Mapagtalkan Kadi a Giya ti Konsiensiam?

 1, 2. Siasino ti Nangted iti konsiensiatayo, ken apay nga agyamantayo ta addaantayo iti dayta?

PINARSUA ni Jehova a Dios ti tao nga addaan iti wayawaya nga agpili, kayatna a sawen, adda karbengantayo nga agpili no ania ti kayattayo. Inikkan ti Dios ti umuna a lalaki ken babai ken dagiti agbalin nga annakda iti nakapatpateg a giya​—ti konsiensia, ti pannakabalin a mangilasin iti naimbag ken dakes. No umiso ti panangusartayo, makatulong ti konsiensiatayo tapno makaaramidtayo iti naimbag ken maliklikantayo ti dakes. Ngarud, ti konsiensiatayo ket maysa a pammaneknek nga ay-ayatennatayo ti Dios ken kayatna nga agkaykaysa dagiti tattao nga agaramid iti naimbag.

² Addaan latta iti konsiensia dagiti tattao ita. (Basaen ti Roma 2:14, 15.) Nupay adu ti saan a mangsursurot iti pagalagadan ti Biblia, adda latta dagiti agar-aramid iti naimbag ken manggurgura iti dakes. Ti konsiensia ti manglaplapped iti adu nga agaramid iti nakaro a kinadakes. Nakadakdakes la ketdi ti kasasaad ti lubong no awan ti konsiensia ti tao! Mabalin a nakarkaro koma dagiti madamdamagtayo ita. Imbag laengen ta inikkan ti Dios dagiti tattao iti konsiensia!

 3. Apay a pagimbagan ti kongregasion Kristiano ti nasanay iti Biblia a konsiensia?

³ Saan a kas iti kaaduan, kayat dagiti adipen ni Jehova a sanayen ti konsiensiada. Kayatda a ti idiktar ti konsiensiada ket maitunos iti ibaga ti Sao ti Dios nga umiso ken di umiso, wenno naimbag ken dakes. Dakkel ti pagimbagan ti umiso ti pannakasanayna a konsiensia iti kongregasion Kristiano. Nupay kasta, ti panangsanay ken panangusar iti konsiensiatayo ket saan laeng a basta panagpanunot. Inaig ti Biblia ti nasayaat a konsiensia iti pammati ken ayat. Insurat ni Pablo: “Ti panggep daytoy a bilin ket ayat manipud iti nadalus a puso ken manipud iti naimbag a konsiensia ken manipud iti pammati nga awanan panaginsisingpet.” (1 Tim. 1:5) Umuneg ti panagayattayo ken Jehova ken tumibker ti pammatitayo no sanayen ken surotentayo ti konsiensiatayo. Ipakita ti konsiensiatayo ti kinanataengantayo iti naespirituan, ti linaon ti pusotayo, ken ti kinapasnektayo a mangay-ayo ken Jehova. Ngarud, agminar iti konsiensiatayo ti pudno a kinataotayo.

 4. Kasanotayo a sanayen ti konsiensiatayo?

⁴ Ngem kasanotayo a sanayen ti konsiensiatayo? Kangrunaan a makatulong ti regular ken napasnek a panagadal iti Biblia, panangutob kadagiti nasursurotayo, ken panangyaplikar kadagita. Ngarud, saan laeng a basta panangammo kadagiti impormasion ken linteg ti kasapulan. No agadaltayo iti Biblia, in-inut koma a maam-ammotayo ni Jehova, ti personalidadna, dagiti galadna, ken dagiti kayat ken kagurana. Kas resultana, maitunos ti konsiensiatayo iti panangmatmat ni Jehova. Tignayennatayo koma dayta nga ad-adda a mangtulad kenkuana.

 5. Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

⁵ Ngem mabalin nga isaludsodtayo: Kasano a matulongannatayo ti nasanay iti Biblia a konsiensia no agdesisiontayo? Kasano a maipakitatayo a raraementayo ti naannad a pangngeddeng ti maysa a kabsat? Kasano a tignayennatayo ti konsiensiatayo nga ad-adda a rumegta? Usigentayo ti tallo nga aspeto a mabalin nga ikabilangantayo ti konsiensiatayo no agdesisiontayo: (1) panangaywan iti salun-at, (2) paglinglingayan, ken (3) ministerio.

 6. Ania a situasion ti mabalin a pakaipasanguan ti maysa a kabsat?

⁶ Parparegtaennatayo ti Biblia a liklikantayo dagiti makadangran nga aramid ken agbalintayo a balanse, kas iti pannangan ken panaginum. (Prov. 23:20; 2 Cor. 7:1) Nupay saantayo a maliklikan ti panaglakay ken panagsakit, maaywanantayo ti salun-attayo no iyaplikartayo dagiti prinsipio ti Biblia. Iti dadduma a pagilian, mabalin ti agpaagas iti doktor wenno agpaimbag babaen ti natural a pamay-an kas iti panagpailot, panagtomar kadagiti herbal, ken dadduma pay. Kanayon a makaawat dagiti sanga nga opisina kadagiti surat ti kakabsat nga agsalsaludsod mainaig iti nadumaduma a kita ti panagpaagas. Salsaludsodenda, “Mabalin kadi iti Saksi ti kasta a panagpaagas?”

 7. Kasano a makapagdesisiontayo mainaig iti panagpaagas?

⁷ Saan a ti sanga nga opisina wenno dagiti panglakayen iti kongregasion ti addaan iti autoridad nga agdesision para iti maysa a Saksi no maipapan iti panangaywan iti salun-at, uray no dinamagna no ania ti aramidenna. (Gal. 6:5) Ngem siempre, mabalinda nga ibaga ti panangmatmat ni Jehova mainaig iti dayta a situasion tapno makaaramid iti nainsiriban a desision. Kas pagarigan, masapul a laglagipen ti maysa a Kristiano ti bilin ti Biblia nga ‘agtultuloy nga umadayo iti . . . dara.’ (Ara. 15:29) Nalawag nga iparit dayta a bilin ti panangagas a mausar ti dara wenno aniaman kadagiti uppat a kangrunaan a pasetna. Impluensiaan pay dayta a pannakaammo ti konsiensia ti Kristiano no awatenna wenno saan ti minor fraction wenno babbabassit a paset a naala iti uppat a kangrunaan a paset ti dara.a Ngem ania pay dagiti balakad ti Biblia a makatulong kadatayo nga agdesision no agpaagastayo?

 8. Kasano a makatulong kadatayo ti Filipos 4:5 mainaig iti panangaywan iti salun-at?

⁸ Kuna ti Proverbio 14:15: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.” Adda dagiti sakit nga awan pay agasna. Nainsiriban ngarud nga agannadtayo kadagiti agdindinamag laeng nga epektibo a panangagas. Insurat ni Pablo: “Ti kinanainkalinteganyo maammuan koma dagiti amin a tattao.” (Fil. 4:5) Tulongannatayo met ti kinanainkalintegan a saan a mangibus iti tiempotayo iti panangaywan ti salun-attayo ket mabaybay-antayon ti espiritualidadtayo. No ti panangaywan iti salun-at ti ipangpangrunatayo, ti laeng bagitayo ti pampanunotentayo. (Fil. 2:4) Dagiti naespirituan a bambanag ti kapatgan, ket no maipapan iti salun-at, masapul nga agbalintayo a nainkalintegan.​—Basaen ti Filipos 1:10.

 9. Kasano nga agaplikar ti Roma 14:13, 19 kadagiti desisiontayo mainaig iti salun-at, ken kasano a mabalin a madadael ti panagkaykaysatayo?

⁹ Ti maysa a nainkalintegan a Kristiano saanna nga ipilit ti kapanunotanna iti sabsabali. Iti maysa a pagilian idiay Europe, iparparegta ti maysa nga agassawa ti maysa a produkto a food supplement ken panagdieta. Kinombinsirda dagiti kakabsat nga agusar iti dayta a produkto, ngem saan a kinayat ti dadduma. Idi agangay, saan a napasamak ti namnamaenda a resultana ket adu a kakabsat ti nagbabawi a nangpadas iti dayta. Addaan dagitoy nga agassawa iti kalintegan nga agpili para iti bagida no surotenda ti maysa a singasing ti panagdieta wenno panagusar iti food supplement. Ngem nainkalintegan kadi a madadael ti panagkaykaysa iti kongregasion gapu laeng iti panangaywan iti salun-at? Adda idi panawen a nagduduma ti kapanunotan dagiti Kristiano iti nagkauna a Roma maipapan iti taraon ken ti aldaw a rambakanda. Ania ti imbalakad ni Pablo kadakuada? Kinunana: “Ti maysa a tao ipatona ti maysa nga aldaw a kas nangnangruna ngem iti sabali; ti sabali a tao ipatona ti maysa nga aldaw a kas iti amin a dadduma pay; tunggal maysa a tao naan-anay koma a makombinsir iti bukodna a panunot.” Nagpateg ngarud a saantayo a mangted iti pakaitibkolan ti sabsabali.​—Basaen ti Roma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Apay a masapul a raementayo ti desision ti sabsabali? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

¹⁰ No saantayo a matarusan ti personal a desision ti maysa a kapammatiantayo, saantayo koma nga ukomen a dagus wenno piliten a mangbaliw iti desisionna. Mabalin a “nakapuy” pay laeng ti konsiensiana ket masapul a masanay pay wenno sensitibo unay iti dadduma a banag. (1 Cor. 8:11, 12) Wenno amangan no ti konsiensiatayo ti masapul a sukimatentayo ken sanayentayo pay tapno maitunos dayta kadagiti prinsipio ti Biblia. No maipapan iti panangaywan iti salun-at, masapul a datayo ti agdesision ken sisasaganatayo koma a mangakseptar iti aniaman a resultana.

11, 12. No agpilitayo iti paglinglingayan, ania a balakad ti Biblia ti laglagipentayo?

¹¹ Pinarsua ni Jehova ti tao a mabalin a mangtagiragsak ken magunggonaan iti panaglinglingay. Insurat ni Solomon nga adda “tiempo ti panagkatawa” ken “tiempo ti panaglagtolagto.” (Ecl. 3:4) Ngem saan nga amin a paglinglingayan ket makagunggona, makaparelaks, wenno makapagin-awa; saan met a nasayaat ti nakaro ken kanayon a panaglinglingay. Kasano a matulongannatayo ti konsiensiatayo a mangtagiragsak iti nasayaat a paglinglingayan ken magunggonaan iti dayta?

¹² Mamakdaar ti Biblia maipapan kadagiti kababalin a maawagan iti “aramid ti lasag.” Ramanenna daytoy ti “pannakiabig, kinarugit, nalulok a kababalin, idolatria, panangannurot iti espiritismo, guranggura, ringgor, imon, dagiti irarasuk ti unget, rinnupir, pannakabingbingay, dagiti sekta, ap-apal, panagbarbartek, naariwawa a panagragragsak, ken bambanag nga umasping kadagitoy.” Insurat ni Pablo a “dagidiay mangannurot iti kakasta a banag saandanto a tawiden ti pagarian ti Dios.” (Gal. 5:19-21) Ngarud, isaludsodtayo iti bagitayo: ‘Tignayennak kadi ti konsiensiak a mangliklik kadagiti makadangran, naranggas, nasionalistiko, wenno nakaro ti kompetisionna nga ay-ayam? Pakpakdaarannak kadi ti konsiensiak no masulisogak nga agbuya kadagiti pornograpiko a pelikula wenno pabuya a manganamong iti immoralidad, panagbartek, wenno espiritismo?’

13. Kasano a makatulong kadatayo ti balakad ti 1 Timoteo 4:8 ken ti Proverbio 13:20 no maipapan iti panaglinglingay?

¹³ Mangipaay met ti Biblia kadagiti prinsipio a makatulong kadatayo a mangsanay iti konsiensiatayo mainaig iti panaglinglingay. Kas pagarigan, “ti panagsanay iti bagi bassit ti maigunggonana.” (1 Tim. 4:8) Adu ti agkuna a makapasalun-at ken makaparelaks iti bagi ken isip ti regular a panagehersisio. No kayattayo ti grupo a panagehersisio, uray siasino kadi lattan ti kaduatayo? Ibaga kadatayo ti Proverbio 13:20: “Daydiay makipagna kadagiti masirib a tattao agbalinto a masirib, ngem daydiay addaan kadagiti pannakilangen kadagidiay maag nakadakdakesto ti pagtungpalanna.” Saan kadi nga ibaga kadatayo ti nasanay iti Biblia a konsiensiatayo a masapul a pilientayo ti paglinglingayantayo?

14. Kasano a nagtignay ti maysa nga agtutubo maitunos iti Roma 14:2-4?

¹⁴ Addaan da Christian ken Daniela iti dua a tin-edyer nga annak. Kinuna ni Christian: “Bayat ti panagdaydayaw ti pamiliami, pinagsasaritaanmi ti maipapan iti panaglinglingay. Napagsasaritaanmi nga adda dagiti nasayaat ken saan a nasayaat a paglinglingayan. Siasino dagiti nasayaat a pakikaduaan? Imbaga ti maysa a balasangmi a kabayatan ti recess idiay eskuelaanda, agtigtignay ti dadduma nga agtutubo a Saksi iti ipagarupna a saan a nasayaat. Gapuna, kasla maawis met a mangtulad kadakuada. Imbagami nga adda konsiensia ti tunggal maysa, ket dayta ti mangdiktar kadatayo no ania ti aramidentayo ken no siasino ti pakikaduaantayo.”​—Basaen ti Roma 14:2-4.

15. Kasano a makatulong kadatayo ti Mateo 6:33 no planotayo ti aglinglingay?

¹⁵ Tumaud met ti saludsod no kaanotayo nga aglinglingay. Iranranam kadi ti aglinglingay kabayatan dagiti teokratiko nga aktibidad, kas koma iti gimong, panangasaba, ken personal a panagadal? Wenno isingsingitmo kadi dagiti teokratiko nga aktibidad kadagiti tiempo ti panaglinglingay? Ania dagiti ipangpangrunam? Kinuna ni Jesus: “Itultuloyyo, ngarud, a sapulen nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket amin dagitoy sabali pay a bambanag mainayonto kadakayo.” (Mat. 6:33) Dagus kadi a tignayennaka ti konsiensiam a mangipangpangruna kadagiti bambanag a maitunos iti balakad ni Jesus?

16. Ania ti pakainaigan ti konsiensiatayo iti panangasabatayo?

¹⁶ Ti nasayaat a konsiensia saan laeng a mangpakdaar tapno maliklikantayo ti agaramid iti dakes. Tignayennatayo pay dayta nga agaramid iti naimbag. Ti kangrunaan a naimbag a maaramidantayo ket ti pannakiramantayo a mangasaba iti binalaybalay ken iti di pormal. Ni Pablo ket tinignay ti konsiensiana a mangaramid iti kasta. Insuratna: “Ti panagkasapulan naipabaklay kaniak. Pudno unay, asiak pay no diak indeklara ti naimbag a damag!” (1 Cor. 9:16) No tuladentayo ni Pablo, kasla ibagbaga kadatayo ti konsiensiatayo nga umiso ti ar-aramidentayo. Kasta met, no ikasabatayo ti naimbag a damag, tigtignayentayo met ti konsiensia dagiti kasabaantayo a mangaramid iti umiso. Kinuna ni Pablo: “Babaen ti panangiparangarang iti kinapudno nga irekrekomendami ti bagbagimi iti tunggal natauan a konsiensia iti imatang ti Dios.”​—2 Cor. 4:2.

17. Kasano a nagtignay ti maysa nga agtutubo maitunos iti konsiensiana?

¹⁷ Idi agtawen iti 16 ni Jacqueline, inadalda iti eskuelaanda ti biology. Nailawlawag iti klaseda ti teoria ti ebolusion. “Gapu iti konsiensiak, saanak a naan-anay a nakiraman iti klase a kas iti dati. Diak mamati iti ebolusion. Inasitgak ti maestromi ket inlawlawagko ti patpatiek. Nasdaawak ta mannakigayyem ti maestromi ken inikkannak iti gundaway a mangilawlawag iti panamarsua iti intero a klasemi.” Naragsakan ni Jacqueline ta impangagna ti nasanay iti Biblia a konsiensiana. Tigtignayennaka kadi met ti konsiensiam a mangaramid iti umiso?

18. Apay a kayattayo ti maaddaan iti nasayaat ken mapagtalkan a konsiensia?

¹⁸ Nagsayaat unay no ikagumaantayo ti agbiag a maitunos kadagiti pagalagadan ken daldalan ni Jehova! Makatulong ti konsiensiatayo tapno maaramidtayo dayta. No regular nga agadaltayo iti Sao ti Dios, mennamennaentayo ti naadaltayo, ken ikagumaantayo nga iyaplikar dagita, sansanayentayo ti konsiensiatayo. No kasta, agbalin ti konsiensia a nakapatpateg a giya iti biagtayo kas Kristiano!