Ni Jehova​—Ti “Manangilisi” Idi Panawen ti Biblia

“O Dios, darasem ti agtignay maipaay kaniak. Sika ti saranayko ken ti Manangilisi kaniak.”​—SAL. 70:5.

1, 2. (a) Kaano nga agpatulong iti Dios dagiti agserserbi kenkuana? (b) Ania a saludsod ti tumaud, ken pakasarakantayo iti sungbat?

BAYAT nga agbakbakasion ti maysa a pagassawaan, naammuanda a mapukpukaw ti naasawaan nga anakda a babai nga agtawen iti 23. Atapenda nga adda siraranggas a nangpapatay kenkuana. Dagus a nagawidda ket sipapasnek a nagpakpakaasida ken Jehova a tulonganna ida. Maysa a Saksi nga agtawen iti 20 ti natakuatan nga addaan iti sakit a mamagbalin kenkuana a naan-anay a paralisado inton agangay. Dagus nga immararaw ken Jehova. Maysa nga agsolsolo nga ina a marigrigatan nga agbirok iti trabaho ti awanan iti umdas a kuarta a paggatang iti kanenda iti balasitangna. Nagpakpakaasi ken Jehova. Wen, no maipasango kadagiti nakaro a suot wenno rigat, kadawyanna nga agpatulong iti Dios dagiti agserserbi kenkuana. Napadasanyo kadin ti immararaw ken Jehova iti tiempo a kasapulanyo unay ti tulongna?

² Tumaud ti napateg a saludsod: Talaga kadi a manamnamatayo nga ipangag ni Jehova ti panagpatulongtayo? Iti Salmo 70, mabasatayo ti makapabileg iti pammati a sungbat. Daytoy a makagutugot a salmo ket insurat ni David, maysa a nasungdo nga agdaydayaw ken Jehova a naipasango iti adu a nakaro a suot ken karit bayat ti panagbiagna. Natignay daytoy napaltiingan a salmista a mangibaga ken Jehova: “O Dios, . . . sika ti saranayko ken ti Manangilisi kaniak.” (Sal. 70:5) Makatulong ti panangusig iti Salmo 70 tapno makitatayo no apay a mabalintayo ti agpatulong ken Jehova kadagiti panawen ti panagkasapulan ken naan-anay a makapagtalektayo nga Isu ti “Manangilisi” kadatayo.

“Sika . . . ti Manangilisi”

 3. (a) Ania a naganat a panagpatulong ti linaon ti Salmo 70? (b) Ania a panagtalek ti inyebkas ni David iti Salmo 70?

³ Mangrugi ken agngudo ti Salmo 70 babaen ti naganat a panagpatulong iti Dios. (Basaen ti Salmo 70:1-5.) Impakaasi ni David kenni Jehova nga ‘agganat’ ken ‘agtignay a sidadaras’ a mangispal kenkuana. Iti bersikulo 2 agingga iti 4, adda lima nga impakaasi ni David, a ti tunggal maysa ket naglaon iti sao a “koma” a mangyebkas iti tarigagay. Ti umuna a tallo ket maipapan kadagidiay mangganggandat iti biagna. Impakaasi ni David kenni Jehova a parmekenna dagitoy a kabusor ken ibabainna ida gapu iti kinadakesda. Ti sumaganad a dua nga impakaasina, a nailanad iti bersikulo 4, ket mainaig iti ili ti Dios. Inkararag ni David a dagidiay agkamang ken Jehova matignayda koma nga agrag-o ken mangitan-ok kenkuana. Iti ngudo dayta a salmo, kinuna ni David kenni Jehova: “Sika ti saranayko ken ti Manangilisi kaniak.” Imutektekanyo ta saan nga imbaga ni David a “Sapay koma ta agbalinka a saranayko,” a kasla ket tay agpakpakaasi manen. Imbes ketdi, kinunana, “Sika ti saranayko,” a mangipakita nga isu ket agtalek a tulongan ti Dios.

4, 5. Maibatay iti Salmo 70, ania ti maadaltayo maipapan ken David, ken iti ania a makapagtalektayo?

⁴ Ania ti ipasimudaag ti Salmo 70 maipapan ken David? Idi naipasango kadagiti kabusor a desidido a mangpapatay kenkuana, saan a tinaming dayta ni David a bukodna. Imbes ketdi, nagtalek a ni Jehova ti mangtaming kadagiti kabusorna iti panawen ken pamay-an nga inkeddeng ti Dios. (1 Sam. 26:10) Nagtultuloy ti natibker a panagtalek ni David a tulongan ken ispalen ni Jehova dagidiay agkamang kenkuana. (Heb. 11:6) Patien ni David a dagiti pudno a managdaydayaw addaanda iti natalged a rason nga agrag-o ken mangitan-ok ken Jehova babaen ti panangiranudda iti kinadayagna.​—Sal. 5:11; 35:27.

⁵ Kas ken David, naan-anay a makapagtalektayo a ni Jehova ti Katulongan ken “Manangilisi” kadatayo. Gapuna, no maipasangotayo kadagiti narigat a suot wenno agkasapulantayo unay iti tulong, maitutop laeng nga ikararagtayo ti naganat a tulong ni Jehova. (Sal. 71:12) Ngem kasano ngata a sungbatan ni Jehova ti kararagtayo maipaay iti tulong? Sakbay nga usigentayo no kasano a tulongannatayo ni Jehova, kitaentayo nga umuna ti tallo a pamay-an a panangispalna ken David kadagiti panawen a kasapulanna unay ti tulong.

Naispal Manipud Kadagiti Kabusor

 6. Ania ti nakatulong ken David nga agtalek nga ispalen ni Jehova dagiti nalinteg?

⁶ Maibatay kadagiti agdama idi a naipaltiing a rekord ti Biblia, agtalek ni David a dagiti nalinteg manamnamada ti tulong ni Jehova. Idi impagteng ni Jehova ti Layus iti nadangkes a lubong, inispalna ni Noe ken ti pamiliana a managbuteng iti Dios. (Gen. 7:23) Idi dinadael ni Jehova dagiti dakes nga umili iti Sodoma ken Gomorra babaen ti apuy ken asupre, tinulonganna a makalibas ti nalinteg a ni Lot ken ti dua a babbalasangna. (Gen. 19:12-26) Idi a ni Jehova inkisapna ti natangsit a ni Paraon ken ti buyotna iti Nalabaga a Baybay, sinalaknibanna ti ilina ken tinulonganna ida a makalisi iti pannakadadael. (Ex. 14:19-28) Ngarud, pakasdaawan kadi no ni David indaydayawna ni Jehova iti sabali pay a salmo kas ‘Dios a manangisalakan’?​—Sal. 68:20.

7-9. (a) Ania ti rason a nagtalek ni David a kabaelan ni Jehova ti mangisalakan? (b) Asino ti bigbigen ni David a nangisalakan kenkuana?

⁷ Adda pay personal a rason ni David no apay a naan-anay nga agtalek a kabaelan ni Jehova ti mangisalakan. Napadasan a mismo ni David ti panangispal ni Jehova kadagidiay agserserbi kenkuana babaen ti “agnanayon a takkiagna.” (Duet. 33:27, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Saan laeng a namnaminsan a ni Jehova inispalna ni David manipud kadagiti ‘naunget a kabusorna.’ (Sal. 18:17-19, 48) Usigenyo ti maysa a pagarigan.

⁸ Idi a dagiti babbai iti Israel indaydayawda ni David gapu iti abilidadna a makigubat, nalapunos iti imon ni Ari Saul. Gapuna, ginayangna ni David iti dua a gundaway. (1 Sam. 18:6-9) Agpada a nalisian dayta ni David. Gapu kadi dayta iti kinasigo ken kinapartakna kas nalaing a mannakigubat? Saan. Ibaga ti Biblia nga “adda idi kenkuana ni Jehova.” (Basaen ti 1 Samuel 18:11-14.) Kalpasanna, idi napaay ti insikat ni Saul a pannakapapatay ni David babaen kadagiti Filisteo, “nakita ni Saul ken naammuanna a ni Jehova adda ken David.”​—1 Sam. 18:17-28.

⁹ Asino ti bigbigen ni David a nangisalakan kenkuana? Ti superskripsion ti Salmo 18 ibagana a ni David ‘insaona ken Jehova ti sasao daytoy a kanta iti aldaw a panangispal kenkuana ni Jehova iti ima ni Saul.’ Inyebkas ni David ti riknana babaen ti kanta, a kinunana: “Ni Jehova ti napasdok a batok ken salindegko ken Manangilisi kaniak. Ti Diosko isu ti batok. Agkamangakto kenkuana.” (Sal. 18:2) Saan kadi a makapabileg iti pammati ti pannakaammo a kabaelan ni Jehova nga ispalen dagiti adipenna?​—Sal. 35:10.

Sinaranayna Bayat ti Panagsakitna

10, 11. Ania ti makatulong kadatayo tapno maammuantayo no kaano a nagsakit ni David kas nadakamat iti Salmo 41?

¹⁰ Nagsakit idi iti nakaro ni Ari David kas nadakamat iti Salmo 41. Bayat ti pannakaidalitna, impagarup dagiti kabusorna a saanto a ‘makabangon manen.’ (Bersikulo 7, 8) Kaano a nagsakit ni David iti nakaro? Dagiti kasasaad a nadakamat iti daytoy a salmo mabalin a tukoyenna ti narikut a tiempo iti biag ni David idi a ginandat ti anakna a ni Absalom nga agawen ti kinaarina.​—2 Sam. 15:6, 13, 14.

¹¹ Kas pagarigan, dinakamat ni David ti panangliput kenkuana ti maysa a talkenna a gayyem, a makipangpangan kenkuana iti tinapay. (Bersikulo 9) Mabalin nga ipalagip daytoy kadatayo ti maysa a pasamak iti biag ni David. Isu ket liniputan ti talkenna a mamalbalakad a ni Ahitofel ken sinuportaranna ti iyaalsa ni Absalom maibusor iti ari. (2 Sam. 15:31; 16:15) Panunotenyo laengen ti agkakapsut ken di makabangon nga ari, a pagaammona nga isu ket nalikmut kadagiti nagkukumplot a mangisiksikat iti biagna tapno maibanagda ti dakes a panggepda.​—Bersikulo 5.

12, 13. (a) Ania a panagtalek ti inyebkas ni David? (b) Kasano a ti Dios pinabilegna ni David?

¹² Saan a nagbalbaliw ti panagtalek ni David iti daydiay “Manangilisi.” No maipapan iti nalinteg a managdaydayaw nga addaan iti sakit, kinuna ni David: “Iti aldaw ti didigra isu ilisinto ni Jehova. Isu saranayento ni Jehova a mismo iti idda ti panagsakit; isuamin a pagiddaanna pudno unay a baliwamto bayat ti panagsakitna.” (Sal. 41:1, 3) Iti daytoy a salmo, imutektekanyo ti panagtalek ni David kas nayebkas iti sasaona a “ni Jehova a mismo.” Agtalek ni David nga isu ket ispalen ni Jehova. Kasano?

¹³ Ammo ni David a saan a simimilagro a paimbagen ni Jehova ti sakitna. Ngem agtalek a “saranayento” ni Jehova​—kayatna a sawen, andingayen ken pabilgenna bayat ti panagsakitna. Talaga a kasapulan ni David ti kasta a tulong. Malaksid ngamin iti makapakapsut a sakitna, nalikmut pay kadagiti kabusor a mangilunlunod kenkuana. (Bersikulo 5, 6) Mabalin a ni Jehova pinabilegna ni David babaen ti panangipalagipna kadagiti makaliwliwa a kapanunotan. Saan a pakasdaawan a kinuna ni David: “Gapu iti kinatarnawko intandudonak.” (Bersikulo 12) Mabalin a napabileg met ni David babaen ti panangpanunot nga uray masakit ken ilunlunod dagiti kabusorna, isu ket imbilang ni Jehova a natarnaw. Idi agangay, immimbag met laeng ni David. Saan kadi a makaliwliwa a maammuan a saranayen ni Jehova dagiti masakit?​—2 Cor. 1:3.

Naipaayan Kadagiti Kasapulanna

14, 15. Kaano a nagkasapulan ni David ken ti buyotna iti taraon, ken kasano a naipaay dayta?

¹⁴ Idi nagbalin nga ari iti Israel, matagiragsak ni David ti kaimasan a taraon ken inumen ken mabalinna pay nga awisen dagiti dadduma a makipangan kenkuana. (2 Sam. 9:10) Kaskasdi, ammo ni David no kasano ti agbiag kadagiti panawen a nakurang ti taraon. Idi indauluan ti anakna a ni Absalom ti panagrebelde ken panangagaw iti trono, nagtalaw ni David ken ti dadduma a nasungdo a buyotna manipud Jerusalem. Napanda idiay Galaad, iti daya ti Karayan Jordan. (2 Sam. 17:22, 24) Kas pugante, dimteng ti panawen a nagkasapulan unay ni David ken ti buyotna iti taraon, inumen, ken inana. Ngem pangalaanda ngata iti kasapulanda iti dayta a let-ang?

¹⁵ Idi agangay, dimteng ni David ken ti buyotna iti siudad ti Mahanaim. Naam-ammoda sadiay ti tallo a maingel a lallaki​—da Sobi, Maquir, ken Barzillai. Sidadaanda a mangirisgo iti biagda tapno matulonganda ti ari a dinutokan ti Dios. Ammoda a no ni Absalom ti agari, sigurado a dusaenna ti asinoman a timmulong ken David. Gapu ta nakitada ti kasasaad ni David ken ti buyotna, impaayanda ida kadagiti kasapulanda, kas iti pagiddaan, trigo, sebada, kinirog a bukbukel, patani, lentehas, diro, mantekilia, ken karnero. (Basaen ti 2 Samuel 17:27-29.) Sigurado a nagyaman unay ni David iti naisangsangayan a kinasungdo ken kinamanagpadagus dagitoy tallo a lallaki. Saan la ketdi a malipatan ni David ti kinaimbag nga impakitada kenkuana!

16. Asino a talaga ti nangipaay iti kasapulan ni David ken ti buyotna?

¹⁶ Ngem asino a talaga ti nangipaay iti kasapulan ni David ken ti buyotna? Kombinsido ni David nga aywanan ni Jehova dagiti adipenna. Sigurado a tignayen ni Jehova ti dadduma nga adipenna tapno tulonganda dagiti padada nga agdaydayaw nga agkasapulan. Bayat a pampanunotenna ti kapadasanna iti daga ti Galaad, awan duadua nga imbilang ni David nga ebkas ti naayat a panangaywan ni Jehova ti kinaimbag nga impakita kenkuana dagiti tallo a lallaki. Idi arinunos ti biagna, insurat ni David: “Maysaak idi nga agtutubo, kasta met a limmakayakon, ket kaskasdi a saanak a nakakita iti asinoman a nalinteg [a pakairamananna] a naan-anay a nabaybay-an, wenno uray dagiti putotna nga agsapsapul iti tinapay.” (Sal. 37:25) Saan kadi a makaliwliwa a maammuan nga ipaay ni Jehova ti kasapulan dagiti adipenna?​—Prov. 10:3.

“Ammo ni Jehova no Kasano ti Mangispal Kadagiti Tattao”

17. Ania ti maulit-ulit nga impakita ni Jehova?

¹⁷ Maysa laeng ni David kadagiti adu nga agdaydayaw nga inispal ni Jehova idi tiempo ti Biblia. Sipud idi panawen ni David, maulit-ulit nga impakita ti Dios ti kinapudno dagiti sasao ni apostol Pedro: “Ammo ni Jehova no kasano ti mangispal kadagiti tattao nga addaan nadiosan a debosion manipud iti pannakasuot.” (2 Ped. 2:9) Usigentayo ti dua pay a pagarigan.

18. Kasano a nangispal ni Jehova idi kaaldawan ni Ezekias?

¹⁸ Idi a ti nabileg a buyot ti Asiria rinautda ti Juda ken pinangtaanda ti Jerusalem idi maikawalo a siglo K.K.P., inkararag ni Ari Ezekias: “O Jehova a Diosmi, isalakannakami . . . tapno amin dagiti pagarian ti daga maammuanda a siksika laeng ti Dios, O Jehova.” (Isa. 37:20) Ti nagan ken reputasion ti Dios ti kangrunaan a pakaseknan ni Ezekias. Sinungbatan ni Jehova dayta a napasnek a kararag. Iti maysa laeng a rabii, pinapatay ti maysa nga anghel ti 185,000 nga Asirio, ket naispal dagiti matalek nga adipen ni Jehova.​—Isa. 37:32, 36.

19. Ania a pakdaar ti impangag dagiti Kristiano idi umuna a siglo isu a nalisianda ti didigra?

¹⁹ Sumagmamano laeng nga aldaw sakbay ti ipapatayna, nangted ni Jesus iti naimpadtuan a pakdaar a pakagunggonaan dagiti adalanna idiay Judea. (Basaen ti Lucas 21:20-22.) Limmabas ti sumagmamano a dekada. Idi 66 K.P., ti buyot ti Roma rinautna ti Jerusalem gapu iti iyaalsa dagiti Judio. Ti buyot nga indauluan ni Cestius Gallus nagballigida a nangrebbek iti maysa a paset ti pader ti templo; ngem kellaat a nagsanudda. Gapu ta nabigbig dagiti matalek a Kristiano a gundawayda dayta tapno malisianda ti pannakadadael nga impadto ni Jesus, nagkamangda kadagiti kabambantayan. Nagsubli ti buyot ti Roma idi 70 K.P., ket dida pulos nagsanud agingga a naan-anay a nadadael ti Jerusalem. Dagiti Kristiano a nangipangag iti pakdaar ni Jesus nalisianda dayta a nakas-ang a didigra.​—Luc. 19:41-44.

20. Apay a makapagtalektayo ken Jehova kas “Manangilisi” kadatayo?

²⁰ Makapabileg iti pammati nga utoben dagiti pammaneknek a tulongan ni Jehova dagiti adipenna. Makapagtalektayo kenkuana gapu kadagiti inaramidna idi naglabas. Aniaman ti pakaipasanguantayo a karit ita wenno iti masanguanan, naan-anay met a makapagtalektayo ken Jehova kas ti “Manangilisi” kadatayo. Ngem kasano nga ispalennatayo ni Jehova? Komusta dagiti tattao a nadakamat iti rugrugi? Ania ti napasamak kadakuada? Kitaentayo iti sumaganad nga artikulo.

Malagipyo Kadi?

• Sigun iti Salmo 70, iti ania a makapagtalektayo?

• Kasano a napabileg ni David bayat ti panagsakitna?

• Ania dagiti pagarigan a mangipakita a kabaelan ni Jehova nga ispalen dagiti adipenna manipud kadagiti kabusor?

[Ladawan iti panid 6]

Impangag ni Jehova ti kararag ni Ezekias