbinsabinsana dagiti banag a masapul a ragpaten ni Timoteo, kinuna ni Pablo: “Utobem dagitoy a banag; maipamaysaka kadakuada, tapno ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao.” (1 Timoteo 4:15) Wen, “maiparangarang” wenno nalawag a mailasin ti panagmataengan ti maysa a Kristiano. Ti Nakristianuan a kinanataengan, kas iti sumilsilnag a lawag, ket saan a makin-uneg wenno nakalemmeng a kualidad. (Mateo 5:14-16) Gapuna, usigentayo ti dua a kangrunaan a pamay-an a mabalin a maiparangarang ti panagrang-ay ken kinanataengan: (1) irarang-ay iti pannakaammo, pannakaawat, ken sirib; (2) panangiparangarang iti bunga ti espiritu.
Panagmaymaysa iti Pammati ken Pannakaammo
5. Kasano a madepinar ti kinanataengan?
5 Deskribiren ti kaaduan a diksionario ti kinanataengan kas ti kasasaad ti naan-anay nga irarang-ay, naan-anay a panagdakkel, ken pannakaragpat iti pinal a kasasaad wenno matarigagayan nga estandarte. Ti maysa a prutas, a kas iti immunan a nadakamat, ket nataengan, wenno naluom, no nakompletonan ti nainkasigudan a siklo ti panagdakkelna ken nagtengannan ti matarigagayan a langa, kolor, ayamuom, ken ramanna. No kasta, ti kinanataengan ket katupagna ti kinadarisay, kinanaan-anay, uray pay kinaperpekto.—Isaias 18:5; Mateo 5:45-48; Santiago 1:4.
6, 7. (a) Ania ti mangipakita nga interesado unay ni Jehova iti naespirituan a panagmataengan dagiti amin nga agdaydayaw kenkuana? (b) Iti ania a nainaig unay ti naespirituan a kinanataengan?
6 Interesado unay ni Jehova a Dios nga amin nga agdaydayaw kenkuana ket agmataengan iti naespirituan. Tapno maragpat dayta, nangipaay kadagiti nakaskasdaaw a probision iti uneg ti kongregasion Kristiano. Kadagiti Kristiano idiay Efeso, insurat ni apostol Pablo: “Intedna ti sumagmamano kas apostol, ti sumagmamano kas mammadto, ti sumagmamano kas managebanghelio, ti sumagmamano kas papastor ken mannursuro, iti panggep a panangatur kadagiti sasanto, maipaay iti trabaho a panagministerio, maipaay iti pannakapabileg ti bagi ti Kristo, agingga a makagtengtayo amin iti panagmaymaysa iti pammati ken iti umiso a pannakaammo iti Anak ti Dios, iti maysa a nataenganen a tao, iti rukod ti kinatayag ti kinanaan-anay ti Kristo; tapno iti kasta ditay koma agub-ubinganen, a mayallo-allon a kas panangyallon dagiti dalluyon ket iyallaalla ditoy ken idiay ti tunggal angin ti sursuro babaen ti panangallilaw dagiti tattao, babaen ti kinasikap iti panangparnuay iti biddut.”—Efeso 4:11-14.
7 Kadagitoy a bersikulo, inlawlawag ni Pablo a ti sumagmamano kadagiti rason no apay a nangipaay ti Dios kadagiti kasta nga aglaplapusanan a naespirituan a probision iti kongregasion ket tapno ti isuamin ‘makagteng iti panagmaymaysa iti pammati ken iti umiso a pannakaammo,’ agbalin a “maysa a nataenganen a tao,” ken maaddaan iti ‘rukod ti kinatayag ti Kristo.’ Babaen laeng kadagita a maliklikantayo ti mayallo-allon kas naespirituan nga ubbing babaen kadagiti palso nga ideya ken sursuro. Gapuna, makitatayo ti pannakainaig unay ti Nakristianuan a panagmataengan iti “panagmaymaysa iti pammati ken iti umiso a pannakaammo iti Anak ti Dios.” Adda nadumaduma a punto iti balakad ni Pablo a rumbeng nga ipapusotayo.
8. Ania ti masapul tapno makagteng “iti panagmaymaysa iti pammati ken iti umiso a pannakaammo”?
8 Umuna, yantangay masapul a mataginayon ti “panagmaymaysa,” ti nataengan a Kristiano rumbeng a makikaykaysa ken naan-anay a makituntunos kadagiti kapammatianna, no mainaig iti pammati ken pannakaammo. Saanna nga itandudo wenno ipappapilit dagiti personal nga opinion wenno dumasig kadagiti pribado nga ideya no maipapan iti pannakaawat iti Biblia. Imbes ketdi, adda naan-anay a panagtalekna iti kinapudno nga impalgak ni Jehova a Dios baeten iti Anakna a ni Jesu-Kristo, ken “ti matalek ken masirib nga adipen.” Babaen ti regular a pannangan iti naespirituan a taraon a maipapaay “iti umiso a tiempo”—babaen kadagiti Nakristianuan a publikasion, gimong, asamblea, ken kombension—masiguradotayo a mataginayontayo ti ‘pannakipagmaymaysa’ kadagiti padatayo a Kristiano iti pammati ken pannakaammo.—Mateo 24:45.
9. Ilawlawagyo ti kaipapanan ti ebkas a ‘ti pammati’ kas panangusar ni Pablo iti suratna kadagiti taga Efeso.
9 Maikadua, ti sao a ‘ti pammati’ tuktukoyenna, saan a ti kombiksion nga an-annuroten ti tunggal Kristiano, no di ket ti pakabuklan dagiti patpatientayo, “ti kaakaba ken kaatiddog ken kangato ken kauneg” dayta. (Efeso 3:18; 4:5; Colosas 1:23; 2:7) Kinapudnona, kasano koma ti pannakipagmaymaysa ti maysa a Kristiano kadagiti kapammatianna no maysa laeng a paset ‘ti pammati’ ti patienna wenno awatenna? Kayat a sawen daytoy a ditay koma mapnek iti panangammo kadagiti laeng pamunganayan a sursuro ti Biblia wenno iti kaadda ti nalibeg wenno sangkapaset laeng a pannakaammo iti kinapudno. Imbes ketdi, interesadotay koma a mangaprobetsar iti amin a probision ni Jehova babaen iti organisasionna iti panagsiraraktayo a naimbag iti Saona. Agingga a mabalin, ikagumaantay koma a gun-oden ti umiso ken naan-anay a pannakaawat iti pagayatan ken panggep ti Dios. Ramanen daytoy ti panangiwaya iti panagbasa ken panagadal iti Biblia ken kadagiti publikasion a naibatay iti Biblia, panangikararag iti tulong ken panangiwanwan ti Dios, itatabuno a regular kadagiti Nakristianuan a gimong, ken naan-anay a pannakiraman iti trabaho a panangasaba ken panagaramid-adalan.—Proverbio 2:1-5.
10. Ania ti pategna dagiti sasao nga “agingga a makagtengtayo amin,” kas nausar iti Efeso 4:13?
10 Maikatlo, inrugi ni Pablo ti panangdeskribirna iti nagkatlo a kalat babaen ti sasao nga “agingga a makagtengtayo amin.” Maipapan iti ebkas a “datayo amin,” maysa a libro a mainaig iti Biblia ti nangipaay iti kayulogan a “saan nga amin, saggaysa, nasinasina, no di ket sangsangkamaysa.” Iti sabali a pannao, tunggal maysa kadatayo ket rumbeng a mangaramid iti rasonable a panagregget a mangragpat iti kalat a Nakristianuan a kinanataengan a naitimpuyog kadagiti amin a kakabsat. Kastoy ti komento ti The Interpreter’s Bible: “Ti kinanaan-anay ti naespirituan a kalat ket saan a maragpat ti indibidual nga is-isuna laeng, no kasano a ti maysa a paset ti bagi saanna a magtengan ti panagmataenganna malaksid no ti intero a bagi agtultuloy iti nasalun-at nga idadakkelna.” Pinalagipan ni Pablo dagiti Kristiano a taga Efeso nga, “agraman ti amin a sasanto,” ikagumaanda a tarusan ti intero a saklawen ti pammati.—Efeso 3:18a.
11. (a) Ania ti saan a kayat a sawen ti panagrang-ay iti naespirituan? (b) Ania ti masapul nga aramidentayo tapno rumang-aytayo?
11 Nalawag iti sasao ni Pablo a ti panagrang-ay iti naespirituan saanna a kayat a sawen ti basta panangpunno iti isiptayo iti pannakaammo ken adu nga adal. Ti nataengan a Kristiano saanna nga allukoyen dagiti dadduma babaen iti sariritna. Imbes ketdi, kuna ti Biblia: “Ti dana dagidiay nalinteg ket kas iti naraniag a lawag a lumawlawag a lumawlawag agingga nga immaldaw unayen.” (Proverbio 4:18) Wen, “ti dana,” saan a ti indibidual, ti “lumawlawag a lumawlawag.” No itultuloytay nga ikagumaan ti makidanggay iti rumanraniag a pannakaawat iti Sao ti Dios nga ipapaay ni Jehova iti ilina, rumang-aytayo iti naespirituan. No kasta, ti pannakidanggay ket iyaabante, ket dayta ti banag a maaramidantay amin.—Salmo 97:11; 119:105.
Iparangarang “ti Bunga ti Espiritu”
12. Apay a ti panangiparangarang iti bunga ti espiritu ket napateg iti panangragpattayo iti naespirituan a panagrang-ay?
12 Nupay napateg a makagtengtay “iti panagmaymaysa iti pammati ken iti umiso a pannakaammo,” napateg met nga iparangarangtayo ti bunga ti espiritu ti Dios iti tunggal aspeto ti panagbiagtayo. Apay? Agsipud ta, kas nakitatayon, ti kinanataengan ket saan a makin-uneg wenno nakalemmeng, no di ket addaan kadagiti nalawag a pakabigbigan a makagunggona ken makapabileg iti sabsabali. Siempre, ti panangragpattayo iti naespirituan a panagrang-ay ket saan a basta panangikagumaan nga agparang a natakneng wenno agpasindayag. Imbes ketdi, bayat a rumangrang-aytayo iti naespirituan, a sursurotentayo ti panangidalan ti espiritu ti Dios, adda ti nakaskasdaaw a pannakabalbaliw dagiti kababalin ken tigtignaytayo. Kinuna ni apostol Pablo: “Itultuloyyo ti magna babaen ti espiritu ket saankayto a pulos makaaramid iti nainlasagan a tarigagay.”—Galacia 5:16.
13. Ania a panagbalbaliw ti nalawag a mangipasimudaag iti panagrang-ay?
13 Kalpasanna, imbinsabinsa ni Pablo “dagiti aramid ti lasag,” a nakaad-adu ken “maiparangarang.” Idi saan pay a naawatan ti maysa a tao ti kinapateg dagiti kalikaguman ti Dios, nailubongan ti panagbibiagna ken nalabit napno iti sumagmamano kadagiti banag a dinakamat ni Pablo: “pannakiabig, kinarugit, nalulok a kababalin, idolatria, panangannurot iti espiritismo, guranggura, ringgor, imon, dagiti irarasuk ti unget, rinnupir, pannakabingbingay, dagiti sekta, ap-apal, panagbarbartek, naariwawa a panagragragsak, ken bambanag nga umasping kadagitoy.” (Galacia 5:19-21) Ngem bayat a dayta a tao ket rumangrang-ay iti naespirituan, in-inut a maparukmana dagitoy a di matarigagayan nga “aramid ti lasag” ket suktanna ida iti “bunga ti espiritu.” Daytoy napanayag a panagbalbaliw ket nalawag a pammaneknek nga agmatmataenganen dayta a tao kas Kristiano.—Galacia 5:22.
14. Ilawlawagyo dagiti dua nga ebkas a “dagiti aramid ti lasag” ken “ti bunga ti espiritu.”
14 Imutektekantay koma dagiti dua nga ebkas a “dagiti aramid ti lasag” ken “ti bunga ti espiritu.” “Dagiti aramid” isuda ti resulta ti ar-aramiden ti maysa, ti nagapuanan dagiti tignayna. Iti sabali a pannao, dagiti banag nga inlista ni Pablo kas dagiti aramid ti lasag isu dagiti resulta ti inggagara man a panangikagumaan wenno epekto ti managbasol a kasasaad ti tao. (Roma 1:24, 28; 7:21-25) Iti kasumbangirna, ti ebkas a “ti bunga ti espiritu” iparipiripna a dagiti kualidad a nailista ket, saan a resulta dagiti panagregget a mangpasayaat iti kababalin wenno personalidad, no di ket resulta ti panagandar ti espiritu ti Dios iti maysa a tao. No kasano a ti maysa a kayo agbunga no umiso ti pannakataripatona, kasta met a ti maysa a tao iparangarangna ti bunga ti espiritu no sibubulos nga agayus iti biagna ti nasantuan nga espiritu.—Salmo 1:1-3.
15. Apay a napateg nga ipaayan iti atension dagiti amin nga aspeto “ti bunga ti espiritu”?
15 Sabali pay a punto nga usigen isu ti panangusar ni Pablo iti sao a “bunga” tapno saklawenna dagiti amin a matarigagayan a kualidad a dinakamatna. Saan a mangpataud ti espiritu iti nadumaduma a bunga tapno pilientay ti kayattayo. Amin dagiti kualidad nga inlista ni Pablo—ayat, rag-o, talna, mabayag a panagitured, kinamanangngaasi, kinaimbag, pammati, kinaalumamay, ken panagteppel—agpapadada a napateg, ket no pagtitiponen, pagbalinenda a posible ti baro a Nakristianuan a personalidad. (Efeso 4:24; Colosas 3:10) Gapuna, nupay ti sumagmamano kadagitoy a kualidad ket nabatbatadda iti biagtayo maigapu iti bukodtay a personalidad ken pagannayasan, nasken nga ipaayantay ti atension dagiti amin nga aspeto a dinakamat ni Pablo. No aramidentay dayta, ad-adda a mayanninawtay a naan-anay ti kas iti personalidad ni Kristo iti biagtayo.—1 Pedro 2:12, 21.
16. Ania ti panggeptayo iti panangragpattayo iti Nakristianuan a kinanataengan, ket kasano a magun-odan dayta?
16 Ti napateg a leksion a maadaltayo iti sinalaysay ni Pablo isu daytoy: iti panangragpattayo iti Nakristianuan a kinanataengan, ti panggeptayo ket saan a pananggun-od iti adu a pannakaammo ken adal wenno panangpatanor iti napasayaat a personalidad, no di ket pananggun-od iti sibubulos a panagayus ti espiritu ti Dios iti biagtayo. No ti panunot ken tigtignaytayo ket agpaidalan iti espiritu ti Dios, agbalintayo a nataengan iti naespirituan. Kasanotay a maragpat daytoy a panggep? Masapul a palubosantayo ti espiritu ti Dios a mangimpluensia iti puso ken isiptayo. Ramanen daytoy ti regular nga itatabuno ken pannakipaset kadagiti Nakristianuan a gimong. Regular met koma nga adalen ken mennamennaentayo ti Sao ti Dios, a palubosantayo dagiti prinsipiona a mangigiya iti pannakilangentayo iti sabsabali ken kadagiti panagpili ken pangngeddeng nga aramidentayo. Iti kasta, sigurado a nalawag a maiparangarang ti panagrang-aytayo.
Rumang-ay a Maipaay iti Dayag ti Dios
17. Kasano a ti panagrang-ay nainaig iti panangipadayag iti nailangitan nga Amatayo?
17 Kamaudiananna, ti panangiparangarangtayo iti panagrang-aytayo ipadayag ken idayawna, saan a datayo, no di ket ti nailangitan nga Amatayo, ni Jehova, a mamagbalin a posible iti naespirituan a panagmataengantayo. Iti daydi rabii sakbay ti pannakapapatay ni Jesus, kinunana kadagiti adalanna: “Ni Amak maipadayag iti daytoy, nga agtultuloykayo a mangpataud iti adu a bunga ken paneknekanyo ti bagbagiyo nga ad-adalak.” (Juan 15:8) Dagiti adalan impadayagda ni Jehova agpadpada babaen ti bunga ti espiritu nga imparangarangda ken babaen ti bunga ti Pagarian gapu iti ministerioda.—Aramid 11:4, 18; 13:48.
18. (a) Ania a naragsak a panagani ti maar-aramid itatta? (b) Ania a karit ti ipaay daytoy a panagani?
18 Itatta, bembendisionan ni Jehova ti ilina bayat a makipaspasetda iti sangalubongan a naespirituan a panagani. Iti adun a tawen, agarup 300,000 a kabbaro iti tunggal tawen ti nangidedikar iti bagbagida ken Jehova ket insimboloda ti dedikasionda babaen ti bautismo iti danum. Paragsakennatay daytoy ket awan duadua a pagrag-oenna met ti puso ni Jehova. (Proverbio 27:11) Nupay kasta, tapno agtultuloy daytoy a gubuayan ti rag-o ken pakaidayawan ni Jehova, amin dagita a kabbaro masapul nga ‘agtultuloyda a magna a naikaykaysa kenkuana, a naparamut ken maibangbangon kenkuana ken mapatpatibker iti pammati.’ (Colosas 2:6, 7) Mangidatag daytoy iti nagkadua a karit iti ili ti Dios. Ti maysa ket, no kabbaroka a nabautisaran, awatem kadi ti karit nga agreggetka tapno “ti panagrang-aymo maiparangarang iti amin a tattao”? Ti sabali ket, no nabayagkan iti kinapudno, awatem kadi ti karit a mangibaklay iti responsabilidad a mangaywan iti naespirituan a pagimbagan dagiti kabbaro? Uray ania kadagita, nabatad a kasapulan ti panagregget tapno agmataengan.—Filipos 3:16; Hebreo 6:1.
19. Ania dagiti pribilehio ken bendision a matagikuayo no iparangarangyo ti panagrang-ayyo?
19 Nakaay-ayat a bendision ti agur-uray kadagiti amin a sipipinget a mangiparangarang iti panagrang-ayda. Lagipenyo ti makaparegta a sasao ni Pablo kalpasan nga indagadagna ken Timoteo a rumang-ay: “Itultuloymo nga asikasuen ti bagim ken ti isursurom. Agtalinaedka kadagitoy a banag, ta babaen ti panangaramidmo iti daytoy maisalakanmonto agpadpada ti bagim ken dagidiay agimdeng kenka.” (1 Timoteo 4:16) Babaen ti sisasaet a panangiparangarangyo iti panagrang-ayyo, mabalinyo met ti makiraman iti pribilehio a panangipadayag iti nagan ti Dios ken panangtagiragsak kadagiti pamendisionna.
Malagipyo Kadi?
• Kadagiti ania a wagas a maiparangarang ti naespirituan a kinanataengan?
• Ania a kita ti pannakaammo ken pannakaawat ti mangyanninaw iti kinanataengan?
• Kasano a ti panangiparangarang iti “bunga ti espiritu” ipasimudaagna ti naespirituan a panagrang-ay?
• Ania a karit ti rumbeng nga awatentayo bayat a pagreggetantayo ti rumang-ay iti kinanataengan?
[Ladawan iti panid 13]
Nalawag a mailasin ti kinaluom, wenno kinanataengan
[Ladawan iti panid 15]
Rumang-aytayo iti naespirituan babaen ti pannakidanggay iti naipalgak a kinapudno
[Ladawan iti panid 17]
Ti panagkararag tulongannatayo a mangiparangarang iti “bunga ti espiritu”